Mál nr. 96/2010

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 24. febrúar 2011 2009 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 96/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 3. júní 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að stofnunin hefði á fundi sínum þann 31. maí 2010 fjallað um umsókn hennar um atvinnuleysisbætur frá 3. maí 2010. Fallist var á umsókn kæranda en réttur hennar til atvinnuleysisbóta var felldur niður í 40 daga í upphafi bótatímabils með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur, sbr. c-lið 3. gr. laganna, þar sem skýringar hennar á því hvers vegna hún hætti námi teldust ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysisbætur. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 11. júní 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta þann 3. maí 2010. Hún stundaði nám við Framhaldsskólann í sveitarfélaginu C á vorönn 2010, en hætti því námi. Vinnumálastofnun óskaði skýringa á námslokunum og að sögn kæranda var það vegna þess að hún var að flytja til sveitarfélagsins B og ætti sjö mánaða gamalt barn. Hún gæti ekki verið í skóla með ungt barn þar sem hún gæti þá ekki séð fyrir sér og barninu og ef hún færi að vinna væri ekki mögulegt að fara líka í skóla.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar, dags. 16. desember 2010, er vísað í 1. mgr. 55. laga um atvinnuleysisbætur þar sem fram kemur að sá sem telst tryggður samkvæmt lögunum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en að 40 dögum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir. Jafnframt er bent á að í athugasemdum við umrædda grein frumvarps til laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að eðlilegt sé að þeir sem hætti námi án þess að hafa til þess gildar ástæður sæti samskonar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna. Orðalagið „gildar ástæður“ hafi verið túlkað þröngt og í raun falli fá tilvik þar undir. Nefndar séu tvær ástæður sem taldar eru til gildra ástæðna fyrir starfslokum. Annars vegar þegar maki hins tryggða hefji störf í öðrum landshluta og fjölskyldan þurfi af þeim sökum þurft að flytja og hins vegar tilvik sem stafa af heilsufarsástæðum hins tryggða.

Tilgangur laga um atvinnuleysisbætur sé að tryggja þeim sem tryggðir séu og misst hafa fyrra starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Beri því að gera ríkar kröfur til þeirra sem segi upp störfum sínum eða hætta námi sínu, um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að stunda nám eða gegna launuðu starfi. Í málinu liggi fyrir að kærandi eignaðist barn hinn 29. október 2009 og hún fluttist til sveitarfélagsins B í maí 2010. Telur Vinnumálastofnun að skýringar sem þessar geti í sumum tilvikum talist gildar ástæður á námslokum í skilningi laga um atvinnuleysisbætur, til dæmis þegar atvinnuleitandi flyst búferlum vegna starfa maka eða af öðrum aðkallandi aðstæðum. Það að fjölgun hafi orðið í fjölskyldu atvinnuleitanda hafi eitt og sér ekki verið talið falla undir gildar skýringar á námslokum í skilningi 55. gr. laganna. Það sé mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda á því hvers vegna hún hafi hætt námi teljist ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysisbætur.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 21. desember 2010, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 4. janúar 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Í máli þessu er fjallað um tímabundna niðurfellingu bóta, en kærandi á rétt á bótum að liðnum biðtíma. Reglur um biðtíma hafa þann tilgang að koma í veg fyrir að fólk segi upp starfi sínu eða hætti námi til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði. Reglurnar undirstrika þannig það markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks.

Málið lýtur að túlkun á 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur, sbr. a-lið 18. gr. laga nr. 134/2009 en hún er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“ Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar segir að þeir sem hætta í námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Vísað er til umfjöllunar um 54. gr. í því sambandi. Í umfjöllun um 54. gr. kemur fram að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega gildar ástæður í lögum og reglugerðum og meta verði hvert tilvik fyrir sig. Sem dæmi um gildar ástæður eru nefndar þær ástæður þegar maki hins tryggða hefur störf í öðrum landshluta og fjölskyldan þarf af þeim sökum að flytja og heilsufarsástæður hins tryggða.

Af framangreindu er ljóst að ef ekki liggja fyrir veigamiklar ástæður þegar hætt er námi eða starfi er sagt lausu þegar annað starf er ekki í boði, þarf umsækjandi um atvinnuleysisbætur að sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Fjárhagsástæður hafa almennt ekki talist gildar ástæður í þessu sambandi.

Skýringar kæranda á námslokum sínum voru þær að hún hafi verið að flytja til sveitarfélagsins B og ætti sjö mánaða gamalt barn. Hún gæti ekki verið í skóla með ungt barn þar sem hún gæti þá ekki séð fyrir sér og barninu og ef hún færi að vinna væri ekki mögulegt að fara líka í skóla.

Það er mat úrskurðarnefndarinnar að þær ástæður sem kærandi hefur fært fram séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur. Ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bótaréttar kæranda í tvo mánuði er því staðfest.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 3. júní 2010 í máli A er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson