Mál nr. 98/2010

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 24. febrúar 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 98/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 18. mars 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að stofnunin hafi á fundi sínum sama dag fjallað um umsókn hans um atvinnuleysisbætur frá 30. desember 2010. Fallist var á umsókn kæranda en réttur hans til atvinnuleysisbóta var felldur niður í 40 daga með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur, sbr. c-lið 3. gr. laganna, þar sem skýringar hans á því hvers vegna hann hætti námi teldust ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysisbætur. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 13. júní 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Samkvæmt vottorði Verkmenntaskólans á Akureyri, dags. 3. mars 2010, er staðfest að kærandi var nemandi við Verkmenntaskólann á Akureyri á haustönn 2009. Af hálfu kæranda kemur fram að hann hafi hætt námi þar sem hann hefði ekki efni á því að stunda nám. Hann hefði hvorki vinnu né fastar tekjur til að geta haldið áfram náminu. Hann hafi séð fram á atvinnuleysi og því hafi hann nýtt sér fæðingarorlof sitt til að endurnýja einingar sínar sem annars hefðu fallið niður. Hann hafi aldrei ætlað sér að vera lengur en út þessa einu önn sem hann hafði efni á að taka. Kærandi telur það geta fallið undir hugtakið „gild ástæða“ í 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að geta ekki stundað nám sökum efnaleysis. Enn fremur segi í c-lið 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um skilgreiningu á námi að nám skuli standa yfir í a.m.k. sex mánuði. Nám hans hafi verið á tímabilinu frá lok ágústmánaðar til desember, um fjórir mánuðir en ekki sex. Kærandi kveðst ekki hafa sótt um áframhaldandi nám en lokið haustönn 2009.

Í bréfi Vinnumálastofnunar til kæranda, dags. 8. febrúar 2010, kemur fram að stofnunin hafi frestað afgreiðslu á umsókn hans um atvinnuleysisbætur samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Óskað hafi verið eftir upplýsingum um ástæður starfsloka hans hjá Fjölsmiðjunni, til að unnt væri að meta rétt hans til atvinnuleysistrygginga. Með bréfi frá Fjölsmiðjunni, dags. 16. febrúar 2010, komi fram að kærandi hafi tekið þá ákvörðun í samráði við vinnuveitanda að hætta störfum til að hefja nám í Verkmenntaskóla Akureyrar.

Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 1. mars 2003, var kæranda tilkynnt að stofnunin hefði á fundi sínum sama dag fjallað um atvinnuleysisbætur hans og ákveðið hafi verið að fresta afgreiðslu umsóknar hans og óska eftir skólavottorði frá Verkmenntaskólanum á Akureyri. Var kæranda enn fremur bent á ákvæði 52. gr. laga um atvinnuleysisbætur um að sá sem stundar nám, sbr. c-lið 3. gr., teljist ekki tryggður á sama tímabili, enda sé námið ekki hluti vinnumarkaðsaðgerða samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar. Einnig var bent á ákvæði 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur þar sem segir að sá sem telst tryggður samkvæmt lögum um atvinnuleysisbætur en hefur hætt námi án gildra ástæðna eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en að 40 dögum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur.

Skýringar kæranda á skólavist hans hafi verið mótteknar hinn 5. mars 2010. Í þeim komi fram að hann hafi ákveðið að skrá sig í eina önn í Verkmenntaskólanum á Akureyri, haustönn 2009, þar sem hann hafi á sama tíma verið í fæðingarorlofi. Ætlunin hafi ekki verið að fara í frekara nám heldur eingöngu nýta tímann sem hann var í fæðingarorlofi til náms.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar, dags. 16. desember 2010, er vísað til 1. mgr. 55. laga um atvinnuleysisbætur og bent á að í athugasemdum við umrædda grein frumvarps til laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að eðlilegt sé að þeir sem hætti námi án þess að hafa til þess gildar ástæður sæti samskonar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna. Orðalagið „gildar ástæður“ hafi verið túlkað þröngt og í raun falli fá tilvik þar undir. Nefndar eru tvær ástæður sem taldar eru til gildra ástæðna fyrir starfslokum. Annars vegar þegar maki hins tryggða hefji störf í öðrum landshluta og fjölskyldan þurfi af þeim sökum þurft að flytja og hins vegar tilvik sem stafa af heilsufarsástæðum hins tryggða.

Tilgangur laga um atvinnuleysisbætur sé að tryggja þeim sem tryggðir séu og misst hafa fyrra starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Beri því að gera ríkar kröfur til þeirra sem segi upp störfum sínum eða hætta námi sínu, um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að stunda nám eða gegna launuðu starfi. Kærandi hafi gefið þær skýringar á því hvers vegna hann hætti námi að hann hafi ekki haft efni á því að stunda nám eftir að fæðingarorlofi hans lauk. Vinnumálastofnun bendir á að fjárhagsörðugleikar hafi ekki verið taldir alla undir gildar skýringar á námslokum samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar, sbr. úrskurð úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða í máli nr. 132/2009. Vinnumálastofnun greinir enn fremur frá því að ljóst sé af gögnum málsins að ekki sé um að ræða nám við skólann sem standi yfir í einungis fjóra mánuði. Stofnunin telji ekki vera vafa á því að kærandi teljist námsmaður í skilningi c-liðar 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Það sé mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda á því hvers vegna hann hafi hætt námi teljist ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysisbætur

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 21. desember 2010, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 4. janúar 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Í máli þessu er fjallað um tímabundna niðurfellingu bóta, en kærandi á rétt á bótum að liðnum biðtíma. Reglur um biðtíma hafa þann tilgang að koma í veg fyrir að fólk segi upp starfi sínu eða hætti námi til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði. Reglurnar undirstrika þannig það markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks.

Málið lýtur að túlkun á 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur, sbr. a-lið 18. gr. laga nr. 134/2009 en hún er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“
Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006, um atvinnuleysistryggingar, segir að þeir sem hætta í námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Vísað er til umfjöllunar um 54. gr. í því sambandi. Í umfjöllun um 54. gr. kemur fram að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega gildar ástæður í lögum og reglugerðum og meta verði hvert tilvik fyrir sig. Sem dæmi um gildar ástæður eru nefndar þær ástæður þegar maki hins tryggða hefur störf í öðrum landshluta og fjölskyldan þarf af þeim sökum að flytja og heilsufarsástæður hins tryggða.

Af framangreindu er ljóst að ef ekki liggja fyrir veigamiklar ástæður þegar hætt er námi eða starfi er sagt lausu þegar annað starf er ekki í boði, þarf umsækjandi um atvinnuleysisbætur að sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Fjárhagsástæður hafa almennt ekki talist gildar ástæður í þessu sambandi.

Kærandi sagði starfi sínu lausu og skráði sig til náms við Verkmenntaskólann á Akureyri. Hann sjálfur telur nám sitt ekki falla undir skilgreiningu c-liðar 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem hann hafi aðeins stundað það í fjóra mánuði. Til þess verður hins vegar að líta að námið stóð í heild sinni lengur en sex mánuði og telst því nám í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi telst því vera námsmaður í skilningi laganna.

Kærandi ákvað sjálfur að taka bara eina önn í námi sínu við Verkmenntaskólann á Akureyri og skráði sig ekki til áframhaldandi náms að henni lokinni. Ástæður þess sagði hann vera að hann hafi ekki haft efni á því að stunda námið áfram.

Það er mat úrskurðarnefndarinnar að þær ástæður sem kærandi hefur fært fram séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysisbætur. Ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bóta­réttar kæranda í tvo mánuði er því staðfest.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 18. mars 2010 í máli A er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson