Mál nr. 328/2019 - Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 328/2019

Þriðjudaginn 5. nóvember 2019

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 14. ágúst 2019, kærði A til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 14. ágúst 2019, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun 2. júlí 2019. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 23. júlí 2019, óskaði Vinnumálastofnun eftir staðfestu skólavottorði með upplýsingum um nám kæranda. Samdægurs barst Vinnumálastofnun svar frá kæranda þar sem hún tjáði stofnuninni að hún hefði byrjað í námi hjá B í janúar 2019 en hætt í maí 2019 vegna þess að henni hafi ekki gengið vel í námi. Stuttu síðar barst skólavottorð frá B og staðfesting á því að kærandi væri ekki skráð í áframhaldandi nám við skólann. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 14. ágúst 2019, var kæranda tilkynnt að umsókn hennar um atvinnuleysisbætur hefði verið samþykkt og útreiknaður bótaréttur væri 92%. Með vísan til þess að hún hafi hætt í námi án gildra skýringa væri réttur hennar til atvinnuleysisbóta hins vegar felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 14. ágúst 2019. Með bréfi, dags. 15. ágúst 2019, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 30. ágúst 2019, og með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 2. september 2019, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru vísar kærandi til þess að henni hafi ekki gengið vel í námi eins og vinnumiðlun hafi haldið fram. Kærandi hafi fallið í þremur áföngum og hún hafi ákveðið með námsráðgjafa að hún myndi hætta hjá B í fjarnámi og reyna komast inn í dagskóla hjá þeim. Kærandi hafi síðan misst vinnuna um sumarið, tekjur hætt að koma inn og kærandi hafi ekki haft neitt á milli handanna þegar kom að þeim degi að borga skólagjöld. Skólinn hafi þá auðvitað litið svo á að hún væri hætt.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Í c-lið 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé að finna skilgreiningu á námi.

Í X. kafla laga um atvinnuleysistryggingar sé að finna ákvæði er mæli fyrir um biðtíma er hinn tryggði skuli sæta, segi hann upp starfi án gildra ástæðna eða hættir námi án gildra ástæðna.

Mál þetta lúti að 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í greinargerð við frumvarp það er síðar varð að lögum nr. 54/2006 sé í umfjöllun um 1. mgr. 55. gr. vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins um hvaða ástæður geti talist gildar ástæður. Í fyrrnefndri greinargerð segi við 1. mgr. 54. gr. að erfitt geti reynst að telja með tæmandi hætti hvaða ástæður séu gildar í skilningi ákvæðisins. Lagareglan sé því matskennd og Vinnumálastofnun sé falið að meta hvernig atvik og aðstæður fyrirliggjandi máls falla að umræddri reglu. Stofnunin skuli líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða og hafa í huga að um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða. Jafnframt beri að líta til þess að orðið „gildar ástæður“ beri að túlka þröngt í þessu samhengi og þar af leiðandi falli færri tilvik en ella þar undir. Í dæmaskyni séu gildar ástæður í skilningi laganna til dæmis nefnd tilvik þegar fjölskylda umsækjanda flytji búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda. Tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem misst hafi fyrra starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Gera verði þá kröfu til þeirra sem segja upp starfi sínu eða hætta námi að þeir hafi til þess gildar ástæður.

Kærandi hafi verið skráð í nám hjá B á vorönn sumarið 2019. Samkvæmt fyrirliggjandi vottorði frá skólanum hafi hún lokið 19 einingum á námsönninni en ekki verið skráð til áframhaldandi náms á haustönn 2019. Í skýringum kæranda komi fram að henni hafi ekki gengið nægilega vel í námi sínu og af skýringum megi einnig ráða að ástæður námsloka hennar séu af fjárhagslegum toga. Kærandi hafi ekki haft fjárhagslega burði til að halda áfram námi sínu eftir að hafa misst starf sitt í apríl 2019.

Námslok vegna fjárhagslegra erfiðleika hafi ekki verið taldar gildar ástæður í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. niðurstöður úr úrskurðum úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða í málum nr. 30/2009, 70/2010 sem og nr. 172/2011. Ekki verði séð að þær ástæður sem kærandi færi fyrir úrsögn sinni úr námi geti talist gildar eða að breyttar forsendur hafi verið fyrir áframhaldandi námsþátttöku kæranda.

Í ljósi ofangreindra atriða sé það mat stofnunarinnar að ástæður kæranda teljist ekki gildar í skilningi 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og að henni beri að sæta biðtíma á grundvelli 55. gr. laganna.

IV.  Niðurstaða

Ágreiningur máls þessa lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 55. gr. laganna er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur, sbr. þó 4. mgr. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“

Í c-lið 3. gr. laganna er að finna skilgreiningu á námi samkvæmt lögunum en þar segir:

„Nám: Samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem stendur yfir í a.m.k. sex mánuði. Enn fremur er átt við nám á háskólastigi og það nám annað sem gerir sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljast ekki til náms.“

Óumdeilt er að kærandi var skráð í nám á vorönn 2019 við B. Ágreiningur málsins lýtur að því hvort gildar ástæður hafi legið að baki ákvörðun kæranda um að hætta í námi. Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir að eðlilegra þyki að þeir sem hætta í námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Skipti þá ekki hvenær á námsönn hlutaðeigandi hætti námi. Jafnframt er vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins. Þar kemur fram að það sé erfiðleikum bundið að takmarka þau tilvik sem geti talist til gildra ástæðna í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því sé lagt til að lagareglan verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Jafnframt er bent á að þar sem um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða séu gerðar ríkar kröfur um að þegar ákvarðanir um biðtíma séu teknar liggi fyrir hvaða ástæður hafi raunverulega legið að baki því að launamaður sagði upp starfi sínu án þess að hafa annað starf í hendi, enda oft um að ræða viðkvæm mál í slíkum tilvikum. Þá kemur fram að sem gildar ástæður í skilningi laganna geti til dæmis verið þegar fjölskylda umsækjanda flytur búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að ráða megi af framangreindu að almennt beri að gera nokkuð ríkar kröfur til atvinnuleitanda þegar metið er hvort ástæður fyrir úrsögn úr námi séu gildar samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006.

Af hálfu kæranda hefur komið fram að hún hafi hætt í námi vegna þess að henni hafi ekki gengið vel. Þá má ráða af kæru til úrskurðarnefndarinnar að fjárhagslegir örðugleikar hafi leitt til þess að hún hafi ekki getað haldið áfram námi sínu. Það er mat úrskurðarnefndar velferðarmála að ástæður þær, sem kærandi hefur fært fram fyrir því að hún hætti námi, séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006. Að því virtu bar kæranda að sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að setja greiðslu atvinnuleysisbóta til kæranda á bið í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 14. ágúst 2019, um að um að fella niður rétt A til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson