Mál nr. 113/2010
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 18. mars 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 113/2010.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 31. maí 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 28. maí 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur frá 29. apríl 2010. Fallist var á umsókn kæranda en réttur hennar til atvinnuleysisbóta var felldur niður í 40 daga í upphafi bótatímabils með vísan til 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi mótteknu 6. júlí 2010. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og hún fái greiddar atvinnuleysisbætur í tvo mánuði frá og með 29. apríl 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.
Í erindi kæranda kemur fram að hún hafi sagt starfi sínu lausu þar sem búseta hennar hafi gert henni ómögulegt að ná frá vinnu til sveitarfélagsins B í tíma til að sækja börn sín til dagmóður og á leikskóla fyrir lokun. Til þess að það hefði verið gerlegt hefði hún þurft að minnka starfshlutfall sitt en vinnuveitandi hennar hafi ekki verið tilbúinn til að samþykkja það. Kærandi greinir frá því að hún og maður hennar hafi reynt að finna húsnæði fyrir rekstur sem þau hafi stefnt á að fara í. Þau hafi óskað eftir aðstoð sveitarfélagsins B við það en það hafi ekki gengið eftir og því hafi hún séð sér þann eina kost að skrá sig atvinnulausa. Kærandi greinir einnig frá því að best hefði verið fyrir hana að skrá sig atvinnulausa strax en hún hefði lokið fæðingarorlofi 19. febrúar 2010, en það hafi hún ekki gert þar sem hún hafi treyst því að hún myndi ekki þurfa á því að halda. Núna sé staða þeirra hins vegar sú að þau hjónin eru bæði atvinnulaus og hvorugt þeirra fær greiddar bætur þar sem hann sé í námi.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 22. desember 2010, kemur fram að kærandi hafi sótt um atvinnuleysisbætur 29. apríl 2010. Í vottorði vinnuveitanda, útgefið af fyrirtækinu X ehf. komi fram að kærandi hafi starfað sem ráðgjafi frá 1. apríl 2007 til 18. ágúst 2009, en þá hafi hún farið í fæðingarorlof. Í vottorði sé ástæða starfsloka tilgreind sem eigin uppsögn kæranda. Sökum þess hvernig starfslokum kæranda hafi verið háttað hafi henni verið bent á að skila inn skýringum á uppsögn sinni. Greiðslustofu Vinnumálastofnunar hafi borist skýringar frá kæranda þann 7. maí 2010.
Vinnumálastofnun greinir frá því að það hafi verið mat stofnunarinnar að skýringar kæranda á starfslokum hafi ekki verið gildar í skilningi 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Jafnframt bendir stofnunin á að í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar sé það áréttað að eitt af markmiðum vinnumarkaðskerfisins sé að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Með hliðsjón af því sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði. Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í greinargerðinni segi meðal annars að það væri erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða ástæður sem liggja að baki ákvörðun þess að fólk segi störfum sínum lausum séu gildar, þar sem þær ástæður geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagagreinin yrði matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem tryggðir eru og misst hafa fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Veiti lögin þeim fjárhagslegt úrræði og beri að gera ríkar kröfur til þeirra sem segja upp störfum sínum, um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi.
Ljóst sé að kærandi sagði starfi sínu lausu eftir töku fæðingarorlofs. Ágreiningur sé um hvort ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu teljist gildar í skilningi 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Hafi orðið „gildar ástæður“ verið túlkað þröngt og fá tilvik verið talin falla þar undir.
Vinnumálastofnun bendir á að í skýringarbréfi kæranda til stofnunarinnar segist kærandi meðal annars hafa sagt upp starfi sínu vegna þess að til hafi staðið að stofna sitt eigið fyrirtæki. Þar sem ekki hafi náðst samkomulag um leiguhúsnæði fyrir fyrirhugaðan rekstur söluturns, hafi ekki komið til þess að kærandi hafi hafið eigin atvinnurekstur. Þá segi einnig í skýringarbréfinu að vegna styttingar á vistunartíma barns hennar í leikskóla og breyttri tilhögun á námi maka hennar, hafi kærandi átt erfitt með að sinna fullri vinnu og sækja barnið í leikskólann. Vinnuveitandi hafi viljað halda kæranda í fullu starfshlutfalli.
Vinnumálastofnun bendir enn fremur á að svo ástæður fyrir uppsögn séu gildar í tilvikum þar sem atvinnuleitandi segir starfi sínu lausu til að hefja störf á öðrum stað, telji stofnunin að hann þurfi að hafa tryggt sér annað starf áður en hann segir upp. Það að kærandi hafi í huga að stofna rekstur söluturns telji stofnunin ekki að séu gildar ástæður fyrir uppsögn. Vinnumálastofnun telur að kæranda hafi mátt vera ljóst að með því að segja starfi sínu lausu gæti verið erfiðleikum bundið að komast í aðra vinnu. Það að vistunartíma barns í leikskóla sé breytt geti ekki talist til gildra ástæðna fyrir að segja starfi sínu lausu í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 30. desember 2010, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 14. janúar 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar en hún er svohljóðandi:
Í greinargerð með 54. gr. laga um atvinnuleysisbætur segir að með því að kveðið sé á um tiltekinn biðtíma umsækjanda eftir atvinnuleysisbótum hafi hann sjálfur sagt upp starfi sínu án gildra ástæðna eða hafi misst það af ástæðum sem hann á sjálfur sök á. Þannig er undirstrikað í ákvæðinu það markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Í ljósi þess sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði. Ákvæðið gerir þannig ráð fyrir að sérstakt mat fari fram á ástæðum uppsagnar umsækjanda um atvinnuleysisbætur úr starfi sínu.
Í gögnum málsins kemur fram sú lýsing kæranda að hún og eiginmaður hennar, sem stundaði háskólanám, hafi staðið frammi fyrir því að ekki gengi að kærandi ynni 100% vinnu og næði því að sækja börn þeirra í gæslu þar sem tími gæslu barna og vinnutími hennar stangaðist á. Þau hjón hafi því ákveðið að hefja eigin rekstur í sveitarfélaginu B þar sem þau búa. Kærandi sagði því upp starfi sínu þar sem hún hugðist hefja störf í söluturni sem þau hjón ætluðu að hefja rekstur á. Þegar væntingar um húsnæði undir starfsemina hafi brugðust hafi kærandi sótt um atvinnuleysisbætur þar sem fjölskylda hennar gat ekki komist af, einungis með námslán eiginmanns til framfærslu fjölskyldunnar.
Það er mat úrskurðarnefndarinnar að ekki sé unnt að líta svo á að gildar ástæður hafi legið að baki uppsögn kæranda úr starfi sínu. Ber því að staðfesta ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bótaréttar í tvo mánuði.
Það athugast að bótaréttur kæranda fellur niður í tvo mánuði en ekki í 40 daga eins og kveðið var á um í hinni kærðu ákvörðun, sbr. 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar eins og því ákvæði var breytt með 18. gr. laga nr. 134/2009.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 28. maí 2010 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson