Mál nr. 467/2022-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 467/2022

Fimmtudaginn 17. nóvember 2022

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 20. september 2022, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 20. júlí 2022, um að fella niður rétt hans til atvinnuleysisbóta í þrjá mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 15. nóvember 2021 og var umsóknin samþykkt 6. desember 2021. Þann 28. maí 2022 var umsókn fyrir kæranda send til B vegna starfs hjá stéttarfélaginu. Þann 10. júní 2022 bárust Vinnumálastofnun upplýsingar um að kærandi hefði ekki mætt í boðað viðtal hjá stéttarfélaginu. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 7. júlí 2022, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda vegna höfnunar á atvinnuviðtali. Skýringar bárust frá kæranda og með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 20. júlí 2022, var honum tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í þrjá mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr., sbr. 1. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 20. september 2022. Með bréfi, dags. 26. september 2022, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar vegna kærunnar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 21. október 2022 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 25. október 2022. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann hafi mætt í atvinnuviðtal vegna starfs hjá B. Hann hafi fengið að hugsa sig um í smá tíma og svo ákveðið að taka vinnunni. Þegar kærandi hafi verið á leið til að skrifa undir ráðningarsamning hafi hann tafist þar sem bíll hans hafi ekki farið í gang. Kærandi hafi því verið orðinn hálftíma of seinn þegar hann hafi loksins komist af stað. Móðir kæranda hafi snúið honum við þar sem hún hafi fengið eftirfarandi tölvupóst frá atvinnurekanda: „Sæl C því miður kom sonur þinn ekki til fundar við mig kl. 13:00 og hefur nú kl. 13:35 ekki mætt. Því lít ég á að hann vilji ekki þetta starf og er samskiptum vegna þess lokið og ég leita annað. En gangi ykkur vel.“

Kærandi hafi ekki hafnað þessari vinnu heldur hafi vinnuveitandinn hafnað honum vegna þessarar ástæðu. Hann hafi ekki tekið ástæðu kæranda gilda, hann hafi sagst vera prinsippmaður með mætingar og því afþakkað að kærandi kæmi í viðtalið. Kæranda þyki þetta afar leitt og sé mjög hissa á þessari niðurstöðu Vinnumálastofnunar. Því vilji kærandi kæra þennan úrskurð stofnunarinnar.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi verið boðaður í atvinnuviðtal hjá B. Með tilkynningu atvinnurekanda sem hafi borist stofnuninni þann 10. júní 2022 komi fram að kærandi hafi ekki mætt í boðað viðtal. Með erindi, dags. 7. júlí 2022, hafi verið óskað eftir skriflegum skýringum kæranda á ástæðum þess að hann hafi ekki mætt til boðaðs viðtals þann 2. júní 2022. Áréttað hafi verið að hafni atvinnuleitandi atvinnutilboði/atvinnuviðtali án gildra ástæðna geti hinn tryggði þurft að sæta biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Jafnframt hafi komið fram að hafi atvinnuleitandi áður sætt biðtíma eða viðurlögum og hafi fengið greiddar atvinnuleysisbætur skemur en í 24 mánuði gæti komið til ítrekunaráhrifa samkvæmt 61. gr. sömu laga. Hafi atvinnuleitandi fengið greiddar atvinnuleysisbætur í samtals 24 mánuði eða lengur þegar ákvörðun samkvæmt 58. gr. laganna sé tekin þurfi atvinnuleitandi að ávinna sér rétt til nýs bótatímabils.

Þann 7. júlí 2022 hafi kærandi sent Vinnumálastofnun tölvupóst. Kærandi hafi tekið fram að hann hefði tekið vinnunni hjá B, mætt í viðtal og fengið smá tíma eftir viðtalið til að hugsa sig um. Hann hafi síðan ákveðið að taka vinnunni. Þann 2. júní 2022 hafi hann verið á leiðinni til atvinnurekanda en tafist þar sem bíll hans hafi ekki farið í gang. Kærandi hafi verið orðinn seinn þegar hann hafi loksins komist en móðir hans hafi snúið honum við þar sem hún hafi fengið eftirfarandi tölvupóst frá atvinnurekanda:

„Sæl C því miður kom sonur þinn ekki til fundar við mig kl. 13:00 og hefur nú kl. 13:35 ekki mætt. Því lít ég á að hann vilji ekki þetta starf og er samskiptum vegna þess lokið og ég leita annað. En gangi ykkur vel.“

Með erindi, dags. 20. júlí 2022, hafi kæranda verið tilkynnt að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans hefðu verið stöðvaðar á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Með vísan til þess að kærandi hefði hafnað atvinnuviðtali hafi réttur hans til atvinnuleysisbóta verið felldur niður frá og með 20. júlí 2022 í þrjá mánuði sem annars hefðu verið greiddar bætur fyrir, sbr. einnig 61. gr. laganna.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna. Markmið laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem tryggðir séu og misst hafi fyrra starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir séu að leita sér að nýju starfi. Með þessu sé verið að tryggja stöðu og öryggi fólks í atvinnuleysi. Gert sé ráð fyrir að þeir sem teljist tryggðir séu í virkri atvinnuleit þann tíma og séu jafnframt reiðbúnir að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum sem þeim standi til boða. Atvinnuleysistryggingar veiti þannig þeim sem tryggðir séu innan atvinnuleysistryggingakerfisins fjárhagslegt úrræði í tímabundnu atvinnuleysi sínu. Ríkar kröfur beri að gera til þeirra sem hafni starfi á innlendum vinnumarkaði að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi.

Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslu atvinnuleysistrygginga sé að vera í virki atvinnuleit, sbr. a. lið 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í 14. gr. laganna sé nánar kveðið á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Þar sé útlistað að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Að öðrum kosti verði ekki litið á hlutaðeigandi í virkri atvinnuleit.

Í 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um viðurlög vegna höfnunar á starfi. Ákvæðið sé svohljóðandi:

„Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 5. mgr. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.“

Fyrir liggi að kærandi hafi ekki mætt til starfa hjá B og hafi hann veitt skýringar á ástæðum þess. Því komi til álita hvort skýringar hans séu gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Samkvæmt 4. mgr. 57. gr. skuli Vinnumálastofnun meta við ákvörðun um viðurlög samkvæmt 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg en í 4. mgr. segi orðrétt:

„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“

Vinnumálastofnun sé gert að meta skýringar atvinnuleitanda vegna höfnunar á atvinnutilboði með hliðsjón af þeirri ríku skyldu sem hvíli á umsækjendum um atvinnuleysisbætur til að vera reiðubúnir að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, án sérstaks fyrirvara, og hafa til þess vilja og getu. Gert sé ráð fyrir því að Vinnumálastofnun sé heimilt að líta til aldurs hins tryggða, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt 1. mgr. 57. gr. laganna. Enn fremur sé Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði sé starf fjarri heimili hans sem geri kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum.

Skýringar kæranda lúti að því að bíll hans hafi ekki farið í gang er hann hafi átt að mæta til að skrifa undir ráðningarsamning. Kærandi hafi ekki tilkynnt atvinnurekanda um að honum myndi seinka í boðað viðtal og atvinnurekandi hafi lagt það að jöfnu við höfnun á umræddu starfi er honum hafi staðið til boða hjá B. Eins og rakið hafi verið hér að framan hvíli rík skylda á atvinnuleitendum að taka því starfi sem þeim bjóðist, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Þá þurfi atvinnuleitendur jafnframt að vera reiðubúnir að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, án sérstaks fyrirvara, og hafa til þess vilja og getu, sbr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi hafi ekki upplýst atvinnurekanda um að honum myndi seinka á fund með forsvarsmanni B sem hafi verið forsenda þess að hann fengi starf hjá stéttarfélaginu. Þá hafi hann ekki gert tilraun til að útskýra fyrir atvinnurekanda af hverju hann hafi tafist. Þess í stað hafi hann hætt afskiptum af málinu eftir að móðir hans hafði fengið tölvupóst frá vinnuveitanda. Með vísan til framangreinds geti stofnunin ekki fallist á skýringar kæranda. Í kæru til úrskurðarnefndar velferðarmála segi kærandi jafnframt að hann hafi ekki hafnað umræddri vinnu heldur hafi vinnuveitandinn hafnað sér vegna þess að hann hafi verið of seinn í viðtalið.

Með vísan til alls framangreinds sé það mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda séu ekki þess eðlis að þær réttlæti höfnun á atvinnutilboði, sbr. 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kæranda beri því að sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laganna, sbr. einnig 61. gr. laganna þar sem hann hafi áður sætt niðurfellingu bótaréttar á sama bótatímabili. Kærandi eigi því ekki rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að þremur mánuðum liðnum, sbr. 1. mgr. 61. gr. laganna. Þann 28. apríl 2022 hafi kærandi sætt niðurfellingu bótaréttar vegna ófullnægjandi mætingar á námskeið. Því sé nú um að ræða niðurfellingu bótaréttar öðru sinni.

Með vísan til alls framangreinds sé það mat Vinnumálastofnunar að kæranda beri að sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 4. mgr. sömu greinar, sbr. einnig 61. gr. laganna vegna höfnunar á starfi hjá Stéttarfélaginu B.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í þrjá mánuði á grundvelli 57. gr., sbr. 1. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 er svohljóðandi:

„Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 5. mgr. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.“

Þá segir svo í 4. mgr. 57. gr. laganna:

„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“

Samkvæmt gögnum málsins var kæranda boðið starf hjá B sem hann þáði. Þegar kærandi var á leið til fundar við atvinnurekanda til að skrifa undir ráðningarsamning seinkaði honum vegna vandræða með bifreið sína. Rúmum hálftíma eftir að kærandi átti að vera mættur sendi atvinnurekandinn móður kæranda tölvupóst þar sem fram kom að hann liti svo á að kærandi vildi ekki starfið þar sem hann væri ekki enn mættur til fundar. Þá tók hann fram að samskiptum þeirra væri því lokið og að hann myndi leita annað.

Við mat á því hvort heimilt sé að beita viðurlögum samkvæmt 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 kemur til skoðunar hvort kærandi hafi með réttu hafnað starfi, enda um íþyngjandi ákvörðun að ræða. Að mati úrskurðarnefndarinnar verður því að vera of seinn til fundar hjá atvinnurekanda ekki jafnað við að hafna starfi. Að því virtu er hin kærða ákvörðun felld úr gildi.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt A, til atvinnuleysisbóta í þrjá mánuði, er felld úr gildi.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

 Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir