Mál nr. 494/2016

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 494/2016

Mánudaginn 10. apríl 2017

A

gegn

Barnaverndarnefnd B

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Lára Sverrisdóttir lögfræðingur, Guðfinna Eydal sálfræðingur og Sigríður Ingvarsdóttir lögfræðingur.

Með kæru 22. desember 2016, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Barnaverndarnefndar B um að aflétta ekki nafnleynd vegna tilkynningar til Barnaverndar B.

I. Málsatvik og málsmeðferð

Þann 18. október 2016 barst Barnavernd B tilkynning vegna sonar kæranda, C. Á tilkynningarblaði kemur fram að tilkynnanda gruni að kærandi beiti drenginn líkamlegu ofbeldi. Fram kemur að tilkynnandi hafi upplýsingar um að kærandi verði mjög reiður, hafi sparkað í drenginn og slegið. Tilkynnandi óskaði nafnleyndar. Barnaverndarnefnd B ákvað að hefja könnun málsins samkvæmt 22. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 (bvl.) og var kærandi boðaður í viðtal 3. nóvember 2016. Vegna þess hve efni tilkynningar þótti alvarlegt fór starfsmaður barnaverndar í skóla drengsins og ræddi við hann þar. Í því viðtali kom ekkert fram sem gaf tilefni til að ætla að hann væri beittur ofbeldi heima fyrir. Þá var ekkert í fari drengsins sem benti til þess að hafa þyrfti áhyggjur af honum.

Með beiðni kæranda til nefndarinnar 15. nóvember 2016 óskaði kærandi þess að nafnleynd yrði aflétt. Beiðni hans var hafnað. Í bréfi Barnaverndarnefndar B frá 2. desember 2016 kemur eftirfarandi fram, auk þess sem þar var bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar velferðarmála:

„Barnavernd B ber að virða ósk tilkynnenda um nafnleynd nema sérstakar ástæður mæli gegn því sbr. 19. gr. barnaverndarlaga. Tilgangur nafnleyndar tilkynnenda er að tryggja virkni og árangur í barnaverndarstarfi. Jafnframt vísar löggjafinn til þess sjónarmiðs að verði tilkynnendum ekki tryggð nafnleynd muni það fæla þá frá að tilkynna. Afleiðingin yrði sú að barnaverndarnefnd fengi ekki upplýsingar um hag barna þó full þörf væri á afskiptum hennar.

Þrátt fyrir að ekki sé dregið í efa að það sé þér mikilvægt að vita hver tilkynnandi er verður ekki talið að fyrir hendi séu aðstæður til þess að aflétta megi nafnleynd, sérstaklega með tilliti til þeirra hagsmuna sem í húfi eru fyrir barnaverndarstarf almennt. Þá er í þessu tilviki ekki grunur um að tilkynnendur hafi vísvitandi komið á framfæri [rangri] eða villandi tilkynningu þannig að ástæða sé til þess að aflétta nafnleynd og ákæra með vísan til refsiákvæða barnaverndarlaga.“

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi fer fram á að nafnleynd vegna ofangreindrar tilkynningar verði aflétt þar sem sterkur grunur liggi fyrir um að tilkynnandi hafi vísvitandi komið á framfæri rangri tilkynningu.

Í kæru kemur fram að í kjölfar tilkynningar hafi bæði skóli drengsins og móðir hans, sem kærandi búi ekki með, verið sett í ósanngjarna stöðu. Þetta sé algjörlega óásættanleg rangfærsla og hana þurfi að lagfæra.

Kærandi telur að tilkynnandi sé barnsmóðir hans, D, en þau eigi saman drenginn E. Kærandi og D eigi að baki langt og strembið umgengnismál og séu samskipti erfið og eigi sér einungis stað með skriflegum skilaboðum. Úrskurður um umgengni E við kæranda hafi verið kveðinn upp í Xog hafi D brugðist illa við honum. Eins og er séu kærandi og D í dagsektarmáli vegna tálmunar á umgengni og því beinist mikil gremja hennar að kæranda.

D hafi aldrei komið á heimili kæranda og viti ekki hvernig aðstæður þar séu. Þá hafi hún aldrei sýnt áhuga á að vita hvernig umgengni gangi. Hún hafi kært umgengnisúrskurð sýslumanns og minnist þar ekki á grun um ofbeldi. Ef hana grunaði eitthvað slíkt í raun og veru væru allar líkur á að hún hefði tekið það fram í þeirri kæru.

Grunur leiki á að D hafi tekið illa í skilaboð sem hún hafi fengið frá kæranda varðandi hegðun hennar og sent kæru til barnaverndarnefndar í framhaldi af því.

III. Sjónarmið Barnaverndarnefndar B

Í greinargerð Barnaverndarnefndar B 29. desember 2016 kemur fram að 18. október 2016 hafi borist tilkynning er hafi varðað son kæranda, C. Tilkynnandi, sem óskað hafi nafnleyndar, hafi greint frá því að grunur léki á því að kærandi beitti drenginn líkamlegu ofbeldi. Tilkynnandi hafi sagst hafa upplýsingar um að kærandi yrði mjög reiður og hafi sparkað í drenginn og slegið hann.

Aðstæður barnsins hafi ekki verið Barnavernd B kunnar en efni tilkynningar hafi verið þess eðlis að ákveðið hafi verið að kanna málið á grundvelli V. kafla bvl. Sálfræðingur barnaverndar hafi rætt við drenginn í skóla áður en foreldrum hafi verið gert viðvart. Í viðtalinu hafi ekkert komið fram sem gefið gæti til kynna að drengurinn yrði fyrir ofbeldi af hálfu kæranda. Eftir viðtal við kæranda hafi verið ákveðið að aðhafast ekki í málinu.

Kærandi hafi óskað eftir því að nafnleynd yrði aflétt en þeirri beiðni hafi verið hafnað með bréfi 2. desember 2016. Þegar tilkynning barst hafi ekki verið dregið í efa að tilkynnandi væri að greina frá raunverulegum áhyggjum af aðstæðum drengsins en könnun málsins hafi leitt í ljós að þær hafi ekki átt við rök að styðjast.

Í synjunarbréfi hafi verið rakin sjónarmið Barnaverndarnefndar B en þau ættu stoð í frumvarpi til barnaverndarlaga. Um væri að ræða sjónarmið um að til þess að unnt væri að tryggja virkni og árangur í barnaverndarstarfi yrði að vera hægt að tryggja nafnleynd tilkynnanda. Nauðsynlegt væri að upplýsingar um aðbúnað barna bærust greiðlega til barnaverndarnefnda og að almenningi væri gert kleift að rækja skyldu sína samkvæmt 16. gr. bvl. Þegar tilkynningar um aðbúnað barns kæmu til barnaverndarnefnda væri talið réttlætanlegt að einstaklingshagsmunir vikju fyrir þeim ríku almannahagsmunum sem fyrir hendi væru.

IV. Niðurstaða

Mál þetta varðar ákvörðun Barnaverndarnefndar B um að hafna kröfu kæranda um að barnaverndarnefndin aflétti nafnleynd vegna tilkynningar sem hafði borist nefndinni.

Reglur um nafnleynd koma fram í 19. gr. bvl. Reglurnar tengjast reglum um tilkynningarskyldu sem fram koma í 16. gr. sömu laga. Í 1. mgr. 16. gr. laganna er kveðið á um tilkynningarskyldu almennings. Þar segir að hverjum þeim, sem hafi ástæðu til að ætla að barn búi við óviðunandi uppeldisaðstæður, verði fyrir áreitni eða ofbeldi eða stofni heilsu sinni og þroska í alvarlega hættu, sé skylt að tilkynna það barnaverndarnefnd.

Í 2. mgr. 19. gr. bvl. kemur fram sú meginregla að óski tilkynnandi samkvæmt 16. gr. laganna eftir nafnleynd gagnvart öðrum en barnaverndarnefnd skuli það virt nema sérstakar ástæður mæli gegn því. Þessi regla kemur einnig fram í 13. gr. reglugerðar um málsmeðferð fyrir barnaverndarnefnd nr. 56/2004. Þar segir að fái barnaverndarnefnd rökstuddan grun um að tilkynnandi hafi vísvitandi komið á framfæri rangri eða villandi tilkynningu geti nefndin tekið ákvörðun um að aflétta nafnleyndinni. Samkvæmt þessu er meginreglan sú að nafnleynd verður ekki aflétt nema í þeim undantekningartilvikum að sérstakar ástæður séu fyrir því.

Þegar tilkynning berst barnaverndaryfirvöldum um grun um óviðunandi aðstæður barns hvílir sú skylda á barnaverndarnefnd að hefja ekki könnun máls nema rökstuddur grunur sé um að tilefni sé til þess. Könnun í máli því, sem hér er til meðferðar hjá Barnavernd B, hófst í kjölfar tilkynningar er barst um líkamlegt ofbeldi kæranda á hendur syni sínum, C. Aflað var upplýsinga um aðbúnað drengsins og viðtal tekið við kæranda og rætt við drenginn.

Í viðtali greindi kærandi frá því að hann hefði strax grunað að barnsmóðir sín væri tilkynnandi. Kærandi eigi tvo syni, C og E, sitt með hvorri konunni. Umgengnisdeilur hafi verið á milli kæranda og móður E. Kærandi hafi neitað því að hafa lagt hendur á C en neiti því ekki að hafa verið reiður við hann þegar drengurinn væri óhlýðinn. C dvelji til skiptis hjá foreldrum sínum, viku hjá hvoru um sig. E komi aðra hvora helgi til kæranda og C væri hjá kæranda þær helgar sem E kæmi til hans.

Með vísan til þess, sem fram hefur komið í málinu og hér að framan er rakið, verður ekki fullyrt að tilkynnandi hafi vísvitandi komið á framfæri rangri tilkynningu. Verður nafnleynd þar af leiðandi ekki aflétt með vísan til þess. Þá liggur heldur ekki fyrir í málinu að aðrar sérstakar ástæður séu fyrir því að aflétta beri nafnleyndinni. Samkvæmt þessu og með vísan til 2. mgr. 19. gr. barnaverndarlaga ber að staðfesta hina kærðu ákvörðun.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Barnaverndarnefndar B frá 2. desember 2016 um að synja kröfu kæranda, A, um að aflétta nafnleynd af tilkynningum varðandi aðstæður sonar hans, C, er staðfest.

Lára Sverrisdóttir

Guðfinna Eydal

Sigríður Ingvarsdóttir