Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 158/2022

Miðvikudaginn 29. júní 2022

A

gegn

Barnaverndarnefnd B

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Björn Jóhannesson lögfræðingur og Guðfinna Eydal sálfræðingur.

Með kæru, dags. 21. mars 2022, kærði C lögmaður, f.h. A, til úrskurðarnefndar velferðarmála úrskurð Barnaverndarnefndar B frá 22. febrúar 2022 vegna umgengni hennar við son sinn, D.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Drengurinn D er rúmlega X ára gamall og lýtur forsjá Barnaverndarnefndar B. Kærandi er kynmóðir drengsins.

Móðir drengsins var svipt forsjá hans með dómi Héraðsdóms B þann 2. júlí 2021 sem var staðfestur með dómi Landsréttar þann 4. nóvember 2021. Afskipti hafa verið af drengnum frá fæðingu hans og var hann vistaður eftir fæðingu á E, vistheimili barna. Drengurinn fór í umsjá fósturforeldra sinna í desember 2020, fyrst í tímabundið fóstur en síðan í varanlegt fóstur frá nóvember 2021.

Mál drengsins vegna umgengni við kæranda í varanlegu fóstri var tekið fyrir þriðjudaginn 22. febrúar 2022. Úrskurðarorð hins kærða úrskurðar er svohljóðandi, auk þess sem þar er bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar velferðarmála:

„Barnaverndarnefnd B ákveður að D, njóti umgengni við móður sína, A, tvisvar á ári, í apríl og desember í alls þrjár klukkustundir í senn. Umgengni fari fram í húsnæði á vegum Barnaverndar B undir eftirliti starfsmanna. Fósturforeldrum er frjálst að vera viðstaddir umgengni kjósi þeir svo. Skilyrði umgengni er að móðir sé edrú og í andlegu jafnvægi að mati eftirlits aðila.“

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 21. mars 2022. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 22. mars 2022, var óskað eftir greinargerð Barnaverndarnefndar B ásamt gögnum málsins. Greinargerð Barnaverndarnefndar B barst 5. apríl 2022 og var hún send lögmanni kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 6. apríl 2022. Athugasemdir bárust frá lögmanni kæranda 5. maí 2022 og voru þær sendar Barnaverndarnefnd B með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 10. maí 2022. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi gerir aðallega þá kröfu að úrskurði Barnaverndarnefndar B verði hrundið að öllu leyti, sbr. 4. mgr. 51. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 (bvl.), og að kæranda verði veitt umgengni við son sinn sex sinnum á ári, í sex klukkustundir í senn, án eftirlits.

Kærandi byggi afstöðu sína á því að henni beri ríkari réttur til umgengni við son sinn á þeim forsendum að hún sé bandarískur ríkisborgari og mikilvægt sé að barnið fái að kynnast menningararfleifð sinni og uppruna með því að vera í meiri umgengni við kæranda heldur en úrskurðurinn kveði á um.

Kærandi sé í meðferð í F. Kærandi ætli að óska eftir endurskoðun forsjársviptingarinnar fyrir dómi á grundvelli 34. gr. bvl. þegar tímamörk eigi við og hún hafi náð bata í sinni áfengisneyslu. Matsgögn, sem hafi verið lögð til grundvallar forsjársviptingu, hafi borið með sér að áfengisvandi væri sá þáttur sem stæði í vegi fyrir því að kærandi næði bata og gæti unnið með sína persónuleikabresti.

Kærandi hafi lagt inn kæru til Mannréttindadómstóls Evrópu vegna úrlausnar dómstóla um forsjársviptingu. Kærandi telji það fyrirkomulag á umgengni sem verði viðhaft standa í vegi fyrir því að fjölskyldan geti sameinast á ný.

Í kæru er vísað til sameiningar fjölskyldu. Þar segir að í 1. mgr. 7. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins sé orðuð sú meginregla að barn eigi, eftir því sem unnt sé, rétt til að þekkja foreldra sína og njóta umönnunar þeirra. Af 1. mgr. 8. gr. MSE hafi verið ráðið að barnaverndaryfirvöldum væri ávallt skylt að horfa til ráðstafana sem gætu stuðlað að sameiningu fjölskyldunnar aftur, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Margaret og Roger Anderson gegn Svíþjóð. Með þessu áframhaldi, þ.e. að kærandi fái einungis að umgangast drenginn tvisvar á ári, séu fjarstæðar líkur á því að fjölskyldan sameinist.

Kærandi tekur fram að það sé réttur drengsins að þekkja uppruna sinn. Kærandi sé fædd og uppalin í H þar sem hún hafi búið þar til hún hafi orðið X ára gömul. Mikilvægt sé að drengurinn fái að kynnast ólíkum menningarheimi móðurættar sinnar. Með auknum umgengnisrétti fái kærandi þannig tækifæri til þess að kynna fyrir drengnum uppruna hans.

Kærandi telji það andstætt meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, að takmarka umgengni með þessu móti, þ.e. að hún fái einungis að hitta drenginn tvisvar á ári, í þrjár klukkustundir í senn, undir eftirliti. Að mati kæranda sé um að ræða meira íþyngjandi takmörkun á umgengni hennar og á réttindum barna til að þekkja móður sína en þörf sé á. Sú beiðni kæranda um að umgengni við drenginn verði sex sinnum á ári, í sex klukkustundir í senn, án eftirlits, sé hófleg. Aukin umgengni væri tækifæri fyrir mægðinin til að kynnast enn betur og styrkja tilfinningasamband sitt. Jafnframt þyki það eðlilegt að kærandi fái að umgangast son sinn eftirlitslaust, enda hafi ekkert komið fram í umgengni sem gefi tilefni til annarrar niðurstöðu en þeirrar að kærandi hafi hagsmuni sonar síns að leiðarljósi og hugi vel að honum og þörfum hans.

Kærandi tekur fram að aukin umgengni hennar við son sinn sé bersýnilega ekki andstæð hagsmunum og þörfum barnsins og alls ekki ósamrýmanleg þeim markmiðum sem stefnt sé að með fóstrinu samkvæmt 74. gr. bvl.

Í athugasemdum lögmanns kæranda kemur fram að kærandi vilji í fyrsta lagi benda á að hún hafi verið að gera það sem í hennar valdi standi til þess að ná tökum á vanda sínum og sjáist það einna best í því að hún hafi farið sjálfviljug inn á […] til þess að sækja sér hjálp. Það beri ekki að líta á það neikvæðum augum að hún hafi afþakkað umgengni við drenginn í nóvember og desember 2021, heldur sýni það ákveðinn þroska að kærandi hafi ekki tekið hann í umgengni vitandi að hún gæti ekki sinnt honum af bestu getu, enda sé það ljóst að hún hafi verið inn og út af […]. Kærandi hafi síðast verið inni á […] í janúar 2022 og eftir að þeirri vistun hafi lokið hafi hún verið í F og sé þar enn. Kærandi vinni hörðum höndum að því að ná tökum á vanda sínum. Ljóst sé að hún sé að vinna í sínum málum og leiti sér hjálpar.

Barnaverndarþjónustu sé skylt að afla umsagnar þess foreldris sem fari ekki með forsjá áður en barni sé ráðstafað í fóstur í samræmi við 4. mgr. 67. gr. a. bvl. Kærandi hafi sérstaklega óskað eftir því að drengurinn fengi fósturforeldra sem væru annars vegar kristnir og hins vegar hvor af sínu kyni. Þar sem óskir hennar hafi ekki verið virtar verði að telja það enn mikilvægara en ella að drengurinn fái að umgangast kæranda, hafa þar með kvenímynd í lífi sínu og fá að alast upp við kristna siði og gildi. Kærandi hafi ekkert fengið að vita um trúarafstöðu fósturforeldra drengsins.

Kærandi telji mikilvægt að umgengni hennar við drenginn verði rýmkuð, enda sé það réttur barns að fá að umgangast og viðhalda tengslum við foreldri sitt. Almennt sé á því byggt að það þjóni hagsmunum barns að umgangast kynforeldra sína, jafnvel í þeim tilvikum þegar foreldrar hafi verið sviptir forsjá og sterk rök þurfi að mæla með því að umgengni verði takmörkuð verulega. Kærandi telji sérstaklega mikilvægt, með tilliti til þess að drengurinn sé bæði af íslenskum og erlendum uppruna, að hann eigi góð tengsl við kæranda og fái að þekkja uppruna sinn frá báðum menningarheimum. Auk þess sé það réttur hans samkvæmt 1. mgr. 2. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins nr. 18/1992. Samkvæmt 3. mgr. 20. gr. sömu laga skuli meðal annars taka tilhlýðilegt tillit til þjóðlegs, menningarlegs uppruna og tungumáls barns þegar leitað sé lausna varðandi vistun barns, til dæmis í fóstur. Samkvæmt þessu verði að telja mikilvægt fyrir drenginn að fá að umgangast kæranda og viðhalda tengslum við uppruna sinn.

Kærandi telji að rýmkun á umgengni hennar við son sinn sé nauðsynleg svo að hægt sé að viðhalda tengslum þeirra á milli, sérstaklega í ljósi þess hve ungur hann sé. Á þessum aldri eigi börn erfiðara að muna eftir því fólki í lífi sínu sem þau fái ekki að umgangast mikið. Því sé hætta á að kærandi og drengurinn séu ekki að fá raunverulegt tækifæri til þess að viðhalda þessum tengslum, nema umgengni sé rýmkuð eins og unnt sé.

Samkvæmt rannsóknarreglu barnaverndarlaga og stjórnsýslulaga, sbr. 41. gr. bvl. og 10. gr. stjórnsýslulaga, sé lögð sú skylda á stjórnvald að upplýsa mál nægilega vel áður en tekin sé ákvörðun í því. Þá þurfi sérstaklega að gæta vel að því að mál sé nægjanlega vel rannsakað áður en barnaverndarnefnd taki íþyngjandi ákvörðun gegn vilja aðila, sbr. athugasemdir með 41. gr. bvl. í frumvarpi með lögunum. Ákvörðun um takmörkun á umgengni sé íþyngjandi ákvörðun fyrir aðila. Hér sé ljóst að barnaverndarnefnd hafi ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni í samræmi við það sem lög mæli fyrir um þegar nefndin leggi fram tillögu um skerðingu á umgengni kæranda við son sinn á grundvelli einhliða frásagnar fósturforeldra hans. Tillagan geti ekki leitt til réttmætrar ákvarðanatöku af hálfu barnaverndarnefndar.

III.  Sjónarmið Barnaverndarnefndar B

Barnaverndarnefnd B gerir þá kröfu að hinn kærði úrskurður verði staðfestur.

Í greinargerð Barnaverndarnefndar B kemur fram að um sé að ræða drenginn D lúti forsjá Barnaverndarnefndar B. Móðir drengsins hafi verið svipt forsjá með dómi Héraðsdóms B 2. júlí 2021. Landsréttur hafi staðfest dóminn þann 4. nóvember 2021. Faðir drengsins sé G og hafi hann aldrei séð drenginn. Afskipti hafi verið af drengnum frá fæðingu hans en strax eftir fæðingu hafi drengurinn verið vistaður á E, vistheimili barna, þar sem hann dvaldi fyrstu fjóra mánuði ævi sinnar. Drengurinn hafi farið í umsjá fósturforeldra sinna í desember 2020, fyrst í tímabundið fóstur en varanlegt fóstur eftir að Landsréttur staðfesti dóm Héraðsdóms B í nóvember 2021. Drengurinn hafi aðlagast vel á fósturheimilinu og sjáanlegar breytingar hafi orðið á þroska hans og líðan.

Þann 22. febrúar 2022 hafi Barnaverndarnefnd B úrskurðað að kærandi ætti umgengni við drenginn tvisvar á ári, í apríl og desember, í alls þrjár klukkustundir í senn. Umgengni færi fram í húsnæði á vegum Barnaverndar B undir eftirliti starfsmanna. Í beiðni lögmanns móður þann 10. desember 2021 hafi verið óskað eftir að umgengni kæranda við drenginn yrði sex sinnum á ári í sex klukkustundir í senn. Lögmaður móður hafi þá óskað eftir að kveðinn yrði upp úrskurður um umgengni kæranda eins fljótt og auðið væri í ljósi þess að kærandi væri komin í innlögn á Landspítalanum.

Vegna ungs aldurs drengsins hafi honum ekki verið skipaður talsmaður. Aflað hafi verið afstöðu fósturforeldra til óska móður um umgengni, sbr. 74. gr. a. bvl. Fósturforeldrar telji mikilvægt að drengurinn fái umgengni við móður sína og þekki hana en telji umgengni vera hæfilega tvisvar á ári. Fósturforeldrar hafi talið mikilvægt að umgengni væri undir eftirliti og í húsnæði á vegum Barnaverndar B og sú ósk hafi komið að þeir fengju að vera  með drengnum í umgengni til að tryggja að hann upplifði ekki öryggisleysi.

Drengurinn hafi nú búið á fósturheimilinu frá því í desember 2020 og búi þar enn. Hann hafi strax eftir fæðingu verið vistaður á E ásamt móður sinni. Í ágúst 2020 hafi kærandi farið heim með drenginn og hann verið í hennar umsjá í tvo mánuði áður en beitt hafi verið neyðarráðstöfun samkvæmt 31. gr. bvl. og drengurinn vistaður á ný á D vegna áfengisneyslu og ójafnvægis kæranda. Drengurinn hafi þá dvalið á D þar til hann hafi farið í umsjá fósturforeldra sinna. Á sinni stuttu ævi og í umsjá kæranda hafi drengurinn búið við alvarlega vanrækslu vegna vanda móður og hafi glímt við einkenni áfallastreitu í kjölfarið sem hafði mikil áhrif á líðan hans og þroska. Drengurinn hafi verið í umsjá margra umönnunaraðila fyrstu mánuði ævi sinnar og hvorki búið við stöðugleika né átt örugg tengsl við umönnunaraðila sína.

Nú hafi drengurinn verið í rúmlega ár hjá fósturforeldrum en við komu drengsins til þeirra hafi hann verið afar illa staddur. Fósturforeldrar hafi lagt mikla vinnu í að tryggja drengnum ró, öryggi og stöðugleika til að mæta vanda hans. Drengurinn hafi sýnt mikil og alvarleg einkenni vanrækslu og áfalla í frumbernsku. Drengurinn hafi verið illa staddur í þroska og færni, auk þess sem hann hafi sýnt lítil viðbrögð, grátið afar sjaldan og virst tilfinningalega daufur. Við komu drengins á fósturheimilið hafi fósturforeldrar notið leiðsagnar fjölskyldumeðferðarsérfræðings, auk þess sem þeir hafi unnið náið með sjúkraþjálfara með það að markmiði að auka hreyfiþroska drengsins.

Drengurinn hafi náð miklum framförum og sjáanlegar breytingar séu á þroska hans og líðan. Hreyfiþroski drengsins sé nú til jafns við jafnaldra og framfarir hans miklar. Drengurinn hafi breyst frá því að vera alvarlegt og afar óvenjulegt barn í barn sem upplifi sig í öruggum aðstæðum, sýni gleði og ánægju. Allt þetta séu merki um örugg tengsl hans við umönnunaraðila sína en á milli drengsins og fósturforeldra ríki náin tengsl. Vegna sögu drengsins hafi fósturfeður hans sinnt honum af mikilli alúð og þeir séu meðvitaðir um mögulega viðkvæmni drengsins fyrir áreiti vegna fyrri aðstæðna hans áður en hann hafi komið í þeirra umsjá. Fósturforeldrar hafi lagt mikla vinnu í aðlögun hans inn á fósturheimilið en einnig hafi farið mikil vinna í aðlögun hans inn á leikskóla drengsins.

Kærandi hafi fyrir úrskurð nefndarinnar þann 22. febrúar 2022 átt umgengni við drenginn samkvæmt bókun barnaverndarnefndar frá 16. mars 2021. Á þeim tíma hafi umgengni drengsins verið skipulögð í alls átta skipti og hafi kærandi mætt sex sinnum í umgengni af átta. Kærandi hafi átt umgengni við drenginn í húsnæði barnaverndar. Síðasta umgengni sem kærandi hafi átt við drenginn hafi verið þann 10. október 2021 sem hafi farið fram á Landspítala sökum þess að kærandi hafi verið innlögð á […]. Kærandi hafi afþakkað umgengni við drenginn sem starfsmenn barnaverndar hafi reynt að skipuleggja í nóvember og desember 2021 og vísað til þess að hún hafi ekki treyst sér til að eiga umgengni við drenginn á þeim tíma.

Lögmaður kæranda hafi upphaflega óskað eftir í desember 2021 að umgengni yrði sex sinnum á ári í sex klukkustundir í senn, án eftirlits. Lögmaður kæranda hafi mætt á fund barnaverndarnefndar þann 15. febrúar og á fundi nefndarinnar hafi lögmaður kæranda ekki óskað eftir því að fjöldi skipta í umgengni yrði aukinn heldur aðeins að tímalengd hverrar umgengni yrði aukin úr tveimur í sex klukkustundir.

Í kæru lögmanns kæranda til úrskurðarnefndar velferðarmála séu færð rök fyrir því að réttur kæranda sé ríkari til umgengni við drenginn á þeim forsendum að kærandi sé bandarískur ríkisborgari og það sé mikilvægt að barnið fái að kynnast menningararfleifð sinni og uppruna með því að eiga ríkari umgengni við kæranda.

Annað fósturforeldra hafi mætt á fund barnaverndarnefndar þann 15. febrúar 2022 og hjá honum hafi komið fram að umgengni kæranda við drenginn hefði hingað til verið í eina og hálfa klukkustund í senn sem hefði verið í það lengsta fyrir kæranda og drenginn. Að hans mati virtist kærandi eiga erfitt með að einbeita sér og ná ró með drengnum í umgengni. Fósturforeldri hafi vísað til þess að dagar og nætur eftir umgengni hafi verið erfiðar fyrir drenginn og miðað við stöðuna í dag væri ekki gott að hans mati fyrir drenginn að auka umgengni hans við kæranda.

Að mati Barnaverndarnefndar B séu kröfur kæranda um aukna umgengni ekki í samræmi við markmið varanlegs fósturs og sú umgengni sem kærandi fari fram á sé ekki til þess fallin að búa drengnum öryggi og stöðugleika í lífi hans, heldur þvert á móti sé hætta á að svo umfangsmikil umgengni geti raskað þeirri ró sem skapast hafi í lífi drengsins. Það sé ekki stefnt að því að drengurinn fari aftur í umsjá kæranda heldur sé stefnt að því að hann alist upp í varanlegu fóstri hjá núverandi fósturforeldrum. Umgengni þurfi því að ákvarðast í samræmi við hagsmuni og þarfir drengsins, sbr. 74. gr. bvl. Tilgangur umgengni í varanlegu fóstri sé að barn þekki uppruna sinn en ekki í þeim tilgangi að viðhalda eða mynda ný tengsl.

Í athugasemdum við 74. gr. bvl. komi fram að umgengni í varanlegu fóstri kunni að krefjast þess að umgengni verði takmörkuð allverulega: „Markmið fósturs er þá að jafnaði að barn aðlagist og tilheyri fósturfjölskyldu sem taki að sér uppeldi þess. Við slíkar aðstæður er viðurkennt að hagsmunir barnsins kunni að krefjast þess að umgengni verði takmörkuð allverulega en árétta ber að meta þarf hagsmuni barnsins í hverju tilviki og sterk rök þurfa að vera fyrir því að hafna umgengni með öllu.“

Markmið fósturs sé í þeim tilfellum að jafnaði að barn aðlagist og tilheyri fósturfjölskyldu sem taki að sér uppeldi þess. Frá því að kærandi hafi verið svipt forsjá drengsins hafi staða hennar ekki verið góð. Kærandi hafi verið innlögð á […] Landspítala með reglulegu millibili frá hausti 2021 og síðast sé vitað um innlögn hennar um miðjan janúar 2022. Starfsmenn barnaverndar hafi fengið vitneskju um að kærandi hafi byrjað meðferð á Hlaðgerðarkoti í nóvember 2021 í kjölfar innlagnar á […] en hafi verið vísað úr meðferð eftir aðeins nokkra daga vegna reglubrota og slæmrar hegðunar.

Í barnaverndarstarfi gildi sú meginregla að ef hagsmunir barns og foreldris fari ekki saman skuli hagsmunir foreldris víkja, sbr. 1. mgr. 4. gr. bvl. Það sé mat Barnaverndarnefndar B að með úrskurði nefndarinnar þann 22. febrúar 2022 sé fyrst og fremst horft til hagsmuna drengsins. Eins og úrskurðarnefnd velferðarmála hafi fjallað um í málum sínum séu það lögvarin réttindi barna að þau búi við stöðugleika, frið og ró í varanlegu fóstri, fái svigrúm til að tengjast fósturforeldrum sínum áfram og að umgengni valdi sem minnstri truflun. Í niðurstöðu úrskurðarnefndar velferðarmála í máli nr. 201/2020 þar sem fjallað hafi verið um umgengni kynforeldris við barn sem hafi verið vistað í varanlegt fóstur, segi að með umgengni kynforeldris við barnið sé ekki verið að reyna styrkja tengsl á milli kynforeldris og barns heldur að viðhalda þeim tengslum sem þegar séu fyrir hendi.

IV.  Sjónarmið drengsins

Vegna ungs aldurs drengsins var honum ekki skipaður talsmaður.

V.  Sjónarmið fósturforeldra

Í hinum kærða úrskurði, dags. 22. febrúar 2022, kemur fram að fósturforeldrar telji mikilvægt að drengurinn fái umgengni við kæranda og þekki hana en telji að umgengni drengsins við kæranda sé hæfileg tvisvar á ári. Fósturforeldrar telji mikilvægt að umgengni sé undir eftirliti í húsnæði á vegum Barnaverndar B og óski þeir sjálfir eftir því að vera með drengnum í umgengni til að tryggja að drengurinn upplifi ekki öryggisleysi. Annar fósturfeðra drengsins segi að umgengni kæranda við drenginn hafi hingað til verið í eina og hálfa klukkustund og það verið í það lengsta fyrir kæranda og drenginn. Að mati fósturföður virðist kærandi eiga erfitt með að einbeita sér og ná ró með drengnum í umgengni. Fósturfaðir hafi vísað til þess að dagar og nætur eftir umgengni væru erfiðar fyrir drenginn. Eins og staðan væri í dag væri ekki gott fyrir drenginn að auka umgengni við kæranda, en það gæti vel komið til álita síðar þegar kærandi væri í betra jafnvægi og drengurinn orðinn eldri og þroskaðri.

VI.  Niðurstaða

Drengurinn D er rúmlega X ára gamall og lýtur forsjá Barnaverndarnefndar B. Kærandi, sem er kynmóðir drengsins, var svipt forsjá sonar síns með dómi Héraðsdóms B 2. júlí 2021 sem var staðfestur í Landsrétti 4. nóvember 2021. Drengurinn hefur verið í fóstri frá því í desember 2020.

Með hinum kærða úrskurði Barnaverndarnefndar B frá 22. febrúar 2022 var ákveðið að kærandi hefði umgengni við drenginn tvisvar á ári, í apríl og desember, í alls þrjár klukkustundir í senn. Umgengni fari fram í húsnæði á vegum Barnaverndar B undir eftirliti starfsmanna. Fósturforeldrum er frjálst að vera viðstaddir umgengni, kjósi þeir svo.

Kærandi krefst þess að hinum kærða úrskurði verði hrundið og að umgengni verði sex sinnum á ári, í sex klukkustundir í senn, án eftirlits.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. bvl. á barn rétt á umgengni við foreldra og aðra sem eru því nákomnir. Foreldrar eiga með sama hætti rétt á umgengni við barn sitt í fóstri samkvæmt 2. mgr. sömu lagagreinar, nema umgengni sé bersýnilega andstæð hagsmunum og þörfum barnsins og ósamrýmanleg þeim markmiðum sem stefnt er að með ráðstöfun þess í fóstur. Við mat á þessu skal meðal annars taka tillit til þess hversu lengi fóstri er ætlað að vara. Samkvæmt 3. mgr. lagagreinarinnar skal taka afstöðu til umgengni barns, sem ráðstafað er í fóstur, við foreldra og aðra nákomna og skal taka mið af því hvað þjóni best hagsmunum barnsins. Samkvæmt 4. mgr. sömu lagagreinar hefur umdæmisráð barnaverndar úrskurðarvald um ágreiningsefni er varða umgengni barns við foreldra og aðra nákomna, hvort sem það varðar rétt til umgengni, umfang umgengnisréttarins eða framkvæmd.

Það er meginregla í barnaverndarstarfi að hagsmunir barns skuli ávallt vera í fyrirrúmi og beita skuli þeim ráðstöfunum sem barni eru fyrir bestu. Við úrlausn þessa máls ber því að líta til þeirrar stöðu sem drengurinn er í. Það er gert til að unnt sé að taka ákvörðun um umgengni kæranda við drenginn á þann hátt að hún þjóni hagsmunum hans best, sbr. 3. mgr. 74. gr. bvl.

Samkvæmt því sem fram kemur í framangreindum lagaákvæðum ber að leysa úr kröfum kæranda með tilliti til þess hvað þjónar hagsmunum drengsins best með stöðu hans að leiðarljósi, en fóstrinu er ætlað að vara til 18 ára aldurs. Í máli drengsins er því ljóst að ekki er stefnt að því að hann fari aftur í umsjá kæranda. Umgengni kæranda við drenginn þarf því að vera við hæfi miðað við aðstæður og samrýmanleg þeim markmiðum sem stefnt var að með ráðstöfun hans í varanlegt fóstur. Því verður að haga umgengni drengsins við kæranda með hliðsjón af því að ekki er verið að reyna styrkja tengsl þeirra enn frekar heldur viðhalda þeim tengslum sem þegar eru fyrir hendi, ekki síst í þeim tilgangi að drengurinn þekki uppruna sinn.

Eins og vikið er að hér að framan ber, að mati úrskurðarnefndarinnar, við úrlausn málsins að líta til þess hvaða hagsmuni drengurinn hefur af umgengni við kæranda. Drengurinn var í umsjá margra umönnunaraðila fyrstu mánuði ævi sinnar þar sem hann bjó ekki við stöðugleika eða örugg tengsl. Telja má að geðheilsu drengsins hafi verið verulega ógnað í frumbernsku og því verður að gæta sérstaklega vel að uppeldisaðstæðum hans í dag.

Úrskurðarnefndin telur að það séu lögvarðir hagsmunir drengsins að búa við stöðugleika, frið og ró í fóstrinu og að þannig séu þroskamöguleikar hans best tryggðir til frambúðar. Drengurinn hefur aðlagast vel á fósturheimili og náin tengsl ríkja á milli drengsins og fósturforeldra. Hann þarf að fá svigrúm til að tengjast fósturfjölskyldunni áfram og að umgengni valdi sem minnstri truflun. Úrskurðarnefndin telur að hagsmunir og þarfir drengins fyrir öryggi og stöðugleika vegi þyngra en ætluð þörf hans til að þekkja enn frekar erlendan uppruna sinn með tíðari umgengni en ákveðið hefur verið.

Samkvæmt framansögðu fellst úrskurðarnefndin á sjónarmið Barnaverndarnefndar B og telur að það þjóni hagsmunum drengsins best við núverandi aðstæður að umgengni hans við kæranda fari fram á þann hátt sem ákveðið var með hinum kærða úrskurði.

Því verður að telja að umgengnin hafi verið ákveðin í samræmi við þau sjónarmið sem leggja ber til grundvallar samkvæmt 2., 3. og 4. mgr. 74. gr. bvl. þegar umgengni barns í varanlegu fóstri er ákveðin. Í því felst að úrskurðarnefndin telur ekki rök fyrir því að meðalhófsreglan eða rannsóknarreglan hafi verið brotin. Með vísan til alls þess, sem að framan greinir, ber að staðfesta hinn kærða úrskurð Barnaverndarnefndar B.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Úrskurður Barnaverndarnefndar B frá 22. febrúar 2022 um umgengni D, við A er staðfestur.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson