Mál nr. 17/2005

Þriðjudaginn, 11. október 2005

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Úrskurður

Mál þetta úrskurðuðu Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 29. apríl 2005 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 28. apríl 2005.

Kærð var ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 1. febrúar 2005 um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni.

Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:

„Mér var synjað um styrkinn þar sem nám á vorönn 2004 var 3 einingar og þar sem nám á haustönn 2004 var 5 einingar. Ég hins vegar stundaði nám og var skráð í 11 einingar á vorönn 2004 og í 12,5 einingar á haustönn 2004.

Ég gat ekki klárað próf á vorönn 2004 vegna veikinda. Þegar ég átti svo að taka prófin um sumarið 2004 þá gat ég aðeins tekið eitt próf vegna lasleika og þar sem ég var þunguð og í fullu starfi á B. Prófið sem ég tók þetta sumar og stóðst var 4 eininga áfangi frá haustönn 2003. Því náði ég 100% námi á haustönn 2003.

Ástæða þess að ég gat aðeins klárað 5 einingar á haustönn 2004 var vegna þess að ég fékk meðgöngueitrun og mátti því ekki samkvæmt læknisráði klára próftörnina. Þegar það gerðist þá átti ég eftir að klára 7,5 einingar. Þessar 7,5 einingar mun ég hinsvegar klára í upptökuprófum sem verða nú í ágúst og mun því uppfylla skilyrði um 75% nám.

Mér þætti því við hæfi að ég fái fæðingarstyrk námsmanna þar sem ég hef stundað 75-100% nám seinustu tvö ár. “

Með bréfi, dagsettu 12. maí 2005, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins.

Greinargerð lífeyristryggingasviðs Tryggingastofnunar ríkisins er dagsett 1. júní 2005 Í greinargerðinni segir:

„Kærandi sótti með umsókn, ódags. sem móttekin var 17. desember 2004, um fæðingarstyrk námsmanna í þrjá mánuði frá 1. júní 2005 að telja. Umsókn hennar var vegna barns, sem fætt er 11. janúar 2005, en áætlaður fæðingardagur þess var 28. janúar 2005.

Með umsókn kæranda fylgdu vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 16. nóvember 2004, námsferilsyfirlit D-háskóla, dags. 10. desember 2004 og vottorð D-háskóla, dags. 26. október 2004.

Þá lágu einnig fyrir við afgreiðslu umsóknar kæranda upplýsingar úr staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra.

Með bréfi lífeyristryggingasviðs, dags. 1. febrúar 2005, var umsókn kæranda um fæðingarstyrk námsmanna synjað á þeim grundvelli að hún uppfyllti ekki skilyrði um fullt nám. Þá var tekið fram að í stað fæðingarstyrks námsmanna yrði kæranda greiddur fæðingarstyrkur, sem foreldri utan vinnumarkaðar og kæranda send greiðsluáætlun þess efnis, dags. sama dag.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. ffl., sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, eiga foreldrar sem hafa verið í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns rétt á fæðingarstyrk. Skilgreiningu á fullu námi er að finna í 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks. Þar kemur fram að fullt nám í skilningi ffl. teljist vera 75-100% samfellt nám í viðurkenndri menntastofnun innan hins almanna menntakerfis á Íslandi eða á háskólastigi, í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns. Enn fremur að heimilt sé að meta sambærilegt nám í öðrum ríkjum, enda uppfylli foreldri lögheimilisskilyrði skv. 16. gr. eða undanþáguákvæði 17. gr. reglugerðarinnar. Í 2. mgr. 18. gr. reglugerðarinnar er kveðið á um að leggja skuli fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að foreldri hafi verið skráð í 75-100% nám og hafi sýnt viðunandi námsárangur. Enn fremur að heimilt sé að taka tillit til ástundunar náms á þeirri önn er barn fæðist.

Barn kæranda fæddist, eins og að framan greinir, þann 11. janúar 2005 og verður því við mat á því hvort kærandi hafi stundað fullt nám í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barnsins að líta hvort tveggja til náms hennar á vorönn og haustönn 2004.

Samkvæmt námsferlisyfirliti D-háskóla, dags. 10. desember 2004, sem lá fyrir við afgreiðslu umsóknar kæranda hafði hún verið skráð í meira en fullt nám á vorönn 2004 eða 20 einingar. Hafði hún lokið einu námskeiði eða 3 einingum, skilað vottorði vegna tveggja námskeiða, sem samtals voru til 8 eininga og sagt sig úr prófum vegna 3 námskeiða, samtals 9 eininga. Þá hafði kærandi skráð sig í sumarpróf vegna þeirra tveggja námskeiða, sem hún hafði vottorði vegna, en sagt sig úr báðum sumarprófunum. Á haustönn 2004 hafði kærandi samkvæmt framangreindu vottorði verið skráð í meira fullt nám eða 38,5 einingar. Hafði hún lokið tveimur námskeiðum, samtals 5 einingum á haustönninni og var enn skráð í 3 námskeið, samtals 7,5 einingar, en vottorðið bar ekki með sér hvort þeim væri lokið eða ekki. Þá hafði kærandi ennfremur sagt sig úr prófum vegna 8 námskeiða sem samtals voru til 26 eininga.

Nokkrar undanþáguheimildir er að finna frá skilyrðinu um fullt nám í sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns. Þannig er samkvæmt 8. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, heimilt að greiða foreldri fæðingarstyrk sem námsmanni þrátt fyrir að skilyrði um samfellt nám í a.m.k. sex mánuði fyrir fæðingu barns sé ekki uppfyllt hafi foreldri verið í samfelldu starfi í a.m.k. sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fram til þess að námið hófst. Samkvæmt 9. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, er heimilt að greiða foreldri fæðingarstyrk sem námsmanni þegar foreldri hefur lokið a.m.k. einnar annar námi skv. 1. mgr. 19. gr. og hefur síðan verið samfellt á vinnumarkaði. Skilyrði er að nám og starf hafi verið samfellt í a.m.k. sex mánuði. Þá segir í 19. gr. reglugerðar um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks nr. 1056/2004 að heimilt sé að greiða móður fæðingarstyrk sem námsmanni þó að hún fullnægi ekki skilyrðum 2. mgr. 18. gr. um viðunandi námsárangur og/eða ástundun enda hafi hún ekki getað stundað nám á meðgöngu vegna skilgreindra heilsufarsástæðna. Skal hún sannanlega hafa verið skráð í fullt nám og fengið greidda sjúkradagpeninga, verið á biðtíma eftir dagpeningum á þeim tíma eða hefði átt rétt á þeim fyrir umrætt tímabil samkvæmt lögum um almannatryggingar. Þá er heimilt að veita undanþágu frá skilyrðum um fullt nám þegar foreldri á eftir minna en sem nemur 75% af námi á síðustu önn í námi og ljóst er að viðkomandi er að ljúka ákveðinni prófgráðu, sbr. 20. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Við afgreiðslu umsóknar kæranda lágu engar upplýsingar fyrir sem bentu til að einhver ofangreindra undanþáguheimilda ætti við í tilviki kæranda og af framlögðum gögnum verður ekki annað ráðið en að kærandi uppfylli ekki almenna skilyrðið um fullt nám í sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns hennar. Gögn þau sem kærandi lagði fyrir úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála bera með sér að kærandi hafi sagt sig úr prófum í þeim þremur námskeiðum, 7,5 einingum, á haustönn 2004, sem ekki lágu fyrir upplýsingar um við afgreiðslu umsóknar hennar. Þá lagði kærandi fyrir úrskurðarnefndina tvö læknisvottorð sem ekki fylgdu umsókn hennar.

Af gögnum málsins verður á hinn bóginn ekki ráðið að lífeyristryggingasvið hafi leiðbeint kæranda um framangreindar undanþáguheimildir né kallað eftir frekari gögnum og upplýsingum frá henni. Lífeyristryggingasvið hyggst nú endurupptaka málið og leiðbeina kæranda um undanþáguheimildirnar og kalla eftir gögnum til að unnt verði að leggja mat á hvort einhver þeirra eigi við um aðstæður kæranda. Mun lífeyristryggingasvið tilkynna úrskurðarnefndinni þegar endurupptöku málsins er lokið hver niðurstaða endurupptökunnar verður.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 1. júní 2005, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum.

Frekari athugasemdir bárust frá kæranda með bréfi dagsettu 28. júní 2005, þar segir meðal annars:

„Ég hef sótt um sjúkradagpeninga fyrir haustönn 2004 þar sem ég gat ekki stundað nám þá vegna meðgöngutengdra heilsufarsástæðna. Hins vegar get ég ekki sótt um sjúkradagpeninga fyrir vorönn 2004 þar sem veikindi mín þá voru ekki meðgöngutengd (þó að það gæti vel talist líklegt vegna þess að ég var ný orðin ólétt á þessum tímapunkti.)“

Með bréfi dagsettu 6. september 2005 staðfesti Tryggingastofnun ríkisins fyrri niðurstöðu sína um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrk námsmanns. Meðal annars vegna þess að engin gögn hafi borist frá kæranda vegna veikinda hennar á vorönn 2004 og af læknisvottorði dagsettu 11. apríl 2005 verði ekki ráðið að hún hafi átt rétt á sjúkradagpeningum á þeim tíma þar sem vottorðið beri ekki með sér að kærandi hafi verið óvinnufær að fullu.

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kæra varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 90/2004, eiga foreldrar í fullu námi rétt til fæðingarstyrks. Fullt nám í skilningi framangreindra laga er skilgreint í 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, sbr. 7. mgr. 19. gr. ffl.

Í 1. mgr. 18. gr. reglugerðarinnar segir að fullt nám í skilningi ffl. og reglugerðarinnar teljist 75-100% samfellt nám í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns. Sama eigi við um 75-100% nám á háskólastigi og það nám annað sem gerir sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Samkvæmt 2. mgr. 18. gr. skal leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að foreldri hafi verið skráð í 75-100% nám og hafi sýnt viðunandi námsárangur. Þá er heimilt að taka tillit til ástundunar náms á þeirri önn er barn fæðist.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 er heimilt að greiða móður fæðingarstyrk sem námsmanni þótt hún fullnægi ekki skilyrðum 2. mgr. 18. gr. um viðunandi námsárangur og/eða ástundun enda hafi hún ekki getað stundað nám á meðgöngu vegna heilsufarsástæðna skv. 2. mgr. 9. gr. Skal hún sannanlega hafa verið skráð í nám skv. 1. mgr. 18. gr. og fengið greidda sjúkradagpeninga, verið á biðtíma eftir dagpeningum á þeim tíma eða hefði átt rétt á þeim fyrir umrætt tímabil samkvæmt lögum um almannatryggingar.

Kærandi ól barn 11. janúar 2005. Viðmiðunartímabil samkvæmt framangreindu er því frá 11. janúar 2004 fram að fæðingu barns.

Hjá D-háskóla er almennt miðað við að 100% nám sé 15 einingar á misseri. Kærandi var skráð í fullt nám á vormisseri 2004, en lauk einungis þremur einingum. Á læknisvottorði dagsettu 11. apríl 2005 kemur fram að kærandi hafi átt við veikindi að stríða sem urðu til þess að hún lauk ekki prófum við D-háskóla vorið 2004. Samkvæmt yfirliti um námsferil kæranda við skólann, dagsett 28. apríl 2005 var hún skráð í meira en fullt nám á haustmisseri 2004 eða 38,5 einingar þar af lauk hún 5 einingum og skilaði vottorði vegna 7,5 eininga náms.

Kærandi fékk sjúkradagpeninga vegna veikinda frá 29. desember 2004 til og með 10. janúar 2005. Ekki verður séð af gögnum málsins að kærandi hafi átt rétt á sjúkradagpeningum vegna veikinda vorið 2004, þar sem hún var ekki óvinnufær að fullu.

Samkvæmt framangreindu uppfyllir kærandi ekki skilyrði 1. mgr. 19. gr. ffl., sbr. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 90/2004 sbr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um að hafa verið í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns. Ekki eru uppfyllt skilyrði 1. mgr. 19. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um undanþágu frá fullu námi vegna veikinda móður á meðgöngu. Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni er staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja Á um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni er staðfest.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson