Mál nr. 7/2013

Fimmtudaginn 14. nóvember 2013

A

gegn

Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Haukur Guðmundsson hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 6. febrúar 2013 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dags. 5. febrúar 2013. Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs (hér eftir nefndur Fæðingarorlofssjóður) sem tilkynnt var með bréfi, dags. 16. janúar 2013, þar sem hann var krafinn um endurgreiðslu útborgaðrar fjárhæðar frá Fæðingarorlofssjóði.

Með bréfi, dags. 6. febrúar 2013, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs sem barst með bréfi, dags. 18. febrúar 2013.

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dags. 19. febrúar 2013, og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Athugasemdir kæranda bárust með bréfi, dags. 28. febrúar 2013.

I. Sjónarmið kæranda.

Kærandi greinir frá því að honum hafi borist bréf frá Fæðingarorlofssjóði, dags. 20. desember 2012, þar sem athygli hans hafi verið vakin á því að til meðferðar stofnunarinnar væri mál vegna hugsanlegrar ofgreiðslu úr Fæðingarorlofssjóði. Í bréfinu hafi komið fram að virst hafi að kærandi hafi þegið of háar greiðslur frá vinnuveitanda á sama tíma og hann hafi fengið greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði. Samkvæmt staðgreiðsluskrá RSK hafi kærandi þegið laun frá vinnuveitanda í ágúst 2012 að fjárhæð X kr. á sama tíma og hann hafi verið í 44% fæðingarorlofi. Óskað hafi verið eftir skýringum og gögnum vegna málsins.

Kærandi hafi sent stofnuninni bréf, dags. 8. janúar 2013, ásamt umbeðnum gögnum. Þar hafi komið fram að atvik málsins hafi verið þau að þegar fæðingarorlof hafi hafist hafi kærandi starfað hjá U. Meðan á fæðingarorlofinu stóð hafi kærandi sagt upp starfinu og ráðið sig til starfa hjá V. Kærandi hafi hafið störf hjá ráðuneytinu þegar fæðingarorlofinu hafi verið lokið, þann 13. ágúst 2012. Þann 1. september 2012 hafi kærandi fengið greiðslur frá bæði ráðuneytinu og U. Greiðslan frá U hafi verið vegna uppsafnaðs orlofs og greiðslan frá ráðuneytinu verið laun fyrir tímabilið 13.-31. ágúst 2012. Kærandi hafi sent Fæðingarorlofssjóði afrit af launaseðlum sínum fyrir ágústmánuð, skýringar frá U og afrit af máli úrskurðarnefndar fæðingar- og foreldraorlofsmála nr. 20/2011 þar sem nefndin hafi fjallað um sambærilegt mál.

Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs, dags. 16. janúar 2013, hafi kæranda borist ákvörðun stofnunarinnar undir formerkjum greiðsluáskorunar. Á grunni þeirra gagna og skýringa sem kærandi hafi sent stofnuninni hafi það verið mat starfsmanna stofnunarinnar að kærandi hafi fengið ofgreitt úr Fæðingarorlofssjóði með vísan til 10. mgr. 13. gr. og 15. gr. a laga nr. 95/2000 og 6. gr. reglugerðar nr. 1218/2008.

Til nánari skýringa hafi komið fram að skv. 4. mgr. 33. gr. ffl. sé ekki heimilt að fá greitt óúttekið orlof samhliða töku fæðingarorlofs. Samkvæmt skýringum hafi verið greiddir út orlofsdagar sem kærandi hafi átt inni hjá fyrrverandi vinnuveitanda en það sé ekki heimilt þótt um starfslok sé að ræða. Úrskurður í máli nr. 20/2011 hafi ekki átt við þar sem lögunum hafi verið breytt síðan sá úrskurður féll.

Kærandi hafi krafist þess með bréfi, dags. 25. janúar 2013, að 15% álag yrði fellt niður enda hefði kærandi ekki ráðið því hvenær greiðsla fyrir áunnið orlof hafi borist kæranda en U hefði borið að greiða kæranda út óúttekið orlof þegar störfum hans hafi verið lokið. Með bréfi Fæðingarorlofs, dags. 28. janúar 2013, hafi kæranda borist ný greiðsluáskorun þar sem 15% álag hafi verið fellt niður.

Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs, dags. 29. janúar 2013, hafi kæranda borist umbeðinn rökstuðningur. Þar komi fram að í samræmi við 4. mgr. 33. gr. ffl. sé ekki heimilt að fá greitt ótekið orlof vegna starfsloka samhliða töku fæðingarorlofs. Samkvæmt skýringum hafi kærandi fengið greidda út orlofsdaga sem kærandi hafi átt inni við starfslok og sé það með öllu óheimilt. Almennt beri að stöðva fæðingarorlof í þann tíma meðan verið sé að taka út orlofsdaga til að koma í veg fyrir að fá greitt frá tveimur aðilum á sama tíma.

Kærandi telji að í máli þessu reyni einkum á túlkun 10. mgr. 13. gr. ffl., sbr. 4. mgr. 33. gr. sömu laga. Í 10. mgr. 13. gr. ffl. komi skýrt fram að eingöngu skuli greiðslur frá vinnuveitanda sem ætlaðar séu fyrir það tímabil sem foreldri sé í fæðingarorlofi koma til frádráttar greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði. Í athugasemdum laganna segi um umrætt ákvæði að eingöngu sé verið að miða við greiðslur frá vinnuveitanda fyrir það tímabil sem foreldri sé í fæðingarorlofi. Ástæðan sé einkum sú að foreldrar kunni að eiga rétt á eingreiðslum frá vinnuveitendum á ákveðnum tíma árs sem komi til framkvæmda meðan foreldri sé í fæðingarorlofi en sé ætlað fyrir lengra tímabil en nemi fæðingarorlofstíma foreldris. Dæmi um slíkar greiðslur séu bónusgreiðslur sem komi til framkvæmda við árslok en miðist við frammistöðu starfsmanns eða velgengni fyrirtækis á hlutaðeigandi ári.

Með breytingarlögum nr. 136/2011 hafi komið svohljóðandi ákvæði í 4. mgr. 33. gr. ffl.: „Foreldri sem nýtur orlofslauna eða greiðslna vegna starfsloka getur ekki nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögum þessu á sama tímabili og þær greiðslur eiga við um.“ Í athugasemdum með ákvæðinu sé lögð áhersla á að átt sé við greiðslur á sama tímabili og foreldri sé í fæðingarorlofi.

Ekki sé að finna frekari skýringar um túlkun þess og þá heldur ekki hvað átt sé við orðunum „á sama tímabili“ og þær greiðslur eigi við um. Í ljósi þess og með vísan til almennra lögskýringarreglna hljóti túlkun ákvæðisins að ráðast af öðrum ákvæðum ffl. og þá einkum ákvæði 10. mgr. 13. gr. ffl. þar sem tekið sé fram að eingöngu skuli greiðslur frá vinnuveitanda sem ætlaðar séu fyrir það tímabil sem foreldri sé í fæðingarorlofi koma til frádráttar greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.

Tilgangur ákvæðis 4. mgr. 33. gr. ffl. eins og því hafi verið breytt með lögum nr. 136/2011 hljóti því að vera sá að launþegar sem hætti störfum áður en þeir fari í fæðingarorlof tæmi fyrst áunninn rétt sinn hjá vinnuveitanda samkvæmt orlofslögum áður en þeir hefji töku fæðingarorlofs skv. ffl. til þess að greiðslurnar mæti ekki sama tímabili og foreldri fái ekki greitt frá tveimur aðilum, þ.e. orlofslaun frá vinnuveitanda og greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði á sama tímabili. Í þessum tilvikum sé því skýrt að foreldri sé að nýta greiðslur skv. 8. gr. orlofslaga samhliða greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.

Ákvæði 4. mgr. 33. gr. geti hins vegar ekki tekið til þeirra tilvika þegar starfslok verði eftir að foreldri komi úr fæðingarorlofi, þ.e. foreldra sem fari fyrst í hefðbundið fæðingarorlof, ljúki því og hætti síðan störfum hjá vinnuveitanda sínum og fái þá orlofsgreiðslur gerðar upp skv. 8. gr. orlofslaga, líkt og eigi við í tilviki kæranda, þar sem tímabil greiðslna frá Fæðingarorlofssjóði sé liðið þegar starfsmaður hætti hjá vinnuveitanda sínum og greiðsla skv. 8. gr. orlofslaga fari fram og því geti þær greiðslur ekki verið samhliða töku fæðingarorlofs í skilningi 4. mgr. 33. gr., sbr. 10. mgr. 13. gr. ffl. Í þeim tilvikum sé útborgun ótekins orlofs ekki ætlað að dekka sama tímabil og fæðingarorlof, en eðli orlofsgreiðslna sé að þær séu ætlaðar fyrir tímabil sem sé ókomið en ekki liðið.

II. Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs.

Af hálfu Fæðingarorlofssjóðs kemur fram að sjóðurinn hafi með bréfi til kæranda, dags. 20. desember 2012, vakið athygli kæranda á því að stofnunin hafi verið með til meðferðar mál hans vegna hugsanlegrar ofgreiðslu. Samkvæmt staðgreiðsluskrá RSK hefði kærandi fengið laun frá vinnuveitanda sínum á sama tíma og hann hafi þegið greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði. Með bréfinu hafi verið óskað eftir launaseðli fyrir ágúst 2012 ásamt útskýringum frá vinnuveitanda og útskýringum og andmælum kæranda ásamt öðru því sem skýrt gæti málið.

Bréf hafi borist frá kæranda, dags. 8. janúar 2013, og útskýringar frá vinnuveitanda kæranda, ódagsettar, ásamt umbeðnum launaseðli. Í kjölfarið hafi kæranda verið send greiðsluáskorun, dags. 16. janúar 2013, þar sem hann hafi verið krafinn um endurgreiðslu fyrir ágúst 2012 ásamt 15% álagi. Litið hafi verið svo á samkvæmt skrám RSK, fyrirhugaðri töku fæðingarorlofs með barni fæddu Y. apríl 2012 og innsendum skýringum og launaseðli að kærandi hafi fengið ofgreitt úr Fæðingarorlofssjóði fyrir ágúst 2012 skv. 10. mgr. 13. gr. og 4. mgr. 33. gr. laga nr. 95/2000, um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 4. gr. laga nr. 90/2004, f-lið 8. gr. laga nr. 74/2008, 3. og 14. gr. laga nr. 136/2011, sbr. og 2. mgr. 15. gr. a ffl.

Í framhaldinu hafi borist tölvupóstar frá kæranda, dags. 23. og 25. janúar 2013, ásamt beiðni um niðurfellingu álags, dags. 25. janúar 2013. Kæranda hafi í framhaldinu verið send ný greiðsluáskorun, dags. 28. janúar 2013, þar sem fallist hafi verið á niðurfellingu 15% álags og bréf, dags. 29. janúar 2013, með rökstuðningi fyrir ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs. Sú ákvörðun sé kærð nú.

Samkvæmt fortakslausu ákvæði 10. mgr. 13. gr. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 90/2004 og 8. gr. laga nr. 74/2008, skuli greiðslur frá vinnuveitanda til foreldris í fæðingarorlofi sem séu hærri en nemi mismun greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði og meðaltals heildarlauna foreldris skv. 2. eða 5. mgr. 13. gr. koma til frádráttar greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði. Eingöngu skuli greiðslur frá vinnuveitanda sem ætlaðar séu fyrir það tímabil sem foreldri sé í fæðingarorlofi koma til frádráttar greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði. Þó sé heimilt að taka tillit til kjarasamningsbundinna launahækkana, annarra kjarasamningsbundinna greiðslna og launabreytinga sem rekja megi til breytinga á störfum foreldris.

Í bréfi kæranda, dags. 8. janúar 2013, segi meðal annars orðrétt: „Atvik málsins voru að þegar ég fór í fæðingarorlof þá var ég starfandi hjá U. Meðan á orlofi stóð þá sagði ég upp starfi mínu þar og réð mig til starfa hjá V. Hóf ég störf hjá ráðuneytinu þegar fæðingarorlofinu var lokið 13. ágúst. Ég fékk því greiðslur frá bæði U og V 1. september 2012. Greiðslan frá U var einungis vegna uppsafnaðs orlofs sbr. meðfylgjandi skýringar stofnunarinnar og greiðslan frá ráðuneytinu var frá og með 13. ágúst til mánaðarloka.“ Í bréfi U, ódagsettu, komi fram að kærandi hafi verið í foreldraorlofi fram til 19. ágúst en frá og með 20. ágúst til loka ágúst hafi hann tekið uppsafnaða tíu orlofsdaga. Þar sem hann hafi sagt upp störfum frá og með 1. september þá hafi hann átt inni bæði uppsafnaða orlofsdaga vegna fyrra tímabils og áunnið orlof vegna ársins 2012 en þeir hafi samtals verið 92,83 orlofstímar sem séu um 11,5 dagar á orlofi frá U eins og sjá megi á launaseðli U. Á honum séu mánaðarlaunin vegna töku tíu orlofsdaga í lok ágúst og gjaldfallið orlof, bæði orlof vegna fyrra tímabils og orlof áunnið á árinu 2012 gerð upp.

Með umsókn kæranda, dags. 24. febrúar 2012, hafi kærandi sótt um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í þrjá mánuði vegna barns hans sem fæddist Y. apríl 2012. Tvær tilkynningar hafi borist frá kæranda um tilhögun fæðingarorlofs og hann afgreiddur í fæðingarorlof í samræmi við þær, sbr. greiðsluáætlun til hans, dags. 18. febrúar 2013.

Á viðmiðunartímabili kæranda skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. hafi viðmiðunarlaun hans verið X kr. á mánuði en frá því að viðmiðunartímabili lauk og fram að fæðingu barnsins hafi þau verið komin í X kr. sem miðað hafi verið við. Þannig hafi verið tekið mið af hækkuðum launum kæranda honum til hagsbóta við útreikning á hugsanlegri ofgreiðslu skv. 10. mgr. 13. gr. og 4. mgr. 33. gr. ffl. Enga heimild sé að finna í ffl. eða í reglugerð nr. 1218/2008, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, að taka tillit til launabreytinga foreldris eftir fæðingardag barns við mat á hugsanlegri ofgreiðslu.

Í ágúst 2012 hafi kærandi þegið X kr. í laun frá sínum vinnuveitanda sem sé annars vegar X kr. frá V og hins vegar X kr. frá U. Greiðsla frá U hafi skipst annars vegar í orlofslaun fyrir 10 daga og hins vegar í uppgjör á orlofi vegna starfsloka eins og fram komi í skýringum U. Hann hafi því fengið sem svari 176% af meðaltali heildarlauna sinna frá vinnuveitanda sínum í mánuðinum og hefði því ekki mátt þiggja neina greiðslu frá Fæðingarorlofssjóði. Ofgreiðsla fyrir ágúst 2012 sé því X kr. útborgað.

Samkvæmt 1. gr. laga um orlof, nr. 30/1987, eigi allir þeir sem starfi í þjónustu annarra gegn launum, hvort sem þau séu greidd í peningum eða öðrum verðmætum, rétt á orlofi og orlofslaunum. Í 7. gr. orlofslaga sé fjallað um rétt launþega til orlofslauna, hvernig þau séu reiknuð út og hvenær orlofslaun skuli greiða. Í athugasemdum með 7. gr. orlofslaga segi: „Í 7. gr. frumvarpsins felst að allur réttur til launa í orlofi verður í formi orlofslauna sem greiðast af launagreiðanda til launþega við upphaf orlofstöku, nema til ráðningarslita komi, sbr. 8. gr.“

Komi til ráðningarslita, sbr. 8. gr. orlofslaga, skuli vinnuveitandi við lok ráðningartímans greiða launþeganum öll áunnin orlofslaun hans samkvæmt reglunni í 2. mgr. 7. gr.

Samkvæmt framangreindu sé meginreglan sú að orlofslaun samkvæmt orlofslögum séu greidd í tvenns konar tilvikum, annars vegar við upphaf orlofstöku og hins vegar við starfslok. Í þeim tilvikum sem starfsmenn fá orlofsgreiðslur frá vinnuveitendum á sama tíma og þeir séu í fæðingarorlofi hafi úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála staðfest að vegna ákvæða 7. gr. orlofslaga verði að líta svo á að starfsmennirnir séu í orlofi en ekki fæðingarorlofi, enda mæli ákvæðið fyrir um að orlofslaun greiðist af launagreiðanda til launþega við upphaf orlofstöku, sbr. meðal annars úrskurði í málum nr. 20/2011 og 23/2011. Öðru máli gegni hins vegar um orlofsgreiðslur sem starfsmenn fá vegna starfsloka enda sé í orlofslögum ekki gert ráð fyrir því að orlof sé greitt við upphaf orlofstöku þegar um ráðningarslit er að ræða.

Með breytingalögum nr. 136/2011 hafi komið inn svohljóðandi ákvæði í 4. mgr. 33. gr. ffl., sbr. 14. gr. laga nr. 136/2011: „Foreldri sem nýtur orlofslauna eða greiðslna vegna starfsloka getur ekki nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögum þessum á sama tímabili og þær greiðslur eiga við um.“ Lög nr. 136/2011 hafi verið samþykkt á Alþingi 17. september 2011 og útgáfudagur þeirra í Stjórnartíðindum verið 30. sama mánaðar. Samkvæmt 16. gr. laganna taki ákvæði þeirra til foreldra barna sem fæðist, séu ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur eftir gildistöku þeirra. Barn kæranda fæddist eins og áður segir þann Y. apríl 2012 og því eigi ákvæðið við um tilvik kæranda.

Í athugasemdum með lagaákvæðinu sé ekki að finna frekari skýringar en komi fram í lagaákvæðinu sjálfu. Í samræmi við það sé ekki annað fært en að skýra það í samræmi við almenn lögskýringarsjónarmið samkvæmt orðanna hljóðan og að skýra beri yngri lög þannig að þau gangi fyrir eldri lögum ef þau rekist á.

Í ákvæðinu sé þannig ekki gerður greinarmunur á því hvort greiðslur vegna starfsloka séu greiðslur vegna launa í uppsagnarfresti, greiðslur vegna starfslokasamninga eða greiðslur orlofslauna skv. 8. gr. orlofslaga. Ákvæði 4. mgr. 33. gr. ffl., sbr. 14. gr. laga nr. 136/2011, séu yngri lög gagnvart 8. gr. orlofslaga og gangi því framar ef þau rekist á.

Samkvæmt 4. mgr. 33. gr. ffl., sbr. 14. gr. laga nr. 136/2011, verði ekki séð að greiðslur vegna starfsloka, hvort heldur um sé að ræða laun í uppsagnarfresti, greiðslur vegna starfslokasamninga eða greiðslur orlofslauna skv. 8. gr. orlofslaga, fari saman með greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði á sama tímabili og þær greiðslur eigi við um. Skýrt sé skv. 8. gr. orlofslaga að komi til ráðningarslita skuli vinnuveitandi við lok ráðningartímans greiða launþeganum öll áunnin orlofslaun hans samkvæmt reglunni í 2. mgr. 7. gr. og því ekki annað hægt en líta svo á að þær greiðslur eigi þá við um tímabil í beinu framhaldi ráðningarslita.

Í því ljósi megi benda á að við mat á þátttöku á innlendum vinnumarkaði skv. a-lið 2. mgr. 13. gr. a ffl. hafi verið staðfest að uppsafnað orlof sem greitt sé út við starfslok hafi talist til tíma við matið. Einnig megi til dæmis benda á í þessu samhengi að einstaklingur sem sækir um greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði teljist ekki tryggður samkvæmt lögunum hafi hann fengið greitt út ótekið orlof við starfslok eða fái greiðslur vegna starfsloka á því tímabili sem þær greiðslur eigi við um. Við umsókn um atvinnuleysisbætur skuli hinn tryggði taka fram hvenær hann ætli að taka út orlof sitt fyrir lok næsta orlofstímabils, sbr. 4. mgr. 51. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006.

Fyrir liggi að kærandi hafi verið ráðinn í vinnu til V í ágúst 2012 og þegið laun fyrir þá vinnu frá 13. ágúst og til mánaðarloka eða X kr. Jafnframt hafi kærandi fengið greidda tíu orlofsdaga í ágúst 2012 frá U eða frá 20. ágúst alls X kr. Auk þess hafi U gert upp við hann í mánuðinum orlof vegna starfsloka alls X kr. Samtals hafi kærandi því þegið X kr. frá vinnuveitendum sínum í ágúst 2012.  

Samkvæmt öllu framangreindu hafi Fæðingarorlofssjóður því ofgreitt kæranda X kr. útborgað, sbr. greiðsluáskorun, dags. 28. janúar 2013. Ekki sé gerð krafa um 15% álag.

III. Athugasemdir kæranda

Í athugasemdum kæranda kemur fram að mál þetta snúist í raun um túlkun á þeirri lagabreytingu sem gerð var með 14. gr. laga nr. 136/2011 en með henni hafi verið lögfest nýtt ákvæði 4. mgr. 33. gr. sem mæli fyrir um að foreldri sem njóti orlofslauna eða greiðslna vegna starfsloka geti ekki nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögum um fæðingar- og foreldraorlof á sama tímabili og þær greiðslur eigi við um.

Að mati kæranda beri greinargerð Fæðingarorlofssjóðs með sér vott af þröngri lagahyggju þegar kemur að túlkun umrædds ákvæðis en í greinargerð Fæðingarorlofssjóðs segi að í athugasemdum með lagaákvæðinu sé ekki að finna frekari skýringar en komi fram í lagaákvæðinu sjálfu. Í samræmi við það sé ekki annað fært en að skýra það í samræmi við almenn lögskýringarsjónarmið samkvæmt orðanna hljóðan og að skýra beri yngri lög þannig að þau gangi fyrir eldri lögum er þau rekist á.

Kærandi telji ekki sjálfgefið að beita beri skýringu með vísan til orðanna hljóðan. Þrátt fyrir að skýring samkvæmt orðanna hljóðan sé hið ráðandi lögskýringarsjónarmið víki það séu til staðar sérstök rök þess efnis. Kærandi bendi einnig á þá grunnforsendu að lög eigi að vera án mótsagna eða árekstra og unnt eigi að vera að skýra lög þannig að mismunandi ákvæði séu samrýmanleg, þótt á yfirborðinu virðist þau rekast á. Stundum sé það þó raunin að lögfest séu ákvæði laga sem rekast á önnur ákvæði laga þrátt fyrir að það hafi ekki verið vilji löggjafans. Leitast beri við að skýra lagaákvæði svo samræmi fáist áður en sá kostur sé valinn að víkja einu ákvæði eða fleirum til hliðar, til dæmis á grundvelli forgangsreglna eins og lex posterior.

IV. Niðurstaða.

Kærð er ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs um að endurkrefja kæranda um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði vegna fæðingar barns hinn Y. apríl 2012. Þegar kæra barst nefndinni hafði sjóðurinn breytt þeirri ákvörðun sinni frá 16. janúar 2013 sem vísað er til í kæru, með bréfi dags. 28. janúar 2013, og fellt niður 15% álag af kröfu sinni svo sem nánar greinir hér að framan. Verður litið svo á að það sé hin breytta ákvörðun sem kærð er.

Í hinni kærðu ákvörðun er á því byggt að kærandi hafi þegið greiðslur frá vinnuveitanda sínum í ágúst 2012 á sama tíma og hann þáði greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði. Séu þessar greiðslur frá vinnuveitanda svo háar og þess eðlis að þær leiði til lækkunar á rétti til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Samkvæmt 1. mgr. 7. gr. ffl. er fæðingarorlof leyfi frá launuðum störfum sem stofnast til við fæðingu, frumættleiðingu barns yngra en átta ára eða töku barns yngra en átta ára í varanlegt fóstur. Í 2. mgr. 10. gr. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 74/2008, segir meðal annars að með samkomulagi við vinnuveitanda sé starfsmanni heimilt að haga fæðingarorlofi á þann veg að það skiptist niður á fleiri tímabil og/eða það verði tekið samhliða minnkuðu starfshlutfalli, sbr. þó 3. mgr. 8. gr.

Barn kæranda er eins og fyrr greinir fætt Y. apríl 2012. Viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna kæranda skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. er því tímabilið frá október 2010 til september 2011. Í greiðsluáætlun, dags. 26. apríl 2012, kemur fram að meðaltekjur kæranda á viðmiðunartímabili skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. voru alls X kr. og greiðsla úr Fæðingarorlofssjóði miðað við 100% fæðingarorlof væri samkvæmt því 300.000 kr. Af útreikningi sem fylgdi greiðsluáskorun má hins vegar sjá að frá því að viðmiðunartímabili meðaltals heildarlauna kæranda lauk og fram til fæðingar barnsins hækkuðu laun kæranda í X kr. sem miðað hafi verið við við útreikning á endurgreiðslukröfu Fæðingarorlofssjóðs í samræmi við heimild í 10. mgr. 13. gr. ffl. Er það kæranda til hagsbóta.

Þar sem kærandi þáði greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði í ágústmánuði 2012 var honum einungis heimilt að þiggja greiðslur frá vinnuveitanda sem námu mismuni meðaltals heildarlauna hans eins og þau voru hækkuð skv. 10. mgr. 13. gr. ffl. og greiðslna frá Fæðingarorlofssjóði án þess að greiðslur vinnuveitanda til hans kæmu til frádráttar greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.

Líkt og áður segir er rétt að mati úrskurðarnefndar að miða endurgreiðslukröfu á hendur kæranda við meðaltals heildarlaun að fjárhæð X kr. Samkvæmt gögnum málsins fékk kærandi greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði að fjárhæð X kr. í ágúst 2012 og var honum því heimilt að þiggja greiðslur frá vinnuveitanda sínum að fjárhæð X kr. í ágúst 2012 án þess að það kæmi til lækkunar á greiðslum úr sjóðnum. Er þessi túlkun í samræmi við álit umboðsmanns Alþingis í málinu nr. 7022/2012 o.fl. frá 28. ágúst 2013.

Samkvæmt gögnum málsins fékk kærandi greidd laun frá V að fjárhæð X kr. og orlof og ótekið orlof vegna starfsloka frá U að fjárhæð X kr. í ágúst 2012, en ljóst er að útborgun ótekins orlofs vegna starfsloka telst til réttinda sem eru ósamrýmanleg fæðingarorlofsgreiðslum skv. 4. mgr. 33. gr. ffl. Úrskurðarnefndin telur óhjákvæmilegt að fjalla um laun í einstökum almanaksmánuðum sem uppgjörseiningar í þessu samhengi sem endranær.

Það er kjarni þessa máls hvernig eigi að túlka ákvæði 4. mgr. 33. gr. ffl. um orlofslaun og greiðslur vegna starfsloka um „sama tímabil [..] og þær greiðslur eiga við um“, sérstaklega með hliðsjón af orðalagi 10. mgr. 13. gr. um „greiðslur frá vinnuveitanda sem ætlaðar eru fyrir það tímabil sem foreldri er í fæðingarorlofi“.

Ekki er unnt að fallast á að í þessum ákvæðum sé verið að vísa til þess tímabils þegar unnið er til orlofslauna. Launþegar vinna almennt til orlofslauna allt árið, en þær greiðslur sem þeir ávinna sér eru ætlaðar til orlofstöku yfir sumarmánuði, eða eftir atvikum til dæmis við starfslok. Það virðist þannig hafið yfir vafa að umrædd orlofsgreiðsla var „ætluð fyrir tímabil“ og „átti við um“ það tímabil þegar kærandi var í fæðingarorlofi.

Það er því ljóst að kærandi þáði hærri greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði en honum var heimilt fyrir ágústmánuð 2012. Verður niðurstaða Fæðingarorlofssjóðs um skyldu kæranda til endurgreiðslu fyrir mánuðinn því staðfest.

Af gögnum málsins má sjá að Fæðingarorlofssjóður byggir hina kærðu ákvörðun á hlutfallsútreikningi. Það er álit úrskurðarnefndar, með vísan til álits umboðsmanns Alþingis í málinu nr. 7022/2012 o.fl. frá 28. ágúst 2013, að sú aðferð sé ekki í samræmi við ákvæði ffl. Hins vegar er ljóst að þrátt fyrir að réttri reiknireglu verði beitt hefur það ekki áhrif á heildarendurkröfu á hendur kæranda. Verður ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs því staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs í máli A frá 28. janúar 2013 er staðfest.

Haukur Guðmundsson

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson