Mál nr. 13/2013
Þriðjudaginn 17. desember 2013
A
gegn
Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði
Úrskurður
Mál þetta úrskurða Haukur Guðmundsson hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.
Þann 21. febrúar 2013 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, ódagsett. Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóði (hér eftir nefndur Fæðingarorlofssjóður) um að synja kæranda um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði.
Með bréfi, dags. 27. febrúar 2013, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs sem barst með bréfi, dags. 7. mars 2013.
Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dags. 15. mars 2013, og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Engar frekari athugasemdir bárust.
I. Málsatvik
Kærandi sótti um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í sex mánuði vegna væntanlegrar barnsfæðingar Y. desember 2012 með umsókn, dags. 7. október 2012. Fæðingarorlofssjóður sendi kæranda bréf, dags. 30. október 2012, þess efnis að svo virtist sem hún uppfyllti ekki skilyrði um rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði þar sem ekki yrði séð af tekjum hennar í júní 2012 að hún hafi verið í að minnsta kosti 25% starfshlutfalli í þeim mánuði. Í bréfinu var kæranda jafnframt leiðbeint um hvað teldist til þátttöku á innlendum vinnumarkaði og henni gefið færi á að leggja fram gögn sem sýndu fram á þátttöku hennar á innlendum vinnumarkaði. Var kæranda á ný leiðbeint um hvað teldist til þátttöku á innlendum vinnumarkaði með bréfi, dags. 21. janúar 2013. Þann 5. febrúar 2013 hafði maki kæranda samband og tilkynnti Fæðingarorlofssjóði að kærandi hafi ekki átt rétt til atvinnuleysisbóta.
II. Sjónarmið kæranda.
Kærandi greinir frá því að hún hafi unnið sex mánuði fyrir fæðingu sonar síns. Frá júlí til Y. desember, þ.e. júlí, ágúst, september, október, nóvember og desember, sem sagt sex mánuði. Maki kæranda hafi hringt í Fæðingarorlofssjóð í október og spurt hvort framangreindur skilningur kæranda væri réttur og fengið það staðfest. Kærandi hefði ekki unnið eins mikið og raun bar vitni síðasta mánuðin hefði hún vitað að hún ætti hvort sem er ekki rétt á fæðingarorlofi.
III. Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs.
Með umsókn, dags. 7. október 2012, hafi kærandi sótt um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í sex mánuði vegna barnsfæðingar Y. desember 2012.
Með umsókn kæranda hafi fylgt vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 23. ágúst 2012, tvær tilkynningar um fæðingarorlof og launaseðlar frá U ogV ehf. Enn fremur hafi legið fyrir upplýsingar úr skrám ríkisskattstjóra, samskiptasögu kæranda við Fæðingarorlofssjóð og Þjóðskrá Íslands.
Fæðingarorlofssjóður hafi sent kæranda bréf, dags. 30. október 2012, þar sem athygli hennar hafi verið vakin á því að svo hafi virst vera sem hún uppfyllti ekki skilyrði um rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði þar sem ekki yrði séð af tekjum hennar í júní 2012 að hún hafi verið í a.m.k. 25% starfshlutfalli í þeim mánuði. Kæranda hafi verið leiðbeint um hvað jafnframt teldist til þátttöku á innlendum vinnumarkaði. Kæranda hafi aftur verið sent bréf þann 8. janúar 2013 þar sem óskað hafi verið eftir ráðningarsamningi hennar við V ehf. til staðfestingar á því hvenær störf hafi hafist.
Í framhaldinu hafi umbeðinn ráðningarsamningur borist sem staðfesti að kærandi hafi hafið störf hjá V ehf. þann 1. júlí 2012. Kæranda hafi því aftur verið sent bréf, dags. 21. janúar 2013, þar sem henni sé leiðbeint um hvað annað teldist til þátttöku á innlendum vinnumarkaði. Þann 25. janúar og 4. febrúar 2013 hafi maki kæranda haft samband símleiðis og fengið leiðbeiningar um að kanna hvort kærandi hefði mögulega getað átt rétt til atvinnuleysisbóta í júní 2012 hefði hún sótt um þær. Þann 5. febrúar 2013 hafi maki kæranda aftur haft samband og tilkynnt að hún hefði ekki átt rétt til atvinnuleysisbóta.
Á kærustigi hafi verið ákveðið að kalla eftir staðfestingu frá Vinnumálastofnun á því hvort kærandi hefði átt rétt til atvinnuleysisbóta tímabilið Y. – 30. júní 2012 hefði hún sótt um þær. Staðfesting barst frá Vinnumálastofnun, dags. 7. mars 2013, þar sem fram hafi komið að kærandi hefði ekki áunnið sér rétt á því tímabili.
Í 13. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 7. gr. laga nr. 74/2008, sé kveðið á um rétt foreldra til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði. Í 1. mgr. komi fram að foreldri á innlendum vinnumarkaði öðlist rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns. Til að finna vinnuframlag sjálfstætt starfandi foreldris skuli miðað við skil á tryggingagjaldi af reiknuðu endurgjaldi fyrir sama tímabil.
Í 2. og 3. mgr. 7. gr. laganna séu skilgreiningar á því hverjir teljist starfsmenn og sjálfstætt starfandi en samkvæmt ákvæðunum teljist starfsmaður skv. lögunum hver sá sem vinni launuð störf í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði. Sjálfstætt starfandi einstaklingur sé aftur á móti sá sem starfi við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að honum sé gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi.
Í 1. mgr. 13. gr. a. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 136/2011, sé skilgreint hvað felist í þátttöku á innlendum vinnumarkaði í skilningi ffl. Þannig komi fram að þátttaka á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV. kafla feli í sér að starfa sem starfsmaður, sbr. 2. mgr. 7. gr. eða sem sjálfstætt starfandi einstaklingur, sbr. 3. mgr. 7. gr. Fullt starf starfsmanns miðist við 172 vinnustundir á mánuði, en þó skuli jafnan tekið tillit til fjölda vinnustunda sem samkvæmt kjarasamningi teljist fullt starf. Fullt starf sjálfstætt starfandi einstaklings miðist við að viðkomandi hafi greitt mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi er nemi að lágmarki viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra í viðkomandi starfsgrein.
Í 2. mgr. sé síðan talið upp í eftirfarandi fimm stafliðum hvað teljist jafnframt til þátttöku á vinnumarkaði,
a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,
b. sá tími sem foreldri fái greiddar atvinnuleysisbætur, sé á biðtíma eftir slíkum bótum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldrið skráð sig án atvinnu samkvæmt gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar,
c. sá tími sem foreldri fái greidda sjúkra- eða slysadagpeninga, sé á biðtíma eftir dagpeningum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldri sótt um þá til Tryggingastofnunar ríkisins samkvæmt gildandi lögum um almannatryggingar, eða fái greiðslur úr sjúkrasjóði stéttarfélags enda hafi foreldri látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum,
d. sá tími sem foreldri njóti bóta frá tryggingafélagi sem komi í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa,
e. sá tími er foreldri fái tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna eða hefði átt rétt á slíkum greiðslum hefði foreldri sótt um þær til Tryggingastofnunar ríkisins.
Barn kæranda sé fætt þann Y. desember 2012. Sex mánaða ávinnslutímabil samkvæmt framangreindu ákvæði 1. mgr. 13. gr. ffl. sé frá Y. júní 2012 fram að fæðingardegi barnsins. Til að öðlast rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði hafi kærandi þurft, samkvæmt framangreindu, að hafa verið í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði á tímabilinu sbr. og 1. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 136/2011.
Samkvæmt skrám ríkisskattstjóra sé kærandi með lág laun frá U í júní 2012 en samkvæmt launaseðli sé einungis um að ræða greiðslu fyrir fjögurra klukkustunda yfirvinnu. Aðra mánuði ávinnslutímabilsins uppfylli kærandi skilyrði þess að hafa verið í a.m.k. 25% starfi. Samkvæmt því uppfylli kærandi ekki meginreglu 1. mgr. 13. gr. sbr. 1. mgr. 13. gr. a. ffl. um að hafa verið samfellt í a.m.k. 25% starfshlutfalli á innlendum vinnumarkaði í sex mánuði fyrir fæðingardag barns.
Komi þá til skoðunar 2. mgr. 13. gr. a. ffl. sem kveði á um hvað annað teljist jafnframt til þátttöku á vinnumarkaði. Þannig komi fram í b – lið að sá tími sem foreldri fái greiddar atvinnuleysisbætur, sé á biðtíma eftir slíkum bótum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldrið skráð sig án atvinnu samkvæmt gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar teljist jafnframt til þátttöku á vinnumarkaði. Fyrir liggi í gögnum málsins að kærandi hafði ekki áunnið sér rétt til atvinnuleysisbóta á tímabilinu Y. – 30. júní 2012. Samkvæmt því sé ljóst að b – liður 2. mgr. 13. gr. a. ffl. geti ekki átt við í tilviki kæranda.
Ekki verði séð að neinir aðrir stafliðir 2. mgr. 13. gr. a. ffl. geti átt við í tilviki kæranda en ráðning kæranda við V ehf. hafi ekki hafist fyrr en 1. júlí 2012 eins og staðfest sé í ráðningarsamningi.
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands flutti kærandi lögheimili sitt til Íslands þann 13. desember 2011 frá Bandaríkjunum og því ljóst að ákvæði 12. mgr. 13. gr. ffl. geti ekki tekið til aðstæðna kæranda.
Samkvæmt framangreindu verði ekki séð að kærandi hafi verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns þ.e. sérstaklega tímabilið Y. – 30. júní 2012, sbr. 1. og 12. mgr. 13. gr. ffl. og 1. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl.
Enga heimild sé að finna í ffl. né heldur í reglugerð sem sett hefur verið með stoð í lögunum til að víkja frá ákvæðum 1. og 12. mgr. 13. gr. og 1. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl. við mat á því hvort foreldri hafi verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns eða þann tíma þegar foreldri hefur töku fæðingarorlofs fyrir fæðingardag barns, sbr. 2. mgr. 8. gr., 11. gr. og 4. mgr. 17. gr. ffl.
Með vísan til alls framangreinds telji Fæðingarorlofssjóður að kærandi uppfylli ekki skilyrði þess að eiga rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.
IV. Niðurstaða.
Kærandi byggir á því að sex mánaða ávinnslutímabil séu almanaksmánuðirnir júlí, ágúst, september, október, nóvember og desember 2012, en þá mánuði hafi kærandi unnið allt fram til fæðingardag barnsins.
Fæðingarorlofssjóður byggir á því að kærandi hafi ekki talist á innlendum vinnumarkaði í júnímánuði 2012 sem teljist til ávinnslutímabils kæranda og því eigi hún ekki rétt á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.
Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. ffl. öðlast foreldri rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns.
Kærandi vann ekki í samfellt sex mánaða tímabil heldur í fimm mánuði og átta daga. Orðalag ákvæðisins er ekki opið fyrir þeirri túlkun að átt sé við t.d. fjóra heila almanaksmánuði auk einhverra daga í mánuðunum á undan og eftir.
Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. a ffl., sbr. 2. mgr. 7. gr., felur þátttaka á innlendum vinnumarkaði meðal annars í sér að starfa sem starfsmaður, þ.e. að vinna launuð störf í annarra þjónustu í að minnsta kosti 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði. Þá telst enn fremur til þátttöku á innlendum vinnumarkaði orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti, sá tími sem foreldri fær greidda sjúkra- eða slysadagpeninga, er á biðtíma eftir dagpeningum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldri sótt um þá til Tryggingastofnunar ríkisins samkvæmt gildandi lögum um almannatryggingar eða fær greiðslur úr sjúkrasjóði stéttarfélags enda hafi foreldrið látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum, sá tími sem foreldri nýtur bóta frá tryggingafélagi sem koma í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa og sá tími er foreldri fái tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna eða hefði átt rétt á slíkum greiðslum hefði foreldri sótt um þær til Tryggingastofnunar ríkisins.
Í bréfi Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 30. október 2012, kemur fram að samkvæmt upplýsingum úr staðgreiðsluskrá RSK verði ekki ráðið að kærandi uppfylli skilyrði 1. mgr. 13. gr. ffl. um að hafa verið í að minnsta kosti 25% starfshlutfalli síðustu sex mánuði fyrir fæðingu barnsins þar sem hún hafi verið með svo lágar tekjur í júní 2012. Í bréfinu er kæranda auk þess leiðbeint um hvað teljist einnig til þátttöku á innlendum vinnumarkaði skv. 2. mgr. 13. gr. a. ffl. og henni gefinn kostur á að leggja fram gögn til staðfestingar á því að hún teljist til þátttakanda á innlendum vinnumarkaði í júní 2012. Þá er einnig sérstaklega tekið fram í bréfinu að berist framangreind gögn ekki innan tilgreinds frests megi búast við að umsókn kæranda yrði synjað.
Þá er óumdeilt að maki kæranda hafi tilkynnt Fæðingarorlofssjóði um að kærandi hefði ekki átt rétt á atvinnuleysisbótum hefðu hún sótt um þær fyrir júnímánuð 2012 auk þess sem staðfesting Vinnumálastofnunar þess efnir liggur fyrir.
Af gögnum málsins verður ekki séð að kærandi hafi lagt fram nein gögn sem sýni fram á að hún teljist til þátttakanda á innlendum vinnumarkaði í júní 2012.
Hin kærða ákvörðun er því staðfest.
ÚRSKURÐARORÐ:
Ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs um að synja kæranda, A um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði er staðfest.
Haukur Guðmundsson
Heiða Gestsdóttir
Gunnlaugur Sigurjónsson