Mál nr. 4/2010
Fimmtudaginn 25. mars 2010
A
gegn
Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði
Úrskurður
Mál þetta úrskurða Jóna Björk Helgadóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.
Þann 27. janúar 2010 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett sama dag. Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs (hér eftir nefndur Fæðingarorlofssjóður) sem tilkynnt var með bréfi, dags. 5. janúar 2010, um útreikning á greiðslum og viðmiðunartímabil útreikningsins.
Með bréfi, dags. 28. janúar 2010, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs sem barst með bréfi, dags. 1. febrúar 2010.
Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dags. 3. febrúar 2010, og henni gefin kostur á að koma að athugasemdum. Ekki bárust frekari athugasemdir frá kæranda.
I.
Sjónarmið kæranda.
Kærandi greinir frá því í kæru að hún eigi von á barni í febrúar og hún hafi því sótt um greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði í fæðingarorlofi. Henni hafi borist staðfesting frá Vinnumálastofnun, dags. 5. janúar 2010, þar sem hún hafi verið upplýst um áætlaða mánaðarlega greiðslu í fæðingarorlofi. Eftir að hún kallaði eftir skýringum á fjárhæð greiðslu hafi komið í ljós að viðmiðunartímabil við útreikning á greiðslum miðaðist við tímabilið frá ágúst 2008 til júlí 2009. Kærandi vill að þetta viðmiðunartímabil við útreikning á greiðslum verði endurskoðað.
Kærandi greinir frá því að hún hafi verið í fullu starfi síðastliðin tólf ár eða allt frá árinu 1998 að undanskildu tímabili sem hún var í fæðingarorlofi vegna eldra barns hennar. Kærandi greinir einnig frá því að hún sé innanhússarkitekt og vegna efnahagsástandsins frá og með haustinu 2008 hafi verkefni dregist saman með þeim afleiðingum að hún hafi verið neydd að kröfu vinnuveitanda til að vera í 50% starfi í fimm mánuði á tímabilinu frá 1. nóvember 2008 til 1. apríl 2009 og þegið 50% atvinnuleysisbætur á móti. Hún hafi aftur á móti verið í 100% starfi frá 1. maí 2009.
Það tímabil sem hún hafi þegið atvinnuleysisbætur falli innan viðmiðunartímabils við útreikning á greiðslum í fæðingarorlofi. Sé litið til launagreiðslna hennar síðustu ár sé ljóst að framangreint fimm mánaða tímabil gefi ekki rétta mynd af þeim meðallaunum sem hún hafi þegið undanfarin ár og sé ósanngjarnt að miða við það tímabil í ljósi aðstæðna. Því gerir kærandi þá kröfu að viðmiðunartímabil við útreikning á greiðslum í komandi fæðingarorlofi verði endurskoðað og að tímabil atvinnuleysisbóta verði ekki lagt til grundvallar við útreikning á greiðslum.
II.
Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs.
Af hálfu Fæðingarorlofssjóðs kemur fram að kærandi hafi með umsókn, dags. 16. desember 2009, sótt um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í sex mánuði vegna væntanlegrar barnsfæðingar 21. febrúar 2010.
Auk umsóknar kæranda hafi borist vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 23. nóvember 2009, tilkynning um tilhögun fæðingarorlofs, dags. 16. desember 2009, launaseðlar frá B ehf. fyrir október–nóvember 2009 og vottorð um viðmiðunartekjur atvinnuleysistrygginga, dags. 22. janúar 2010. Enn fremur hafi legið fyrir upplýsingar úr skrám ríkisskattstjóra.
Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 5. janúar 2010, hafi henni verið tilkynnt að umsókn hennar um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hafi verið samþykkt og mánaðarleg greiðsla yrði 258.778 kr. á mánuði miðað við 100% orlof. Í bréfinu hafi komið fram að ekki væri unnt að senda henni greiðsluáætlun með endanlegum útreikningum fyrr en ljóst væri hvenær barn hennar myndi fæðast. Þá greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að þegar kæranda var sent bréfið hafi vottorð um viðmiðunartekjur frá Vinnumálastofnun-Greiðslustofu ekki borist en samkvæmt því hækki mánaðarlegar greiðslur til kæranda að teknu tilliti til uppreiknings atvinnuleysisbóta úr X kr. á mánuði miðað við 100% orlof í X kr. á mánuði miðað við 100% orlof. Kæranda hafi verið sent bréf, dags. 1. febrúar 2010, um þá hækkun.
Fæðingarorlofssjóður vísar í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000 (ffl.), sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008 og a-lið 16. gr. laga nr. 120/2009, þar sem kveðið sé á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna að fjárhæð 200.000 kr. og 75% af þeirri fjárhæð meðaltals heildarlauna sem umfram sé og að miða skuli við tólf mánaða samfellt tímabil sem ljúki sex mánuðum fyrir fæðingardag barns eða þann dag sem barn kemur inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald sem og greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkra- og slysadagpeningar, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna, sbr. a–e-liði 2. mgr. 13. gr. a. Þegar um sé að ræða greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkrasjóði stéttarfélags, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna á viðmiðunartímabili skuli taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem þær greiðslur miðuðust við og aldrei skuli taka mið af hærri fjárhæð en nemi þeim viðmiðunartekjum enda þótt foreldri hafi fengið mismun þessara greiðslna og viðmiðunartekna bættan samhliða greiðslunum. Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof segi enn fremur að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi verið á innlendum vinnumarkaði, sbr. einnig 2. mgr. 13. gr. a. Í athugasemdum við 8. gr. frumvarpsins er varð að lögum nr. 74/2008 kemur fram að átt sé við almanaksmánuði.
Þá greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að í 3. mgr. 13. gr. ffl., sbr. b-lið 16. gr. laga nr. 120/2009, komi fram að þrátt fyrir 2. mgr. skuli mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi aldrei nema hærri fjárhæð en 300.000 kr.
Þá vísar Fæðingarorlofssjóður í 1. mgr. 13. gr. a. ffl. þar sem fram komi að þátttaka á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV. kafla feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda sé gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi. Í 2. mgr. sé síðan talið upp í fimm stafliðum hvað teljist enn fremur til þátttöku á vinnumarkaði:
a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,
b. sá tími sem foreldri fær greiddar atvinnuleysisbætur, er á biðtíma eftir slíkum bótum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldrið skráð sig án atvinnu samkvæmt gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar,
c. sá tími sem foreldri fær greidda sjúkra- eða slysadagpeninga, er á biðtíma eftir dagpeningum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldri sótt um þá til Tryggingastofnunar ríkisins samkvæmt gildandi lögum um almannatryggingar, eða fær greiðslur úr sjúkrasjóði stéttarfélags enda hafi foreldri látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum,
d. sá tími sem foreldri nýtur bóta frá tryggingafélagi sem koma í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa,
e. sá tími er foreldri fær tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna eða hefði átt rétt á slíkum greiðslum hefði foreldri sótt um þær til Tryggingastofnunar ríkisins.
Fæðingarorlofssjóður greinir frá því að í 3. mgr. 15. gr. ffl. sé kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun afli um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segi jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna viðmiðunartímabila skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.
Þá greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að áætlaður fæðingardagur barns kæranda sé 21. febrúar 2010 og því skuli, samkvæmt framangreindum lagaákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hennar að fjárhæð X kr. og 75% af þeirri fjárhæð meðaltals heildarlauna sem umfram er mánuðina ágúst 2008 – júlí 2009, enda teljist kærandi samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum hafa verið á innlendum vinnumarkaði þann tíma, sbr. 2. mgr. 13. gr. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl.
Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hafi kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hennar á framangreindu viðmiðunartímabili og telur Fæðingarorlofssjóður að þar með liggi fyrir staðfesting á að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda. Alla mánuði tímabilsins hafi kærandi verið starfandi hjá B ehf. í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði og þegið laun fyrir sem beri að hafa með við útreikninginn. Kærandi hafi auk þess fengið greiðslur frá Atvinnuleysistryggingasjóði fyrir tímabilið 13. nóvember 2008 – 21. maí 2009 og við útreikninginn hafi verið tekið mið af þeim viðmiðunartekjum sem þær greiðslur miðuðust við, sbr. 2. mgr. 13. gr. ffl. og vottorð um viðmiðunartekjur atvinnuleysistrygginga, dags. 22. janúar 2010. Kærandi hafi að auki fengið lága greiðslu úr sjóðum VR í janúar 2009 sem sé undanskilin við útreikning á meðaltali heildarlauna þar sem ekki er greitt af henni tryggingagjald.
Að lokum bendir Fæðingarorlofssjóður á að hvorki sé að finna í ffl. né reglugerð nr. 1218/2008, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, heimild til þess að víkja frá 2. mgr. 13. gr. ffl. við útreikning á meðaltali heildarlauna kæranda og því tímabili sem miða skal við útreikninginn.
Með vísan til framangreinds telji Fæðingarorlofssjóður að bréf til kæranda, dags. 1. febrúar 2010, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði og rétt viðmiðunartímabil við útreikninginn að því gefnu að barn kæranda muni fæðast í febrúar 2010.
III.
Niðurstaða.
Kærð er ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs, dags. 5. janúar 2010, um útreikning greiðslna til kæranda úr Fæðingarorlofssjóði.
Fæðingarorlofssjóður greinir frá því að þegar kæranda var send hin kærða ákvörðun, dags. 5. janúar 2010, hafi vottorð um viðmiðunartekjur frá Vinnumálastofnun-Greiðslustofu ekki borist en samkvæmt því vottorði hefðu mánaðarlegar greiðslur til kæranda verið hækkaðar úr X kr. á mánuði miðað við 100% fæðingarorlof í X kr. að teknu tilliti til uppreiknings atvinnuleysisbóta. Hafi kæranda verið sent bréf um það 1. febrúar 2010. Jafnframt hafi henni verið send síðari leiðrétting á greiðsluáætlun þann 19. mars 2010 þar sem mánaðarlegar greiðslur til kæranda voru hækkaðar úr X kr. í X kr.
Í 3. mgr. 13. gr. ffl., sbr. b-lið 16. gr. laga nr. 120/2009, segir að þrátt fyrir 2. mgr. skuli mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi aldrei nema hærri fjárhæð en 300.000 kr.
Í 13. gr. a. ffl., sbr. 9. gr. laga nr. 74/2008, er skilgreint hvað felist í því að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi ffl. Þar segir í 1. mgr. að þátttaka á innlendum vinnumarkaði feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi.
Í 2. mgr. 13. gr. a ffl. segir að til þátttöku á vinnumarkaði teljist enn fremur:
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá er fæðingardagur barns kæranda Y. febrúar 2010 og því er viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna kæranda skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. tímabilið ágúst 2008 til og með júlí 2009.
Samkvæmt gögnum málsins var kærandi á innlendum vinnumarkaði í skilningi ffl. allt viðmiðunartímabilið. Að sögn kæranda fór hún að kröfu vinnuveitanda í 50% starf í fimm mánuði frá 1. nóvember 2008 að telja. Þá liggur fyrir að á tímabilinu frá 13. nóvember 2008 til 21. maí 2009 fékk kærandi 50% greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði á móti 50% starfi sínu hjá vinnuveitanda en greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði teljast til launa skv. 2. mgr. 13. gr. ffl.
Á því tímabili sem kærandi var í 50% starfi og á 50% atvinnuleysisbótum hefur Fæðingarorlofssjóður við útreikning á greiðslum kæranda úr sjóðnum réttilega miðað við þær fjárhæðir sem voru til viðmiðunar við útreikning atvinnuleysisbóta, líkt og mælt er fyrir um í 2. mgr. 13. gr. ffl.
Hvorki er heimilt samkvæmt ffl. né reglugerð nr. 1218/2008, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, að líta til launa kæranda á öðru tímabili en kveðið er á um í 2. mgr. 13. gr. ffl. við útreikning meðaltals heildarlauna og greiðslna til foreldris úr Fæðingarorlofssjóði eða miða við önnur laun en foreldri raunverulega hafði á viðmiðunartímabilinu. Með hliðsjón af framangreindu telur nefndin ekki unnt að fallast á kröfur kæranda um ógildingu á umræddri ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs, heldur verður hún talin fela í sér réttan útreikning á þeim greiðslum sem kærandi á rétt á úr Fæðingarorlofssjóði.
ÚRSKURÐARORÐ:
Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna til A, úr Fæðingarorlofssjóði er staðfest.
Jóna Björk Helgadóttir
Heiða Gestsdóttir
Gunnlaugur Sigurjónsson