Mál nr. 51/2008

Fimmtudaginn 4. desember 2008

A

gegn

Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 11. september 2008 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 11. september 2008.

Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 13. júní 2008 um útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:

„Undirritaður er ósáttur við upphæð greiðslu frá fæðingarorlofssjóði sem kemur fram á meðfylgjandi greiðsluáætlun frá sjóðnum. Sú aðferð að skilja undan greiðslurnar frá sjóðnum, bæði tíma og upphæð fyrir heila mánuði sem teknir eru í orlof en ekki nema upphæðina fyrir hálfa mánuði sem teknir voru út og telja afganginn sem heila unna mánuði getur ekki talist sanngjörn.

Undirritaður fer því fram á að útreikningarnir verði leiðréttir m.t.t. heildartíma sem tekinn var út sem fæðingarorlof eða að hafa með í útreikningunum heildarupphæðina ásamt tímanum fyrir þá mánuði sem teknir voru út sem hálfir mánuðir.

Á viðmiðunartíma fyrir útreikning fæðingarorlofs sem er 2 síðustu heilu tekjuár á undan fæðingarári barnsins tók ég út 6 mánaða fæðingarorlof vegna annars barns. Þessir 6 mánuðir voru teknir út þannig að frá júní og til og með desember 2005 var ég í hálfu starfi á móti hálfu fæðingarorlofi sem eru 7*0.5=3.5 mánuðir. Í september, október og hálfum nóvember árið 2006 var svo afgangurinn upp í 6 mánuði tekinn út.

Í tekjuútreikningum fæðingarorlofssjóðs vegna seinna barnsins eru september og október 2006 undanskildir í útreikningum á tekjum mínum þar sem um var að ræða heila mánuði og meðaltalstekjurnar því miðaðar við 22 mánuði í stað 24. Þeir 8 mánuðir sem teknir voru út á móti hálfu starfi eru hins vegar taldir sem fullir vinnumánuðir en greiðslurnar frá fæðingarorlofssjóði ekki taldar til tekna þá mánuði. Þetta hefur þær afleiðingar að fæðingarorlofsgreiðslan er að mínu mati um það bil X kr. lægri en hún ætti að vera per mánuð. Ef greiðslur frá fæðingarorlofssjóði eru undanþegnar í útreikningum þá ætti að sjálfsögðu að draga einnig frá viðmiðunartímanum þann tíma sem sjóðurinn greiddi út og í þessu tilfelli að miða við 24=6=18 mánuði en ekki 22 eins og gert er.

Til vara ætti þá að fara fram á að í þeim tilfellum þar sem 50% starf er metið sem fullt starf (skv. reglum sjóðsins telst allt meira en 25% starf fullt starf hversu eðlilegt sem það kann að vera) þarf að bæta við greiðslunni frá sjóðnum á þeim tíma. Þriðja leiðin er svo að taka allar greiðslur frá sjóðnum með í alla útreikningana,

Það getur verið að það teljist eðlilegt fyrir fólk í hlutastörfum að námunda 25% starfshlutfall og hærra upp í fullt starf, en það að bjóða mönnum upp á að taka út fæðingarorlof á móti starfi en refsa svo fyrir það ef maður slysast til þess að eignast annað barn innan tilskilins tíma getur ekki talist sanngjarnt á nokkurn hátt. Ég get alveg fullyrt að það var mun meira en fullt starf að sinna ungabarni hálfan daginn og vinna hinn helminginn. Þessar reglur bera þess glöggt merki að hafa verið samdar af „sérfræðingum” í lágmörkun útgjalda á kostnað þeirra sem síst mega við því enda er búið að „laga” þær fyrir börn sem fæðast eftir 1.6.2008.“

Með bréfi, dagsettu 17. september 2008, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.

Greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs er dagsett 29. september 2008. Í greinargerðinni segir:

„Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 13. júní 2008, var honum tilkynnt að umsókn hans um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hefði verið samþykkt og að mánaðarleg greiðsla hans yrði X kr. á mánuði miðað við 100% fæðingarorlof.

Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.) nr. 95/2000, sbr. 4. gr. laga nr. 90/2004, er kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns eða þess árs er barn kemur inn á heimili við ættleiðingu eða varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Jafnframt segir að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi starfað á innlendum vinnumarkaði.

Í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 segir að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV., V. og VI. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda sé gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi.

Í kjölfar reglugerðarbreytingar nr. 123/2007 er breytti reglugerð nr. 1056/2004, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, var hætt að taka mið af greiðslum Fæðingarorlofssjóðs með eldra barni við útreikning á meðaltali launa hjá yngra barni.

Í 3. mgr. 15. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 5. gr. laga nr. 90/2004,  er kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun aflar um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda.  Þar segir jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna tekjuára skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.

Barn kæranda fæddist þann Z. nóvember 2007 og skal því, samkvæmt framangreindum laga- og reglugerðarákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hans fyrir þá mánuði á árunum 2005 og 2006 sem kærandi var starfandi í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði, sbr. 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 sbr. og úrskurði úrskurðarnefndarinnar í málum nr. 33/2005, 7/2007 og 15/2007.

Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hefur kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hans á árunum 2005 og 2006. Í september – október 2006 var kærandi í 100% fæðingarorlofi og ber því að undanskilja þá mánuði við útreikning á meðaltali heildarlauna. Í júní – nóvember 2005 og nóvember 2006 var kærandi í 50% fæðingarorlofi samhliða lækkuðu starfshlutfalli. Þar sem hann var í a.m.k. 25% starfshlutfalli í þeim mánuðum skal hafa þá mánuði með við útreikning á meðaltali heildarlauna. Aðra mánuði á árunum 2005 – 2006 var kærandi starfandi í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði og skal því einnig hafa þá mánuði með við útreikning á meðaltali heildarlauna hans skv. 2. mgr. 13. gr. laganna, sbr. 4. gr. laga 90/2004.

Með vísan til alls framangreinds telur Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóður að bréf til kæranda, dags. 13. júní 2008, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 8. október 2008, og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda.

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna  úr Fæðingarorlofssjóði sem tilkynnt var kæranda með bréfi dagsettu 13. júní 2008.

Samkvæmt ákvæði 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000 (ffl.) eins og ákvæðið hljóðaði fyrir gildistöku breytingalaga nr. 74/2008, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 90/2004, skal mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingaorlofi nema 80% af meðaltali heildarlauna og skal miða við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns. Til launa teljast hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Þá segir þar að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hefur starfað á innlendum vinnumarkaði.

Í 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks segir að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV., V. og VIII. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms í því umfangi að hlutaðeiganda er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda skil á tryggingagjaldi.

Barn kæranda er fætt þann Z. nóvember 2007. Viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna hans eru því skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. tekjuárin 2005 og 2006. Samkvæmt gögnum málsins var kærandi ekki í starfi á vinnumarkaði mánuðina september og október 2006 og teljast þeir mánuðir ekki með við útreikning meðaltals heildarlauna hans á viðmiðunartímabilinu.

Mánuðina júní til og með desember 2005 og nóvember 2006 var kærandi á vinnumarkaði í 50% starfshlutfalli og fékk jafnframt þá mánuði greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði vegna eldra barns. Kæran varðar þá aðferð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs að telja með þessa átta mánuði við útreikning meðaltals heildarlauna hans án þess að auk launagreiðslna sé reiknað með greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.

Óumdeilt er að kærandi var í starfi á vinnumarkaði í a.m.k. 25% starfshlutfalli mánuðina júní til og með desember 2005 og nóvember 2006. Verður því ekki hjá því komist að reikna með þessum mánuðum við útreikning meðaltals heildarlauna hans og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.   

Með 1. gr. reglugerðar nr. 123/2007, um breytingu á reglugerð nr. 1056/2004 um greiðslur Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, var fellt niður ákvæði 3. málsl. 2. mgr. 2. gr. reglugerðarinnar sem kvað á um að auk launa og þóknana samkvæmt lögum um tryggingagjald teldust til launa greiðslur skv. a-d-liðum 3. gr. reglugerðarinnar. Eftir þá niðurfellingu töldust aðeins til launa þau laun og aðrar þóknanir sem mynda stofn til greiðslu tryggingagjalds, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 13. gr. ffl. Greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði sem kærandi fékk verða því ekki taldar með við útreikning meðaltals heildarlauna hans á viðmiðunartímabilinu þar sem þær greiðslur eru undanþegnar greiðslu tryggingagjalds, sbr. 6. tölul. 9. gr. laga um tryggingagjald, nr. 113/1990.

Með hliðsjón af framanrituðu er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um greiðslu til A úr Fæðingarorlofssjóði staðfest.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson