Mál nr. 32/2015

Úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála
Hafnarhúsinu v/Tryggvagötu, 101 Reykjavík

Miðvikudaginn 26. ágúst 2015 var á fundi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála tekið fyrir mál nr. 32/2015:

Kæra A

á ákvörðun

Reykjavíkurborgar

og kveðinn upp svohljóðandi

Ú R S K U R Ð U R:

A hefur með kæru, dags. 9. júní 2015, skotið til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála synjun Reykjavíkurborgar, dags. 18. mars 2015, á umsókn hans um sérstakar húsaleigubætur.

I. Málavextir og málsmeðferð

Málavextir eru þeir samkvæmt málsgögnum að kærandi sótti um félagslega leiguíbúð og sérstakar húsaleigubætur hjá Reykjavíkurborg með umsókn, dags. 10. maí 2013. Með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 12. ágúst 2013, var kæranda tilkynnt að hann væri kominn á biðlista eftir félagslegri leiguíbúð en hafi ekki uppfyllt skilyrði um sérstakar húsaleigubætur. Aðstæður kæranda voru metnar til fimm stiga en níu stig þurfti til að uppfylla skilyrði fyrir greiðslu sérstakra húsaleigubóta. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála og var úrskurður í málinu kveðinn upp á fundi nefndarinnar þann 12. mars 2014. Hin kærða ákvörðun var felld úr gildi og málinu vísað aftur til Reykjavíkurborgar til endurmats á stigagjöf.

Með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 9. febrúar 2015, var kæranda á ný synjað um sérstakar húsaleigubætur með þeim rökum að kærandi og kona hans hafi ekki uppfyllt skilyrði um sérstakar húsaleigubætur þar sem umsókn þeirra hafi einungis verið metin til sex stiga. Kærandi áfrýjaði synjuninni til velferðarráðs sem tók málið fyrir á fundi sínum þann 11. mars 2015 og samþykkti svohljóðandi bókun:

„Velferðarráð staðfesti mat starfsmanna þjónustumiðstöðvar á stigagjöf vegna umsóknar um félagslega leiguíbúð og sérstakar húsaleigubætur, sbr. matsblað með reglum um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur.“

Niðurstaða velferðarráðs var tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 19. mars 2015. Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála 10. júní 2015. Með bréfi, dags. 11. júní 2015, óskaði úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála eftir greinargerð Reykjavíkurborgar þar sem fram kæmi meðal annars rökstuðningur fyrir hinni kærðu ákvörðun ásamt gögnum málsins. Greinargerð Reykjavíkurborgar barst með bréfi, dags. 18. júní 2015. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 24. júní 2015, var bréf Reykjavíkurborgar sent kæranda til kynningar. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II. Málsástæður kæranda

Kærandi kveðst hafa verið að bíða eftir jákvæðu svari við umsókn hans um félagslega leiguíbúð frá árinu 2004.

III. Sjónarmið Reykjavíkurborgar

Í greinargerð Reykjavíkurborgar er greint frá aðstæðum kæranda. Í 3. gr. reglna um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur í Reykjavík komi fram að þær séu ætlaðar þeim fjölskyldum og einstaklingum sem ekki séu á annan hátt færir um að sjá sér fyrir húsnæði sökum lágra launa, þungrar framfærslubyrðar og annarra félagslegra erfiðleika. Í 4. gr. reglnanna komi fram skilyrði fyrir því að umsókn öðlist gildi. Fullnægi umsækjandi skilyrðum 4. gr. raðist umsóknir í forgangsröð eftir ákveðnum matsviðmiðunum þar sem meðal annars sé höfð hliðsjón af núverandi húsnæðisaðstæðum, heilsufari, félagslegum aðstæðum og tekjum, sbr. 6. gr. reglnanna. Í 7. gr. komi fram að þegar fyrir liggi að umsækjandi fullnægi skilyrðum 4. gr. reglnanna, leiguhúsnæði falli að skilgreiningu skv. 3. gr., skilyrði laga nr. 138/1997 um húsaleigubætur sé fullnægt og viðkomandi sé metinn til 11 stiga þegar um sé að ræða einstakling/hjón/sambúðarfólk með eitt barn, sé heimilt að bjóða viðkomandi sérstakar húsaleigubætur.

Samkvæmt mati starfsmanna þjónustumiðstöðvar hafi kærandi fengið samtals sex stig við útreikning á matsblaðinu. Sumir þættir séu ekki háðir mati eins og stig vegna tekna en aðrir þættir séu það, svo sem húsnæðisstaða og félagslegur vandi. Kærandi hafi verið metinn til tveggja stiga vegna húsnæðisstöðu þar sem hann leigi litla stúdíóíbúð sem henti kæranda ekki en þau hjónin séu með lítið barn. Kærandi hafi ekki verið metinn til þriggja stiga vegna húsnæðisaðstöðu þar sem hann sé ekki húsnæðislaus og búi ekki í húsnæði sem þurfi að rýma strax. Þá hafi kærandi verið metinn með nokkurn félagslegan vanda sem samsvari tveimur stigum en hann hafi ekki fengið nein stig vegna tekna þar sem tekjur hans séu yfir 2.841.990 krónum á ári. Önnur atriði hafi ekki átt við, svo sem staða umsækjanda, staða maka, sérstakar aðstæður barna og félagsleg endurhæfing.

Reykjavíkurborg tekur fram að ekki sé heimilt að veita undanþágu frá þeim viðmiðum sem sett séu um stig vegna tekna. Tekjur fjölskyldu kæranda samkvæmt álagningarskrá 2015 vegna tekna ársins 2014 hafi verið 4.990.386 krónur. Samkvæmt matsviðmiðunum fái umsækjandi ekkert stig fari árstekjur hans yfir 2.841.990 krónur. Það hafi verið mat velferðarráðs að staðfesta bæri mat þjónustumiðstöðvar um núll stig vegna tekna. Hvað varði stigagjöf vegna félagslegs vanda hafi aðstæður kæranda og konu hans verið metnar til tveggja stiga eða að um nokkurn félagslegan vanda væri að ræða. Til nokkurs félagslegs vanda teljist til dæmis miklir fjárhagsörðugleikar, langvarandi atvinnuleysi og lítið stuðningsnet. Til að vera metinn til fjögurra stiga í félagslegum vanda þurfi að vera um að ræða langvarandi og mikinn félagslegan vanda. Þau viðmið hafi mótast í framkvæmd að til langvarandi og mikils félagslegs vanda teljist meðal annars félagsleg einangrun, takmörkuð félagsleg færni, ekkert stuðningsnet og sértækir erfiðleikar, svo sem háalvarleg veikindi sem hafi afgerandi áhrif á aðstæður viðkomandi eða meðferðarmál/barnaverndarmál. Það hafi verið mat velferðarráðs að meta bæri aðstæður kæranda til tveggja stiga hvað varðaði félagslegar aðstæður þar sem að kærandi og eiginkona hans séu með lítið stuðningsnet. Félagslegar aðstæður þeirra séu ekki eins og best verði á kosið. Samkvæmt kæranda virðist heilablæðing sem hann hafi orðið fyrir árið X ekki hafa mikil áhrif á daglega líðan hans og ekki verði séð að um háalvarleg veikindi sé um að ræða. Kærandi sé ekki félagslega einangraður þar sem hann sé í vinnu og eigi íslenska vini hér á landi. Félagsleg færni þeirra sé ekki takmörkuð, þau séu ekki framtakslaus og þau hafi nokkurt stuðningsnet. Mál barna þeirra sé ekki unnið sem barnaverndarmál og því hafi umsókn kæranda ekki uppfyllt skilyrði um fjögur stig í félagslegum vanda.

Með hliðsjón af öllu framansögðu hafi velferðarráð staðfest niðurstöðu starfsmanna þjónustumiðstöðvar um að meta umsókn kæranda um félagslega leiguíbúð og sérstakar húsaleigubætur til sex stiga.

IV. Niðurstaða

Málskotsheimild kæranda er reist á 16. gr. laga nr. 138/1997 um húsaleigubætur. Um málsmeðferð fer samkvæmt ákvæðum XVII. kafla laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991. Fyrir nefndinni liggja reglur um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur í Reykjavík frá 1. mars 2004, með síðari breytingum. Í máli þessu er ágreiningur um hvort Reykjavíkurborg hafi borið að samþykkja umsókn kæranda um sérstakar húsaleigubætur.

Í 3. gr. reglna um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur í Reykjavík kemur fram að þær séu ætlaðar þeim fjölskyldum og einstaklingum sem ekki eru á annan hátt færir um að sjá sér fyrir húsnæði sökum lágra launa, þungrar framfærslubyrðar og annarra félagslegra erfiðleika. Í 4. gr. reglnanna er að finna skilyrði fyrir því að umsókn verði metin gild og þarf umsækjandi að uppfylla öll skilyrði sem fram koma í a–e-liðum 1. mgr. ákvæðisins. Fullnægi umsækjandi skilyrðum 4. gr. raðast umsóknir í forgangsröð eftir ákveðnum matsviðmiðum, sbr. fylgiskjal 1 með reglunum, þar sem meðal annars er höfð hliðsjón af núverandi húsnæðisaðstæðum, heilsufari, félagslegum aðstæðum og tekjum. Við lok greiningar eru síðan reiknuð stig fyrir hvern þátt fyrir sig, sbr. 6. gr. reglnanna.

Í 7. gr. reglna um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur í Reykjavík er kveðið á um skilyrði fyrir greiðslu sérstakra húsaleigubóta. Í ákvæðinu segir að þegar fyrir liggi að umsækjandi fullnægi skilyrðum 4. gr. reglnanna og að leiguhúsnæðið falli að þeirri skilgreiningu er fram komi í 3. gr. reglnanna megi bjóða viðkomandi sérstakar húsaleigubætur. Þá skuli umsækjandi auk þess uppfylla skilyrði laga nr. 138/1997 um greiðslu húsaleigubóta og tiltekin skilyrði er varði aðstæður umsækjanda. Í b-lið 7. gr. er kveðið á um að aðstæður einstaklings/hjóna/sambúðarfólks með eitt barn skuli vera metnar til 11 stiga eða meira. Samkvæmt gögnum málsins voru aðstæður kæranda metnar til samtals sex stiga og því var umsókn hans um greiðslu sérstakra húsaleigubóta synjað.

Í fylgiskjali 1 með framangreindum reglum er að finna matsviðmið um forgangsröðun umsókna eftir félagslegu leiguhúsnæði og sérstökum húsaleigubótum. Aðstæður umsækjenda eru metnar til stiga á bilinu 0–5 en þær aðstæður eru staða umsækjanda, staða maka, tekjur á ársgrundvelli, börn og félagslegar aðstæður, þ.e. húsnæðisstaða, sérstakar aðstæður barna, félagslegur vandi umsækjanda/fjölskyldu og félagsleg endurhæfing.

Úrskurðarnefndin telur að staða umsækjanda, sbr. 1. gr. matsviðmiðs, eigi ekki við í máli kæranda enda er hann hvorki ellilífeyrisþegi né hefur komið fram að hann sé 75% öryrki eða með skerta starfsgetu vegna sjúkdóms eða örorku undir 75%. Þá hefur ekkert komið fram um að maki kæranda sé í slíkri stöðu, sbr. 2. gr. matsviðmiðs. Meðaltal tekna kæranda síðastliðin þrjú ár var 2.873.528 krónur og því telur úrskurðarnefndin að tekjur kæranda hafi réttilega verið metnar til núll stiga, sbr. 3. gr. matsviðmiðs. Þá hefur komið fram að kærandi á eitt barn sem á lögheimili hjá honum og var hann því réttilega metinn til tveggja stiga vegna barna, sbr. 4. gr. matsviðmiðs.

Húsnæðisaðstæður kæranda voru metnar til tveggja stiga en ekki eru veitt fleiri stig en þrjú fyrir húsnæðisaðstæður. Svo húsnæðisstaða kæranda hefði verið metin til þriggja stiga hefðu aðstæður hans þurft að vera með þeim hætti að vart væri mögulegt að bíða eftir húsnæði, sbr. a-liður 5. gr. matsviðmiðs. Samkvæmt upplýsingum frá Reykjavíkurborg er kærandi ekki húsnæðislaus og býr ekki í húsnæðis sem þarf að rýma strax. Að því virtu telur úrskurðarnefndin ekki ástæðu til að gera athugasemdir við framangreint mat Reykjavíkurborgar. Ekkert hefur komið fram um að börn kæranda eigi í erfiðleikum og verður því að telja að b-liður 5. gr. matsviðmiðsins eigi ekki við í málinu.

Félagslegur vandi kæranda og fjölskyldu hans var metinn til tveggja stiga. Samkvæmt upplýsingum frá Reykjavíkurborg þarf að vera um langvarandi og mikinn félagslegan vanda að ræða svo félagslegar aðstæður verði metnar til fjögurra stiga sem er hámarkið. Þau viðmið hafi mótast í framkvæmd að til langvarandi og mikils félagslegs vanda teljist meðal annars félagsleg einangrun, takmörkuð félagsleg færni, framtaksleysi, ekkert stuðningsnet og að um sértæka erfiðleika sé að ræða, svo sem háalvarleg veikindi sem hafi afgerandi áhrif á aðstæður viðkomandi eða meðferðarmál/barnaverndarmál. Í greinargerð Reykjavíkurborgar kemur fram að það hafi verið mat velferðarráðs að meta bæri aðstæður kæranda til tveggja stiga þar sem hann og eiginkona hans væru með lítið stuðningsnet. Samkvæmt kæranda virðist heilablæðing sem hann hafi orðið fyrir árið X ekki hafa mikil áhrif á daglega líðan hans og ekki verði séð að um háalvarleg veikindi sé að ræða. Kærandi sé ekki félagslega einangraður þar sem hann stundi vinnu og eigi íslenska vini. Félagsleg færni þeirra sé ekki takmörkuð, þau séu ekki framtakslaus og hafi nokkurt stuðningsnet. Mál barna þeirra sé ekki unnið sem barnaverndarmál og því hafi kærandi ekki fengið fjögur stig vegna félagslegs vanda. Að framangreindu virtu telur úrskurðarnefndin ekki ástæðu til að gera athugasemd við mat Reykjavíkurborgar á félagslegum aðstæðum kæranda. Þá hefur ekkert komið fram um að kærandi taki þátt í markvissri endurhæfingu og verður því að telja að d-liður 5. gr. matsviðmiðsins eigi ekki við í málinu.

Líkt og að framan greinir er einungis heimilt að greiða sérstakar húsaleigubætur til einstaklinga/hjóna/sambúðarfólks sem metið er með 11 stig eða meira, sbr. b-lið 7. gr. reglna um félagslegar leiguíbúðir og sérstakar húsaleigubætur í Reykjavík. Aðstæður kæranda voru einungis metnar til sex stiga og því uppfyllti hann ekki framangreint skilyrði.

Almennt ber sveitarfélögum að gæta jafnræðis og samræmis við ákvörðun um fjárhagsaðstoð. Það er álit úrskurðarnefndarinnar að ekkert hafi komið fram um að mat Reykjavíkurborgar á aðstæðum kæranda hafi verið ómálefnalegt eða andstætt þeim reglum sem um það gilda. Hin kærða ákvörðun verður því staðfest.

Úrskurð þennan kváðu upp Bergþóra Ingólfsdóttir formaður, Arnar Kristinsson og Gunnar Eydal, meðnefndarmenn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Reykjavíkurborgar, dags. 19. mars 2015, um synjun á umsókn A um sérstakar húsaleigubætur er staðfest.

Bergþóra Ingólfsdóttir, formaður

Arnar Kristinsson

Gunnar Eydal