Mál nr. 15/2013.
Úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála
Hafnarhúsinu v/Tryggvagötu, 150 Reykjavík
Miðvikudaginn 23. október 2013 var á fundi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála tekið fyrir mál nr. 15/2013:
Kæra A
á ákvörðun
Reykjavíkurborgar
og kveðinn upp svohljóðandi
Ú R S K U R Ð U R:
A, hér eftir nefnd kærandi, hefur með kæru, dags. 7. mars 2013, skotið til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála synjun Reykjavíkurborgar, dags. 18. desember 2012, á beiðni hennar um styrk að fjárhæð 300.000 kr. til tryggingar leiguhúsnæðis. Synjunin byggðist á því að aðstæður umsækjanda hafi ekki fallið að skilyrðum 23. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg. Kærandi krefst þess að aðstæður hennar verði metnar sem sérstakar og samþykkt að veita styrk til greiðslu tryggingar vegna leiguhúsnæðis.
I. Málavextir og málsmeðferð
Kærandi í máli þessu er 75% öryrki, ógift og á tvö uppkomin börn. Kærandi á við félagslega og geðræna erfiðleika að stríða. Kærandi hefur átt umsókn um félagslegt húsnæði hjá Reykjavíkurborg frá árinu 2005 en hefur ekki fengið úthlutað húsnæði. Í lok árs 2012 rann leigusamningur kæranda út. Í kjölfarið tók kærandi á leigu húsnæði í B. Tryggingar var krafist að fjárhæð 300.000 kr. auk fyrsta mánaðar húsaleigunnar. Kærandi sótti um styrk vegna tryggingarinnar með umsókn, dags. 5. nóvember 2012. Umsókn kæranda var synjað með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 8. nóvember 2012, með þeim rökum að umsóknin samræmdist ekki reglum Reykjavíkurborgar. Kærandi áfrýjaði synjuninni til velferðarráðs Reykjavíkur með bréfi, dags. 12. desember 2012. Velferðarráð Reykjavíkur tók málið fyrir á fundi sínum þann 18. desember 2012 og samþykkti svohljóðandi bókun:
„Velferðarráð staðfesti synjun starfsmanna þjónustumiðstöðvar um styrk að upphæð kr. 300.000.- þar sem eigi verður talið að aðstæður umsækjanda falli að þeim skilyrðum sem sett eru í 23. gr. reglna um fjárhagsaðstoð varðandi styrk til framgreiðslu/tryggingar húsaleigu.“
Niðurstaða velferðarráðs var tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 18. desember 2012. Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála með bréfi, dags. 7. mars 2013. Með bréfi, dags. 11. mars 2013, óskaði úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála eftir öllum gögnum málsins, þar á meðal umsókn kæranda, ákvörðun sveitarfélagsins og gögnum um fjárhag kæranda. Enn fremur var óskað eftir greinargerð Reykjavíkurborgar þar sem fram kæmi meðal annars rökstuðningur fyrir hinni kærðu ákvörðun. Greinargerð Reykjavíkurborgar barst með bréfi, dags. 26. mars 2013. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 26. mars 2013, var bréf Reykjavíkurborgar sent kæranda til kynningar. Frekari athugasemdir bárust frá kæranda með bréfi, dags. 11. apríl 2013. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 3. september 2013, var kæranda tilkynnt um tafir á afgreiðslu málsins sem orsökuðust af miklum málafjölda hjá úrskurðarnefndinni en að vonir stæðu til þess að ljúka málinu sem fyrst. Með bréfi, dags. 16. október 2013, óskaði úrskurðarnefndin eftir frekari upplýsingum og gögnum um tekjur kæranda og bárust þau með bréfi, dags. 22. október 2013.
II. Málsástæður kæranda
Kærandi greinir frá því að hún hafi átt við félagslega og geðræna erfiðleika að stríða í mörg ár. Auk þess hún hafi farið fjórum sinnum í áfengismeðferð. Tekjur hennar séu örorkubætur og greiðslur úr lífeyrissjóði að fjárhæð 207.682 kr. á mánuði. Ráðstöfunarfjárhæð kæranda sé 65.262 kr. á mánuði þegar frátalin séu föst útgjöld. Sú fjárhæð þurfi að duga fyrir lyfjum og matarkaupum auk annarra útgjalda sem til falli. Hún hafi átt umsókn hjá Reykjavíkurborg um félagslegt leiguhúsnæði frá árinu 2005 en ekki fengið úthlutað íbúð. Hún hafi búið inn á heimilum barna sinna þegar hún hafi ekki haft eigin íbúð til afnota. Núverandi íbúð hafi hún tekið á leigu þar sem ekki var að fá minni og ódýrari íbúð til leigu. Leigan sé 150.000 kr. á mánuði og krafist hafi verið tryggingar að fjárhæð 300.000 kr. Hún hafi fengið lán hjá mági sínum til að greiða trygginguna. Það lán þurfi kærandi að endurgreiða. Skuld kæranda við mág hennar hvíli þungt á henni og valdi miklum áhyggjum og kvíða. Kærandi óski eftir að aðstæður hennar verði metnar sem sérstakar aðstæður og samþykkt verði að veita henni styrk að fjárhæð 300.000 kr., sbr. 10. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg. Kærandi hafi mikla þörf fyrir styrk þennan vegna slæmrar fjárhagsstöðu og mikilla veikinda.
III. Sjónarmið Reykjavíkurborgar
Reykjavíkurborg greinir frá því að synjunin hafi byggt á 23. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg, með síðari breytingum, sem tekið hafi gildi þann 1. janúar 2011 og verið samþykkt í velferðarráði Reykjavíkurborgar þann 17. nóvember 2010 og borgarráði þann 25. nóvember 2010. Samkvæmt 23. gr. reglnanna sé Reykjavíkurborg heimilt að veita þeim sem hafa fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu samkvæmt reglunum í mánuðinum sem sótt sé um og í mánuðinum á undan, lán eða styrk til fyrirframgreiðslu húsaleigu. Þinglýstur leigusamningur skuli liggja fyrir eða önnur staðfesting um að samningur eigi við rök að styðjast. Miða skuli við að leigufjárhæð sé í samræmi við leigu á almennum markaði. Aðstoð á grundvelli þessarar greinar sé að hámarki veitt einu sinni á ári. Skilyrði 23. gr. reglna Reykjavíkurborgar um fjárhagsaðstoð hafi ekki verið uppfyllt þar sem kærandi hafi hvorki þegið fjárhagsaðstoð til framfærslu mánuðinn sem sótt hafi verið um né mánuðinn á undan. Kærandi sé 75% öryrki og fái greiddar örorkubætur ásamt greiðslum úr lífeyrissjóði og því séu tekjur kæranda hærri en fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg. Auk þess hafi verið litið til þess að kærandi hafi þegar greitt trygginguna og fyrirframgreiðsluna með láni frá mági sínum. Hefði styrkur skv. 23. gr. reglnanna verið veittur í máli þessu rynni hann ekki til greiðslu tryggingar vegna húsnæðis heldur í skuld kæranda við mág sinn. Styrkur eða lán greiðist beint til leigusala samkvæmt 23. gr. verklagsreglna með ákvæðinu. Því telji Reykjavíkurborg að ákvörðunin hafi hvorki brotið gegn reglum um fjárhagsaðstoð, sbr. 21 gr. laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991, né öðrum ákvæðum laga nr. 40/1991 með síðari breytingum.
Reykjavíkurborg bendir á að fyrir velferðarráði hafi legið greinargerð félagsráðgjafa þar sem fram komi upplýsingar um fjárhagsstöðu kæranda. Umræddar upplýsingar séu byggðar á upplýsingum sem kærandi hafi veitt í viðtali við félagsráðgjafa sem og upplýsingum úr rafrænni staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra en með undirritun á umsókn um fjárhagsaðstoð hafi kærandi veitt starfsfólki Velferðarsviðs heimild til að afla upplýsinga meðal annars hjá skattyfirvöldum. Umsókn kæranda um styrk til greiðslu tryggingar húsaleigu hafi borist þann 5. nóvember 2012 og við vinnslu málsins á þjónustumiðstöð hafi því verið litið til tekna kæranda í október þar sem tekjur vegna nóvember hafi ekki verið komnar í staðgreiðsluskrá. Í greinargerð félagsráðgjafa sem legið hafi fyrir velferðarráði hafi verið skráðar tekjur kæranda fyrir nóvember 2012, þ.e. tekjur í umsóknarmánuðinum, en tekjur í nóvember 2012 hafi verið 211 kr. hærri en í október 2012.
IV. Niðurstaða
Málskotsheimild kæranda er reist á 63. gr. laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991. Fyrir nefndinni liggja reglur um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg frá 1. janúar 2011, með síðari breytingum. Í máli þessu er ágreiningur um það hvort Reykjavíkurborg hafi borið að samþykkja umsókn kæranda, dags. 5. nóvember 2012, um styrk til greiðslu tryggingar vegna leiguhúsnæðis.
Fjallað er um rétt til fjárhagsaðstoðar til þeirra sem eigi fá séð fyrir sjálfum sér, maka sínum og börnum yngri en 18 ára í IV. og VI. kafla laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991. Samkvæmt 21. gr. laganna skal sveitarstjórn setja sér reglur um framkvæmd fjárhagsaðstoðar að fengnum tillögum félagsmálanefndar er metur þörf og ákveður fjárhagsaðstoð til einstaklinga í samræmi við reglur sveitarstjórnar, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Lög nr. 40/1991 veita þannig sveitarfélögum ákveðið svigrúm til að meta sjálf miðað við aðstæður á hverjum stað, hvers konar þjónustu þau vilja veita. Í samræmi við þetta og ákvæði stjórnarskrárinnar um sjálfsstjórn sveitarfélaga er mat á þeirri nauðsyn að meginstefnu til lagt í hendur þeirrar sveitarstjórnar er þjónustuna veitir. Verður ekki við því mati hróflað af hálfu úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála enda byggist það á lögmætum sjónarmiðum og sé í samræmi við lög að öðru leyti.
Fyrir nefndinni liggja reglur um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg frá 1. janúar 2011, með síðari breytingum samþykktum í velferðarráði 6. desember 2012 og í borgarráði 13. desember 2012. Í 23. gr. reglnanna er fjallað um styrk eða lán til fyrirframgreiðslu húsaleigu og til tryggingar húsaleigu. Samkvæmt ákvæðinu er Reykjavíkurborg heimilt að veita þeim sem fengið hafa fjárhagsaðstoð til framfærslu samkvæmt reglunum í mánuðinum sem sótt er um og í mánuðinum á undan lán eða styrk til fyrirframgreiðslu húsaleigu. Þinglýstur leigusamningur skal liggja fyrir eða önnur staðfesting um að samningur eigi við rök að styðjast og skal leigufjárhæð vera í samræmi við leigu á almennum markaði.
Þegar kærandi óskaði eftir styrk til að greiða tryggingu í nóvember 2012 fékk hún mánaðarlegar greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins og lífeyrissjóði. Naut kærandi því ekki fjárhagsaðstoðar frá Reykjavíkurborg eins og gert er að skilyrði í ákvæðinu. Samkvæmt upplýsingum úr staðgreiðsluskrá voru tekjur kæranda í október 2012, 207.651 kr. og í nóvember 2012, 207.862 kr. Tekjur kæranda voru því töluvert yfir þeim viðmiðunarmörkum sem ákvæði 23. gr. reglna Reykjavíkurborgar um fjárhagstoð áskilur, sbr. 11. gr. sömu reglna. Með vísan til framangreinds er það mat úrskurðarnefndarinnar að skilyrði 23. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg hafi ekki verið uppfyllt í málinu og kærandi hafi ekki átt rétt á styrk til greiðslu tryggingar vegna leiguhúsnæðis.
Almennt ber sveitarfélögum að gæta jafnræðis og samræmis við ákvörðun um fjárhagsaðstoð. Það er álit úrskurðarnefndarinnar að ekkert hafi komið fram um að mat Reykjavíkurborgar á aðstæðum kæranda hafi verið ómálefnalegt eða andstætt þeim reglum sem um það gilda. Með vísan til þessa ber að staðfesta hina kærðu ákvörðun Reykjavíkurborgar.
Úrskurð þennan kváðu upp Bergþóra Ingólfsdóttir formaður, Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir og Gunnar Eydal, meðnefndarmenn.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Reykjavíkurborgar, dags. 18. desember 2012, um synjun á umsókn A, um styrk til greiðslu tryggingar vegna leiguhúsnæðis er staðfest.
Bergþóra Ingólfsdóttir,
formaður
Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir Gunnar Eydal