Nr. 42/2018 - Úrskurður
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 42/2018
Fimmtudaginn 26. apríl 2018
A
gegn
Reykjavíkurborg
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.
Með kæru, móttekinni 5. febrúar 2018, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála synjun Reykjavíkurborgar, dags. 31. janúar 2018, á umsókn hans um fjárhagsaðstoð.
I. Málavextir og málsmeðferð
Með umsókn, dags. 18. desember 2017, sótti kærandi um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg fyrir tímabilið 18. desember 2017 til 18. mars 2018. Umsókn kæranda var synjað með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 21. desember 2017, á þeirri forsendu að hún félli ekki að skilyrði 12. gr. reglna Reykjavíkurborgar um fjárhagsaðstoð þar sem hann ætti hlut í einkahlutafélagi að verðmæti 100.000 kr. Kærandi áfrýjaði niðurstöðunni til velferðarráðs sem tók málið fyrir á fundi þann 31. janúar 2018 og staðfesti synjunina.
Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd velferðarmála þann 5. febrúar 2018. Með bréfi, dags. 6. febrúar 2018, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Reykjavíkurborgar vegna kærunnar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Reykjavíkurborgar barst með bréfi, dags. 22. febrúar 2018, og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 28. febrúar 2018. Athugasemdir bárust ekki.
II. Sjónarmið kæranda
Kærandi fer fram á að ákvörðun Reykjavíkurborgar verði snúið við. Kærandi greinir frá því að umsókn hans um fjárhagsaðstoð hafi verið synjað þar sem hann væri skráður eigandi að einkahlutafélagi. Félagið hafi haldið utan um [...] en það sé nú tæknilega gjaldþrota vegna skulda. Eignarhluti hans í fyrirtækinu sé því verðlaus og það hafi verið staðfest af endurskoðanda. Kærandi bendir á að hann fengi annars fjárhagsaðstoð ef hann ætti ekki þennan verðlausa hlut en það sé verið að nýta sér tæknilegt atriði til að veita honum ekki aðstoð. Kærandi kveðst vera í atvinnuleit og sé vongóður um að fá vinnu fljótlega.
III. Sjónarmið Reykjavíkurborgar
Í greinargerð Reykjavíkurborgar er tekið er fram að um fjárhagsaðstoð frá sveitarfélaginu gildi sú meginregla að umsækjandi fái aðeins greidda fjárhagsaðstoð geti hann ekki framfleytt sér sjálfur. Umrædd meginregla eigi sér stoð í 2. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg, sbr. og 19. gr. laga nr. 40/1991 um félagsþjónustu sveitarfélaga, sem kveði meðal annars á um skyldu hvers og eins að framfæra sjálfan sig, maka sinn og börn yngri en 18 ára. Litið sé á fjárhagsaðstoð frá sveitarfélagi sem neyðaraðstoð sem ekki beri að veita nema engar aðrar bjargir séu fyrir hendi.
Reykjavíkurborg vísar til þess að í III. kafla reglna um fjárhagsaðstoð sé að finna ákvæði er lúti að rétti til fjárhagsaðstoðar. Við mat á því hvort umsækjandi geti átt rétt til fjárhagsaðstoðar samkvæmt reglunum skuli meðal annars horft til 12. gr. reglnanna sem kveði á um hvernig litið skuli til tekna og eigna umsækjanda. Í 4. mgr. 12. gr. komi fram að eigi umsækjandi, maki hans eða sambýlingur, eignir umfram íbúðarhúsnæði og eina fjölskyldubifreið, eða hann hafi nýlega selt eignir sínar, skuli honum vísað á lánafyrirgreiðslu banka og sparisjóða, þó að tekjur hans séu lægri en grunnfjárhæð. Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum eigi kærandi hlut í einkahlutafélagi að fjárhæð 100.000 kr. Þá hafi einnig verið litið til þess að í lok ársins 2017 hafi kærandi fengið greiddar afturvirkar atvinnuleysisbætur fyrir sex mánaða tímabil að fjárhæð 1.342.125 kr. Með hliðsjón af öllu framansögðu hafi velferðarráð talið ljóst að kærandi ætti eignir umfram það sem heimilað sé samkvæmt 4. mgr. 12. gr. reglnanna og því bæri að synja umsókn um fjárhagsaðstoð til framfærslu fyrir tímabilið 18. desember 2017 til 18. mars 2018.
IV. Niðurstaða
Í máli þessu er ágreiningur um hvort Reykjavíkurborg hafi borið að samþykkja umsókn kæranda um fjárhagsaðstoð fyrir tímabilið 18. desember 2017 til 18. mars 2018.
Markmið félagsþjónustu á vegum sveitarfélaga er að tryggja fjárhagslegt og félagslegt öryggi og stuðla að velferð íbúa á grundvelli samhjálpar, sbr. 1. mgr. 1. gr. laga nr. 40/1991 um félagsþjónustu sveitarfélaga. Samkvæmt 2. mgr. 1. gr. laganna skal þess gætt við framkvæmd félagsþjónustunnar að hvetja einstaklinginn til ábyrgðar á sjálfum sér og öðrum, virða sjálfsákvörðunarrétt hans og styrkja hann til sjálfshjálpar. Með félagsþjónustu er átt við þjónustu, aðstoð og ráðgjöf, meðal annars í tengslum við fjárhagsaðstoð, sbr. 1. mgr. 2. gr. Í 1. mgr. 12. gr. laganna kemur fram að sveitarfélag skuli sjá um að veita íbúum þjónustu og aðstoð samkvæmt lögunum og jafnframt tryggja að þeir geti séð fyrir sér og sínum. Þá segir í 2. mgr. 12. gr. að aðstoð og þjónusta skuli jöfnum höndum vera til þess fallin að bæta úr vanda og koma í veg fyrir að einstaklingar og fjölskyldur komist í þá aðstöðu að geta ekki ráðið fram úr málum sínum sjálf. Í athugasemdum með ákvæði 12. gr. í frumvarpi til laga nr. 40/1991 kemur fram að skyldur sveitarfélaga miðist annars vegar við að veita þjónustu og aðstoð samkvæmt lögunum og hins vegar að tryggja að íbúar geti séð fyrir sér og fjölskyldum sínum.
Í VI. kafla laga nr. 40/1991 er kveðið á um fjárhagsaðstoð en í 19. gr. laganna kemur fram sú grundvallarregla að hverjum manni sé skylt að framfæra sjálfan sig, maka sinn og börn yngri en 18 ára. Samkvæmt 21. gr. laganna skal sveitarstjórn setja reglur um framkvæmd fjárhagsaðstoðar að fengnum tillögum félagsmálanefndar er metur þörf og ákveður fjárhagsaðstoð til einstaklinga í samræmi við reglur sveitarstjórnar, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Lög nr. 40/1991 veita þannig sveitarfélögum ákveðið svigrúm til að meta sjálf, miðað við aðstæður á hverjum stað, hvers konar þjónustu þau vilja veita. Í samræmi við þetta og ákvæði stjórnarskrárinnar um sjálfstjórn sveitarfélaga er mat á þeirri nauðsyn að meginstefnu til lagt í hendur þeirrar sveitarstjórnar er þjónustuna veitir. Verður ekki við því mati hróflað af hálfu úrskurðarnefndar velferðarmála, enda byggist það á lögmætum sjónarmiðum og sé í samræmi við lög að öðru leyti.
Í 1. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg er kveðið á um inntak fjárhagsaðstoðar. Þar kemur fram í 1. mgr. að skylt sé að veita fjárhagsaðstoð til framfærslu einstaklinga og fjölskyldna sem ekki geta séð sér og sínum farborða án aðstoðar. Í 4. mgr. 12. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg kemur fram að eigi umsækjandi, maki hans eða sambýlingur, eignir umfram íbúðarhúsnæði og eina fjölskyldubifreið eða hafi hann nýlega selt eignir sínar, skuli honum vísað á lánafyrirgreiðslu banka og sparisjóða þó að tekjur hans séu lægri en grunnfjárhæð. Umsókn kæranda var synjað á þeirri forsendu að hann uppfyllti ekki skilyrði 4. mgr. 12. gr. reglnanna þar sem hann ætti hlut í einkahlutafélagi að fjárhæð 100.000 kr.
Úrskurðarnefndin tekur fram að fjárhagsaðstoð frá sveitarfélagi er neyðarúrræði fyrir þá sem hafa ekki aðgang að fjármunum sér til framfærslu. Reglur um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg ganga út frá því að aðrar eignir en íbúðarhúsnæði og fjölskyldubifreið sé eðlilegt að nota sér til framfærslu áður en fengin er fjárhagsaðstoð frá sveitarfélagi.
Af hálfu kæranda hefur komið fram að eignarhluti hans í félaginu sé verðlaus vegna skulda þess. Hann hefur vísað til þess að endurskoðandi hafi staðfest það skriflega og sent afrit ársreiknings félagsins árið 2010 til frekari skýringar. Þar kemur fram að hagnaður hafi verið af rekstri félagsins það ár og eignastaða þess jákvæð. Í tölvupósti endurskoðanda kemur fram að eftir það hafi ársreikningi ekki verið skilað og upplýsir endurskoðandi um að sektir og kostnaður nemi hundruðum þúsunda. Félagið sé verðlaust. Að mati úrskurðarnefndarinnar er vandséð í þessu tiltekna máli, miðað við fyrirliggjandi gögn, hvernig kærandi getur nýtt sér framangreindan eignarhluta, að fjárhæð 100.000 kr., sér til framfærslu eða sem tryggingu fyrir lánafyrirgreiðslu hjá banka eða sparisjóði. Í því samhengi bendir úrskurðarnefndin á að kærandi sótti um fjárhagsaðstoð í þrjá mánuði og grunnfjárhæð fjárhagsaðstoðar til einstaklings 18 ára eða eldri sem rekur eigið heimili getur numið allt að 189.875 kr. á mánuði, sbr. 11. gr. reglna Reykjavíkurborgar, og þannig hærri fjárhæð en hinn umdeildi eignarhluti. Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun felld úr gildi og lagt fyrir Reykjavíkurborg að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Reykjavíkurborgar, dags. 31. janúar 2018, um synjun á umsókn A, er felld úr gildi og málinu vísað til sveitarfélagsins til nýrrar meðferðar.
F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála
Kári Gunndórsson