Mál nr. 219/2012

Fimmtudaginn 15. janúar 2015

A og B

gegn

umboðsmanni skuldara

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Sigríður Ingvarsdóttir formaður, Eggert Óskarsson og Lára Sverrisdóttir.

Þann 23. nóvember 2012 barst kærunefnd greiðsluaðlögunarmála kæra A og B. Kærð var ákvörðun umboðsmanns skuldara sem tilkynnt var með bréfi 5. nóvember 2012 þar sem umsókn um greiðsluaðlögun var hafnað.

Með bréfi 29. nóvember 2012 óskaði kærunefnd greiðsluaðlögunarmála eftir greinargerð umboðsmanns skuldara sem barst með bréfi 11. janúar 2013.

Greinargerðin var send kærendum til kynningar með bréfi 4. febrúar 2013 og þeim gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Engar frekari athugasemdir bárust.

I. Málsatvik

Kærendur eru fædd 1976 og 1979. Þau eru gift og búa ásamt dóttur í eigin húsnæði að D götu nr 8 sveitarfélaginu E. Kærandi B starfar við ræstingar og kærandi A er pípulagningarmaður með eigin rekstur. Ráðstöfunartekjur þeirra á mánuði eru að meðaltali 633.831 króna.

Að sögn kærenda má rekja fjárhagserfiðleika þeirra til fasteignaviðskipta og atvinnuleysis. Árið 2006 hafi kærendur ákveðið að kaupa fasteign á F götu og gera upp. Á þessum tíma hafi fjárhagur þeirra verið góður. Árið 2008 hafi þau ákveðið að kaupa aðra fasteign að D götu nr 8 sveitarfélaginu E og gera hana einnig upp. Á þeim tíma hafi þau ekki verið búin að selja fasteignina við F götu. Fljótlega eftir kaupin hafi komið í ljós að erfiðleikar voru á sölu fasteigna. Þau hafi því þurft að greiða af tveimur eignum. Þá hafi kærandi B verið atvinnulaus árið 2009 ásamt því að laun kæranda A hafi lækkað vegna færri verkefna. Einnig hafi kærandi A verið frá vinnu í sex mánuði á árinu 2010 vegna fótbrots.

Heildarskuldir kærenda samkvæmt skuldayfirliti umboðsmanns skuldara eru 39.607.321 króna og falla þar af 127.600 krónur utan samnings um greiðsluaðlögun, sbr. 3. gr. laga um greiðsluaðlögun einstaklinga nr. 101/2010 (lge.). Til helstu skuldbindinga var stofnað á árunum 2007 og 2008.

Kærendur lögðu fram umsókn um greiðsluaðlögun 9. febrúar 2011 en með ákvörðun umboðsmanns skuldara 5. nóvember 2012 var umsókn þeirra hafnað þar sem óhæfilegt þótti að veita heimild til greiðsluaðlögunar með vísan til d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge.

II. Sjónarmið kærenda

Kærendur fara fram á að ákvörðun um synjun á greiðsluaðlögun verði endurskoðuð. Skilja verður það svo að þess sé krafist að ákvörðun umboðsmanns skuldara verði felld úr gildi.

Kærendur kveðast skilja ákvörðun umboðsmanns skuldara svo að ógreiddur virðisaukaskattur X ehf. sé ástæða synjunar. Fyrirtækið sé gjaldþrota en kærandi A telji að skattskuld X ehf. sé lægri en fram komi í ákvörðun umboðsmanns skuldara. Skattskuldin sé tilkomin vegna þess að verktaki sem X ehf. hafi starfað fyrir hafi einnig orðið gjaldþrota.

III. Sjónarmið umboðsmanns skuldara

Í ákvörðun umboðsmanns skuldara kemur fram að við mat á því hvort veita skuli heimild til greiðsluaðlögunar beri umboðsmanni að kanna hvort fyrir liggi þær ástæður sem komið geta í veg fyrir að greiðsluaðlögun verði heimiluð, sbr. 6. gr. lge. Í 2. mgr. 6. gr. komi fram að heimilt sé að synja um heimild til greiðsluaðlögunar hafi skuldari bakað sér skuldbindingu sem einhverju nemi miðað við fjárhag hans með háttsemi sem varði refsingu eða skaðabótaskyldu.

Í gögnum málsins liggi fyrir kröfur á félagið X ehf. frá Tollstjóra vegna ógreiddra vörsluskatta. Félagið hafi verið úrskurðað gjaldþrota 23. maí 2012.

Um sé að ræða álagningu vegna staðgreiðslu launagreiðanda fyrir árið 2011 að fjárhæð 7.156.480 krónur, þar af sé höfuðstóll 5.730.579 krónur. Að auki sé um að ræða áætlanir vegna staðgreiðslu launagreiðanda að fjárhæð 5.709.890 krónur vegna ársins 2012. Þá séu áætlanir vegna virðisaukaskatts vegna áranna 2011 og 2012 að fjárhæð 14.277.148 krónur og fésekt frá ársreikningaskrá sem nemi 251.840 krónum. Kærandi A hafi gegnt stöðu stjórnarmanns, framkvæmdastjóra og prókúruhafa í félaginu samkvæmt samþykktum þess frá 11. janúar 2011 og beri því sem slíkur ábyrgð á greiðslu framangreindra krafna frá þeim tíma, sbr. 44. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994. Þá gæti kærandi þurft að sæta refsiábyrgð samkvæmt 40. gr. laga um virðisaukaskatt nr. 50/1998 og 30. gr. laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987 vegna vanskila á umræddum sköttum.

Þar sem fram hafi komið upplýsingar um hugsanlega synjun á grundvelli d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge. hafi kærendum verið sent ábyrgðarbréf 29. febrúar 2012 í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í bréfinu komi fram að teldu kærendur áætlun skattstjóra ekki endurspegla rétta skattskyldu skyldu þau fara fram á leiðréttingu hjá ríkisskattstjóra. Kærendum hafi verið veittur frestur til að óska eftir endurákvörðun ríkisskattstjóra. Þann 17. september 2012 hafi kærendum verið sent bréf og þau meðal annars innt eftir því hvort áætlun opinberra gjalda X ehf. hefði verið leiðrétt. Kærendur hafi svarað bréfi umboðsmanns skuldara með tölvupósti 7. október 2012. Í svari kærenda komi fram að ekki hafi verið hægt að fara fram á leiðréttingu á skattinum þar sem skiptastjóri félagsins hefði tekið alla pappíra.

Umboðsmanni skuldara sé heimilt samkvæmt d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. að synja um heimild til greiðsluaðlögunar. Ákvæðið hafi verið skilið svo í framkvæmd að skattskuldir sem leitt geta til refsingar girði fyrir heimild til að leita greiðsluaðlögunar, óháð því hvort refsinæmi verknaðar hafi verið staðfest með dómi. Þessi skilningur hafi verið staðfestur í úrskurði kærunefndar greiðsluaðlögunarmála í máli nr. 10/2011 þar sem kærunefndin hafi vísað til dóms Hæstaréttar Íslands í máli nr. 721/2009. Í máli þessu liggi fyrir álagning vegna staðgreiðslu launagreiðanda hjá félaginu X ehf. að fjárhæð 7.156.480 krónur. Heildarskuldir kærenda nemi 39.607.321 krónu en eignir kærenda séu að verðmæti 24.811.669 krónur. Eignastaða kærenda sé því neikvæð um 14.795.652 krónur og í því ljósi sé það mat umboðsmanns skuldara að skuldbinding að fjárhæð 7.156.480 krónur geti ekki talist smávægileg miðað við fjárhag kærenda.

Í úrskurði kærunefndar greiðsluaðlögunarmála í máli nr. 59/2011 hafi nefndin talið að þegar svo hátti til, að skuldari hafi ekki staðið skil á tilteknum opinberum gjöldum fyrir hönd einkahlutafélags sem hann sé í fyrirsvari fyrir, komi d-liður 2. mgr. 6. gr. til skoðunar. Meðal annars með vísan til þessa hafi kærunefndin staðfest ákvörðun umboðsmanns skuldara um að synja kæranda um heimild til greiðsluaðlögunar.

Í úrskurði kærunefndar greiðsluaðlögunarmála í máli nr. 13/2011 hafi nefndin staðfest ákvörðun umboðsmanns skuldara um að synja kæranda um heimild til greiðsluaðlögunar. Í því máli hafi umboðsmaður skuldara talið að kærandi hefði bakað sér skuldbindingu með refsiverðum hætti vegna vangoldins virðisaukaskatts, en krafan hafi að hluta verið byggð á áætlun skattstjóra. Kærunefnd greiðsluaðlögunarmála hafi ekki talið óhætt að byggja synjun um greiðsluaðlögun á d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. ef mikil óvissa væri um fjárhæð skulda sem komi til skoðunar samkvæmt ákvæðinu.

Að mati umboðsmanns skuldara verði ekki framhjá því horft að álagning verulegra fjárhæða, sem hin kærða ákvörðun byggist á, byggist á raungögnum en ekki áætlunum skattstjóra. Kærendur hafi borið því við að það sé ekki á þeirra færi að fara fram á leiðréttingu við ríkisskattstjóra þar sem félagið hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta. Miðað við fyrri framkvæmd umboðsmanns skuldara og kærunefndar greiðsluaðlögunarmála, og fjárhæðir þeirra skulda sem ekki byggjast á áætlun skattstjóra, verði ekki séð að það breyti niðurstöðu hinnar kærðu ákvörðunar.

Með vísan til forsendna hinnar kærðu ákvörðunar fer umboðsmaður skuldara fram á að hún verði staðfest.

IV. Niðurstaða

Ákvörðun umboðsmanns skuldara byggist á 2. mgr. 6. gr. lge., með sérstakri tilvísun til d-liðar.

Í d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. er kveðið á um að heimilt sé að synja um heimild til greiðsluaðlögunar hafi skuldari bakað sér skuldbindingu sem einhverju nemur miðað við fjárhag hans með háttsemi sem varðar refsingu eða skaðabótaskyldu.

Ákvæði d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge., sem er samhljóða eldra ákvæði í 4. tölul. 1. mgr. 63. gr. d laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991, hefur verið skilið svo í framkvæmd að skattskuldir sem leitt geta til refsingar girði fyrir heimild til að leita greiðsluaðlögunar, óháð því hvort refsinæmi verknaðar hefur verið staðfest með dómi eður ei, að því tilskildu að skuldbindingin nemi einhverju miðað við fjárhag skuldara. Liggur þessi skilningur ekki síður í orðalagi ákvæðisins en athugasemdum með frumvarpi að lge. og 63. gr. d laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991.

Þær skuldbindingar sem umboðsmaður vísar til í þessu sambandi eru skuldir vegna virðisaukaskatts, staðgreiðslu launagreiðanda og fésekta ársreikningaskrár, samtals að fjárhæð 27.395.358 krónur.

Kærunefndin aflaði upplýsinga hjá Tollstjóra um skuldir umrædds félags. Í ljós kom að skuldir þess voru afskrifaðar úr greiðslukerfi embættisins vegna gjaldþrots félagsins. Skuldir vegna vörsluskatta hafa því ekki verið greiddar.

Samkvæmt gögnum frá hlutafélagaskrá gegndi kærandi A hlutverki stjórnarmanns, framkvæmdastjóra og prókúruhafa í félaginu X ehf., áður en bú félagsins var tekið til gjaldþrotaskipta. Því hvíldi á honum sú skylda fyrirsvarsmanns félags sem tilgreind er í 3. mgr. 44. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994 að því er varðar fjárreiður og eignir félags.

Fyrirsvarsmaður félags skal hlutast til um skil á vörslusköttum lögum samkvæmt að viðlögðum sektum eða fangelsisrefsingu, sbr. 2. mgr. 30. gr. laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987. Samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988 skal sá, sem er skattskyldur og hefur innheimt virðisaukaskatt en stendur ekki skil á honum af ásetningi eða stórkostlegu hirðuleysi á lögmæltum tíma, greiða fésekt sem nemur allt að tífaldri þeirri skattfjárhæð sem ekki var greidd og aldrei lægri en sem nemur tvöfaldri þessari fjárhæð. Stórfellt brot gegn ákvæði þessu varðar við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.

Eins og sjá má af framangreindu ber fyrirsvarsmönnum lögaðila skylda til að sjá til þess að vörsluskattar séu greiddir að viðlögðum sektum eða fangelsisrefsingu. Eiga ofangreind ákvæði því við um kæranda A sem fyrirsvarsmann viðkomandi félags. Með því að láta hjá líða að standa skil á vörslusköttum samkvæmt framansögðu hefur hann bakað sér skuldbindingu með háttsemi sem varðar refsingu í skilningi d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge.

Samkvæmt framansögðu hefur kærunefndin í máli þessu ekki annað svigrúm til mats að því er varðar aðstæður d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge. en að kanna hvort vörsluskattskuld nemi einhverju miðað við fjárhag kærenda. Við það mat telur kærunefndin að líta verði heildstætt á eigna- og skuldastöðu, tekjur og greiðslugetu. Samkvæmt gögnum málsins voru skuldir kærenda 14.795.652 krónur umfram eignir og tekjur þeirra að meðaltali 633.831 króna á mánuði. Þær skattskuldir sem kærandi A hefur stofnað til sem fyrirsvarsmaður X ehf. eru samtals að fjárhæð 27.395.358 krónur. Verður að telja þetta allháa fjárhæð en skuldin er 69,2% af heildarskuldum kærenda. Þetta eru skuldir sem ekki falla undir samning um greiðsluaðlögun samkvæmt f-lið 1. mgr. 3. gr. lge. Kærandi A hefur stofnað til þessara skulda með háttsemi er getur varðað refsingu eins og tiltekið er hér að framan.

Með dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 721/2009 var skuldara synjað um nauðasamning til greiðsluaðlögunar vegna vangreiddra vörsluskatta. Komst rétturinn að þeirri niðurstöðu að skuldari, sem bakað hafði sér skuldbindingu að fjárhæð 1.780.437 krónur sem nam um 8,3% af heildarskuldum með háttsemi er varðaði refsingu, hefði skapað sér skuldbindingu sem einhverju næmi og því bæri að synja honum um heimild til nauðasamnings til greiðsluaðlögunar.

Er það mat kærunefndarinnar, eins og á stendur í máli þessu, með tilliti til þess sem rakið hefur verið og með vísan til dóms Hæstaréttar í máli nr. 721/2009, að skuldir sem stofnað hefur verið til með framangreindum hætti falli undir d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. og að þær verði að telja verulegar miðað við fjárhag kærenda þannig að ekki sé hæfilegt að veita þeim heimild til greiðsluaðlögunar.

Samkvæmt öllu því sem hér hefur verið rakið telur kærunefndin að umboðsmanni skuldara hafi verið rétt að synja kærendum um heimild til að leita greiðsluaðlögunar með vísan til d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ

Ákvörðun umboðsmanns skuldara um að synja A og B um heimild til að leita greiðsluaðlögunar er staðfest.

Sigríður Ingvarsdóttir

Eggert Óskarsson

Lára Sverrisdóttir