Mál nr. 70/2012

Fimmtudaginn 27. febrúar 2014

A og B

gegn

umboðsmanni skuldara

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Sigríður Ingvarsdóttir formaður, Arndís Anna K. Gunnarsdóttir og Lára Sverrisdóttir.

Þann 19. mars 2012 barst kærunefnd greiðsluaðlögunarmála kæra A og B. Kærð var ákvörðun umboðsmanns skuldara sem tilkynnt var með bréfi 6. mars 2012 þar sem umsókn um greiðsluaðlögun var synjað.

Með bréfi 26. mars 2012 óskaði kærunefnd greiðsluaðlögunarmála eftir greinargerð umboðsmanns skuldara sem barst með bréfi 25. apríl 2012.

Greinargerð umboðsmanns skuldara var send kærendum til kynningar með bréfi 3. maí 2012 og þeim gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Ítrekun var send 23. október 2012. Engar athugasemdir bárust frá kærendum.

I. Málsatvik

Kærendur eru hjón fædd 1958 og 1961. Þau búa ásamt þremur börnum sínum í 191,6 fermetra eigin einbýlishúsi. Kærandi A starfar í skólaeldhúsi og fær mánaðarlega útborgaðar 176.310 krónur. Kærandi B starfar sem fasteignasali og fær mánaðarlega útborgaðar 129.222 krónur. Kærendur frá greiddar barnabætur að fjárhæð 12.694 krónur á mánuði. Mánaðarlegar tekjur kærenda til framfærslu nema því alls 318.226 krónum að meðaltali.

Að mati kærenda má rekja fjárhagserfiðleika þeirra til ársins 2008. Kærandi B hefur starfað sem fasteignasali um nokkurt skeið en eftir hrun í sölu fasteigna 2008 hafi hann lítið haft að gera.

Heildarskuldir kærenda samkvæmt skuldayfirliti umboðsmanns skuldara eru 86.000.599 krónur og falla þar af 4.000.000 króna utan samnings um greiðsluaðlögun samkvæmt 1. mgr. 3. gr. laga um greiðsluaðlögun einstaklinga nr. 101/2010 (lge.). Einnig hafa kærendur tekist á hendur ábyrgðarskuldbindingar að fjárhæð 9.268.516 krónur og eru vanskil þeirra 6.701.874 krónur.

Kærendur lögðu fram umsókn sína um greiðsluaðlögun 17. september 2010 en með ákvörðun umboðsmanns skuldara 6. mars 2012 var umsókn þeirra hafnað með vísan til þess að óhæfilegt þótti að veita þeim heimild til greiðsluaðlögunar með vísan til d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge.

II. Sjónarmið kærenda

Þess er krafist að ákvörðun umboðsmanns skuldara verði felld úr gildi og umsókn kærenda um greiðsluaðlögun verði tekin til áframhaldandi meðferðar hjá embættinu.

Með dómi Hæstaréttar Íslands Y. febrúar 2012 í máli nr. T var kærandi B dæmdur til greiðslu sektar að fjárhæð 4.000.000 króna vegna vörsluskattskuldar. Þar sem hann sé ekki borgunarmaður fyrir sektinni muni honum að öllum líkindum verða veitt heimild til að greiða sektina með samfélagsþjónustu. Beiðni þessa efnis hafi ekki verið afgreidd enn þar sem ekki hafi verið gefin út greiðslukrafa á sektarfjárhæðina. Eftir samtöl við þar til bær yfirvöld séu allar líkur á að slíkt verði leyft. Liggi því fyrir að fjárhagsstaða kærenda hafi hvorki orðið betri né verri við framangreindan dóm Hæstaréttar.

III. Sjónarmið umboðsmanns skuldara

Í ákvörðun umboðsmanns skuldara kemur fram að við mat á því hvort veita skuli heimild til greiðsluaðlögunar beri umboðsmanni að kanna hvort fyrir liggi þær ástæður sem komið geta í veg fyrir að greiðsluaðlögun verði heimiluð, sbr. 6. gr. lge. Í 2. mgr. 6. gr. komi fram að heimilt sé að synja um greiðsluaðlögun þyki óhæfilegt að veita hana. Við mat á því skuli taka tillit til nánar tilgreindra aðstæðna sem taldar séu upp í stafliðum ákvæðisins.

Samkvæmt d-lið 2. mgr. 6. gr. sé heimilt að synja um heimild til greiðsluaðlögunar hafi skuldari bakað sér skuldbindingu sem einhverju nemi miðað við fjárhag hans með háttsemi sem varði refsingu eða skaðabótaskyldu. Í athugasemdum með 6. gr. lge. er fylgt hafi frumvarpi til laganna komi fram að ástæður sem taldar séu upp í 2. mgr. 6. eigi það sameiginlegt að ekki geti verið viðeigandi að skuldari eigi kost á greiðsluaðlögun ef vanda hans megi að einhverju eða öllu leyti rekja til atvika sem hann beri sjálfur ábyrgð á með framgöngu sinni

Með dómi Hæstaréttar Íslands Y. febrúar 2012 í máli nr. T var kærandi B sem framkvæmdastjóri og stjórnarmaður X ehf. sakfelldur fyrir að hafa vanrækt þær skyldur sem á honum hvíldu samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988 um að hlutast til um að efnislega réttum virðisaukaskattskýrslum yrði skilað og skatturinn greiddur. Var honum því gert að greiða 4.000.000 króna sekt.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum nemi skuldir kærenda samtals 86.000.599 krónum og eignir séu samtals að verðmæti 47.666.400 krónur. Nettóeignastaða kærenda sé því neikvæð um 38.334.199 krónur. Með vísan til þessa sé það mat umboðsmanns skuldara að skuldbinding kærenda sem rekja megi til þeirrar háttsemi sem tilgreind sé í d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. teljist ekki smávægileg miðað við fjárhag þeirra.

Að því er varði ummæli kæranda B í kæru um að honum muni að öllum líkindum verða veitt heimild til að greiða sektina með samfélagsþjónustu þar sem hann sé ekki borgunarmaður fyrir sektinni, verði ekki ráðið af fyrirliggjandi gögnum að hann hafi óskað eftir að greiða sektina með þeim hætti svo sem áskilið er í lögum um fullnustu refsinga nr. 49/2005 en slík heimild sé bundin ýmsum skilyrðum. Færi svo að kærandi B fengi slíka umsókn samþykkta, ætti hann samt sem áður eftir að afplána refsingu sína til þess að krafa ríkissjóðs um greiðslu sektar félli niður. Ekki verði þannig séð að það eitt að kærandi B telji sennilegt að hann fái að taka út refsingu sína með samfélagsþjónustu geti breytt niðurstöðu málsins.

Sé það heildstætt mat umboðsmanns skuldara að óhæfilegt sé að veita kærendum heimild til greiðsluaðlögunar einkum með vísan til d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge.

Með vísan til forsendna hinnar kærðu ákvörðunar fer umboðsmaður skuldara fram á að hún verði staðfest.

IV. Niðurstaða

Í ákvörðun umboðsmanns skuldara er synjun byggð á d-lið 2. mgr. 6. gr. lge. Í d-lið er kveðið á um að heimilt sé að synja um heimild til greiðsluaðlögunar hafi skuldari bakað sér skuldbindingu sem einhverju nemur miðað við fjárhag hans með háttsemi sem varðar refsingu eða skaðabótaskyldu.

Ákvæði d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge., sem er samhljóða eldra ákvæði í 4. tölul. 1. mgr. 63. gr. d laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991, hefur verið skilið svo í framkvæmd að skattskuldir sem refsing liggur við girði fyrir heimild til að leita greiðsluaðlögunar, óháð því hvort refsinæmi verknaðar hefur verið staðfest með dómi eður ei, að því tilskildu að skuldbindingin nemi einhverju miðað við fjárhag skuldara. Liggur þessi skilningur ekki síður í orðalagi ákvæðisins en athugasemdum með frumvarpi að lge. og 63. gr. d laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991.

Fyrir liggur að með dómi Hæstaréttar Íslands Y. febrúar 2012 í málinu nr. T var kærandi B dæmdur til greiðslu 4.000.000 króna sektar í ríkissjóð vegna vangoldins virðisaukaskatts í rekstri félagsins X ehf. þar sem kærandi B var stjórnarmaður, framkvæmdastjóri og prókúruhafi. Einnig var hann dæmdur til greiðslu sakarkostnaðar að fjárhæð 1.074.500 krónur og nemur skuld hans vegna dómsektarinnar því alls 5.074.500 krónum.

Við mat á því hvort aðstæður d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge. eru fyrir hendi telur kærunefndin að líta verði heildstætt á eigna- og skuldastöðu, tekjur og greiðslugetu. Samkvæmt gögnum málsins er eignastaða kærenda neikvæð um ríflega 39.000.000 króna. Skuld kæranda B vegna dómsektar nemur eins og áður segir alls 5.074.500 krónum sem út af fyrir sig verður að telja mjög háa fjárhæð. Skuld þessi er 5,8% af heildarskuldum kærenda. Þetta er skuld sem að mestu leyti fellur ekki undir samning um greiðsluaðlögun samkvæmt f-lið 1. mgr. 3. gr. lge. Kærandi B hefur stofnað til þessarar skuldar með refsiverðri háttsemi eins og fram kemur í framangreindum dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. T. Fellur skuldin því að mati kærunefndarinnar undir d-lið 2. mgr. 6. gr. lge.

Eins og á stendur í máli þessu og með vísan til dóms Hæstaréttar í máli nr. 721/2009 telur kærunefndin að fyrrnefnd skuld kæranda B, sem fellur undir d-lið 2. mgr. 6. gr. lge., sé svo veruleg miðað við fjárhag kærenda ef litið er til tekna þeirra og eignastöðu að ekki sé hæfilegt að veita þeim heimild til greiðsluaðlögunar. Breytir þá engu þó að kærandi B telji „allar líkur á“ að dómsektin verði greidd með samfélagsþjónustu þar sem til skuldbindingarinnar var stofnað með framangreindum hætti.

Samkvæmt öllu því sem hér hefur verið rakið telur kærunefndin að umboðsmanni skuldara hafi verið rétt að synja A og B um heimild til að leita greiðsluaðlögunar með vísan til d-liðar 2. mgr. 6. gr. lge. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ

Ákvörðun umboðsmanns skuldara um að synja A og B um heimild til að leita greiðsluaðlögunar er staðfest.

Sigríður Ingvarsdóttir

Arndís Anna K. Gunnarsdóttir

Lára Sverrisdóttir