Mál nr. 72/2014

Mál nr. 72/2014

Fimmtudaginn 27. október 2016

A

gegn

umboðsmanni skuldara

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Lára Sverrisdóttir formaður, Eggert Óskarsson og Þórhildur Líndal.

Þann 16. júlí 2014 barst kærunefnd greiðsluaðlögunarmála kæra A. Kærð var ákvörðun umboðsmanns skuldara sem tilkynnt var með bréfi 24. júní 2014 þar sem greiðsluaðlögunarumleitanir kæranda voru felldar niður.

Með bréfi 21. júlí 2014 óskaði kærunefnd greiðsluaðlögunarmála eftir greinargerð umboðsmanns skuldara sem barst með bréfi 25. júlí 2014.

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi 11. ágúst 2014 og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Athugasemdir kæranda bárust með tölvupósti 21. október 2014. Engar frekari athugasemdir bárust eftir það.

I. Málsatvik

Kærandi er fæddur 1967 og er einhleypur. Hann býr í eigin íbúð að B sem er 93 fermetrar að stærð, auk 50 fermetra bílskúrs. Kærandi hefur starfað [...] í C en er nú í veikindaleyfi og fær tekjur frá C sjúkrasjóði, D.

Heildarskuldir kæranda samkvæmt skuldayfirliti umboðsmanns skuldara frá 27. mars 2012 eru 54.795.538 krónur. Kærandi stofnaði til helstu skuldbindinga á árunum 2000 til 2007.

Kærandi rekur greiðsluerfiðleika sína til eigin atvinnureksturs, veikinda, atvinnuleysis og tekjulækkunar.

Með ákvörðun umboðsmanns skuldara 27. mars 2012 var kæranda veitt heimild til að leita greiðsluaðlögunar og umsjónarmaður skipaður með greiðsluaðlögunar-umleitunum hans.

Með bréfi umsjónarmanns til umboðsmanns skuldara 19. september 2013 lagði umsjónarmaður til að greiðsluaðlögunarumleitanir kæranda yrðu felldar niður samkvæmt 15. gr. laga um greiðsluaðlögun einstaklinga nr. 101/2010 (lge.) þar sem kærandi hefði hafnað því að selja fasteign sína sem varði niðurfellingu greiðsluaðlögunarumleitana samkvæmt 5. mgr. 13. gr. lge.

Í bréfi umsjónarmanns kemur fram að fasteignamat eignar kæranda að B sé 17.100.000 krónur samkvæmt fasteignamati árið 2014 og að mánaðarleg greiðslubyrði áhvílandi veðkrafna innan verðmats séu um 76.000 krónur.

Umsjónarmaður kveður mánaðartekjur kæranda að meðaltali vera 310.705 krónur eftir greiðslu skatta og að áætlaður framfærslukostnaður sé 307.753 krónur. Miðað sé við framfærsluviðmið umboðsmanns skuldara fyrir einstakling, upplýsingar frá kæranda sjálfum og opinber gögn um önnur útgjöld, meðal annars ferðakostnað og húsaleigu erlendis þar sem kærandi starfi. Kærandi hafi því um það bil 2.952 krónur aflögu í hverjum mánuði til að greiða af skuldbindingum sínum að teknu tilliti til framfærslukostnaðar, en mánaðarleg greiðslubyrði áhvílandi veðkrafna innan verðmats nemi um 76.000 krónum. Umsjónarmaður telur kæranda því ekki geta greitt af áhvílandi veðkröfum innan verðmats fasteignarinnar en kærandi hafi ekki framfylgt ákvörðun umsjónarmanns um að selja hana.

Með vísan til þessa telji umsjónarmaður að fram séu komnar upplýsingar sem ætla megi að hindri að greiðsluaðlögun sé heimil á grundvelli lge.

Umboðsmaður skuldara sendi kæranda bréf 28. janúar 2014 þar sem honum var kynnt tillaga umsjónarmanns um að fella niður greiðsluaðlögunarumleitanir hans. Þá var kæranda jafnframt gefinn kostur á að láta álit sitt í ljós innan tilskilins frests og leggja fram frekari gögn áður en tekin yrði ákvörðun um hvort fella skyldi niður heimild hans til greiðsluaðlögunarumleitana, sbr. 1. mgr. 15. gr. lge. Svör kæranda bárust með tölvupósti 17. og 19. febrúar 2014 sem og ný gögn sem sýndu fram á að tekjur hans hefðu breyst. Umboðsmaður skuldara sendi því annað sams konar bréf 6. júní 2014 til kæranda miðað við uppfærðar upplýsingar. Kærandi kom á fund umboðsmanns skuldara 11. júní og kom sjónarmiðum sínum á framfæri.

Með ákvörðun 24. júní 2014 felldi umboðsmaður skuldara greiðsluaðlögunar-umleitanir kæranda niður með vísan til 15. gr., sbr. 5. mgr. 13. gr. lge.

II. Sjónarmið kærenda

Kærandi kærir ákvörðun umboðsmanns skuldara um að fella niður heimild til greiðsluaðlögunar. Skilja verður málatilbúnað hans svo að þess sé krafist að ákvörðun umboðsmanns skuldara verði felld úr gildi.

Kærandi telur að forsendubrestur sé fyrir hendi í málinu vegna alvarlegra veikinda og tekjutaps hans og krefst þess að fá að vera áfram í greiðsluskjóli þar sem hann þurfi svigrúm þangað til hann verði heilsuhraustari.

III. Sjónarmið umboðsmanns skuldara

Af hálfu umboðsmanns skuldara er vísað til þess að komi fram upplýsingar, sem ætla megi að hindri að greiðsluaðlögun sé heimil á grundvelli lge., skuli umsjónarmaður tilkynna umboðsmanni skuldara um það sem í kjölfarið taki afstöðu til málsins með rökstuddri ákvörðun.

Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. lge. geti umsjónarmaður ákveðið að selja skuli þær eignir skuldara sem umsjónarmaður telji af sanngirni og með hliðsjón af greiðslugetu og fjölskylduaðstæðum að skuldari geti verið án. Þá segi í 5. mgr. 13. gr. lge. að framfylgi skuldari ekki ákvörðun umsjónarmanns samkvæmt 1. mgr. eða komi með einhverjum hætti í veg fyrir fyrirhugaða sölu eigna skuli umsjónarmaður óska þess við umboðsmann skuldara að greiðsluaðlögunarumleitanir verði felldar niður samkvæmt 15. gr. lge.

Umsjónarmaður hafi kveðið á um sölu fasteignar kæranda samkvæmt 13. gr. lge. Hann hafi talið að kærandi gæti greitt 2.952 krónur af skuldbindingum sínum á mánuði að teknu tilliti til framfærslukostnaðar. Samkvæmt gögnum frá kæranda 20. júní 2014 hafi hann flutt til Íslands frá C og fengið greiddar 11.000 C krónur á mánuði úr sjúkrasjóði í C. Það jafngildi 205.381 krónu samkvæmt gengisskráningu Seðlabanka Íslands 24. júní 2014. Framfærslukostnaður hans nemi 191.554 krónum á mánuði og mánaðarleg greiðslugeta hans sé því 13.827 krónur Áætluð mánaðarleg afborgun af fasteign kæranda innan matsverðs sé um 76.000 krónur.

Að framangreindu virtu og með hliðsjón af gögnum málsins hafi því ekki verið hjá því komist að fella niður heimild kæranda til greiðsluaðlögunar samkvæmt 15. gr., sbr. 5. mgr. 13. gr. lge.

Umboðsmaður skuldara fer fram á að hin kærða ákvörðun verði staðfest með vísan til forsendna sem fram komi í henni.

IV. Niðurstaða

Kærandi krefst þess að að vera áfram í greiðsluskjóli vegna heilsu sinnar. Kærunefndin vísar í þessu sambandi til 1. mgr. 11. gr. lge. Þar kemur fram að þegar umboðsmaður skuldara hefur samþykkt umsókn um greiðsluaðlögun hefjist tímabundin frestun greiðslna. Í bráðabirgðaákvæði II við lge., sbr. lög nr. 128/2010, kemur fram að frá gildistöku laganna og til 1. júlí 2011 hefjist tímabundin frestun greiðslna samkvæmt 11. gr. þegar umboðsmaður hefur móttekið umsókn um greiðsluaðlögun. Samkvæmt þessu geta skuldarar átt rétt til greiðsluskjóls við tvenns konar aðstæður. Í fyrsta lagi þegar umsókn um greiðsluaðlögun hefur verið samþykkt. Í öðru lagi þegar umsókn um greiðsluaðlögun er móttekin, hafi það verið gert fyrir 1. júlí 2011. Samkvæmt 6. mgr. bráðabirgðaákvæðis II við lge. fellur greiðsluskjólið niður að loknum kærufresti samkvæmt 4. mgr. 7. gr. lge. ef umboðsmaður skuldara synjar skuldara um heimild til greiðsluaðlögunar. Sama gildir þegar umboðsmaður fellir greiðsluaðlögunarumleitanir niður. Kæri skuldari synjun umboðsmanns skuldara eða niðurfellingu greiðsluaðlögunarumleitana framlengist greiðsluskjól þar til niðurstaða kærunefndar greiðsluaðlögunarmála liggur fyrir. Staðfesti kærunefnd greiðsluaðlögunarmála niðurstöðu umboðsmanns skuldara fellur greiðsluskjólið þá þegar niður. Skortir því lagaskilyrði til að kærunefndin geti hlutast til um greiðsluskjól kæranda umfram það sem að framan greinir.

Ákvörðun umboðsmanns skuldara byggist á 15. gr., sbr. 5. mgr. 13. gr. lge.

Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. lge. getur umsjónarmaður ákveðið að selja skuli þær eignir skuldara sem umsjónarmaður telur af sanngirni og með hliðsjón af greiðslugetu og fjölskylduaðstæðum að skuldari geti verið án. Í 5. mgr. er kveðið á um að framfylgi skuldari ekki ákvörðun umsjónarmanns samkvæmt 1. mgr. eða komi með einhverjum hætti í veg fyrir fyrirhugaða sölu eigna skuli umsjónarmaður óska þess við umboðsmann skuldara að greiðsluaðlögunarumleitanir skuldara verði felldar niður samkvæmt 15. gr.

Í 15. gr. lge. segir að komi fram upplýsingar, sem ætla megi að hindri að greiðsluaðlögun sé heimil á grundvelli laganna, skuli umsjónarmaður tilkynna það til umboðsmanns skuldara sem í kjölfarið taki afstöðu til málsins með rökstuddri ákvörðun. Skuldara skuli gefið tækifæri til að láta álit sitt í ljós áður en ákvörðun er tekin.

Samkvæmt a-lið 1. mgr. 21. gr. lge. skal skuldari greiða fastar mánaðarlegar greiðslur af þeim veðkröfum sem eru innan matsverðs eignar á tímabili greiðsluaðlögunar. Greiðslurnar megi ekki nema lægri fjárhæð en þeirri sem ætla má, að mati umsjónarmanns, að svari til hæfilegrar leigu á almennum markaði fyrir þá eign er greiðsluaðlögun varðar nema sérstakar og tímabundnar aðstæður séu fyrir hendi. Við slíkar aðstæður er umsjónarmanni heimilt að ákveða tímabundið lægri mánaðargreiðslu til greiðslu veðkrafna en þó ekki lægri en 60% af hæfilegri leigu.

Í athugasemdum með frumvarpi til lge. kemur fram að markmið þeirra aðgerða, sem gripið hafi verið til vegna skuldavanda fólks, hafi verið að forða því frá að missa heimili sín og gera því kleift að standa undir greiðslubyrði lána. Að jafnaði skuli gefa skuldara kost á að búa áfram í húsnæði sínu teljist það ekki bersýnilega ósanngjarnt svo sem vegna stærðar þess eða verðmætis. Umsjónarmaður geti þó ákveðið að selja skuli þær eignir skuldara sem sá fyrrnefndi telji af sanngirni og með hliðsjón af greiðslugetu og fjölskylduaðstæðum að skuldari geti verið án. Í ljósi nauðsynjar skuldara á að halda íbúðarhúsnæði sé almennt miðað við að hann verði ekki krafinn um sölu þess nema í sérstökum tilvikum. Þó verði að gæta þess að skuldari geti til frambúðar staðið undir greiðslubyrði afborgana af húsnæði.

Í athugasemdum í frumvarpi með 13. gr. lge. segir að í ljósi þess að í greiðsluaðlögun felist að jafnaði eftirgjöf af kröfum með tilheyrandi afskriftum í lok greiðsluaðlögunartímabils sé rétt að gera skuldara að leggja sitt af mörkum til að eins hátt hlutfall verði greitt af kröfum og sanngjarnt sé.

Eins og áður hefur komið fram lagði umsjónarmaður til að fasteign kæranda að B yrði seld, en að mati umsjónarmanns hefði kærandi ekki fjárhagslegt svigrúm til að greiða fastar mánaðargreiðslur af veðkröfum innan matsverðs eignarinnar. Í bréfi umsjónarmanns til umboðsmanns skuldara 19. september 2013 kemur fram að fasteignamat eignar kæranda að B sé 17.100.000 krónur og að greiðslubyrði áhvílandi veðkrafna Íbúðarlánasjóðs, en það eru einu veðkröfurnar sem falla innan matsverðs, sé um það bil 76.000 krónur á mánuði.

Fyrir liggur að umboðsmaður skuldara óskaði ítrekað eftir gögnum frá kæranda sem sýndu fram á tekjur hans áður en hin kærða ákvörðun var tekin. Kærandi lagði fram einn launaseðil frá D, sem sýnir að laun hans í maí 2014 voru alls 206.228 krónur. Ekki liggja fyrir í gögnum málsins aðrar upplýsingar um tekjur hans árið 2014 og var embættinu því ekki fært að byggja á öðrum gögnum en þeim sem kærandi lagði fram við meðferð málsins. Framfærslukostnaður kæranda var 193.918 krónur miðað við framfærsluviðmið umboðsmanns skuldara fyrir einstakling frá júní 2014 og upplýsingar frá kæranda sjálfum um önnur útgjöld. Kærandi hafði þá 12.310 krónur (206.228-191.554) á mánuði aflögu til að greiða af veðkröfum sem féllu innan matsverðs fasteignar.

Mánaðarlegar afborganir af áhvílandi veðkröfum á fasteign kæranda voru 85.973 krónur samkvæmt kröfulýsingu Íbúðalánsjóðs 4. apríl 2012. Sé miðað við afborgun af þeim veðkröfum, sem falla innan matsverðs eignarinnar á grundvelli fasteignamats samkvæmt skattframtali 2014, væri greiðslubyrði lánanna 63.620 krónur. Af framangreindu er ljóst að tekjur kæranda duga ekki til að greiða af áhvílandi veðkröfum innan matsverðs fasteignarinnar.

Í ljósi ákvæða lge. er eini möguleikinn til að koma á greiðsluaðlögunarsamningi í tilvikum sem þessum að selja þá eign sem veðsett er til að létta á greiðslubyrði skuldara vegna fasteignaveðkrafna. Sem fyrr segir hefur kærandi lýst yfir þeirri afstöðu sinni að hann vilji ekki að fasteignin verði seld. Kærandi hefur þannig ekki framfylgt ákvörðun umsjónarmanns samkvæmt 1. mgr. 13. gr., sbr. 5. mgr. sömu lagagreinar.

Með vísan til alls framangreinds er ákvörðun umboðsmanns skuldara um að fella niður heimild kæranda til greiðsluaðlögunar samkvæmt 15. gr., sbr. 1. og 5. mgr. 13. gr. lge. staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ

Ákvörðun umboðsmanns skuldara um að fella niður greiðsluaðlögunarumleitanir A er staðfest.

Lára Sverrisdóttir

Eggert Óskarsson

Þórhildur Líndal