Mál nr. 105/2014

Mál nr. 105/2014

Fimmtudaginn 15. desember 2016

A og B

gegn

umboðsmanni skuldara

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Sigríður Ingvarsdóttir formaður, Eggert Óskarsson og Þórhildur Líndal.

Þann 7. október 2014 barst kærunefnd greiðsluaðlögunarmála kæra A og B. Kærð var ákvörðun umboðsmanns skuldara sem tilkynnt var með bréfi 26. september 2014 þar sem greiðsluaðlögunarumleitanir kærenda voru felldar niður.

Með bréfi 9. október 2014 óskaði kærunefnd greiðsluaðlögunarmála eftir greinargerð umboðsmanns skuldara sem barst með bréfi 28. nóvember 2014. Greinargerðin var send kærendum til kynningar með bréfi 2. desember 2014 og þeim gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Ítrekun var send 14. janúar 2015. Engar athugasemdir bárust.

I. Málsatvik

Kærendur eru fædd 1963 og 1968 og eru í hjúskap. Þau búa ásamt X börnum sínum í eigin fasteign að C sem er 147 fermetra einbýlishús. X barna kærenda eru uppkomin.

Kærandi A er [...] og kærandi B er [...] hjá D. Hann hefur jafnframt lokið [námi]. Auk launatekna fá kærendur barnabætur.

Heildarskuldir, kærenda samkvæmt skuldayfirliti umboðsmanns skuldara frá 5. nóvember 2013, eru 44.882.172 krónur. Kærendur stofnuðu til helstu skuldbindinga árin 2004 til 2006 vegna kaupa á íbúðarhúsnæði.

Kærendur rekja fjárhagserfiðleika sína til nokkurra þátta og kveðast löngum hafa átt erfitt með að láta enda ná saman. Fjárhagsstaða þeirra hafi versnað til muna við efnahagshrunið haustið 2008 en þá hafi kærandi B misst vinnu sína, auk þess sem afborganir af lánum og kostnaður vegna framfærslu hækkaði. Kærendur hafi reynt að selja fasteign sína en án árangurs.

Kærendur sóttu um greiðsluaðlögun hjá Embætti umboðsmanns skuldara 14. október 2013. Með ákvörðun embættisins 5. nóvember 2013 var þeim veitt heimild til að leita greiðsluaðlögunar og umsjónarmaður skipaður með greiðsluaðlögunarumleitunum þeirra. Frestun greiðslna, eða svokallað greiðsluskjól, hófst við samþykki umsóknar um greiðsluaðlögun, sbr. 1. mgr. 11. gr. laga nr. 101/2010 um greiðsluaðlögun einstaklinga (lge.).

Með bréfi til umboðsmanns skuldara 25. ágúst 2014 tilkynnti umsjónarmaður að hann teldi að kærendur hefðu ekki staðið við skyldur sínar samkvæmt a-lið 1. mgr. 12. gr. lge. þar sem þau hefðu ekki lagt nægilega mikið fé til hliðar á tímabili greiðsluskjóls. Að mati umsjónarmanns hefðu kærendur átt að geta lagt allt að 3.200.000 krónur til hliðar á tímabilinu en þau hafi aðeins lagt 260.000 krónur fyrir. Því bæri að fella greiðsluaðlögunarumleitanir þeirra niður á grundvelli 1. mgr. 15. gr. lge.

Umboðsmaður skuldara sendi kærendum bréf 3. september 2014 þar sem þeim var kynnt framkomin tillaga umsjónarmanns um að fella niður greiðsluaðlögunar-umleitanir þeirra á grundvelli a-liðar 1. mgr. 12. gr. lge. Þá var kærendum jafnframt gefinn kostur á að láta álit sitt í ljós innan tiltekins frests og leggja fram frekari gögn áður en tekin yrði ákvörðun um hvort fella skyldi niður heimild þeirra til greiðsluaðlögunarumleitana, sbr. 1. mgr. 15. gr. lge. Svör kærenda bárust með tölvupósti 16. og 23. september 2014. Kærendur komu einnig á fund umboðsmanns skuldara 23. september 2014.

Með ákvörðun 26. september 2014 felldi umboðsmaður skuldara í framhaldinu niður greiðsluaðlögunarumleitanir kærenda með vísan til 15. gr. lge., sbr. a-lið 1. mgr. 12. gr. lge.

II. Sjónarmið kærenda

Kærendur gera engar kröfur í málinu en óska eftir aðstoð svo að þeim verði kleift að greiða niður háar kröfur sem þau eigi eftir að greiða, með þunga greiðslubyrði. Skilja verður kæru þeirra þannig að þess sé krafist að ákvörðun umboðsmanns skuldara verði felld úr gildi.

III. Sjónarmið umboðsmanns skuldara

Af hálfu umboðsmanns skuldara er vísað til þess að komi fram upplýsingar, sem ætla megi að hindri að greiðsluaðlögun sé heimil á grundvelli lge., skuli umsjónarmaður tilkynna um það til umboðsmanns skuldara sem í kjölfarið taki afstöðu til málsins með rökstuddri ákvörðun.

Í 12. gr. lge. sé fjallað um skyldur skuldara á meðan hann nýtur greiðsluskjóls. Í a-lið 1. mgr. 12. gr. segi að skuldari skuli leggja til hliðar af launum og öðrum tekjum sínum það fé sem sé umfram það sem hann þurfi til að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða.

Greiðsluskjól kærenda hafi staðið yfir í níu mánuði sé miðað við tímabilið 1. desember 2013 til 31. ágúst 2014. Samkvæmt útreikningum umsjónarmanns hafi fjárhagur kærenda verið eftirfarandi á tímabili greiðsluskjóls í krónum:

* Framfærslukostnaður miðar við útgjöld hjóna með X börn samkvæmt framfærsluviðmiðum umboðsmanns skuldara í ágúst 2014, auk þess sem byggt var á upplýsingum frá kærendum um annan kostnað.

Auk þess hafi kærendur tekið út séreignarsparnað að fjárhæð 1.400.000 krónur í febrúar og mars 2014. Að þeirri fjárhæð meðtaldri ætti sparnaður kærenda að nema um það bil 3.200.000 krónum.

Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. lge. skuli umsjónarmaður notast við framfærsluviðmið sem umboðsmaður skuldara setji. Umsjónarmanni sé almennt óheimilt að miða við annan framfærslukostnað en þann sem reiknaður hafi verið fyrir skuldara með tilliti til fjölskylduaðstæðna. Framfærsluviðmið umboðsmanns skuldara byggist á hlutlægum viðmiðum um almenna framfærslu með tilliti til fjölskyldustærðar og taki mið af vísitölu. Að auki skuli lagt til grundvallar við mat á því hvort skuldarar hafi sinnt skyldum sínum í greiðsluskjóli að þeim sé jafnan játað nokkurt svigrúm til að mæta óvæntum útgjöldum í mánuði hverjum. Þá sé almennt tekið tillit til annarra útgjaldaliða sem fella megi undir venjulegan heimilisrekstur, sbr. a-lið 1. mgr. 12. gr. lge.

Kærendur hafi lagt fram gögn sem sýni fram á óvænt útgjöld á tímabili greiðsluskjóls fyrir samtals 602.500 krónur. Að sögn kærenda hafi þau lagt 500.000 krónur til hliðar. Þrátt fyrir að tekið yrði tillit til útskýringa kærenda nemi sparnaður þeirra að frádregnum útlögðum kostnaði aðeins um 34% af þeirri fjárhæð sem þau hefðu átt að geta lagt til hliðar á framangreindu tímabili. Þá hafi kærendur ekki veitt umboðsmanni skuldara fullnægjandi skýringar á því hvers vegna þau hafi ekki lagt nægilegt fé til hliðar á tímabili greiðsluskjóls.

Skyldur skuldara í greiðsluskjóli samkvæmt 12. gr. lge. séu ávallt útskýrðar og ítrekaðar á fyrsta fundi umsjónarmanns og skuldara. Þá hafi skriflegar leiðbeiningar um skyldur skuldara fylgt með ákvörðun um samþykki umsóknar kærenda um greiðsluaðlögun. Upplýsingarnar hafi enn fremur verið aðgengilegar á heimasíðu umboðsmanns skuldara. Kærendum hafi því vel mátt vera ljóst að þau skyldu halda til haga þeim fjármunum sem þau hafi átt aflögu í lok hvers mánaðar til greiðslu af skuldum þegar að því kæmi að semja við kröfuhafa.

Að framangreindu virtu og með hliðsjón af gögnum málsins hafi heimild kærenda til greiðsluaðlögunar verið felld niður samkvæmt 15. gr., sbr. a-lið 1. mgr. 12. gr. lge.

Umboðsmaður skuldara fer fram á að hin kærða ákvörðun verði staðfest með vísan til þeirra forsendna sem fram komi í henni.

IV. Niðurstaða

Ákvörðun umboðsmanns skuldara byggist á 15. gr. lge. með vísan til a-liðar 1. mgr. 12. gr. lge., þar sem fjallað er um skyldur skuldara á meðan leitað er greiðslu-aðlögunar.

Á meðan leitað er greiðsluaðlögunar skal skuldari samkvæmt a-lið 1. mgr. 12. gr. lge. leggja til hliðar af launum og öðrum tekjum það fé sem er umfram það sem hann þarf til að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða. Í 2. mgr. 12. gr. kemur fram að telji umsjónarmaður að skuldari hafi brugðist skyldum sínum skuli hann óska þess við umboðsmann skuldara að greiðsluaðlögunarumleitanir verði felldar niður samkvæmt 15. gr. lge.

Í 1. mgr. 11. gr. lge. kemur fram að frestun greiðslna, svokallað greiðsluskjól, hefjist þegar umboðsmaður skuldara hefur samþykkt umsókn um greiðsluaðlögun. Samkvæmt þeim gögnum sem liggja fyrir í málinu var umsókn kærenda samþykkt 5. nóvember 2013 og hófst frestun greiðslna sama dag. Frá og með þeim degi bar kærendum jafnframt að virða skyldur sínar samkvæmt 12. gr. lge. Samkvæmt gögnum málsins hafa kærendur verið upplýstir um skyldu sína til að leggja fjármuni til hliðar í samræmi við a-lið 1. mgr. 12. gr. lge.

Að mati umboðsmanns skuldara hefðu kærendur átt að leggja til hliðar um það bil 3.200.000 króna á tímabili greiðsluskjóls en þau kveðist aðeins hafa lagt fyrir 500.000 krónur. Þá hafi kærendur þurft að greiða 602.500 krónur vegna óvæntra úgjalda á tímabilinu.

Samkvæmt fyrirliggjandi skattframtölum og launaupplýsingum Ríkisskattstjóra, sem eru meðal gagna málsins, voru launatekjur kærenda í krónum eftirfarandi í greiðsluskjóli á neðangreindu tímabili:

Sé miðað við framfærslukostnað samkvæmt ákvörðun umboðsmanns skuldara og upplýsingar úr staðgreiðsluskrá Ríkisskattstjóra og skattframtölum um tekjur kærenda var greiðslugeta þeirra þessi í greiðsluskjóli í krónum:

*Framfærslukostnaður miðar við útgjöld hjóna samkvæmt framfærsluviðmiðum umboðsmanns skuldara í ágúst 2014, auk þess sem byggt var á upplýsingum frá kærendum um annan kostnað.

Við mat á því hvaða fjárhæð skuldarar eiga að leggja til hliðar af launum sínum í greiðsluskjóli ber samkvæmt 4. mgr. 16. gr. lge. að notast við framfærsluviðmið sem umboðsmaður skuldara setur. Þegar metið er hvort skuldari hafi sinnt skyldum sínum meðan á frestun greiðslna hefur staðið er gert ráð fyrir svigrúmi til að mæta óvæntum útgjöldum.

Kærendur hafa lagt fram gögn vegna útlagðs kostnaðar á tímabili greiðsluskjóls, auk reikningsyfirlita og útreikninga úr töflureikni. Kærunefndin telur að taka beri tillit til tannlæknakostnaðar kærenda á tímabilinu sem nam samtals 250.781 krónu samkvæmt framlögðum kvittunum. Einnig verður tekið tillit til kostnaðar vegna skólagjalda við E að fjárhæð 320.000 krónur þar sem sýnt þykir að kæranda B hafi verið námið nauðsynlegt til að fá áframhaldandi ráðningu hjá D.

Að þessu virtu hefðu kærendur átt að geta lagt fyrir 3.308.262 (3.879.043-570.781) krónur á tímabili greiðsluskjóls. Kærendur kveðast hafa lagt 500.000 krónur til hliðar á tímabilinu en þau hafa ekki lagt fram gögn sem sýna fram á að þau eigi neinn sparnað og verður það því ekki lagt til grundvallar við úrlausn málsins. Það er mat kærunefndarinnar að kærendum hafi mátt vera það ljóst, með vísan til skriflegra leiðbeininga umboðsmanns skuldara og þeirrar greiðsluáætlunar sem þau fengu í hendur, að þeim hafi borið skylda til að leggja til hliðar af tekjum sínum á tímabili greiðsluskjóls. Samkvæmt þessu hafa kærendur ekki sinnt skyldum sínum samkvæmt a-lið 1. mgr. 12. gr. lge.

Í ljósi þess er að framan greinir telur kærunefndin að umboðsmanni skuldara hafi borið að fella greiðsluaðlögunarumleitanir kærenda niður samkvæmt 1. mgr. 15. gr., sbr. a-lið 1. mgr. 12. gr. lge. Hin kærða ákvörðun er með vísan til þess staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ

Ákvörðun umboðsmanns skuldara um að fella niður greiðsluaðlögunarumleitanir A og B er staðfest.

Sigríður Ingvarsdóttir

Eggert Óskarsson

Þórhildur Líndal