Héraðsnefnd Rangæinga - Heimildir sveitarfélaga til að segja sig úr héraðsnefnd
Bergur Pálsson
14. apríl 2004
FEL04020050/1001
Hólmahjáleigu
861 Hvolsvelli
Vísað er til erindis yðar, dags. 17. febrúar 2004, þar sem þér óskið álits ráðuneytisins á því, f.h.
sveitarstjórnarmanna B-lista framsóknarmanna í Rangárþingi eystra, hvort sveitarfélagið geti sagt sig úr
Héraðsnefnd Rangæinga. Gerð er grein fyrir því í erindinu að fyrir sameiningu sveitarfélaga í
Rangárvallasýslu hafi verið þar ellefu sveitarfélög og héraðsnefnd því verið nauðsynlegur
samstarfsvettvangur sveitarfélaganna. Nú séu sveitarfélögin aðeins þrjú og því ekki sama þörf á þessu
fyrirkomulagi. Til dæmis sé unnt að fela sveitarstjórum að annast samstarf og stofna byggðasamlög um
stærri verkefni.
Héraðsnefndir komu fyrst til sögunnar við setningu sveitarstjórnarlaga nr. 8/1986 og tóku þær sem
kunnugt er við mörgum verkefnum sýslunefnda. Í 4. mgr. 6. gr. laganna var að finna svohljóðandi
ákvæði:
„Verkefni þau, sem sýslunefndum eru nú falin með lögum, skulu falla til sveitarfélaga. Héraðsnefndir
skulu myndaðar um lausn þeirra verkefna og annarra verkefna sem sveitarfélögin fela þeim eða þeim eru
falin með lögum. Héraðsnefndir taka við eignum og skuldum sýslufélaga við gildistöku laga þessara nema
sveitarfélög, sem aðild áttu að sýslufélagi, óski að yfirtaka þær. Kaupstaðir geta átt aðild að
héraðsnefndum og heimilt er að sameina þær með samkomulagi viðkomandi sveitarstjórna. Um
héraðsnefndir gilda ákvæði IX. kafla eftir því sem við getur átt.“
Sambæ rilegt ákvæ ði um skylduaðild sveitarfélaga að héraðsnefnd er ekki að finna í gildandi
sveitarstjórnarlögum, nr. 45/1998, en í 81. gr. laganna er minnst á héraðsnefndir sem eitt form á samvinnu
sveitarfélaga. Í athugasemdum við 7. gr. frumvarps sem varð að lögum nr. 45/1998 er að finna eftirfarandi
skýringar:
„Lagt er til að felld verði brott 4. mgr. 6. gr. laganna svo enginn vafi leiki á að það eru sveitarfélögin sem
ákveða sjálf hvort þau eigi aðild að héraðsnefnd og þá hvernig hún skuli starfræ kt.“
Með vísan til framangreinds verður að telja að það hafi verið skýr vilji löggjafans að afnema
skyldubundna aðild sveitarfélaga að héraðsnefndum og að sveitarstjórnum sé því frjálst að slíta samstarfi
sínu á þeim vettvangi. Ráðuneytið telur hins vegar rétt að benda á að í lögum eru héraðsnefndum falin
tiltekin verkefni og kann a.m.k. í einhverjum tilvikum að leika vafi á því hver beri ábyrgð á þeim
verkefnum ef héraðsnefnd er ekki lengur starfandi. Í þessu sambandi skal einkum bent á 19. gr. laga um
landgræ ðslu, nr. 17/1965, ýmis ákvæ ði laga um afréttamálefni, fjallskil o.fl., nr. 6/1986, 69. gr. jarðalaga,
nr. 65/1976, 21. gr. vegalaga, nr. 45/1994, og 11. gr. náttúruverndarlaga, nr. 44/1999.
F. h. r.
Guðjón Bragason (sign.)
Dýrleif Kristjánsdóttir (sign.)
14. apríl 2004 - Héraðsnefnd Rangæinga - Heimildir sveitarfélaga til að segja sig úr héraðsnefnd (PDF)