Skaftarhreppur - Kostnaður við heimanakstur barna úr skóla
Marta Gylfadóttir og Helgi Backman 7. nóvember 1997 97070030
Langholti, Skaftárhreppi 16-8509
880 Kirkjubæjarklaustur
Þann 7. nóvember 1997 var í félagsmálaráðuneytinu kveðinn upp svohljóðandi
ú r s k u r ð u r:
Með erindi, dagsettu 21. júlí 1997, kærðu Marta Gylfadóttir og Helgi Backman, Langholti, Skaftárhreppi, ákvörðun Skaftárhrepps um að innheimta kostnað við heimanakstur barna þeirra í Kirkjubæjarskóla.
Samskonar erindi hafði áður borist frá Jóni R. Einarssyni og var það erindi sent til umsagnar hreppsnefndar Skaftárhrepps með bréfi, dagsettu 16. júlí 1997. Umsögn barst ráðuneytinu þann 25. ágúst 1997 með bréfi, dagsettu 15. sama mánaðar. Frekari upplýsinga var óskað frá Skaftárhreppi með símbréfi, dagsettu 9. október 1997, og bárust umbeðnar upplýsingar með bréfi, dagsettu 28. október 1997. Taldi ráðuneytið þar með allar nauðsynlegar upplýsingar liggja fyrir í málinu.
I. Málavextir.
Þann 7. febrúar 1997 kvað félagsmálaráðuneytið upp þann úrskurð að ákvörðun hreppsnefndar Skaftárhrepps frá ágúst 1996 um að ráða Sigursvein Guðjónsson til að annast akstur skólabarna úr Landbroti og Meðallandi væri í samræmi við lög. Ráðuneytið tók jafnframt fram í úrskurði sínum að í ljósi gagna um ástæður deilu milli skólabílstjórans annars vegar og íbúanna að Efri-Steinsmýri og Langholti hins vegar væri ekki unnt að skylda þá íbúa til að senda börn sín með skólabíl umrædds skólabílstjóra. Af því tilefni var skorað á hreppsnefnd Skaftárhrepps að leita lausnar í málinu sem þjónaði sem best hagsmunum þeirra barna sem málið varðar.
Í framhaldi af þessu skipulagði Skaftárhreppur akstur fyrir umrædd börn með öðrum skólabílstjóra. Með reikningi, dagsettum 31. maí 1997, krafði Skaftárhreppur Mörtu Gylfadóttur um greiðslu á aukakostnaði við akstur fimm barna hennar til og frá Kirkjubæjarskóla, samtals að fjárhæð kr. 169.133.-
Ákvörðun Skaftárhrepps um að innheimta framangreindan kostnað var síðan kærð til félagsmálaráðuneytisins með bréfi, dagsettu 21. júlí 1997.
II. Málsástæður.
Í kærunni er tekið fram að með þessari innheimtu sveitarfélagsins sé verið “að reyna að þvinga okkur til að senda börnin með bílstjóra sem við höfum marg lýst yfir að keyri ekki börnum okkar til skóla vegna vanhæfis í starfi, en við höfum eins og ráðuneytinu er kunnugt átt í deilum við sveitarstjórn vegna þessa undanfarin ár.”
Í umsögn Skaftárhrepps um þá kæru sem áður hafði borist kemur fram að Skaftárhreppur hafi séð um heimanakstur skólabarna og ráðið til þess hæfa skólabílstjóra og greitt allan kostnað af þeim akstri. “Hins vegar hafi kærendur þessa máls komið af stað eða búið til ágreining um hæfni eins bílstjóranna, Sigursveins Guðjónssonar.” Vísað er til fyrri niðurstöðu félagsmálaráðuneytisins í málinu um lögmæti ráðningar skólabílstjórans. Sveitarfélagið hafi boðið kæranda þá þjónustu sem hann eigi rétt á. “Hins vegar er með máli þessu tekist á um það hvort þegnar geti gert sveitarfélagi sínu þá kröfu að greiða umframferðakostnað barna sinna sem á sér grunn í órökstuddum sérþörfum sem líklegast er að eigi sér einhverjar persónulegar skýringar.”
III. Niðurstaða ráðuneytisins.
Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga um grunnskóla nr. 66/1995 er sveitarfélögum skylt að halda skóla fyrir öll börn og unglinga á aldrinum 6 til 16 ára eftir því sem nánar segir í þeim lögum.
Í 1. mgr. 10. gr. sömu laga segir m.a. svo: “Allur rekstur almennra grunnskóla er á ábyrgð og kostnað sveitarfélaga frá þeim tíma sem lög þessi koma að fullu til framkvæmda sé ekki sérstaklega kveðið á um annað.” Lögin komu að fullu til framkvæmda 1. ágúst 1996, sbr. 57. gr. sömu laga.
Til rekstrarkostnaðar almennra grunnskóla telst meðal annars kostnaður við heimanakstur nemenda, sbr. 1. mgr. 4. gr. laga um grunnskóla. Sveitarfélög með innan við 2.000 íbúa fá framlög til rekstrar grunnskóla á grundvelli 10. gr. reglugerðar um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga nr. 105/1996 og er við útreikning þeirra framlaga meðal annars tekið tillit til akstursvegalengdar milli skóla og heimilis nemenda. Skaftárhreppur er eitt þeirra sveitarfélaga sem fær greiðslur úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga á grundvelli þessa ákvæðis.
Eins og skýrt kemur fram í úrskurði ráðuneytisins frá 7. febrúar 1997 taldi ráðuneytið að ekki hafi verið um að ræða ómálefnaleg sjónarmið þegar ákveðið var að ráða Sigursvein Guðjónsson til starfa sem skólabílstjóra og því voru ekki talin efni til að gera athugasemdir við almennt mat hreppsnefndar Skaftárhrepps á hæfni Sigursveins til starfans.
Jafnframt var tekið fram að ráðuneytið teldi í ljósi gagna um ástæðu deilu þeirrar sem verið hefur milli Sigursveins og íbúanna að Efri-Steinsmýri og Langholts að ekki væri unnt að skylda þá aðila til að senda börn sín í skólabíl sem Sigursveinn ekur. Ráðuneytið taldi því að í þessu tilviki hafi forsaga málsins verið með þeim hætti að ekki væru rök til að líta framhjá ástæðum foreldranna í málinu. Málefnalegar ástæður hafi því verið fyrir hendi til að óska eftir breytingum á skipulagi skólaaksturs.
Rekstur grunnskóla er sérstakt verkefni sem sveitarfélögum er með lögum falið að inna af hendi. Í lögum um grunnskóla er ekki að finna sérstakar heimildir til handa sveitarfélögum til að innheimta kostnað þann sem um ræðir í máli þessu. Ráðuneytið telur því með hliðsjón af ótvíræðum skyldum sveitarfélaga varðandi rekstur grunnskóla á grundvelli 1. mgr. 1. gr. og 1. mgr. 10. gr. laga um grunnskóla og ummælum hér að framan og í úrskurði ráðuneytisins frá 7. febrúar 1997 varðandi deilur þær sem liggja til grundvallar í málinu, að Skaftárhreppur hafi ekki heimild til að krefja kærendur um þá fjárhæð sem sveitarfélagið telur að fallið hafi til vegna breytinga á skipulagi skólaaksturs vegna barna hans.
Uppkvaðning þessa úrskurðar hefur dregist vegna mikilla anna í ráðuneytinu.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð:
Mörtu Gylfadóttur og Helga Backman er ekki skylt að greiða reikning frá Skaftárhreppi, dags. 31. maí 1997, vegna kostnaðar við skólaakstur.
F. h. r.
Húnbogi Þorsteinsson (sign.)
Sesselja Árnadóttir (sign.)
Ljósrit: Hreppsnefnd Skaftárhrepps.