Beis ehf. kærir höfnun Matvælastofnunar á innflutningi á mysupróteini.

Með stjórnsýslukæru dags. 11. ágúst 2014 kærði Páll Rúnar M. Kristjánsson hdl. f.h. Beis ehf., hér eftir nefndur kærandi, ákvarðanir Matvælastofnunar frá 17. og 18. júlí 2014, um höfnun á innflutningi dýraafurða á vegum kæranda, annars vegar á 93,77 kg. af mysupróteini með farmbréfsnúmeri ESEL23064NLRTMMV355 og hins vegar um höfnun á innflutningi dýraafurða á vegum kæranda á 80 kg. af mysupróteini með farmbréfsnúmeri ESKO08074USPWMV713.

Um kæruheimild gildir 1. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kæran barst innan fjögurra vikna kærufrests sbr. 27. gr. stjórnsýslulaga sbr. 30. gr. d. laga nr. 93/1995 um matvæli.

Þann 23. júní 2014 og 8. júlí sama ár, flutti kærandi inn til landsins dýraafurð frá Bandaríkjunum. Fyrri sendingin fór í gegnum Holland. Sendingin var ekki tollafgreidd í Hollandi heldur kom hún í umhleðslu (e. transit) frá Bandaríkjunum til Íslands gegnum Rotterdam. Sendingarnar innihéldu meðal annars mysuprótein. Með bréfi dags. 4. júlí sl. tilkynnti Matvælastofnun kæranda að annmarkar væru á fyrri sendingunni. Dýraafurðin, varan, var ekki merkt viðurkenndri starfsstöð, samkvæmt skrá Evrópu-sambandsins. Matvælastofnun tilkynnti kæranda að stofnunin hygðist hafna innflutningi vörunnar þar sem merkingar hennar stæðust ekki kröfur samkvæmt lögum nr. 93/1995 um og reglugerðum settum með stoð í þeim. Kæranda var veittur 10 daga frestur til að tjá sig um efni bréfsins og koma að skriflegum andmælum. Þann 14. júlí 2014 sendi Matvælastofnun kæranda samhljóða bréf varðandi seinni sendinguna enda voru annmarkar þeir sömu. Með bréfi dags. 15. júlí 2014 andmælti kærandi væntanlegum ákvörðunum Matvælastofnunar um að hafna innflutningi á vörunum. Í andmælum kæranda kom meðal annars fram að reglum þeim sem Matvælastofnun vísaði til væri ætlað að tryggja hreinleika þeirra matvæla sem koma til landsins og tryggja að þau væru framleidd í viðurkenndri starfsstöð. Kærandi benti á að slík trygging væri fyrir hendi þar sem fyrir lægi heilbrigðisvottorð, útgefið af landbúnaðarráðuneyti Bandaríkjanna, þar sem vottað væri að allar vörur í viðkomandi sendingum væru framleiddar í viðurkenndri starfsstöð og stæðust alla staðla um hreinleika.

Með bréfum dags. 17. og 18. júli 2014 hafnaði Matvælastofnun kæranda um leyfi til innflutnings á vörunni. Um var að ræða 93,77 kg. af mysuprótini í fyrri sendingunni og 80 kg. af sama efni í síðari sendingunni. Í bréfunum var kærandi upplýstur um að ráðstafa yrði vörunum, annað hvort með endursendingu hennar til ákvörðunarstaðar utan Evrópska efnahagssvæðisins, eða með eyðingu vörunnar ef endursending væri óframkvæmanleg. Í bréfinu var kæranda leiðbeint um kæruheimild og kærufrest.

Með bréfi dags. 11. ágúst 2014 kærði Páll Rúnar M. Kristjánsson hdl. f.h. kæranda ákvarðanir Matvæla-stofnunar um að hafna innflutningi dýraafurða á vegum kæranda á mysupróteini með áðurnefndum farmbréfsnúmerum. Í kæru var þess óskað að réttaráhrifum hinna kærðu ákvarðnanna yrði frestað og þess krafist að ákvarðanir Matvælastofnunar frá 17. og 18. júlí 2014 yrðu ógildar og að kæranda yrði heimilaður innflutningur á vörunum.

Með bréfi dags. 19. ágúst 2014 óskaði ráðuneytið eftir umsögn Matvælastofnunar vegna framangreindrar kæru. Matvælastofnun var gefin frestur til 10. september 2014 til að veita umsögn í málinu. Umsögn Matvælastofnunar um viðbótarkröfu kæranda að réttaráhrifum ákvarðnanna yrði frestað barst ráðuneytinu með tölvubréfi 21. ágúst 2014, sama dag kynnti ráðuneytið kæranda umsögnina. Kæranda var veittur frestur til 29. ágúst 2014 til að koma á framfæri athugasemdum við umsögnina. Með bréfi dags. 25. ágúst 2014 barst ráðuneytinu athugasemdir kæranda við umsögnina. Með bréfi dags. 29. ágúst 2014 féllst atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið á beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa þannig að umræddar vörur yrðu ekki endursendar eða þeim fargað sbr. 17. gr. reglugerðar nr. 1044/2011 um eftirlit með innflutningi á dýraafurðum frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins, á meðan málið væri til meðferðar hjá ráðuneytinu. Samkvæmt ákvæðinu skal endursenda vöruna til ákvörðunarstaðar utan Evrópska efnahagssvæðisins innan 60 daga eða eyða vörunni ef endursending er óframkvæmanleg. Í umsögn Matvælastofnunar vegna kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa dagsett 21. ágúst 2014 kom fram að umræddar vörur væru í vörslu Matvælastofnunar á landamærastöðinni hjá Eimskipum. Matvælastofnun gerði ekki athugasemd við að vörurnar yrðu geymdar þar uns niðurstaða í kærumálinu myndu liggja fyrir, enda væri hefð fyrir slíku í tilvikum sem þessu.

Þann 25. september 2014 barst ráðuneytinu umsögn Matvælastofnunar um stjórnsýslukæru kæranda. Þar krafðist Matvælastofnun þess að hinar kærðu ákvarðanir yrðu staðfestar. Umsögnin var kynnt kæranda með bréfi ráðuneytisins dags. 26. september 2014. Kærandi sendi ráðuneytinu bréf dags. 16. október 2014 með athugasemdum varðandi umsögn Matvælastofnunar.

Í kæru er þess krafist að ákvarðanir Matvælastofnunar frá 17. og 18. júlí 2014 að hafna innflutningi á mysupróteini verði felldar úr gildi og kæranda verði heimilað að flytja inn mysuprótein sem flutt var til landsins 23. júní 2014 og 4. júlí sama ár.

Kærandi bendir á að innflutningur á umræddum vörum sé liður í atvinnustarfsemi kæranda sem njóti verndar í 75. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Ákvæðinu er ætlað að vernda rétt manna til að stunda þá atvinnu sem þeir kjósa með þeim skorðum sem settar eru í lögum. Framkvæmdavaldshöfum verði því ekki falin óheft ákvörðun um skerðingu þess réttar. Lög sem setja framangreindu atvinnufrelsi skorður verður að túlka þröngt og auk þess verður heimild til takmörkunar að vera ótvíræð. Þar sem um stjórnarskrárvarinn rétt sé að ræða gerir kærandi þá kröfu að túlkun þeirra laga og reglna sem um ræðir setji réttindum kæranda ekki þrengri skorður en raunverulegur texti og viðurkenndar lögskýringarreglur gera ráð fyrir.

Kærandi telur að ákvörðun Matvælastofnunar skerði atvinnufrelsi sitt. Matvælastofnun sæki heimild sína til að setja atvinnufrelsi kæranda skorður í reglugerðarákvæði. Kærandi telur að ekki sé unnt að mæla fyrir um slíka takmörkun á atvinnufrelsi einstaklinga í reglugerð án skýrra heimildar um efni og umfang hennar í settum lögum. Ekki er mælt fyrir um efni og umfang takmörkunnar í lögum nr. 93/1995. Kærandi heldur því fram að lagaheimild hafi brostið til setningar þeirra takmarkana sem kveðið er á um í Reglugerð Evrópu-þingsins og ráðsins (EB) nr.  853/2004 um sérstakar reglur um hollustuhætti sem varða matvæli úr dýraríkinu og Matvælastofnun byggir höfnun sína á. Reglugerðin er fylgiskjal I við reglugerð nr. 104/2010 um gildistöku reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (EB) nr. 853/2004 um sérstakar reglur um hollustuhætti sem varða matvæli úr dýraríkinu, auk áorðinna breytinga.

Kærandi bendir á tilgang reglnanna máli sínu til stuðnings. Tilgangur laga nr. 93/1995 er skv. 1. gr. laganna að tryggja, svo sem kostur er, gæði, öryggi og hollustu matvæla og að merkingar og aðrar upplýsingar um þau séu fullnægjandi. Þá segir í viðauka B við reglugerð nr. 1044/2011 að tilgangur eftirlits með heilnæmi sé að tryggja að varan sé hæf til þeirra nota sem fram kemur í heilbrigðisvottorði. Þá segir í 9. mgr. inngangsorða reglugerðar (EB) nr. 853/2004 að meginmarkmiðið sé að tryggja neytendum öfluga vernd með tilliti til öryggis matvæla.

Kærandi bendir á að verksmiðja sem framleiddi vörurnar hafi hlotið samþykkisnúmer. Vísar kærandi í heilbrigðisvottorð sem útgefið er af landbúnaðarráðuneyti Bandaríkjanna að verksmiðjan hafi hlotið samþykkisnúmer frá Evrópusambandinu og að hún uppfylli kröfur um heilnæmi. Þar af leiðandi séu markmið og tilgangur laganna uppfyllt og verði ekki annað séð en að höfnun á innflutningi varanna sé í andstöðu við grundvallarreglur 1. mgr. 8. gr. EES-samningsins um frjáls vöruviðskipti, sbr. lög nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið.

Kærandi bendir á meðalhófsregluna máli sínu til stuðnings. Heimilt er í 13. gr. EES-samningsins að setja vöruviðskiptum ákveðin takmörk að því tilskildu að gætt sé meðalhófs. Höfnun Matvælastofnunar brýtur í bága við grundvallarregluna um meðalhóf þar sem reglur þær sem stofnunnin leggur til grundvallar ganga lengra en nauðsynlegt er, til að ná þeim markmiðum sem reglunum er ætlað.

Kærandi bendir á að þegar atvinnufrelsi er takmarkað þá þarf að gæta að takmarkanir gangi ekki lengra en svo að tilgangi þeirra sé náð. Því til rökstuðnings nefnir kærandi dóm Hæstaréttar í máli nr. 220/2005, frá 6. apríl 2006 í svokölluðu tóbaksmáli. Þar byggði dómurinn niðurstöðu sína á tilgangi laganna og þess að gæta skyldi meðalhófs þegar atvinnufrelsi manna væru settar skorður.

Kærandi bendir á að ef ætlun sé að tryggja öryggi og hollustu varanna þá koma önnur vægari úrræði til skoðunar. Annars vegar gæti Matvælastofnun á grundvelli heilbrigðisvottorðs landbúnaðarráðuneyti Bandaríkjanna heimilað innflutning vörunnar. Hins vegar gæti Matvælastofnun gefið innflytjandanum sjálfum leyfi til að merkja vörunar með samþykkisnúmerinu sem um ræðir og þannig myndu vörunar bera þá eiginleika sem gerðar eru kröfur um í reglugerð nr. 104/2010.

Af þessu leiðir að önnur vægari úrræði standa Matvælastofnun til boða, sem eru til þess fallin að ná þeim markmiðum sem til er ætlast. Kærandi telur, þar af leiðandi, að höfnun Matvælastofnunar á innflutningi varanna standist ekki meðalhófsreglu 13. gr. EES-samningsins.

Í umsögn Matvælastofnunar dags. 25. september 2014 kemur fram að til að tryggja tilgang laga nr. 93/1995 sé náð þarf að setja ítarleg ákvæði í lögum um hvaða kröfur séu gerðar til matvælaöryggis framleiðslu, markaðssetningar, rekjanleika, umbúða, merkingar, efnainnihalds og svo framvegis. Jafnframt er að finna ákvæði varðandi framkvæmd eftirlits, varúðarráðstafanir, þvingunarúrræði og fleira.

Í 18. og 31. gr. laga nr. 93/1995 kemur fram að ráðherra setji nánari ákvæði um framkvæmd laganna, þar sem kveðið er nánar á um framleiðslu og markaðssetningu matvæla, efnainnihald, umbúðir, matvælaeftirlit, rekjanleika og merkingar matvæla, innflutning dýraafurða frá þriðju ríkjum, starfsemi landamærastöðva og fleira. Ráðherra er veitt heimild í 31. gr. a. laganna til að lögfesta ákveðnar grunnreglugerðir Evrópuþingsins og ráðsins sem teknar voru upp í EES-samninginn og vörðuðu öryggi matvæla, þ.e. reglugerð Evrópu-þingsins og ráðsins (EB) nr. 178/2002 um almennar meginreglur og kröfur samkvæmt lögum um matvæli, reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (EB) nr. 852/2004 um hollustuhætti sem varða matvæli, reglugerð (EB) nr. 853/2004, reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (EB) nr. 854/2002 um sértækar reglur um skipulag opinbers eftirlits með afurðum úr dýraríkinu sem ætlaðar eru til manneldis og reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (EB) nr. 882/2004 um opinbert eftirlit til að staðfesta að lög um fóður og matvæli séu virt.

Matvælastofnun bendir á að skv. 13. gr. a. laga nr. 93/1995 skal á öllum stigum framleiðslu og dreifingar vera fyrir hendi möguleiki á að rekja feril matvæla. Í 2. mgr. segir að stjórnendur matvælafyrirtækja skuli geta tilgreint alla einstaklinga og lögaðila sem hafa afhent þeim matvæli, einnig skulu þeir geta tilgreint fyrirtæki sem þeir hafa afhent vörur sínar. Í þessu skyni skulu fyrirtækin hafa yfir að ráða kerfum og verklagsreglum til að gera framangreindar upplýsingar aðgengilegar opinberum eftirlitsaðilum að beiðni þeirra. Matvælin skulu merkt og auðkennt á viðeigandi hátt til að auðveldara verði að rekja feril þeirra með aðstoð viðeigandi skjala eða upplýsinga í samræmi við framangreindar kröfur. Til fyllingar þessu ákvæði segir í 5. gr. og einnig í II. viðauka við reglugerð (EB) nr. 853/2004 að afurðir sem koma úr dýraríkinu, þ.m.t. mysuprótein sem um er deilt í þessu máli, skuli auðkennismerktar áður en þær eru sendar úr hlutaðeigandi starfsstöð.

Matvælastofnun bendir á að tilgangur með rekjanleikakröfu í löggjöfinni er sá að til sé kerfi til að rekja feril matvæla. Upplýsingar um aðila sem koma að framleiðslu tiltekinna matvæla, dreifingaraðila, smásala og neytendur matvælanna, hafa þýðingu þegar upp koma tilvik þar sem matvæli hafa í för með sér hættu fyrir heilbrigði manna eða þegar matvælin eru talin geta valdið slíkri hættu. Í þeim tilvikum er nauðsynlegt að hægt sé að rekja feril matvælanna frá framleiðendum til neytenda. Matvælafyrirtæki eiga að geta staðfest frá hvaða fyrirtæki þau hafa fengið tiltekin matvæli og hverjum þau afhenda matvælin. Þannig er hægt að bregðast við á skemmri tíma og með markvissari hætti en ella þegar grípa þarf til innköllunar eða ef taka þarf matvæli af markaði. Notkun auðkennismerkja sem innihalda samþykkisnúmer starfsstöðvar og merking þess á matvæli sem koma frá viðkomandi starfsstöð er mikilvægur hluti af hinu lögbundna rekjanleikakerfi sem kveðið er á um í löggjöfinni.

Þá er samþykkisnúmerið staðfesting á að starfsleyfi sé til staðar og að það hafi verið veitt á grundvelli þess að viðkomandi starfsstöð uppfylli þær kröfur sem gerðar eru til fyrirtækisins samkvæmt matvæla-löggjöfinni.

Matvæli sem markaðssett eru á Evrópska efnahagssvæðinu skulu bera samþykkisnúmer hlutaðeigandi starfsstöðvar til að auðveldara sé að rekja feril þeirra og auðvelda eftirlitsaðilum að sinna eftirliti og inngripum þegar slíkt er nauðsynlegt. Matvæli úr dýraríkinu þar sem samþykkisnúmerið kemur ekki fram uppfylla því ekki þær kröfur sem gerðar eru varðandi rekjanleika vöru og ekki hægt að fallast á að fullur rekjanleiki sé fyrir hendi.

Í 6. gr. reglugerðar (EB) nr. 853/2004 er fjallað um afurðir úr dýraríkinu frá þriðju ríkjum, þ.e. löndum utan Evrópska efnhagssvæðinu. Þar segir í c-lið, 1. mgr. 6. gr. að stjórnendur matvælafyrirtækja sem flytja inn afurðir úr dýraríkinu frá þriðju ríkjum skuli sjá til þess að innflutningur eigi sér ekki stað nema að hlutaðeigandi afurð uppfylli kröfurnar í reglugerðinni, þ.m.t. kröfurnar í 5. gr. um heilbrigðis- og auðkennismerkingar.

Matvælastofnun gat ekki með vísan til framangreinds fallist á að höfnun leyfis fyrir innflutning á mysupróteini sem flutt var til landsins með sendingunum ESEL23064NLRTMMV355 og ESKO08074USPWMV713 væri í andstöðu við grundvallarreglu 8. gr. EES-samningsins. Þvert á móti verður að telja að löggjöfin sem innleidd hefur verið hérlendis sem hluti af EES-regluverkinu skyldi íslensk yfirvöld til að sinna innflutningseftirliti með matvælum og að koma í veg fyrir að vörur sem ekki uppfylla kröfur sem til þeirra eru gerðar í lögum eða reglum séu fluttar inn á Evrópska efnahagssvæðinu, sbr. 27. gr. laga nr. 93/1995 og reglugerð nr. 1044/2011.

Matvælastofnun bendir einnig á í umsögn sinni að þar sem ekki er um matskennda stjórnsýsluákvörðun að ræða er ekki hægt að halda því fram að ákvörðunin sé í andstöðu við þá meðalhófsreglu sem stjórnvöldum ber að starfa eftir. Ljóst er að umræddar vörur uppfylla ekki ófrávíkjanleg lögbundin skilyrði um rekjanleika og merkingar en þau eru forsenda þess að hægt sé að heimila innflutning á vörunum til landsins. Af þessum sökum mótmælir Matvælastofnun því að hún hafi getað tekið aðra ákvörðun en þá að hafna innflutningnum.

Í niðurstöðum umsagnar Matvælastofnunar kemur fram að óumdeilt er að það mysuprótein sem barst með sendingunum nr. ESEL23064NLRTMMV355 og ESKO08074USPWMV713 var ekki merkt með þeim lögbundnu merkingum sem kveðið er á um í 5. gr. og II. viðauka við reglugerð (EB) nr. 853/2004 þar sem á þær vantaði auðkennismerki framleiðanda. Ljóst sé að umræddar vörur uppfylla ekki kröfur laga nr. 93/1995 og reglugerða sem settar eru með stoð samkvæmt lögunum og bar Matvælastofnun því lögum samkvæmt að hafna umsókn um leyfi fyrir innflutningi vörunnar og kveða á um að sendingarnar yrðu endursendar eða að þeim skuli ella fargað.

Vörurnar sem um ræðir voru fluttar til landsins frá Bandaríkjunum þann 23. júní 2014 og 8 júlí 2014. Við nánari skoðun á vörunum kom í ljós að vörurnar voru ekki merktar með tilskyldu samþykkisnúmeri. Matvælastofnun hafnaði því leyfi til innflutnings á vörunum með bréfum dags. 17. og 18. júlí 2014.

Tilgangur laga nr. 93/1995 kemur fram í 1. gr. laganna, þ.e. að tryggja, svo sem kostur er, gæði, öryggi og hollustu matvæla og að merkingar og aðrar upplýsingar um þau séu réttar og fullnægjandi. Á öllum stigum framleiðslu og dreifingar skal vera möguleiki á að rekja feril matvæla eins og mysupróteins. Mysuprótein fellur undir lögin enda fæðubótaefni og samkvæmt 4. gr. laganna er fæðubótaefni matvæli. Stjórnendum matvælafyrirtækja skulu geta tilgreint alla einstaklinga og lögaðila sem hafa afhent þeim matvæli, dýr sem gefa af sér afurðir til manneldis eða hvers kyns efni sem nota á eða vænst er að verði notuð í matvæli sbr. 2. mgr. 13. gr. a. laga nr. 93/1995. Stjórnendur þurfa að geta tilgreint fyrirtæki sem þeir hafa afhent vörur sínar. Settar eru á herðar þeirra skyldur til að ráða yfir kerfum og verklagsreglum til að gera framgreindar upplýsingar aðgengilegar opinberum eftirlitsaðilum að beiðni þeirra. Matvæli skulu vera mekt og auðkennd á viðeigandi hátt til að auðveldara verði að rekja feril þeirra með aðstoð viðeigandi skjala eða upplýsinga í samræmi við framangreindar kröfur. Það er mikilvægt að hægt sé að rekja feril matvæla. Matvælalöggjöf Evrópusambandsins gerir ráð fyrir víðtæku kerfi rekjanleika í matvælafyrirtækjum til þess að hægt sé að afturkalla vörur á markvissan og nákvæman hátt eða veita neytendum eða eftirlitsmönnum upplýsingar og komast þannig hjá óþarfa röskun þegar upp koma vandamál í tengslum við öryggi matvæla.

Þá kemur fram í 27. gr. b. laga nr. 93/1995 að allur innflutningur búfjárafurða, sjávarafurða og lifandi ferskvatns- eða sjávardýra frá ríkjum utan Evrópska efnahagsvæðinu skal fara um landamærastöðvar. Þar skal fara fram athugun á skjölum og samanburður á þeim og sendingunni til að sannreyna uppruna hennar og ákvörðunarstað. Í reglugerð nr. 1044/2011 segir að Matvælastofnun skuli sjá til þess að engin sending frá þriðja ríki sé flutt inn á Evrópska efnahagssvæðinu nema að loknu heilbrigðiseftirliti samkvæmt reglugerðinni. Í 4. gr. sömu reglugerðar kemur fram að heilbrigðiseftirlit með sendingum felist í sannprófun skjala, auðkenna og heilnæmis afurða. Ef eftirlit samkvæmt reglugerðinni leiðir í ljós að afurðir uppfylla ekki kröfur sem settar eru í lögum eða reglum eða að slíkt eftirlit leiði í ljós vanrækslu skal Matvælastofnun, að undangengnum andmælarétti innflytjanda, fyrirskipa endursendingu vörunnar til ákvörðunarstaðar utan Evrópska efnhagsvæðisins sem samþykktur er af innflytjanda. Nánar er fjallað um framkvæmd endursendingar eða förgunar í 17. gr. reglugerðar nr. 1044/2011.

Reglugerð (EB) nr. 853/2004 öðlaðist gildi á Íslandi með setningu reglugerðar nr. 104/2010 með stoð í 31. gr. a. í lögum nr. 93/1995. Í 5. gr. og II. viðauka í reglugerð (EB) nr. 853/2004 kemur fram  hvernig skuli standa að merkingu afurða sem koma frá þriðju ríkjum eins og Bandaríkjunum og eiga að fara  á markað í aðildarríkjunum. Á merkingu afurða skal koma fram samþykkisnúmer starfsstöðvarinnar skv. 7. tölul. B. hluta, I. þáttar, II viðauka reglugerðar (EB) nr. 853/2004. Tilgangur auðkennismerkis er annars vegar að tryggja rekjanleika vörunnar og veita upplýsingar um uppruna hennar og hins vegar að staðfesta að viðkomandi starfsstöð hafi gilt vinnslu- eða starfsleyfi sbr. 4. og 5. gr. reglugerðarinnar. Slíkt leyfi á að tryggja tiltekið heilbrigðisástand starfsstöðvarinnar þegar varan yfirgefur starfstöðina. Auðkennismerkið skal sett á vöruna áður en hún er send frá starfsstöð skv. 1. tölul. A. hluta, I. þáttar, II viðauka reglugerðarinnar. Þetta auðkennisnúmer var ekki til staðar þegar varan barst til landsins.

Krafa um auðkennismerkingar á matvælum eru ófrávíkjanleg skv. 13. gr. a. laga nr. 93/1995 sbr. 18. gr. reglugerðar EB nr. 178/2002 um rekjanleika matvæli, sjá sérstaklega 4. tölul., 4. gr. reglugerðar nr. 1044/2011 og efnisákvæði I. þáttar, II. viðauka, reglugerðar (EB) nr. 853/2004. Í ákvæðum laga og reglugerðar er ekki veitt heimild fyrir kæranda sem innflytjanda vörunnar að merkja vöruna með samþykkissnúmeri, þ.e. auðkennisnúmerinu eftir að vörurnar hafa verið fluttar til landsins. Hvort verksmiðjan hafi fengið samþykkisnúmer frá Evrópusambandinu eða ekki hefur því ekki þýðingu, vörunar uppfylltu ekki skilyrði áðurnefndra reglna áður en varan var send frá starfsstöð.

Tilgangur ákvæða laga um matvæli, settum lögum og reglugerðum sem settar eru með stoð í lögum, er að tryggja svo sem kostur er gæði, öryggi og hollustu matvæla og að merkingar og aðrar upplýsingar um þau séu réttar og fullnægjandi. Til að þetta sé tryggt, hafa verið settar ítarlegar reglur eins og áður hefur verið reifað, þá gera þessar reglur ákveðnar kröfur til matvælaöryggis, framleiðslu, markaðssetningar, rekjanleika, umbúða, merkingar og efnainnihalds. Reglurnar setja ákveðin skilyrði vegna innflutnings afurða sem koma úr dýraríkinu og þá sérstaklega til afurða sem koma frá þriðju ríkjum eins og Bandaríkjunum. Ráðuneytið telur því að ákvæði laga og reglugerða komi ekki í veg fyrir innflutning afurða sem koma úr dýraríkinu frá Bandaríkjunum ef skilyrði laga og reglugerða eru uppfyllt og fullnægjandi gögn fylgja vörunni sem flutt er inn til landsins. Ennfremur telur ráðuneytið að það sé ekki á valdi þess að skera úr um hvort lagaheimild hafi brostið til setningar þeirra takmarkana sem kveðið er á um í reglugerð (EB) nr. 853/2004 heldur sé það á forræði dómstóla að skera úr um slíkt.

Meðalhófsregla stjórnsýsluréttarins mælir fyrir um að við túlkun á reglu stjórnsýsluréttarins um meðalhóf hefur verið talið að ef völ er á fleiri úrræða er þjónað geti því markmiði sem að er stefnt með tiltekinni ákvörðun, skuli velja það úrræði sem vægast sé. Jafnframt skal gæta hófs í beitingu þess úrræðis sem valið hefur verið og ekki ganga lengra en nauðsyn ber til. Ákvarðanir Matvælastofnunar frá 17. og 18. júlí 2014 fela í sér að heimila ekki innflutning og dreifingu vörunnar hérlendis. Ákvörðun Matvælastofnunar er í samræmi við ákvæði laga nr. 93/1995. Ekki verður séð af framangreindum ákvæðum laga og reglugerðum settum með stoð í þeim, að Matvælastofnun sé heimilt að grípa til annarra úrræða en tilgreind eru í ákvæðum laga um matvæli og reglugerðum settum með stoð í þeim. Matvælastofnun braut því ekki gegn meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins. Ráðuneytið sér ekki tilefni til að setja útá málsmeðferð málsins hjá Matvælastofnun enda var helstu reglum stjórnsýsluréttins fylgt við afgreiðslu málsins.

Þegar athugun hefur leitt í ljós að vara eins og hér um ræðir uppfyllir ekki þær kröfur sem lög og reglugerðir mæla fyrir um ber að endursenda vöruna til ákvörðunarstaðar utan Evrópska efnahagssvæðisins eða farga vörunni innan 60 daga sbr. 1. mgr. 17. gr. reglugerðar nr. 1044/2011. Ef 60 daga tímamarkið er liðið skal farga vörunni sbr. 2. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar.

Ráðuneytið staðfestir ákvarðanir Matvælastofnunar, frá 17. og 18. júlí 2014, um að synja Beis ehf. um leyfi til innflutnings á mysupróteini með sendingarnúmerum ESEL23064NLRTMMV355 og ESKO08074USPWMV713. Beis ehf. ber að farga vörunni sbr. 2. mgr. 17. gr. reglugerðar nr. 1044/2011 um eftirlit með innflutningi á dýraafurðum frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðsins.

Fyrir hönd sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra

        Baldur Sigmundsson