Mál nr. 364/2016

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 364/2016

Fimmtudaginn 12. janúar 2017

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.

Með kæru, dags. 21. september 2016, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 24. júní 2016, um útreikning á bótarétti hans.

I. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 8. maí 2016. Umsókn kæranda var samþykkt 27. maí 2016 og bótaréttur ákvarðaður 44%. Kærandi óskaði eftir rökstuðningi fyrir þeirri ákvörðun og var hann veittur með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 15. júní 2016. Samkvæmt því var bótaréttur kæranda vanákvarðaður um 3% og voru þau mistök leiðrétt við næstu útborgun atvinnuleysisbóta. Kærandi óskaði eftir endurumfjöllun um ákvörðun bótaréttar og með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 24. júní 2016, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri réttilega ákvarðaður 47%.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 21. september 2016. Með bréfi, dags. 22. september 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 12. október 2016. Með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama dag, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að Vinnumálastofnun hafi ákvarðað bótarétt hans 47% á þeirri forsendu að hann væri skráður sem stjórnarmaður fyrirtækis og ætti því að greiða sér laun í flokki C6. Allt hlutafé félagsins sé hins vegar í eigu sambýliskonu hans og laun kæranda hafi verið greidd samkvæmt viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra í flokki H3. Kærandi bendir á að starfsemi fyrirtækisins hafi dregist mikið saman og standi ekki undir þeim launakostnaði sem Vinnumálastofnun telji að eigi að hafa verið greiddur. Ekki hafi verið sótt um undanþágu til að reikna lægra endurgjald þar sem eigandi fyrirtækisins hafi talið að laun hans væru greidd samkvæmt réttum viðmiðunarflokki.

III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að við mat á bótarétti kæranda hafi verið litið til þess að kærandi sé skráður meðstjórnandi og stofnandi einkahlutafélags. Vísað er til þess að í 2. mgr. [16.] gr. laga nr. 54/2006 komi fram að þegar um sé að ræða launamann sem starfi hjá eigin félagi, svo sem einkahlutafélagi eða samlagsfélagi, skuli miða við reglur ríkisskattstjóra um reiknað endurgjald í viðkomandi starfsgrein við mat á bótarétti einstaklinga. Með ákvæðinu sé kveðið skýrt á um að þegar um sé að ræða umsækjendur um atvinnuleysisbætur sem hafi starfað hjá eigin félagi á ávinnslutímabilinu skuli miða við reglur ríkisskattstjóra um reiknað endurgjald í viðkomandi starfsgrein.

Vinnumálastofnun tekur fram að ákvæði 19. gr. laga nr. 54/2006 gildi um útreikning bótaréttar þeirra sem starfi hjá eigin fyrirtækjum eða sem sjálfstætt starfandi einstaklingar. Samkvæmt því beri stofnuninni að reikna bótarétt sjálfstætt starfandi einstaklinga út frá þeim launum sem viðkomandi reikni sér vegna vinnu sinnar. Ef reiknað endurgjald atvinnuleitanda nái ekki lágmarksviðmiðum ríkisskattstjóra ákvarðist bótaréttur af hlutfalli reiknaðs endurgjalds sem greitt hafi verið af og viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra. Umsækjandi um atvinnuleysisbætur geti því einungis átt hlutfallslegan rétt til bóta ef reiknað endurgjald sé lægra en viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra. Kærandi sé skráður meðstjórnandi og stofnandi einkahlutafélags og starf hans falli því í tekjuflokk C6 samkvæmt reglum ríkisskattstjóra um reiknað endurgjald, sbr. 3. málsl. 1. mgr. 58. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt. Viðmiðunartekjur ríkisskattstjóra fyrir þann tekjuflokk hafi numið 415.000 kr. á mánuði fyrir árið 2016 og 381.000 kr. á árinu 2015. Kærandi hafi ekki greitt mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi sem hafi numið að lágmarki viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra í starfsgrein hans og af þeim sökum hafi Vinnumálastofnun borið að ákvarða tryggingahlutfall hans sem hlutfall af fjárhæð reiknaðs endurgjalds sem greitt hafi verið af og viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra.

IV. Niðurstaða

Ágreiningur máls þessa lýtur að ákvörðun Vinnumálastofnunar um útreikning á bótarétti kæranda.

Í 1. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um gildissvið laganna en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir eru að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt. Samkvæmt b-lið 3. gr. laganna er sjálfstætt starfandi einstaklingur hver sá sem starfar við eigin atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi í því umfangi að honum sjálfum er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt reglum ríkisskattstjóra um reiknað endurgjald, skil á staðgreiðslu af reiknuðu endurgjaldi og tryggingagjaldi vegna starfs síns. Óumdeilt er að kærandi var sjálfstætt starfandi áður en hann sótti um atvinnuleysisbætur.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 54/2006 telst sjálfstætt starfandi einstaklingur að fullu tryggður samkvæmt lögunum eftir að hafa greitt mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi er nemur að lágmarki viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra, sbr. b-lið 3. gr., í viðkomandi starfsgrein og tryggingagjald samfellt á síðustu tólf mánuðum áður en hann sækir um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar að öðrum skilyrðum laganna uppfylltum, sbr. þó einnig 4. og 6. mgr. Í 2. mgr. 19. gr. segir svo um útreikning bótaréttar:

„Sjálfstætt starfandi einstaklingur, sem greitt hefur mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi er nemur að lágmarki viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra, sbr. b-lið 3. gr., í viðkomandi starfsgrein og tryggingagjald skemur en tólf mánuði en þó lengur en þrjá mánuði á síðustu tólf mánuðum áður en hann sækir um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar, telst tryggður hlutfallslega í samræmi við fjölda þeirra mánaða sem hann hefur greitt staðgreiðsluskatt að öðrum skilyrðum laganna uppfylltum, sbr. þó einnig 4. og 6. mgr. Hið sama gildir um sjálfstætt starfandi einstakling sem hefur greitt mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi sem er lægra en viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra, sbr. b-lið 3. gr., í viðkomandi starfsgrein og tryggingagjald á síðustu tólf mánuðum áður en hann sækir um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar en þá ákvarðast tryggingahlutfall hans af hlutfalli fjárhæðar reiknaðs endurgjalds sem greitt hefur verið af og viðmiðunarfjárhæðar, sbr. þó einnig 4. og 6. mgr.“

Samkvæmt 1. mgr. 58. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt skal endurgjald fyrir vinnu manns sem reiknar sér endurgjald samkvæmt 2. mgr. 1. tölul. A-liðar 7. gr. laganna eigi vera lægra en launatekjur hans hefðu orðið ef unnið hefði verið fyrir ótengdan eða óskyldan aðila. Sama gildir um endurgjald fyrir starf maka manns, barns hans innan 16 ára aldurs á tekjuárinu, venslamanns hans eða nákomins ættingja. Ríkisskattstjóri setur árlega við upphaf tekjuárs reglur um reiknað endurgjald og birtir þær að fenginni staðfestingu ráðherra.

Af hálfu kæranda hefur komið fram að laun hans hafi verið greidd samkvæmt flokki H3, sem ófaglærður maki, en viðmiðunartekjur ríkisskattstjóra fyrir þann tekjuflokk námu 198.000 kr. fyrir árið 2016 og 182.000 kr. fyrir árið 2015. Af hálfu Vinnumálastofnunar hefur komið fram að kærandi sé bæði stofnandi og meðstjórnandi einkahlutafélags og hljóti því réttilega að falla í tekjuflokk C6 en viðmiðunartekjur ríkisskattstjóra fyrir þann tekjuflokk námu 415.000 kr. fyrir árið 2016 og 381.000 kr. fyrir árið 2015. Við útreikning á bótarétti kæranda tók Vinnumálastofnun því mið af viðmiðunartekjum í tekjuflokki C6.

Samkvæmt 1. og 2. mgr. 6. gr. laga nr. 45/1987 um staðgreiðslu opinberra gjalda ber manni að reikna sér endurgjald og tilkynna til ríkisskattstjóra um áætlaðar tekjur sínar. Telji ríkisskattstjóri að endurgjaldið sé lægra en í samræmi við reglur ríkisskattstjóra samkvæmt fyrrnefndri 58. gr. laga um tekjuskatt, skal hann ákvarða endurgjaldið í samræmi við þær reglur. Í máli kæranda liggur ekkert fyrir um að ríkisskattstjóri hafi gert slíkar athugasemdir við mat kæranda á endurgjaldi fyrir starf sitt hjá umræddu félagi. Verður því ekki fallist á þá afstöðu Vinnumálastofnunar að kærandi hafi ekki talið fram tekjur sínar í samræmi við framangreind ákvæði laga um tekjuskatt og staðgreiðslu opinberra gjalda. Vinnumálastofnun ber því að taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem liggja fyrir í gögnum málsins og ekki hafa verið gerðar athugasemdir við af þar til bæru stjórnvaldi sem í þessu tilfelli er ríkisskattstjóri.

Með vísan til þess er hin kærða ákvörðun felld úr gildi og lagt fyrir Vinnumálastofnun að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, um útreikning á bótarétti A, er felld úr gildi og málinu vísað til stofnunarinnar til nýrrar meðferðar.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson