Mál nr. 176/2012.

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 17. september 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 176/2012.

1.
Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 20. september 2012, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að stofnunin hefði ákveðið á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda þar sem hann hafi verið staðinn að vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hann hafi starfað að minnsta kosti tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Kæranda var einnig gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur að viðbættu 15% álagi fyrir það tímabil sem hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar að fjárhæð samtals 321.320 kr. Mál kæranda var tekið til meðferðar á ný á grundvelli 24. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, þann 2. nóvember 2012 og var fyrri ákvörðun í máli kæranda staðfest. Kærandi vildi ekki una hinni kærðu ákvörðun og kærði Einar Gautur Steingrímsson hrl. hana fyrir hönd kæranda til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með kæru, móttekinni 13. nóvember 2012. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði endurskoðuð. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.

Kærandi sótti síðast um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 12. mars 2012. Við samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra í ágúst 2012 kom fram að kærandi var með tekjur frá B ehf. í maí mánuði 2012 samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur og án þess að hafa tilkynnt það til stofnunarinnar.

Með bréfi, dags. 7. ágúst 2012, óskaði Vinnumálastofnun eftir tilkynningu um tekjur eða launaseðil vegna framangreindra tekna. Þann 4. september 2012 barst tölvupóstur frá endurskoðanda kæranda þar sem fram kom að kærandi hefði verið í fullri vinnu í maí 2012 en án atvinnu síðan. Meðfylgjandi var launaseðill vegna vinnunnar.

Með bréfi, dags. 20. september 2012 tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans skyldu stöðvaðar þar sem kærandi hefði verið við vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það jafnframt niðurstaða stofnunarinnar að kærandi skyldi ekki eiga rétt til greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefði starfað í að minnsta kosti tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði, sbr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Þá var kæranda gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur, að fjárhæð 321.320 kr. að meðtöldu 15% álagi, fyrir það tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Þann 24. október 2012 barst Vinnumálastofnun andmælabréf frá lögmanni kæranda þar sem óskað var eftir endurupptöku á grundvelli 24. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993. Mál kæranda var tekið til meðferðar á ný og var fyrri ákvörðun staðfest. Kæranda var tilkynnt um ákvörðunina með bréfi, dags. 2. nóvember 2012.

Í kæru sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 9. nóvember 2012, greinir kærandi frá því að þegar honum bauðst vinna við veggjarhleðslu við C í maíbyrjun 2012 hafi hvorki legið fyrir upplýsingar um umfang verksins eða tekjur kæranda af því. Kæranda hafi verið ljóst að honum væri óheimilt að vinna samhliða töku atvinnuleysisbóta og leitaði því ráðgjafar hjá Vinnumálastofnun í maí byrjun í samræmi við 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar. Ráðgjöfina hafi kærandi skilið á þann veg að hann gæti þegið vinnuna ef hann gerði grein fyrir þeim tekjum sem af henni hlytust. Kærandi hafi talið að opinber skráning hjá skattyfirvöldum teldist nægjanleg tilkynning þar sem um væri að ræða opinberar skrár. Launagreiðslan vegna verksins til kæranda var gerð af hálfu fyrirtækis sem er í eigu kæranda. Hafi það því verið kærandi sjálfur sem gaf tekjurnar upp til skattyfirvalda og þar af leiðandi ljóst að það hafi ekki verið ásetningur kæranda að fara framhjá lögum og reglum.

Kærandi mótmælir jafnframt harðlega að mál hans falli undir 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem hann hafi alls ekki veitt vísvitandi rangar upplýsingar heldur þvert á móti leitað sér ráðgjafar og því í raun tilkynnt fyrir fram um vinnu í samræmi við 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar þótt honum hafi fyrir misskilning láðst að senda inn afrit af launaseðli sínum. Ráðgjöf sú sem kærandi fékk hafi mögulega misfarist vegna tungumálaerfiðleika og ekkert sé hægt að fullyrða um það sem fram fór á milli kæranda og starfsmanns Vinnumálastofnunar.

Kærandi telur að ákvörðun Vinnumálastofnunar byggi á röngum og ófullnægjandi upplýsingum. Ákvörðunin sé því brot á bæði rannsóknarreglu og meðalhófsreglu, sbr. 10. og 12. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi mótmælir ekki kröfu Vinnumálastofnunar um endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysisbóta en krefst þess að 15% álag falli niður þar sem honum verði ekki kennt um þá annmarka er leiddu til ákvörðunar Vinnumálastofnunar.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 21. desember 2012, bendir Vinnumálastofnun á að mál þetta varði viðurlög vegna brota á 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem kærandi hafi verið í starfi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann hafi fengið greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna um tilfallandi vinnu til stofnunarinnar eða um að atvinnuleit væri hætt skv. 35. gr. a og 10. gr. sömu laga.

Stofnunin tiltekur að með athugasemdum þeim er fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 134/2009 segi að meðal annars komi til greina að beita viðurlögum á grundvelli 60. gr. þegar atvinnuleitandi gefur stofnuninni „vísvitandi rangar upplýsingar“ sem leiða til þess að atvinnuleitandi telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta. Þá er gert ráð fyrir því að Vinnumálastofnun beiti viðurlögum ef atvinnuleitandi starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna stofnuninni um að atvinnuleit sé hætt skv. 35. gr. a eða 10. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun tiltekur að tilkynning hafi ekki borist um tilfallandi vinnu kæranda eða fyrirhugaða vinnu. Samkvæmt samskiptaskrá stofnunarinnar liggur fyrir að kærandi talaði við starfsmann Vinnumálastofnunar þann 27. mars 2012 og tilkynnti um 3‒4 daga vinnu hjá C og var honum þá gert ljóst að hann þyrfti að skila inn launaseðli sem ekki barst. Þann 23. apríl 2012 hafði kærandi á ný samband við sama starfsmann en ekkert kemur þar fram um hugsanlega vinnu kæranda. Vinnumálastofnun varð því fyrst kunnugt um störf kæranda við reglubundið eftirlit og samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra í ágúst 2012.

Vinnumálastofnun tiltekur einnig að á kynningarfundum hjá stofnuninni, í bæklingi sem allir umsækjendur fái afhentan þegar þeir staðfesta rafræna skráningu sína og á heimasíðu stofnunarinnar séu veittar upplýsingar um það að tilkynna þurfi allar þær tekjur eða aðrar breytingar sem verða á högum atvinnuleitanda er tengjast vinnufærni og möguleikum þeirra á að taka starfi. Af skýru orðalagi 35. gr. a og 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar hvílir sú skylda á kæranda að upplýsa Vinnumálastofnun um allar tilfallandi tekjur, hversu litlar sem þær eru. Fyrir liggi að kærandi hafi verið í fullri vinnu í maí 2012 þegar hann þáði jafnframt greiðslur atvinnuleysisbóta. Atvinnuleitanda sem þiggur greiðslu atvinnuleysisbóta ber skylda til að tilkynna Vinnumálastofnun um vinnu um leið og hann hefur störf, á það jafnt við um tilfallandi störf, hlutastörf eða ef viðkomandi hættir atvinnuleit. Kæranda ætti því að hafa verið ljóst að ekki væri nægjanlegt að gefa tekjur upp til skattyfirvalda. Vinnumálastofnun tiltekur að í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum að tilkynna til stofnunarinnar að atvinnuleit sé hætt eða tilkynningu um tekjur, sbr. 10. gr. og 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar, verði að telja að kærandi hafi brugðist skyldum sínum.

Því hafi borið að stöðva greiðslur atvinnuleysistrygginga til kæranda og skuli kærandi ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hafi starfað í tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Í samræmi við fyrirmæli 60. gr. laganna skuli þeim sem sæti viðurlögum á grundvelli ákvæðisins jafnframt gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 2. mgr. 39. gr. laganna fyrir það tímabil sem hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 2. janúar 2013, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 16. janúar 2013.

Athugasemdir kæranda bárust úrskurðarnefndinni með bréfi, dags. 7. janúar 2013. Þar ítrekar kærandi fyrri kröfur sínar og andmæli. Kærandi mótmælir því jafnframt að ákvörðun í máli hans sé byggð á samskiptaskrá Vinnumálastofnunar enda sé skráningin einhliða og færslurnar afar óskýrar. Kærandi tekur dæmi um færslur þann 23. apríl 2012 sem séu með öllu óskiljanlegar, en þar segi orðrétt „staðf. bókun á hugtak“ og „var í erfiðleikum með að staðfesta“. Kærandi stendur við að hafa leitað leiðbeininga hjá Vinnumálastofnun vegna tilfallandi vinnu þó það komi ekki fram í samskiptabók stofnunarinnar og um sé því að ræða orð gegn orði.

Með bréfi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða til kæranda, dags. 12. ágúst 2013, var honum tilkynnt að töf yrði á afgreiðslu máls hans vegna gríðarlegs málafjölda fyrir úrskurðarnefndinni.

2.
Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, eins og því ákvæði var breytt með 23. gr. laga nr. 134/2009 og 4. gr. laga nr. 103/2011 en helsti tilgangur ákvæðisins er að tryggja að atvinnuleitendur veiti réttar upplýsingar um hagi sína í atvinnumálum og upplýsi um breytingar sem á þeim kunna að verða. Með þessu á meðal annars að sporna gegn „svartri atvinnustarfsemi“. Frá 3. september 2011 hefur ákvæðið verið svohljóðandi:

„Sá sem lætur vísvitandi hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða veitir vísvitandi rangar upplýsingar sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði áður en hann sækir aftur um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. eða um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Ofangreint ákvæði var í gildi í ágúst 2012 þegar samkeyrsla á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra fór fram sem veitti Vinnumálastofnun upplýsingar um störf kæranda.

60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar var síðast breytt með 4. gr. laga nr. 103/2011. Í athugasemdum er fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 103/2011 um breytingu á lögum um atvinnuleysistryggingar kemur fram að líta skuli svo á að atvinnuleysisbóta sé aflað með sviksamlegum hætti ef hinn tryggði lætur vísvitandi hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar er kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum. Samkvæmt ákvæðinu hefur það því sömu afleiðingar og að gefa Vinnumálastofnun rangar upplýsingar.

Samkvæmt 35. gr. a og 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar hvílir sú skylda á kæranda að upplýsa Vinnumálastofnun um allar tilfallandi tekjur. Kærandi tiltekur að hann hafi leitað sér leiðbeininga hjá Vinnumálastofnun varðandi tilfallandi vinnu og hafi því í raun tilkynnt fyrir fram um vinnuna. Í málinu eru engin gögn sem styðja þá fullyrðingu hans. Kærandi ber fyrir sig að samskiptaskrá Vinnumálastofnunar sé einhliða skráning auk þess sem færslur hennar séu afar óskýrar og því sé ekki hægt að byggja niðurstöðu málsins á þeirri skráningu. Í samskiptaskrá stofnunarinnar er færsla 27. mars 2012 þar sem kærandi tilkynnir um vinnu við tilfallandi verkefni hjá C í 3‒4 daga frá og með 28. mars 2012. Þar kemur fram að um útimúrverk sé að ræða og það fari eftir veðri hvenær verkinu ljúki. Jafnframt kemur fram að kærandi ætli að skila launaseðli vegna verksins en samkvæmt fyrirliggjandi gögnum skilaði kærandi ekki launaseðli vegna vinnunnar. Næsta skráning um samskipti stofnunarinnar við kæranda eru 23. apríl 2012. Þar kemur fram að kærandi hafi komið á skrifstofu Vinnumálastofnunar. Hann hafi verið í erfiðleikum með að staðfesta atvinnuleit og fengið við það aðstoð. Kærandi hafi jafnframt skráð sig á atvinnuleitendanámskeið hjá Hugtaki. Að mati úrskurðarnefndarinnar eru framangreindar færslur fremur skýrar. Engar frekari færslur er að finna í samskiptaskránni um samskipti kæranda við Vinnumálastofnun fyrr en eftir samkeyrslu gagnagrunna stofnunarinnar og ríkisskattstjóra í ágúst 2012 þar sem upp komst um tekjur kæranda fyrir maí 2012.

Með vísan til gagna þessa máls er ljóst að kærandi starfaði á vinnumarkaði á sama tíma og hann þáði atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna Vinnumálastofnun um tilfallandi vinnu eða að atvinnuleit hafi verið hætt. Verður að telja í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu atvinnuleitanda sem kveðið er á um í 35. gr. a sömu laga, að kærandi hafi brugðist trúnaðar- og upplýsingaskyldum sínum gagnvart Vinnumálastofnun. Háttsemi kæranda hefur því réttilega verið heimfærð til ákvæðis 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og ber kæranda að sæta viðurlögum þeim sem þar er kveðið á um. Skal kærandi ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað að minnsta kosti tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Í samræmi við 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar ber kæranda að standa skil á ofgreiddum atvinnuleysisbótum ásamt 15% álagi að fjárhæð samtals 320.321 kr.

Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 2. nóvember 2012 í máli A staðfest.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 2. nóvember 2012 í máli A þess efnis að hann skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði er staðfest.

Kærandi endurgreiði ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð samtals 320.321 kr. en í þeirri fjárhæð er 15% álag.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson

Málið var endurupptekið og úrskurðað þann 17. febrúar 2015