Nr. 138/2018 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 20. mars 2018 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 138/2018
í stjórnsýslumáli nr. KNU18010027
Kæra […]
og barna hennar
á ákvörðunum
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 30. janúar 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fædd þann […] og vera ríkisborgari Íraks (hér eftir nefnd kærandi) ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 11. janúar 2018, um að taka ekki til efnismeðferðar umsóknir hennar og barna hennar, […], fd. […], og […], fd. […], um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda þau til Þýskalands. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt eiginmanni sínum.
Þess er krafist að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsóknir kæranda og barna hennar um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar með vísan til 3. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sbr. 42. gr. og 2. mgr. 36. gr. sömu laga.
Til vara er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka mál kæranda og barna hennar til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 9. júní 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hennar höfðu m.a. verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Þýskalandi. Þann 26. júní 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hennar um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Þýskalandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 30. júní 2017 barst svar frá þýskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda og barna hennar á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 23. og 25. október 2017 að taka ekki umsóknir kæranda og barna hennar um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að þau skyldu endursend til Þýskalands. Kærandi kærði þá ákvörðun þann 15. nóvember 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 6. desember 2017, ásamt fylgigögnum. Þann 12. desember 2017 felldi kærunefnd úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í máli kæranda og barna hennar og lagði fyrir stofnunina að taka umsóknir kæranda og barna hennar til meðferðar á ný.
Þann 11. janúar 2018 tók Útlendingastofnun ákvarðanir í máli kæranda og barna hennar á ný þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að umsókn þeirra um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi. Kærandi kærði þær ákvarðanir til kærunefndar útlendingamála þann 30. janúar 2018. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 8. febrúar 2018, ásamt fylgigögnum. Þá bárust kærunefnd viðbótargögn í málinu þann 23. febrúar og 9. mars 2018. Þann 9. mars sl. bárust kærunefnd auk þess upplýsingar frá Útlendingastofnun um málsmeðferð í máli kæranda.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Niðurstaða ákvarðana Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda og barna hennar um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og að þau skyldu endursend til Þýskalands. Lagt var til grundvallar að Þýskaland virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda og barna hennar til Þýskalands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi eða börn hennar hefðu ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun mat aðstæður fjölskyldunnar slíkar að þau væru í sérstaklega viðkvæmri stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat stofnunarinnar að sérstakar ástæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væru ekki til staðar í málinu. Aðstæður kæranda og barna hennar féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi og börn hennar skyldu yfirgefa Ísland og bæri að senda þau til Þýskalands, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ákvörðunum Útlendingastofnunar í málum barna kæranda kom fram að það væri niðurstaða stofnunarinnar með vísan til niðurstöðu í máli foreldra þeirra, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, útlendingalaga og barnaverndarlaga, að börnum kæranda væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til Þýskalands.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur m.a. fram að helsta ástæða flótta hennar og fjölskyldu hennar frá Írak hafi verið kynferðisofbeldi sem kærandi hafi þurft að þola af hálfu mágs síns. Þá rekur kærandi aðstæður fjölskyldunnar í Þýskalandi, sem hafi verið bágbornar. Þá hafi sonur hennar sætt kynferðisofbeldi í flóttamannabúðum þar í landi.
Enn fremur gerir kærandi athugasemd við mat Útlendingastofnunar á stöðu barna hennar. Á ákvörðunum stofnunarinnar verði ekki séð að einstaklingsbundið mat hafi farið fram á stöðu þeirra. Þá verði ekki séð að efnisleg afstaða hafi verið tekin til þess hvort ástæða hafi þótt til beitingar 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga í málum barna kæranda, út frá þeirra eigin hagsmunum.
Þá gerir kærandi athugasemd við að hún hafi ekki verið upplýst um gögn sem Útlendingastofnun hafi borist frá þýskum yfirvöldum fyrr en ákvörðun hafi legið fyrir í máli hennar. Hafi kærandi því ekki verið upplýst um stöðu máls hennar og andmælaréttur hennar hafi ekki verið virtur.
Að framanrituðu virtu verði ekki séð að Útlendingastofnun hafi fylgt fyrirmælum kærunefndar og lagt viðhlítandi mat á þau sjónarmið sem stofnuninni sé skylt að leggja til grundvallar varðandi sérstakar ástæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Til stuðnings kröfu sinni um efnismeðferð byggir kærandi m.a. á hagsmunum barna sinna og vísar í því sambandi m.a. til 3. mgr. 76. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. mgr. 1. gr. barnalaga nr. 76/2003, 1. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga og ýmissa ákvæða tilskipana Evrópuþingsins og ráðsins þar að lútandi. Þá vísar kærandi, kröfu sinni til stuðnings, til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og lögskýringargagna að baki ákvæðinu, svo og laga nr. 81/2017, um breytingu á lögum um útlendinga, og lögskýringargagna að baki breytingarlögunum. Kærandi byggir enn fremur á því að ekki megi senda hana eða börn hennar til Þýskalands vegna non-refoulement reglu þjóðaréttar. Vísar kærandi í því sambandi til 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga um útlendinga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.
Til stuðnings varakröfu sinni vísar kærandi m.a. til 10. gr. stjórnsýslulaga, 2. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga, sbr. einnig 6. tölul. 3. gr. sömu laga.
Þá hefur kærandi lagt fram ýmis gögn ásamt greinargerð sinni, þ. á m. skírnarvottorð, komunótur frá Göngudeild sóttvarna, greinargerðir Hrafndísar Teklu Pétursdóttur, sálfræðings, og vottorð Gígju Sveinsdóttur, ljósmóður, en fyrir liggur að kærandi er nú barnshafandi.
Þá barst kærunefnd tölvupóstur frá talsmanni kæranda, dags. 9. mars sl., þar sem vakin var athygli á því að níu mánuðir væru liðnir frá því að kærandi og fjölskylda hennar hefðu lagt fram umsóknir um alþjóðlega vernd hér á landi. Því væri ljóst að mál þeirra féllu undir ákvæði I til bráðabirgða við lög um útlendinga nr. 80/2016, sbr. lög nr. 81/2017 um breytingu á lögum um útlendinga.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöld geta þó, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn á grundvelli 40. gr. við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum. Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar. Af 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur kærunefnd útlendingamála túlkað ákvæðið með þeim hætti að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis enda sé flutningurinn á ábyrgð stjórnvalda.
Í 1. mgr. ákvæðis I til bráðabirgða, sbr. lög nr. 81/2017, segir að þrátt fyrir 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli miða við níu mánuði í stað 12 mánaða ef um barn sé að ræða og umsókn þess um alþjóðlega vernd hafi fyrst borist íslenskum stjórnvöldum fyrir gildistöku laga þessara, enda hafi umsækjandi ekki þegar yfirgefið landið.
Kærandi og börn hennar lögðu fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 9. júní 2017 og eru þau enn hér á landi. Kærandi og börn hennar hafa því verið hér á landi í rúmlega níu mánuði og hafa ekki yfirgefið landið. Kærunefnd hefur farið yfir meðferð málsins fyrir stjórnvöldum, m.a. upplýsingar frá Útlendingastofnun, og verða kærandi og börn hennar ekki talin bera ábyrgð á töfum á afgreiðslu umsóknarinnar, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016, sbr. ákvæði I til bráðabirgða við lögin, í málum barna kæranda eru því uppfyllt. Það er niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum barna kæranda og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnismeðferðar. Með vísan til meginreglunnar um einingu fjölskyldunnar og athugasemda með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 81/2017 er það niðurstaða kærunefndar að fella jafnframt úr gildi ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda og leggja fyrir stofnunina að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. ákvæði I til bráðabirgða við lögin.
Í ljósi framangreindrar niðurstöðu telur kærunefnd ekki tilefni til þess að fjalla sérstaklega um athugasemdir kæranda varðandi ákvarðanir Útlendingastofnunar.
Samantekt
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda og barna hennar til efnismeðferðar.
Úrskurðarorð
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir stofnunina að taka mál kæranda og barna hennar til efnismeðferðar.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant‘s and her children’s application for international protection in Iceland.
Anna Tryggvadóttir
Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir