15. ágúst 2022

Nr. 305/2022 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 15. ágúst 2022 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 305/2022

í stjórnsýslumáli nr. KNU22050036

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 23. maí 2022 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Venesúela (hér eftir kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 9. maí 2022, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Þess er krafist að hin kærða ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar, aðallega með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 en til vara með vísan til 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 42. gr. sömu laga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 2. desember 2021. Með umsókn framvísaði kærandi vegabréfi frá Venesúela. Við skoðun á vegabréfi kæranda kom í ljós ótímabundin vegabréfsáritun til Ekvador. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. 13. janúar 2022, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað 9. maí 2022 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda 10. maí 2022 og kærði kærandi ákvörðunina 23. maí 2022 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 8. júní 2022 ásamt fylgigögnum.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að það sé mat stofnunarinnar að kærandi hafi heimild til dvalar í Ekvador og geti ferðast þangað. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Ekvador ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Ekvador.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda vísar hann til viðtala hjá Útlendingastofnun og hinnar kærðu ákvörðunar er varðar málavexti. Af gögnum málsins er ljóst að kærandi er ríkisborgari Venesúela og að hann hafi flúið til Ekvador árið 2016 þar sem hann hafi dvalið þar til hann kom hingað til lands. Kærandi hafi verið með dvalar- og atvinnuleyfi í Ekvador sem séu líklega fallin úr gildi en ekki sé vitað hvort hann fái dvalarleyfi sitt endurútgefið veðri hann endursendur þangað. Kærandi hafi flutt til Ekvador árið 2016 og búið þar þangað til hann kom til Íslands árið 2021.

Kærandi byggir kröfur sína um efnismeðferð aðallega á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Hæliskerfið í Ekvador hafi verið undir miklu álagi síðustu ár, aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttafólks séu bágbornar og framkvæmd á móttöku þeirra afar slæmar. Útlendingastofnun beri skylda til þess að rannsaka þær aðstæður sem bíði flóttafólks við endursendingu og í því samhengi stoði lítið að vísa til þess hvaða réttindi þau hafi samkvæmt lögum og reglum ef allar heimildir og fréttir beri með sér að þau réttindi séu þverbrotin og óvirk. Þá hafi kærandi orðið fyrir hótunum frá glæpagengi í Ekvador sem eigi uppruna sinn í heimaríki kæranda. Hótanirnar beri með sér að glæpagengið sé að hóta foreldrum kæranda sem séu stödd í Venesúela. Að mati kæranda muni hvorki lögreglan í heimaríki kæranda né Ekvador hafa úrræði til að taka á þessum atvikum. Í greinargerð kæranda fjallar hann um örðugt aðgengi að húsnæði, heilbrigðisþjónustu og atvinnu í Ekvador auk þess sem að hann muni verða fyrir fordómum og útlendinga- og kynþáttahatri þar í landi. Kærandi leggur áherslu á að stjórnvöldum beri að leggja heildstætt mat á einstaklingsbundnar aðstæður kæranda og þær afleiðingar sem endursending geti haft í för með sér fyrir hann. Kærandi fjallar í greinargerð sinni um 32. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum, þar sem fram komi tiltekin viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar. Kærandi gerir kröfu um að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga, enda megi hann vænta þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í Ekvador í ljósi samverkandi þátta alls framangreinds.

Kærandi andmælir því mati Útlendingastofnunar að 42. gr. laga um útlendinga komi ekki í veg fyrir að kærandi verði sendur til baka til Ekvador. Að hans mati hafi ekki verið sýnt fram á að Ekvador muni veita kæranda þá vernd sem áskilin er í alþjóðlegum skuldbindingum ríkisins á sviði mannréttinda. Þá muni kærandi standa frammi fyrir ómannúðlegum aðstæðum í Ekvador verði hann endursendur þangað og íslensk stjórnvöld gerast brotleg við grundvallarreglu þjóðaréttar um bann við endursendingum (non-refoulement) auk samsvarandi ákvæða íslenskra laga og mannréttindasamninga sem Ísland eigi aðild að, þ.e. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, sbr. lög nr. 33/1944, og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Með vísan til framangreinds telji kærandi að íslenskum stjórnvöldum beri skylda til að taka umsókn kæranda til efnismeðferðar á Íslandi með vísan til 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. mgr. 42. gr. sömu laga.

Þá bendir kærandi á að hann sé frá Venesúela og að flestum ríkisborgurum heimaríkis hans sé veitt alþjóðleg vernd hér á landi. Það að hann hafi dvalist í einhvern tíma í Ekvador eigi ekki að skipta öllu máli enda hafi hann engin tengsl við ríkið umfram það að hafa dvalist þar um skeið. Á þeim grunni skuli taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður á […] sem er staddur einsamall hér á landi. Við meðferð málsins hefur kærandi greint frá því að hafa lagt á flótta frá heimaríki sínu árið 2016 vegna ástandsins þar í landi og flúið til Ekvador. Í viðtölum hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá aðstæðum sínum í Ekvador en hann hafi verið handhafi ótímabundins dvalarleyfis þar í landi sem hann viti ekki hvort sé enn í gildi. Þá greindi kærandi frá því að hafa haft aðgengi að heilbrigðisþjónustu í Ekvador en að aðgengi hans að húsnæði og atvinnu hafi verið örðugt. Þá hafi kærandi orðið fyrir fordómum og hann óttist glæpagengi þar í landi. Við meðferð málsins hefur kærandi greint frá því að glíma við þunglyndi og að hann sé orkulaus.

Aðstæður í Ekvador

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Ekvador, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

2021 Global Organized Crime Index – Ecuador (Global Initiative Against Transnational Organized Crime, 28. september 2021);
2021 Human Rights Report – Ecuador (United States Department of State, 12. apríl 2022);
Annual Report 2021. Human Rights Development in the Region. Chapter IV.A (Inter-American Commission on Human Rights, 2. júní 2022);
Amnesty International Report 2021/22 (Amnesty International, 29. mars 2022);
Concluding observations on the third periodic report of Ecuador (Committee on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families, 5. október 2017);
Ecuador Country Security Report (The Overseas Security Advisory Council, 5. febrúar 2022);
Health in the Americas+. Summary: Regional Outlook and Country Profiles (Pan American Health Organization, uppfært 12. desember 2017);
Organic Law on Human Mobility. Supplement Official Registry 938 dated Feb 06-2017 Status: Effective (non-official translation) (Ministerio de Relaciones Exteriores y Movilidad Humana og UNHCR ACNUR, 31. janúar 2017);
Report of the Special Rapporteur on the right of everyone to the enjoyment of the highest attainable standard of physical and mental health (United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, 6. maí 2020);
RMRP 2022 Regional Refugee and Migrant Response Plan: Ecuador (Inter-Agency Coordination Platform for Refugees and Migrants from Venezuela, dags. 7. desember 2021);
Socioeconomic Integration of Venezuelan Migrants and Refugees (The International Organization for Migration, júlí 2021);
UNHCR‘s intervention before the Constitutional Court of Ecuador in the framework of Public Unconstitutionality Action No. 0014-19 (United Nations High Commissioner for Refugee, 6. júní 2019);
Upplýsingasíða Johns Hopkins háskólans (https://coronavirus.jhu.edu/map.html, sótt 11. ágúst 2022);
Vefsíða embætti Umboðsmanns Ekvador (www.dpe.gob.ec, sótt 11. ágúst 2022);
Vefsíða The Organization of American States (https://www.oas.org/en/, sótt 11. ágúst 2022) og
World Report 2022 (Human Rights Watch, 13. desember 2021).

Samkvæmt framangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2022 kveða lög í Ekvador á um veitingu alþjóðlegrar verndar eða stöðu flóttamanns og hafa stjórnvöld í landinu komið á fót kerfi til verndar flóttamönnum. Samkvæmt skýrslunni hafa þarlend stjórnvöld verið í samvinnu við m.a. Flóttamannafulltrúa Sameinuðu þjóðanna (e. UN High Commissioner for Refugees (UNHCR)) og Alþjóða flóttamannastofnunina (e. the International Organization for Migration (IOM)) við að veita umsækjendum um alþjóðlega vernd aðstoð og vernd. Þá tryggi lög í Ekvador aðgengi einstaklinga að heilbrigðisþjónustu, menntun og annarri þjónustu, óháð stöðu þeirra þar í landi. Samkvæmt skýrslunni fái viðurkenndir flóttamenn útgefið skírteini sem veiti þeim aðgang að menntun, atvinnu og annarri almenningsþjónustu en flóttamenn geti þó orðið fyrir mismunun er varðar húsnæði og atvinnu þar í landi. Samkvæmt framangreindri skýrslu Human Rights Watch frá árinu 2022 hefur Ekvador innleitt eina framsæknustu löggjöf í Suður-Ameríku til verndar flóttamönnum. Samkvæmt framangreindum heimildum, s.s. skýrslum bandaríska utanríkisráðuneytisins og Sameinuðu þjóðanna, er Ekvador aðili að Flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna og mannréttindasáttmála Ameríku þar sem mælt er fyrir um rétt einstaklinga til að sækja um alþjóðlega vernd og vernd veitt gegn endursendingum einstaklinga til ríkis þar sem þeir eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement). Þá er mælt fyrir um meginregluna um bann við endursendingum í stjórnarskrá Ekvador.

Í lögum um útlendinga í Ekvador er fjallað um heimild einstaklinga til að dvelja í ríkinu á grundvelli vegabréfsáritana. Í 3. tölul. 1. mgr. 66. gr. laganna er fjallað um ótímabundnar vegabréfsáritanir (e. permanent resident visa) en handhafar slíkra áritana hafa heimild til ótímabundinnar dvalar í Ekvador í samræmi við þau skilyrði sem sett eru fram í lögunum um ótímabundið dvalarleyfi. Samkvæmt 65. gr. laganna getur handhafi ótímabundins dvalarleyfis dvalið utan ríkisins í allt að fimm ár án þess að það hafi áhrif á stöðu hans í Ekvador, hafi hann verið handhafi leyfisins í a.m.k. tvö ár. Þá er í III. kafla laganna mælt fyrir um veitingu ríkisborgararéttar en þar kemur m.a. fram að einstaklingar sem hafa dvalið í Ekvador í þrjú ár geti lagt fram umsókn um ríkisborgararétt, að uppfylltum öðrum skilyrðum laganna. Í skýrslum Human Rights Watch og Inter-Agency Coordination Platform for Refugees and Migrants from Venezuela frá árinu 2022 kemur fram að ríkisborgurum Venesúela standi til boða nokkrar leiðir til þess að afla sér dvalarheimildar í Ekvador en kostnaður við það og biðtími hafi aukist m.a. vegna Covid-19 faraldursins. Árið 2021 hafi stjórnvöld í Ekvador lýst því yfir að gerðar yrðu tilteknar breytingar til að mæta þörfum þess mikla fjölda flóttamanna frá Venesúela sem dvelji með ólögmætum hætti í Ekvador og til að aðlaga þau að samfélaginu efnahagslega og félagslega. Í sameiginlegri tilkynningu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og IMO frá 10. júní 2022 er framangreindu framtaki þarlendra stjórnvalda fagnað þar sem það muni koma til með að gagnast þúsundum ríkisborgara Venesúela sem dvelji í Ekvador.

Í framangreindum skýrslum bandaríska utanríkisráðuneytisins og Human Rights Watch kemur fram að í stjórnarskrá Ekvador sé kveðið á um jafnrétti og bann við mismunun óháð uppruna. Ekvador er jafnframt aðili að sáttmála Ameríkuríkja gegn kynþáttafordómum, kynþáttamismunun og öðrum tengdum birtingarmyndum umburðarleysis (e. Inter-American Convention Against Racism, Racial Discrimination and Related Forms of Intolrance) en samkvæmt upplýsingum af vefsíðu The Organization of American States var sáttmálinn fullgiltur af hálfu Ekvador árið 2020. Þá var sáttmáli Ameríkuríkja gegn mismunun og umburðarleysi (e. the inter-American Convention Against All Forms of Discrimination and Intolerance) innleiddur af þinginu í Ekvador árið 2021 en þar er t.a.m. kveðið á um bann við mismunun á grundvelli stöðu í viðkomandi ríki. Þrátt fyrir þetta bera heimildir með sér að innflytjendur og flóttamenn í Ekvador hafi upplifað mismunun varðandi atvinnu, húsnæði og heilbrigðisþjónustu. Í Ekvador er starfandi embætti umboðsmanns (s. Defensoría del Pueblo) sem sé sjálfstæð stofnun sem leggi áherslu á mannréttindi. Af vefsíðu embættisins má sjá að embættið beiti sér m.a. fyrir réttindum innflytjenda og einstaklinga á flótta auk þess sem að almenningur geti leitað þangað með kvartanir.

Samkvæmt framangreindum skýrslum Human Rights Watch og IMO eiga allir íbúar Ekvador rétt á gjaldfrjálsri og nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu óháð stöðu þeirra í landinu. Þrátt fyrir það hafa einstaklingar frá Venesúela orðið fyrir hindrunum við að sækja sér heilbrigðisþjónustu. Í áðurnefndum lögum um útlendinga er í 51. gr. laganna mælt fyrir um að útlendingar sem dveljist löglega í Ekvador eigi rétt á að stunda atvinnu og hafi aðgengi að almannatryggingakerfinu. Í framangreindri skýrslu Inter-Agency Coordination Platform for Refugees and Migrants from Venezuela kemur fram að erfiðleikar einstaklinga frá Venesúela við að aðlagast samfélaginu í Ekvador, s.s. varðandi aðgengi að atvinnu og húsnæði, stafi helst af skorti á heimild til dvalar og skráningu þar í landi.

Samkvæmt skýrslum bandaríska utanríkisráðuneytisins og The Overseas Security Advisory Council frá árinu 2022 ber ráðuneyti ríkisstjórnunar (e. Ministry of Government) ábyrgð á ríkislögreglunni sem sér um löggæslu í Ekvador. Þá kemur fram að stjórnvöld viðhaldi almennt góðri stjórn á öryggissveitum landsins. Stjórnvöld í Ekvador veiti jafnframt viðkvæmum þjóðfélagshópum vernd en aukinn fjöldi innflytjenda og flóttamanna hafi gert stjórnvöldum erfiðara um vik að veita þá vernd. Samkvæmt framangreindri skýrslu Global Organized Crime Index eru starfandi glæpahópar í Ekvador en þeim hafi farið fækkandi síðasta áratuginn þökk sé aðgerðum stjórnvalda. Þá hafi aðgerðir stjórnvalda einnig haft í för með sér lægri tíðni manndrápa í Ekvador. Samkvæmt skýrslunni er skipulögð glæpastarfsemi þó enn vandamál í Ekvador þrátt fyrir framangreindar framfarir. Í Ekvador sé til staðar innlent kerfi sem sé miðað að því að vernda og aðstoða m.a. þolendur um allt land og veitir m.a. lögregluvernd. Samkvæmt skýrslunni hafi kerfið þó liðið fyrir skort á fjármagni. Ríkislögreglan beri ábyrgð á því að koma á fót forvarnarherferð á landsvísu sem taki m.a. á glæpum. Forvarnarherferðin er talin eiga þátt í því að tíðni manndrápa hafi farið lækkandi í Ekvador.

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-lið ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Við túlkun lagaákvæðisins ber að líta til þess að heimild a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er undantekning frá meginreglunni um að allar umsóknir skuli teknar til efnismeðferðar sem beri að túlka þröngt.

Í athugasemdum við 36. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum um útlendinga segir að í a-lið 1. mgr. 36. gr. laganna sé um að ræða regluna um fyrsta griðland (e. country of first asylum). Vísað er til athugasemda í frumvarpi því sem varð að þágildandi lögum um útlendinga nr. 96/2002 þar sem kveðið sé á um að með ákvæðinu sé miðað við að umsókn um alþjóðlega vernd skuli afgreidd í fyrsta ríki sem umsækjandi kemur til og veitt getur honum vernd. Í því frumvarpi segir enn fremur í athugasemdum við c-lið 1. mgr. 46. gr. laganna, sem er, að því leyti sem máli skiptir sambærilegur a-lið 1. mgr. 36. gr. núgildandi laga um útlendinga, að í umræddu ákvæði sé kveðið á um regluna um fyrsta griðland. Samkvæmt þeirri reglu skuli umsókn um alþjóðlega vernd afgreidd í fyrsta ríki sem flóttamaður kemur til og veitt getur honum vernd. Reglunni sé ætlað að varna því að flóttamenn verði sendir frá einu ríki til annars án þess að mál þeirra fái viðeigandi meðferð. Miðað sé við að útlendingur hafi átt færi á að koma umsókn um alþjóðlega vernd á framfæri við stjórnvöld í ríkinu og að í því sambandi sé nægjanlegt að hlutaðeigandi hafi átt þar mjög stutta dvöl, til dæmis farið um vegabréfaeftirlit á flugvelli. Í athugasemdum er vísað til þess að þessari reglu sé beitt með einum eða öðrum hætti í flestum löndum og komi m.a. fram í Schengen- og Dyflinnarsamningnum. Þá kemur fram í athugasemdum að forsenda þess að reglu þessari sé beitt sé að hlutaðeigandi ríki samþykki að taka við útlendingum.

Samkvæmt 3. mgr. 23. gr. laga um útlendinga skulu íslensk stjórnvöld við framkvæmd ákvæða III. og IV. kafla laganna eiga í samvinnu við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, sbr. 35. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna, um túlkun samningsins og laga um útlendinga. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur sett fram tiltekin viðmið er varðar beitingu reglunnar um fyrsta griðland. Að mati stofnunarinnar verður að líta til þess hvort grundvallarmannréttindi umsækjanda verði virt í þriðja ríki í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar og hvort að raunhæf vernd sé veitt gegn því að einstaklingum sé brottvísað þangað sem lífi þeirra eða frelsi kunni að vera stefnt í hættu (non-refoulement) eða þar sem hætta er á ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá sé rétt að líta til aðstæðna í viðtökuríki, s.s. með hliðsjón af einstaklingsbundinni stöðu viðkomandi og möguleika hans á að sjá sér farborða. Þá er beiting reglunnar háð því skilyrði að þriðja ríki taki við umsækjanda.

Kærunefnd áréttar að við mat á því hvort umsækjandi um alþjóðlega vernd geti snúið aftur til viðtökuríkis geti annað hvort legið til grundvallar samskipti við viðkomandi ríki eða staðfesting á því að viðkomandi einstaklingur hafi gilda heimild til dvalar í því ríki. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins hefur kærandi dvalið í Ekvador undanfarin ár og hefur heimild til ótímabundinnar dvalar í landinu. Þá verður ekki annað ráðið af framangreindri umfjöllun um aðstæður í Ekvador en að kærandi hafi átt þess kost að óska eftir alþjóðlegri vernd í viðtökuríki og hafi möguleika á því við endurkomu þangað. Að mati kærunefndar liggur fyrir fullnægjandi sönnun þess að kærandi hafi heimild til dvalar í viðtökuríki og engar lögformlegar hindranir séu á því að kærandi geti snúið sjálfviljugur aftur til viðtökuríkis. Þá er ljóst samkvæmt gögnum málsins og framangreindri umfjöllun um aðstæður í viðtökuríki að kærandi hafi ekki ástæðu til að óttast ofsóknir í Ekvador, sbr. 37. og 38. gr. laga um útlendinga, eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu, að hann sé í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Kærunefnd hefur við framangreint mat m.a. litið til þess að stjórnvöld í Ekvador eru aðilar að Flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna og mannréttindasáttmála Ameríku þar sem veitt er vernd gegn endursendingum einstaklinga til ríkis þar sem þeir eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement) og mælt fyrir um bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Falla því aðstæður kæranda í viðtökuríki undir skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og verður umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi því ekki tekin til efnismeðferðar.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga verður því aðeins beitt ef stjórnvöld telja, á grundvelli hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar eftir því sem við á, að skilyrði þess séu uppfyllt. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. er til viðbótar þeirri vernd sem 3. mgr. 36. gr. veitir umsækjendum um alþjóðlega vernd.

Á grundvelli 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga setti ráðherra reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, en með henni bættust tvær greinar, 32. gr. a og 32. gr. b, við reglugerðina. Í 32. gr. a reglugerðarinnar kemur fram að með sérstökum ástæðum samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan. Þá eru í ákvæðinu jafnframt talin upp viðmið í dæmaskyni sem leggja skuli til grundvallar við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi en þau viðmið varða aðallega alvarlega mismunun eða alvarleg veikindi. Þar sem tilvikin eru talin upp í dæmaskyni geta aðrar aðstæður, sambærilegar í eðli sínu og af svipuðu alvarleikastigi, haft vægi við ákvörðun um hvort sérstakar ástæður séu til að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar hér á landi, svo framarlega sem slíkar aðstæður séu ekki sérstaklega undanskildar, sbr. 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Samkvæmt 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar skal líta til þess hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, svo sem ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Kærunefnd telur að orðalagið „muni eiga“ feli ekki í sér kröfu um afdráttarlausa sönnun þess að umsækjandi verði fyrir alvarlegri mismunun sem leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar. Orðalagið gerir þó kröfu um að tilteknar líkur verði að vera á alvarlegri mismunun, þ.e. að sýna verður fram á að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir mismunun af þeim toga, með þeim afleiðingum, og af því alvarleikastigi sem ákvæðið lýsir en að ekki sé nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri mismunun. Af því leiðir að þó svo að dæmi séu um að einstaklingar í sambærilegri stöðu og umsækjandi í viðtökuríki hafi orðið fyrir alvarlegri mismunun af þeim toga sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga mælir fyrir um telst umsækjandi ekki sjálfkrafa eiga slíkt á hættu heldur þarf að sýna fram á að verulegar ástæður séu til að ætla að umsækjandi, eða einstaklingur í sambærilegri stöðu og umsækjandi, verði fyrir slíkri meðferð.

Þá skal líta til þess hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Í reglugerðinni kemur fram að meðferð teljist, að öllu jöfnu, ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur sé átt við þau tilvik þar sem meðferð er til í viðtökuríkinu en umsækjanda muni ekki standa hún til boða. Við mat á því hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi lítur kærunefnd m.a. til heilsufarsgagna málsins og hlutlægra og trúverðugra gagna um hvort sú heilbrigðisþjónusta sem hann þarfnast sé honum aðgengileg í viðtökuríki.

Samkvæmt 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar hefur heilsufar umsækjanda takmarkað vægi umfram það sem leiðir af 2. mgr. 32. gr. a, nema það teljist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði fram hjá þeim litið. Þá tekur 3. mgr. 32. gr. a af tvímæli um það að efnahagslegar ástæður geta ekki talist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Slíkar aðstæður gætu þó fallið undir 3. mgr. 36. gr. nái þær því alvarleikastigi sem við á, sbr. umfjöllun hér í framhaldinu.

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður á […]. Í viðtölum hjá Útlendingastofnun greindi kærandi m.a. frá því að glíma við þunglyndi og vera orkulaus. Af framlögðum heilsufarsgögnum frá Göngudeild sóttvarna, dags. 1. febrúar 2022, má sjá að kærandi hafi undirgengist læknisskoðun í samræmi við ákvæði sóttvarnarlaga.

Kærunefnd tekur fram að kæranda, sem nýtur aðstoðar löglærðs talsmanns, var leiðbeint með tölvubréfi kærunefndar, dags. 24. maí 2022, um framlagningu frekari gagna í málinu, t.a.m. uppfærðra heilsufarsgagna. Frekari gögn um heilsufar bárust ekki við meðferð málsins. Með vísan til fyrrgreindrar málsmeðferðar og þeirra gagna sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd að mál kæranda sé nægjanlega upplýst hvað varðar heilsufar kæranda og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hans. Þá er ekkert sem bendir til þess að frekari gögn um heilsufar hans geti haft áhrif á niðurstöðu málsins.

Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki, svo sem áskilið er í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Í því sambandi er sérstaklega vísað til þess að meðferð telst að jafnaði ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana, sbr. 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Að mati kærunefndar er heilsufar kæranda ekki þess eðlis að ástæða sé til að víkja frá þessari meginreglu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Ekvador verður ráðið að kærandi hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu þar í landi. Þá greindi kærandi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann hafi almennt ekki þurft á heilbrigðiskerfinu að halda en að hann hafi fengið heilbrigðisþjónustu þegar hann hafi fengið sár sem hafi þurft aðhlynningar. Telur kærunefnd því að aðstæður kæranda tengdar heilsufari séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verið fram hjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar.

Kærandi hefur borið fyrir sig að hafa orðið fyrir og eiga á hættu að verða fyrir fordómum og mismunun í Ekvador vegna þjóðernis. Af framangreindum gögnum má ráða að mismunun á grundvelli þjóðernis sé vandamál í Ekvador. Kærunefnd telur ljóst af framangreindum gögnum að kærandi geti leitað ásjár yfirvalda í Ekvador verði hann fyrir mismunun á grundvelli þjóðernis þar í landi. Þá hefur kærandi við meðferð málsins greint frá því að óttast tiltekna aðila í Ekvador og lagt fram skjáskot af hótunum sem honum hafi borist frá glæpagengi í Ekvador. Af greinargerð kæranda er ljóst að umræddar hótanir beri með sér að verið sé að hóta foreldrum kæranda sem séu búsett í heimaríki hans. Af framangreindum gögnum má jafnframt ráða að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað til lögregluyfirvalda eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða hann vænst þess að staða hans, í ljósi sömu ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi hefur ekki sýnt fram á að aðrar aðstæður hans í viðtökuríki séu slíkar að önnur viðmið tengd alvarlegri mismunun, sambærileg þeim sem 32. gr. a reglugerðarinnar lýsir, leiði til þess að taka beri umsókn hans til efnismeðferðar hér á landi.

Við mat á því hvort sérstakar ástæður mæli með því að umsókn kæranda hljóti efnismeðferð hér á landi hefur kærunefnd litið til þeirra aðstæðna sem hafa verið og eru uppi vegna Covid-19 faraldursins. Með vísan til framangreinds, þ.m.t. þeirra skýrslna og gagna sem kærunefnd hefur kynnt sér, telur nefndin ljóst að verulega hafi dregið úr þeirri óvissu sem til staðar var í upphafi Covid-19 faraldursins og að ekkert bendi til þess að aðstæður í Ekvador vegna faraldursins séu þannig að það geti leitt til þess að taka eigi mál kæranda til efnismeðferðar hér á landi. Samkvæmt gögnum málsins hefur kærandi fengið a.m.k. eina bólusetningu gegn Covid-19 auk þess sem að þær upplýsingar sem kærunefnd hefur kynnt sér bera með sér að bólusetning sé vel á veg komin í viðtökuríkinu.

Það er jafnframt mat kærunefndar að málsástæður kæranda að öðru leyti verði ekki taldar til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda og á grundvelli heildarmats á áhrifum Covid-19 faraldursins á aðstæður hans er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæla með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2 mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Aðspurður að því í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 13. janúar 2022, hvort kærandi hefði einhver tengsl við Ísland greindi hann frá því að vinur föður hans væri hér á landi. Í greinargerðum kæranda við meðferð málsins hefur ekki verið byggt á umræddum tengslum og þá er að mati kærunefndar ekkert sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína hinn 2. desember 2021.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Við túlkun 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga lítur kærunefnd til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu varðandi túlkun hans á 3. gr. sáttmálans.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er vísað til þeirrar meginreglu að með fyrirvara um alþjóðlegar skuldbindingar hafi ríki rétt til að stjórna hverjir ferðist yfir landamæri þeirra, hverjir dvelji á landsvæði þeirra og hvort útlendingi skuli vísað úr landi, sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli F.G. gegn Svíþjóð (nr. 43611/11) frá 23. mars 2016, 111. mgr., ákvörðun Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 65. mgr., og dóm Üner gegn Hollandi (nr. 46410/99) frá 18. október 2006, 54. mgr. Dómstóllinn hefur engu að síður talið að flutningur einstaklings til annars ríkis geti leitt til brots á 3. gr. mannréttindasáttmálans ef viðkomandi einstaklingur geti á viðhlítandi hátt sýnt fram á að veruleg ástæða sé til að ætla, verði hann fluttur úr landi, að hann sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé andstæð 3. gr. sáttmálans, sbr. m.a. F.G. gegn Svíþjóð, 111. - 113. mgr. Í dómaframkvæmd dómstólsins er jafnframt byggt á því að annmarkar á meðferð viðtökuríkis á umsækjanda og aðbúnaði hans þurfi að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi (e. „must attain a minimum level of severity“ sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, 219. mgr.) til að ákvörðun um brottvísun eða frávísun hans verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 219. mgr.

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið ómannlega meðferð vera m.a. þá sem beitt er að yfirlögðu ráði, í margar klukkustundir í senn og veldur annað hvort líkamlegu tjóni eða alvarlegum andlegum eða líkamlegum þjáningum, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Kudła gegn Póllandi (nr. 30210/96) frá 26. október 2000, 92. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Þá hefur dómstóllinn talið meðferð vera vanvirðandi í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmálans þegar meðferðin niðurlægir eða lítillækkar einstakling, sýnir skort á virðingu fyrir eða gerir lítið úr mannlegri reisn hans, eða skapar ótta, angist eða vanmátt, sem er til þess fallinn að brjóta niður líkamlegt eða andlegt mótstöðuafl viðkomandi, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Pretty gegn Bretlandi (nr. 2346/02) frá 29. apríl 2002, 52. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Dómurinn hefur talið að þó að líta verði til þess hvort meðferðin sé veitt af ásetningi sé það ekki að öllu leyti útilokað að hún teljist brot á 3. gr. þó svo hafi ekki verið, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Peers gegn Grikklandi (nr. 28524/95) frá 19. apríl 2001, 74. mgr.

Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 70. mgr., kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki því alvarleikastigi að teljast vanvirðandi meðferð og brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóti alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem standi til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að teljast brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæli gegn endursendingu, sbr. 71. mgr. ákvörðunarinnar. Málið varðaði flutning einstæðrar móður með tvö ung börn sem voru með viðbótarvernd til Ítalíu og komst dómstóllinn einróma að þeirri niðurstöðu að málsástæður hennar um að flutningur til Ítalíu væri brot á 3., 8. og 13. gr. mannréttindasáttmálans væru bersýnilega tilhæfulausar og að mál hennar væri af þeim sökum ekki tækt til meðferðar. Um inntak „sérstaklega sannfærandi mannúðarástæðna“ vísast til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli N. gegn Bretlandi (nr. 26565/05), frá 27. maí 2008, 42. mgr., og Sufi og Elmi gegn Bretlandi (nr. 8319/07 og 11449/07) frá 28. nóvember 2011, 281.-292. mgr., en dómarnir setja háan þröskuld fyrir því að meðferð eða aðstæður teljist brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans.

Samkvæmt dómaframkvæmd Evrópudómstólsins eru lög Evrópusambandsins byggð á þeirri grundvallarforsendu að aðildarríki þess deila þeim sameiginlegu gildum sem Evrópusambandið byggist á. Sú forsenda leggur grunn að gagnkvæmu trausti um að þessi gildi séu viðurkennd, að lög Evrópusambandsins verði virt og að réttarkerfi aðildarríkjanna geti veitt sambærilega og virka vernd þeirra réttinda sem sáttmáli Evrópusambandsins um grundvallarréttindi mælir fyrir um, sbr. dóma Evrópudómstólsins í Jawo, C-163/17, frá 19. mars 2019, 80. mgr., Minister for Justice and Equality (Deficiencies in the system of justice), C-216/18 PPU, frá 25. júlí 2018, 35.-37. mgr., og Ibrahim o.fl. gegn Þýskalandi, C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 og C‑438/17, frá 30. apríl 2019, 83.-85. mgr.

Það er hins vegar ekki útilokað að viðtökuríki kunni að glíma við meiriháttar erfiðleika tengdum aðbúnaði flóttamanna sem gæti skapað verulega hættu á að umsækjandi sæti meðferð sem samrýmist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. t.d. dóm Evrópudómstólsins í máli N. S. o.fl., C-411/10 og C-493/1021, frá 21. desember 2011, 81. mgr. Af þeim sökum verður ekki byggt á því skilyrðislaust að aðildarríki Evrópusambandsins tryggi grundvallarmannréttindi, svo sem samkvæmt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. N. S. o.fl., 99., 100. og 105. mgr., og Ibrahim o.fl., 87. mgr. Evrópudómstóllinn hefur talið, m.a. í Jawo, 85. mgr., að ekki megi flytja umsækjanda um alþjóðlega vernd til viðtökuríkis ef veigamikil rök standa til þess að raunveruleg hætta sé á að hann sæti þar eða við flutninginn ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í skilningi 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Þeir annmarkar sem eru á meðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd verða hins vegar að ná sérstaklega háu alvarleikastigi til að endursending teljist andstæð 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þessu alvarleikastigi er náð þegar sinnuleysi stjórnvalda viðtökuríkis hefur þær afleiðingar að einstaklingur sem að öllu leyti er háður stuðningi ríkisins, t.d. vegna sérstaklega viðkvæmrar stöðu, verður í slíkri stöðu sárafátæktar að hann geti ekki mætt grundvallarþörfum sínum, og sem grefur undan líkamlegri og andlegri heilsu hans eða setur hann í aðstöðu sem er ósamrýmanleg mannlegri reisn, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 252.-263. mgr., og Jawo, 92. og 95. mgr., og Ibrahim o.fl., 90. mgr.

Til að endursending geti talist brot á 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þarf að sýna fram á, með vísan til hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar, að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé ósamrýmanleg ákvæðinu, sbr. fyrri umfjöllun. Ekki er nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri meðferð, sbr. Vilvarajah o.fl. gegn Bretlandi (mál nr. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87) frá 30. október 1991, 111. mgr., N. gegn Finnlandi (mál nr. 38885/02) frá 26. júlí 2005, 167. mgr., og NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008, 109.-110. mgr.

Kærandi hefur borið fyrir sig að hafa orðið fyrir mismunun vegna þjóðernis í viðtökuríki. Líkt og að framan greinir gefa þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér til kynna að einstaklingar geti orðið fyrir mismunun á grundvelli þjóðernis í viðtökuríki. Þrátt fyrir það bendir heildarmat á gögnum málsins ekki til þess að slík mismunun nái því marki að teljast ofsóknir í í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. sömu laga. Þá er það mat kærunefndar að einstaklingsbundar aðstæður kæranda séu ekki slíkar að vegna stöðu hans í viðtökuríki verði endursending hans þangað talin ómannúðleg eða vanvirðandi meðferð.

Með vísan til framangreindra viðmiða, umfjöllunar um aðstæður í viðtökuríki og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi verið sýnt fram á að kærandi eigi á hættu meðferð sem gangi gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og flutningur hans til viðtökuríkis leiðir því ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Kærunefnd hefur við framangreint mat m.a. litið til þess að stjórnvöld í Ekvador eru aðilar að mannréttindasáttmála Ameríku þar sem m.a. er veitt vernd gegn endursendingum einstaklinga til ríkis þar sem þeir eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement) og mælt er fyrir um bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð.

Samkvæmt framansögðu verður mál kæranda ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Kærandi gerir í greinargerð sinni athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar. Þá byggir kærandi á því að taka skuli umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar með vísan til jafnræðisreglunnar. Að mati kæranda verði að taka mið af heimaríki hans við vinnslu umsóknar hans en flestum ríkisborgurum frá heimaríki hans sé veitt alþjóðleg vernd hér á landi. Kærunefnd áréttar að í því máli sem hér er til meðferðar er ekki verið að leggja mat á það hvort kærandi hljóti alþjóðlega vernd á grundvelli 37. gr. laga um útlendinga heldur hvort að taka eigi umsókn kæranda til efnismeðferðar. Líkt og að framan greinir hefur Útlendingastofnun komist að þeirri niðurstöðu að umsókn kæranda verði ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kærunefnd í nýlegum úrskurðum sínum staðfest ákvarðanir Útlendingastofnunar í sambærilegum málum, s.s. í úrskurði kærunefndar í málum nr. KNU22050010 og KNU22050011 frá 6. júlí 2022.

Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana.

Frávísun

Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands 2. desember 2021 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd á grundvelli lokamálsliðar 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Athygli kæranda er einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Tómas Hrafn Sveinsson

Bjarnveig Eiríksdóttir Gunnar Páll Baldvinsson