22. október 2020

Nr. 361/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 22. október 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 361/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU20070040

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 28. júlí 2020 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Kólumbíu (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 7. júlí 2020, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til þrautaþrautavara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla með vísan til 78. gr. laga um útlendinga. Í öllum tilvikum krefst kærandi þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 13. febrúar 2020. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 25. maí 2020 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 7. júlí 2020, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 28. júlí 2020. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 17. ágúst 2020. Þá bárust viðbótargögn þann 14. október 2020.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna hótana af hálfu skæruliðahópsins ELN.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og vegna sérstakra tengsla við landið skv. 74. gr. og 78. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda er vísað til viðtals hans hjá Útlendingastofnun. Þar hafi kærandi greint frá ástæðum þess að hann hafi flúið heimaríki sitt. Þá hafi kærandi greint frá því að eiga bróður sem búi hér á landi ásamt eiginkonu sinni og börnum þeirra. Í viðtali hjá Útlendingastofnun hafi kærandi greint frá því að hann hafi fæðst í borginni [...] í Kólumbíu og flust til Venesúela um aldamótin 2000 þar til hann hafi á ný snúið til Kólumbíu árið 2018, vegna neyðarástands í Venesúela. Kærandi hafi greint frá því að þegar hann hafi verið barn að aldri hafi móðir hans átt nokkur apótek í Kólumbíu og að hún hafi sætt fjárkúgunum (s. vacunas) af hálfu glæpahópa á vegum ELN. Hún hafi þó neitað að láta undan og í kjölfarið hafi bróðir kæranda verið stunginn tvisvar í síðuna. Móðir kæranda hafi óttast um afdrif barna sinna og því sent þau úr landi. Kærandi hafi verið sendur til Venesúela þar sem hann hafi frá þeim tíma alist upp í umsjá frænku sinnar. Í Venesúela hafi hann starfað sem sendill og við komuna til Kólumbíu hafi hann fengið starf sem bílstjóri hjá húsgagnafyrirtæki. Vinnan hafi gengið vel þar til hann hafi í tvígang fengið símtöl þar sem hann hafi verið beðinn um að leggja bílnum á afviknum stað og skilja þar eftir með farminum. Kærandi hafi tilkynnt yfirmönnum sínum um símtölin og þeir hafi kvaðst ætla að skoða málið. Í kjölfarið hafi kærandi hætt að fara með sendingar utan [...]. Kærandi kvað tvo samstarfsmenn sína hafa komið til kæranda og sagt honum að hann væri í miklum vandræðum, hann ætti við ELN að etja og þar sem hann hafi óhlýðnast fyrirmælum samtakanna væri líf hans í hættu. Framangreindir samstarfsmenn hans hafi kvöld eitt reynt að brjótast inn á heimili kæranda og hafi nágrannar hans hringt á lögreglu. Kærandi hafi í kjölfarið fundið sig knúinn til að segja upp starfi sínu af ótta við mennina og ELN en honum hafi þó áfram borist símtöl með hótunum. Kærandi hafi því skipt um símanúmer en þegar hann hafi átt erindi á fyrri vinnustað hafi mennirnir hótað honum lífláti. Kærandi kvað sig hafa leitað til saksóknara (s. fiscalía) sem kvað sig ekki geta aðhafst þar sem kærandi hafi ekki starfað lengur hjá fyrirtækinu en leiðbeint honum um að hafa samband við lögreglu ef mennirnir myndu aðhafast eitthvað frekar.

Í greinargerð kæranda er með vísan til heimilda fjallað almennt um aðstæður í heimaríki kæranda. Þar kemur m.a. fram að síðustu 50 ár hafi geisað vopnuð átök þar í landi og rúmlega 200.000 manns hafi látið lífið og tugir þúsunda horfið. Mannskæð átök hafi m.a. veikt stöðu stjórnvalda og dregið úr getu þeirra til að sinna samfélagslegu hlutverki sínu og vernda borgara landsins. Á meðal alvarlegustu mannréttindabrota sem framin séu í landinu séu m.a. morð í skjóli refsileysis og pyndingar og handahófskenndar handtökur af hálfu öryggissveita ríkisins og ólöglegra vopnaðra hópa. Skæruliðahreyfingar, uppreisnarhópar og ólöglegir vopnaðir glæpahópar hafi framið fjölda ódæðisverka á ári hverju og að stjórnvöld veiti þegnum sínum ekki fullnægjandi vernd. Þrátt fyrir að yfirvöld hafi árið 2016 gert friðarsamkomulag við skæruliðahópinn FARC (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People´s Army) hafi m.a. innleiðingu samkomulagsins í lög ítrekað verið frestað. Þá hafi ofbeldi af hálfu andófs- og afsprengihópa FARC aukist til muna síðastliðin tvö ár og fjöldi meðlima í slíkum hópum fari vaxandi. Blóðug átök tengd einum stærsta skæruliðahóp landsins, ELN (e. National Liberation Army), geisi enn ásamt átökum tengdum öðrum skæruliðahópum. Þá sé spilling útbreidd á öllum stigum stjórnsýslunnar og hjá yfirvöldum.

Aðalkrafa kæranda er að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og honum verði veitt alþjóðleg vernd hér á landi með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga enda sæti hann ofsóknum í heimaríki sínu og grundvallarmannréttindi hans séu ekki tryggð af hálfu stjórnvalda. Kærandi hafi flúið heimaríki vegna ofsókna sem hann hafi sætt af hálfu vopnaðs glæpahóps, n.t.t. skæruliðahópsins ELN, sem hafi falist í alvarlegum hótunum, m.a. líflátshótunum, tilraunar til innbrots hjá kæranda og fjárkúgunum þar sem meðlimir hópsins hafi krafist þess að kærandi léti af hendi stóran vinnubíl sem hann hafi ekið ásamt þeim varningi sem var í bílnum. Kærandi telji yfirgnæfandi líkur á að hann muni sæta áframhaldandi ofsóknum verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis. Kærandi vísar til leiðbeininga Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um umsóknir um alþjóðlega vernd vegna gengjaofbeldis, m.a. varðandi það að fórnarlömb gengjatengdra glæpa geti talist til aðila tiltekins þjóðfélagshóps samkvæmt alþjóðasamningi um stöðu flóttamanna og að fjölskyldumeðlimir þolenda gengjaofbeldis geti einnig sætt ofsóknum og tilheyrt þjóðfélagshópi á grundvelli gengjatengdra glæpa. Þá telji kærandi að hópurinn ELN flokkist samkvæmt framangreindum leiðbeiningum sem glæpagengi. Kærandi hafi ekki gengist við kröfum hópsins og telji ljóst að hann sé þolandi og skotmark ELN. Vegna spillingar og vanrækslu lögregluyfirvalda telji kærandi að lögregla hafi hvorki vilja né getu til að veita honum vernd í heimaríki.

Þá telji kærandi að með því að senda hann til heimaríkis yrði brotið gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 42. gr. laga um útlendinga og að auki bryti slík ákvörðun í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. samnings um réttarstöðu flóttamanna og því beri að veita honum vernd með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Varakrafa kæranda er að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og honum verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Með hliðsjón af 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, lögskýringargögnum að baki ákvæðinu og öðrum gögnum telji kærandi ljóst að hann uppfylli öll skilyrði þess að hljóta viðbótarvernd þar sem hann sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í heimaríki sínu.

Til þrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda veitt dvalarleyfi hér á landi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til athugasemda við ákvæðið, sem fylgdu frumvarpi að lögum um útlendinga, upplýsinga um heimaríki og frásagnar sinnar og telji ljóst að hann geti ekki lifað öruggu og eðlilegu lífi fjarri ofbeldi og hefndaraðgerðum í heimaríki sínu.

Til þrautaþrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda veitt dvalarleyfi hér á landi á grundvelli sérstakra tengsla, sbr. 78. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til heimildar skv. 1. mgr. 78. gr. laga um útlendinga og að í 3. mgr. ákvæðisins komi fram að heildstætt mat skuli fara fram á tengslum umsækjanda við landið. Þá vísar kærandi til leiðbeinandi sjónarmiða sem gefin voru út af innanríkisráðuneytinu í gildistíð eldri laga um útlendinga, nr. 96/2002, og að þar hafi m.a. komið fram að líta ætti til þess hvort umsækjandi eigi „nákomna ættingja“ hér á landi og að fram þurfi að fara heildarmat á aðstæðum umsækjanda, m.a. með tilliti til fjölskyldusögu, fjölskylduaðstæðna og fjölskyldutengsla. Þá hafi þar ekki verið um tæmandi talningu að ræða á þeim atriðum sem koma eigi til skoðunar heldur verði að meta hvert tilvik sérstaklega með hliðsjón af aðstæðum umsækjanda. Eldri bróðir kæranda búi hér á landi ásamt eiginkonu sinni og börnum þeirra og hafi kærandi þegið stuðning bróður síns við flótta sinn hingað til lands. Kærandi hafi kveðið sig vera í góðum og miklum samskiptum við bróður sinn og fjölskyldu hans hér á landi og að hann njóti stuðnings þeirra og kirkjunnar sem þau tilheyri hér á landi. Kærandi telji ljóst að tengsl hans við bróður sinn séu honum mikilvæg enda hafi kærandi ekki notið fjölskyldu sinnar frá því hann hafi flúið frá Kólumbíu á barnsaldri.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað kólumbísku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé kólumbískur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kólumbíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

2018 Country Reports on Human Rights Practices – Colombia (US Department of State, 13. mars 2019);
2019 Country Reports on Human Rights Practices – Colombia (US Department of State, 11. mars 2020);
A fractured peace, A Reuters Special Report (Reuters International, 26. apríl 2018);
Achieving Health Outcomes in Colombia. Civil Registration and Vital Statistics System, Unique Personal Identification Number, and Unified Beneficiary Registry System for Births and Death (World Bank Group, 2019);
Amnesty International Report 2017/18 - Colombia (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Annual Report 2019 – Colombia (Amnesty International, 27. febrúar 2020);
Colombia – Peace and Stability in the Post-Conflict Era (Center for Strategic and International Studies (CSIS), mars 2014);
Colombia 2020 Crime and Safety Report (US Department of State, Bureau of Diplomatic Security, 13. mars 2020);
Colombia at a Stabilization Crossroads (Center for Strategic and International Studies (CSIS), 5. mars 2020);
Colombia Travel Advisory (US Department of State, Bureau of Consular Affairs, skoðað 7. október 2020);
Colombia: Fact-Finding Mission Report. Conflict Dynamics in the Post-FARC-EP Period and State Protection (Immigration and Refugee Board of Canada, mars 2020);
Colombia’s Armed Groups Battle for the Spoils of Peace. Latin America Report No 63 (International Crisis Group (ICG), 19. október 2017);
Foreign travel advice: Colombia (UK Foreign and Commonwealth Office, skoðað 15. október 2020);
Freedom in the World 2020 – Colombia (Freedom House, 4. mars 2020);
In the Shadow of “No“: Peace after Colombia’s Plebiscite. Latin America Report No. 60 (International Crisis Group (ICG), 31. janúar 2017);
Localized Armed Conflicts – Report on Illegal Armed Groups in Colombia 2017-2018 (Indepaz, desember 2018);
Primary Health Care Systems (Prymasis). Case study from Colombia (World Health Organization, 2017);
Recycled Violence, Abuses by FARC dissident groups in Tumaco on Colombia’s Pacific Coast (Human Rights Watch, 13. desember 2018);
Situation of human rights in Colombia. Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights (UN Human Rights Council, 8. maí 2020);
Social Security Throughout the World, The Americas, 2019 - Colombia (Social Security Administration. Office of Retirement and Disability Policy. Office of Research, Evaluation, and Statistics, mars 2020);
The Missing Peace: Colombia’s New Government and Last Guerrillas. Latin America Report No 68 (International Crisis Group (ICG), 12. júlí 2018);
The World Factbook: Colombia (CIA, skoðað 7. október 2020);
Travel advice and advisories for Colombia (The Government of Canada, uppfært 21. september 2020);
UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum- Seekers from Colombia (UNHCR, september 2015);
Upplýsingar af vefsíðu Colombia Reports (https://www.colombiareports.com);
Upplýsingar af vefsíðu InSight Crime (https://www.insightcrime.org);
Upplýsingar af vefsíðu kólumbíska heilbrigðis- og félagsmálaráðuneytisins (https://www.minsalud.gov.co);• Upplýsingar af vefsíðu Refugees International (https://www.refugeesinternational.org);
World Report 2018 – Events of 2017 (Human Rights Watch, 18. janúar 2018);
World Report 2019 – Events of 2018 (Human Rights Watch, 4. febrúar 2019) og
World Report 2020 – Events of 2019 (Human Rights Watch, 14. janúar 2020).

Kólumbía er stjórnarskrárbundið lýðveldi með um 50 milljónir íbúa. Um 79% íbúa aðhyllast kaþólska trú. Þann 5. nóvember 1945 gerðist Kólumbía aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1969. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám allrar mismununar gegn konum árið 1982 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 1987.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að helstu vandamál á sviði mannréttinda í landinu séu m.a. handahófskennd morð, pyndingar, víðtæk spilling, nauðganir og misnotkun kvenna og barna af hálfu ólöglegra vopnaðra hópa í landinu og ofbeldi gegn LGBTI einstaklingum.

Af framangreindum heimildum má ráða að glæpa- og morðtíðni í Kólumbíu sé há og að glæpahópar séu starfandi víðs vegar um landið og séu ráðandi á ákveðnum svæðum, einkum í héruðunum Cauca, Nariño, Catatumbo og Norte de Santander. Þeir stærstu og þekktustu hafi verið skæruliðahóparnir FARC-EP (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People’s Army) og ELN (e. National Liberation Army). Þá séu þar einnig starfandi svokallaðir NAG (e. New Armed Groups) sem hafi sprottið út frá hersveitum sem áður hafi starfað í landinu. Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að í kjölfar undirritunar friðarsamkomulags stjórnvalda við skæruliðahópinn FARC, hafi formlegri afvopnun hópsins lokið árið 2017 og það sama ár hafi fyrrum meðlimir myndað stjórnmálaflokk og tekið þátt í þingkosningum í mars árið 2018. Í ársskýrslu Human Rights Watch frá 2019 kemur fram að ofbeldi tengt vopnuðum hópum og afsprengihópum FARC hafi aukist á ný árið 2018 eftir að hafa í fyrstu dregist saman í kjölfar vopnahlés við FARC árið 2015. Í ársskýrslu samtakanna frá 2020 kemur fram að her landsins hafi áætlað að meðlimir í afsprengihópum FARC væru nú fleiri en 2.300 talsins. Þá kemur fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að meðlimir ELN séu um 3.000 talsins og að hópurinn hafi á árunum 2018-2020 framið ýmsa ofbeldisglæpi víða um landið. Þá hafi friðarviðræður stjórnvalda við ELN siglt í strand eftir að hópurinn lýsti yfir ábyrgð á sprengju sem sprakk í lögregluskóla í höfuðborg landsins Bógóta í janúar 2019 og hafi ekki hafist að nýju. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að vopna- og fíkniefnahópar starfi enn með einhverjum tengslum við ofangreinda skæruliðahópa en slíka hópa skorti sameinaða stefnu og yfirstjórn á landsvísu og hugmyndafræði sem hafi einkennt fyrrnefnda skæruliðahópa. Í skýrslu Flóttamannastofnunar frá 2015 kemur fram að sumir glæpahópar stundi fjárkúganir og krefji ákveðna hópa fólks um greiðslur fyrir vernd (s. Vacuna).

Í þeim heimildum sem kærunefnd hefur kynnt sér kemur fram að borgin [...]. Þar búi um 500.000 manns og borgin sé [...]. Samkvæmt þeim upplýsingum sem fram koma á stafrænu korti á vefsíðunni Columbia Reports frá 3. september 2020 þar sem sjá má virkni ýmissa ólöglegra vopnaðra hópa í Kólumbíu, þ. á m. Clan del Golfo, ELN og FARC, á ákveðnum tímabilum undanfarin ár, hefur hópurinn ELN ekki verið virkur í [...]. Aðrir hópar, þ. á m. Clan del Golfo, hafa þó verið virkir í [...] og ELN hefur verið með starfsemi í borginni [...] sem er í um 30 kílómetra fjarlægð frá [...].

Á meðal þess sem fram kemur í framangreindum heimildum er að spilling sé umtalsverð á meðal stjórnmálamanna og innan lögreglu landsins. Þó kemur m.a. fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að forseta- og þingkosningar í júní árið 2018 hafi verið taldar hafa farið fram með frjálsum og sanngjörnum hætti og þær hafi verið hinar friðsömustu í áratugi. Í skýrslu samtakanna Freedom House frá því í mars sl. kemur t.a.m. fram að spillingar gæti víða í kólumbísku stjórnkerfi. Á síðustu árum hafi komið upp á yfirborðið hneykslismál tengd ýmsum alríkisstofnunum sem hafi verið rannsökuð og sakfellt hafi verið fyrir brot, þ. á m. brot háttsettra embættismanna.Þá hafi refsileysi innan öryggissveita landsins verið vandamál en stjórnvöld hafi á síðustu árum aukið þjálfun liðsmanna öryggissveita landsins hvað varðar mannréttindi ásamt því að rannsaka og sakfella í auknum mæli brot liðsmanna þeirra. Þá hafi dregið úr samstarfi á milli öryggissveita og ólöglegra vopnahópa. Mannréttindasamtök hafi þó gagnrýnt að á sumum svæðum virðist afsprengihópar fá að starfa því sem næst óáreittir. Lögregla (s. Policía Nacional de Colombia) heyri undir varnarmálaráðuneyti landsins og sé fagmannlegri en í nágrannaríkjum Kólumbíu en skortur sé á fullnægjandi fjármagni og mannafla. Ennfremur hafi lögreglan verið sökuð um að vinna með glæpamönnum og að vera ekki til staðar á strjálbýlli svæðum þar sem hættulegir hópar séu virkir. Lögreglan sé með sérstakt símanúmer, Transparencia Institucional, sem unnt sé að hringja í telji fólk sig hafa orðið fyrir áreitni eða spillingu af hálfu lögreglu. Kveðið sé á um skipan embættis ríkissaksóknara (s. La Fiscalía General de la Nación) í stjórnarskrá Kólumbíu og er unnt að leita til embættisins vegna spillingar lögreglu. Þá sé jafnframt starfandi umboðsmaður (s. Defensoría del Pueblo Colombia) þar í landi. Í skýrslu frá bandaríska utanríkisráðuneytinu um glæpi og öryggi í Kólumbíu frá 13. mars sl. kemur m.a. fram að lögregluyfirvöld í Kólumbíu séu alla jafna öflug og fagleg. Verulega hafi dregið úr ofbeldi í landinu öllu á síðustu 20 árum m.a. hafi morðtíðni árið 2017 verið sú lægsta í fjóra áratugi en hafi risið lítillega árið 2018. Megi rekja þessa fækkun ofbeldisglæpa einkum til friðarsamkomulagsins við FARC og vopnahlés og friðarviðræðna við ELN. Í framangreindri skýrslu sendifulltrúa Sameinuðu þjóðanna um stöðu mannréttinda í Kólumbíu frá 8. maí sl. kemur fram að í samanburði við árin á undan hafi tíðni glæpa og ofbeldis í landinu árið 2019 verið há. Má ætla að það stafi m.a. af því að friðarviðræðum við ELN hefur verið hætt sem og aukinnar starfsemi afsprengihópa FARC.

Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að um 7,8 miljónir íbúa í Kólumbíu séu vegalausir innanlands (e. internally displaced people), flestir vegna vopnaðra átaka í landinu. Þá hafi hætta af ólöglegum vopnuðum hópum í landinu valdið fólksflutningum bæði í þéttbýli sem og í dreifbýli. Samkvæmt lögum hafi 52 opinberar stofnanir í Kólumbíu það hlutverk að veita einstaklingum sem hafi þurft að flýja heimkynni sín aðstoð. Jafnframt séu fjöldi félaga og samtaka í samstarfi með stjórnvöldum og hafi tekið að sér að veita mannúðaraðstoð til þeirra sem hafi þurft að flytjast á brott frá heimasvæði sínu. Stjórnvöld hafi þó sætt gagnrýni fyrir seinar og ófullnægjandi aðgerðir.

Samkvæmt stjórnarskrá Kólumbíu eiga ríkisborgarar rétt á grunnheilbrigðisþjónustu og félagslegri aðstoð í landinu. Samkvæmt fréttum á vef Colombia Reports var atvinnuleysi í landinu árið 2019 10,5% og hafi aukist verulega á árinu 2020. Ráðuneyti heilbrigðis- og félagslegrar verndar (s. Ministerio de Salud y de Protección Social) ber ábyrgð á að hafa eftirlit með og samræma þjónustu á starfssviði sínu á landsvísu. Samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu frá 2015 (s. La Ley Estatutaria de Salud 1751 de 2015) telst heilbrigði til grundvallar mannréttinda og bann er lagt við því að synja sjúklingum um nauðsynlega heilbrigðisþjónustu á grundvelli efnahagslegrar stöðu.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi byggir umsókn sína m.a. á því að hann óttist ofsóknir vegna aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi, þ.e. sem þolandi gengjaofbeldis af hálfu skæruliðahópsins ELN. Þá telur kærandi að yfirvöld Kólumbíu muni ekki geta veitt honum aðstoð þar í landi þar sem ELN starfi um allt landið.

Við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun lagði kærandi fram gögn til stuðnings frásögn sinni, þ. á m. gagn frá Venesúela og stuðningsbréf frá bróður kæranda sem búsettur er hér á landi.

Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á endurritum af viðtölum hans hjá Útlendingastofnun, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kæranda. Í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 25. maí 2020, greindi kærandi m.a. frá því að vera fæddur í borginni [...]. Í kjölfar þess að kærandi hafi orðið að yfirgefa Venesúela eftir um 18 ára dvöl þar í landi hafi hann snúið til [...] og fengið starf sem bílstjóri hjá húsgagnafyrirtæki. Þar hafi kærandi orðið fyrir hótunum tveggja samstarfsmanna sinna sem kærandi kveður vera meðlimi ELN. Þegar kærandi hafi neitað að veita liðsinni sitt, hafi honum farið að berast hótanir frá meðlimum ELN. Reynt hafi verið að brjótast inn á heimili kæranda og lögregla hafi komið á vettvang. Þegar kærandi hafi kært hótanirnar til embættis saksóknara (s. fiscalía) hafi honum verið greint frá því að lítið væri hægt að gera og að bíða þyrfti annars atviks til að unnt væri að aðhafast eitthvað en honum sagt að hringja á lögreglu ef á þyrfti að halda. Telur kærunefnd ekki ástæðu til að efast um að kærandi hafi orðið fyrir einhverskonar áreiti áður en hann yfirgaf heimaríki sitt.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hann óttist ofsóknir af hálfu kólumbískra yfirvalda sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu. Þrátt fyrir að gögn um aðstæður í Kólumbíu bendi til þess að glæpahópar séu áhrifamiklir á sumum svæðum í Kólumbíu, er það mat kærunefndar að gögn sýni fram á að á öruggari svæðum geti kólumbísk yfirvöld almennt verndað grundvallarmannréttindi ríkisborgara sinna. Kærandi kveðst hafa búið í borginni [...] í Kólumbíu. Heimildir benda ekki til þess að ítök og áhrif glæpa- eða skæruliðahópa séu slík í [...]að ómögulegt sé fyrir kæranda að leita aðstoðar yfirvalda. Þá hefur kærandi greint frá því að hann hafi verið þar búsettur frá árinu 2018, stundað atvinnu og leitað liðsinnis yfirvalda vegna þess áreitis sem hann hafi orðið fyrir. Kærandi hefur ekki lagt fram gögn sem leggja grunn að þeim staðhæfingum hans að yfirvöld í heimaríki hans hafi ekki aðhafst frekar í málinu, eða að þau muni ekki aðhafast frekar. Kærandi hefur ennfremur ekki lagt fram gögn sem styðja við þá staðhæfingu hans að þeir sem standi að baki þeim hótunum sem hann kveður að sér hafi borist hafi tengsl við áðurnefnd samtök, ELN. Þá telur kærunefnd rétt að líta til þess að í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 25. maí 2020, greindi kærandi frá því að hann teldi ástæðu þess að ELN hafi ekki rænt sendibílnum með valdi væri sú að mikið væri af lögreglumönnum á ferð á svæðinu sem fylgist vel með öllu og einnig væri mikið af óeinkennisklæddum lögreglumönnum á ferð. Þær heimildir sem kærunefnd hefur kynnt sér og vísað hefur verið til að framan bera ekki með sér að samtökin séu mjög virk eða sýnileg í [...] eða að yfirvöld fari ekki með stjórn á svæðinu. Með vísan til framangreinds er það því mat kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á að hann eigi á hættu ofsóknir af hálfu skæruliðahópa í [...] í Kólumbíu, þ. á m. af hálfu ELN. Jafnframt hefur ekki verið sýnt fram á að stjórnvöld í Kólumbíu geti ekki eða vilji ekki veita honum vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir, sbr. c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi hefur því raunhæfan möguleika á að leita ásjár stjórnvalda í heimaríki sínu telji hann sig þurfa á aðstoð þeirra að halda.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Kærandi vísar til þess að hann sé í hættu vegna hótana frá glæpagengi og ótryggs ástands í heimaríki. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að ástandið í Kólumbíu sé víða ótryggt, sumum svæðum sé að mestu leyti stjórnað af glæpa- eða skæruliðahópum og að íbúar landsins kunni að eiga á hættu að vera beittir ofbeldi af hálfu slíkra hópa. Það er mat kærunefndar að frásögn kæranda af almennu ástandi í Kólumbíu sé í meginatriðum í samræmi við fyrirliggjandi gögn og upplýsingar um heimaríki hans. Þótt glæpatíðni sé há og glæpahópar starfi í landinu er það mat kærunefndar að þau gögn og heimildir sem nefndin hefur yfirfarið við meðferð málsins bendi ekki til þess að aðstæður í borginni [...], sem kærandi kveðst hafa búið í, séu slíkar að kærandi eigi á hættu meðferð sem brjóti í bága við 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Að virtum framburði kæranda, gögnum málsins og landaupplýsingum er það mat kærunefndar að kærandi eigi ekki á hættu að sæta dauðarefsingum, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða verða fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki sé greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka, verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Kærandi hefur greint frá erfiðum aðstæðum í heimaríki vegna starfsemi glæpahópa og að yfirvöld geti ekki veitt honum fullnægjandi vernd. Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur m.a. fram að ákvæði 1. mgr. 74. gr. vísi til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Í athugasemdunum kemur jafnframt fram að erfiðar almennar aðstæður geta tekið til óvenjulegra aðstæðna á borð við náttúruhamfarir eða langvarandi stríðsástand í heimaríki. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir er ljóst að þrátt fyrir að ótryggt ástand ríki á ákveðnum landsvæðum í heimaríki kæranda eigi það ekki við um borgina [...], þar sem kærandi kveður sig hafa alist upp til um tólf ára aldurs og síðan búið þar og starfað frá árinu 2018, þar til hann hafi komið til Íslands í febrúar 2020. Með vísan til umfjöllunar um aðstæður í heimaríki telur kærunefnd að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að grundvöllur sé til veitingar dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Þá hefur kærandi jafnframt greint frá því að hann sjái fram á að félagslegar aðstæður hans í heimaríki verði bágbornar verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis. Kærandi sé ungur maður sem sé ekki í samskiptum við fjölskyldu sína í Kólumbíu. Í athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimalandi og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðara stöðu þeirra í heimalandi, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Með vísan til fyrri umfjöllunar er það mat kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á ríka þörf á vernd á grundvelli félagslegra aðstæðna.

Kærandi kveðst vera við góða andlega og líkamlega heilsu en að hann hafi þurft að taka lyf í heimaríki vegna of hás blóðþrýstings. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér verður ekki ráðið annað en að kærandi hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu og lyfjum í heimaríki sínu.

Kærunefnd hefur jafnframt litið til þeirra tímabundnu erfiðleika sem heimaríki kæranda kann að þurfa að glíma við vegna Covid-19 faraldursins. Kærunefnd telur þá erfiðleika ekki vera þess eðlis að þeir leiði til þess, einir og sér eða í samhengi við önnur gögn málsins, að heimilt sé að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla skv. 1. mgr. 78. gr. laga um útlendinga

Kærandi gerir þá kröfu til þrautaþrautavara að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla við landið, sbr. 78. gr. laga um útlendinga. Þrátt fyrir að Útlendingastofnun hafi ekki talið sér skylt að fjalla um framangreinda kröfu komst stofnunin að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfyllti ekki skilyrði þess að fá útgefið dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla hér á landi. Kærunefnd telur að með því hafi stofnunin í reynd ákvarðað um kröfu kæranda og að sú ákvörðun sé kæranleg til kærunefndar skv. 7. gr. laga um útlendinga.

Samkvæmt 1. mgr. 78. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi á grundvelli þess að hann teljist hafa sérstök tengsl við landið, að fullnægðum skilyrðum 1. og 2. mgr. 55. gr., sé hann eldri en 18 ára og falli ekki undir ákvæði um önnur dvalarleyfi samkvæmt lögum þessum eða fullnægi ekki skilyrðum þeirra. Til sérstakra tengsla geta m.a. talist tengsl sem útlendingur hefur stofnað til meðan á dvöl hans hér á landi hefur staðið samkvæmt útgefnu dvalarleyfi sem verður ekki endurnýjað eða hefur verið afturkallað vegna breyttra aðstæðna eða annarra atvika, sbr. 2. mgr. 78. gr. laga um útlendinga. Í 3. mgr. 78. gr. er kveðið á um að heildstætt mat skuli fara fram á tengslum umsækjanda við landið. Við það mat skal að jafnaði horft til lengdar lögmætrar dvalar. Jafnframt er heimilt að líta til fjölskyldutengsla, þ.e. fjölskyldusamsetningar umsækjanda með tilliti til umönnunarsjónarmiða, sbr. a-lið 3. mgr. 78. gr. laga um útlendinga, og félagslegra og menningarlegra tengsla við landið á grundvelli atvinnuþátttöku eða annarra sambærilegra tengsla, sbr. b-lið 3. mgr. 78. gr. laganna.

Þrátt fyrir að útlendingur hafi ekki dvalist hér á landi getur hann í undantekningartilvikum talist hafa sérstök tengsl við landið þegar heildstætt mat á aðstæðum hans leiðir til þess, t.d. ef rík umönnunarsjónarmið eru til staðar og bersýnilega væri ósanngjarnt að veita umsækjanda ekki dvalarleyfi á grundvelli þeirra, sbr. 4. mgr. 78. gr. laga um útlendinga. Í athugasemdum við 78. gr. í frumvarpi til laga um útlendinga segir að ákvæðið geti t.d. átt við þegar einstaklingur sé einn eftir án fjölskyldumeðlima í heimaríki og þarfnist umönnunar og aðstoðar fjölskyldumeðlima sem búi hér á landi. Samkvæmt 9. mgr. 78. gr. setur ráðherra reglugerð um nánari skilyrði fyrir veitingu dvalarleyfis samkvæmt 78. gr., m.a. um hvenær geti komið til beitingar undantekningarreglu 4. mgr. ákvæðisins.

Í 20. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 hefur ráðherra sett fram skilyrði fyrir veitingu dvalarleyfis á grundvelli sérstakra tengsla hafi umsækjandi ekki búið á Íslandi. Er þar kveðið á um að útgáfa slíks dvalarleyfis sé heimil eigi umsækjandi uppkomið barn eða foreldri sem býr á Íslandi og sé íslenskur ríkisborgari eða hafi ótímabundið dvalarleyfi eða dvalarleyfi sem myndað getur grundvöll fyrir ótímabundið dvalarleyfi. Umsækjandi þarf að sýna fram á að hann hafi verið á framfæri þessa aðstandanda í að minnsta kosti ár og að fjölskyldu og félagsleg tengsl hans við heimaríki séu slík að bersýnilega ósanngjarnt væri að veita honum ekki dvalarleyfi hér á landi. Þá kemur fram að umönnunarsjónarmið önnur en framfærsla þurfi að jafnaði að mæla með veitingu dvalarleyfis.

Af fyrirliggjandi gögnum málsins verður ráðið að kærandi, sem er [...] ára gamall einhleypur karlmaður, er ríkisborgari Kólumbíu og dvaldi um tíma í Venesúela. Kærandi hefur aldrei haft dvalarleyfi á Íslandi og ekki verið hér í lögmætri dvöl frá komu sinni hingað til lands í febrúar sl. Þá á kærandi hvorki foreldra né uppkomið barn hér á landi. Kærandi hefur greint frá því að eina fjölskylda hans sé hér á landi og að hann eigi ekki fjölskyldu í heimaríki. Bróðir kæranda, sem búsettur sé hér á landi ásamt fjölskyldu sinni, hafi veitt honum liðsinni í Kólumbíu og greitt fyrir hluta ferðakostnaðarins hingað til lands. Þá hafi bróðir kæranda hjálpað honum eftir komuna hingað til lands, t.d. með því að gefa honum föt. Við málsmeðferð hjá Útlendingastofnun lagði kærandi m.a. fram stuðningsbréf, dags. 20. ágúst 2020, þar sem bróðir kæranda lýsir m.a. þeim stuðningi sem hann hafi veitt kæranda í heimaríki þeirra.

Samkvæmt framansögðu verður lagt til grundvallar að kærandi eigi bróður hér á landi. Þann 12. október 2020 leiðbeindi kærunefnd um framlagningu frekari gagna, t.a.m. um það með hvaða hætti kærandi teldi sig uppfylla skilyrði ákvæðis 78. gr. laga um útlendinga um sérstök tengsl við landið. Þann 14. október s.á. barst kærunefnd svar frá talsmanni kæranda þar sem tölvupóstur frá bróður kæranda ásamt fylgigögnum var áframsendur til nefndarinnar. Þar kom m.a. fram að börn bróður kæranda hafi myndað góð tengsl við kæranda. Bróðir kæranda hafi ekki haldið bókhald um allar greiðslur til kæranda, utan þriggja og fylgdu gögn þeim til staðfestingar. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd bárust sendi bróðir kæranda honum samtals um 250 evrur í tveimur greiðslum í ágúst og október árið 2019. Af gögnum málsins og framburði kæranda verður ekki séð að umönnunarsjónarmið séu fyrir hendi sem styðji umsókn hans. Þrátt fyrir að kærunefnd fallist á að kærandi hafi þegið einhvern stuðning frá bróður sínum hér á landi og í heimaríki má af gögnum málsins ráða að kærandi hafi verið á framfæri íslenskra stjórnvalda síðan hann kom hingað til lands í febrúar á þessu ári.

Þegar litið er á gögn málsins og aðstæður kæranda í heild er ekki talið að rík umönnunarsjónarmið séu fyrir hendi í málinu, né heldur verða fjölskyldu- og félagsleg tengsl kæranda við heimaríki metin sem svo að bersýnilega væri ósanngjarnt að veita honum ekki dvalarleyfi hér á landi. Það er mat kærunefndar að kærandi hafi nokkur tengsl við landið en að ekki verði litið svo á að tengslin séu mjög sterk. Niðurstaða heildarmats á tengslum kæranda við landið er því að hann uppfylli ekki skilyrði 78. gr. laga um útlendinga um dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 13. febrúar 2020 og sótti um alþjóðlega vernd þann sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 43. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga og þegar litið er til ferðatakmarkana vegna Covid-19 faraldursins teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Í ljósi COVID-19 faraldursins er athygli kæranda einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.

Jóna Aðalheiður Pálmadóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir Þorbjörg Inga Jónsdóttir