Mál nr. 13/2010

Fimmtudaginn 3. júní 2010

A

gegn

Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Jóna Björk Helgadóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 7. apríl 2010 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dags. 5. apríl 2010. Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs (hér eftir nefndur Fæðingarorlofssjóður) sem tilkynnt var með bréfi, dags. 12. janúar 2010, um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem foreldri í fullu námi. Var í bréfinu tiltekið að kærandi teldist ekki hafa uppfyllt skilyrðið um að hafa stundað fullt nám í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir áætlaðan fæðingardag barnsins.

Með bréfi, dags. 7. apríl 2010, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs sem barst með bréfi, dags. 14. apríl 2010.

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dags. 15. apríl 2010, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Ekki bárust frekari athugasemdir frá kæranda.

I.

Sjónarmið kæranda.

Kærandi greinir frá því að áætlaður fæðingardagur barns hennar hafi verið 8. janúar 2010. Hún hafi byrjað í fæðingarorlofi 1. janúar 2010 en barnið hafi fæðst Y. janúar. Kærandi greinir einnig frá því að hún hafi útskrifast úr B-fræði frá C-háskóla þann 30. júní 2009 eftir sex ára samfellt nám. Hún hafi því verið sex mánuði í skóla á árinu 2009 eða frá og með janúar til loka júní.

Kærandi kveðst hafa byrjað að vinna í byrjun ágústmánaðar á Íslandi og því ekki náð að vinna í sex mánuði fyrir áætlaðan fæðingardag og vantað átta daga upp á að hún næði að vera í námi í sex mánuði á síðastliðnum tólf mánuðum fyrir áætlaðan fæðingardag. Kærandi greinir jafnframt frá því að á heimasíðu Fæðingarorlofssjóðs standi að heimilt sé að greiða foreldri fæðingarstyrk námsmanna þegar foreldri hefur lokið a.m.k. einnar annar námi og hefur síðan verið samfellt á innlendum vinnumarkaði. Skilyrði sé að nám og starf hafi verið samfellt í sex mánuði. Þá greinir kærandi frá því að vegna sumarfrís sem hún hafi tekið í júlímánuði 2009 eftir útskrift virðist hún ekki uppfylla skilyrði um nám og vinnu samfleytt í sex mánuði á síðastliðnum tólf mánuðum. Hún hafi því fengið að vita að hún uppfyllti ekki skilyrði um fæðingarstyrk námsmanna og að hún eigi eingöngu rétt á fæðingarstyrk eins og hún hafi verið bæði utan skóla og/eða vinnumarkaðar síðastliðið ár. Raunin sé á hinn bóginn sú að hún hafi einungis verið utan skóla og vinnu í aðeins einn mánuð, þ.e. júlí 2009.

Kærandi greinir frá því að hún fái eingöngu greiddan fæðingarstyrk foreldris utan vinnumarkaðar og/eða skóla en ekki fæðingarstyrk námsmanna. Því virðist sem hún uppfylli engar kröfur um fæðingarorlof, hvorki sem námsmaður né launþegi. Staðreyndin sé samt sú að undanfarna tólf mánuði fyrir áætlaðan fæðingardag barnsins hafi hún verið í fimm mánuði og 22 daga í skóla, þ.e. á tímabilinu frá 8. janúar 2009 til 30. júní 2009, og fimm mánuði í vinnu, þ.e. á tímabilinu frá byrjun ágúst til loka desember 2009. Kærandi hafi byrjað í fæðingarorlofi 1. janúar 2009 og barnið hafi fæðst Y. janúar. Hún hafi útskrifast úr námi 30. júní 2009 eftir sex ára samfellt nám. Hún hafi því verið í sex mánuði í skóla á árinu 2009, þ.e. frá byrjun janúar til loka júní.

Að lokum bendir kærandi á að á síðustu tólf mánuðum fyrir upphaf fæðingarorlofs sé eingöngu einn mánuður, þ.e. júlí 2009, sem hún hafi hvorki verið í námi né vinnu. Þá greinir kærandi frá því að áætlaður fæðingardagur barnsins hafi verið X. janúar 2010 og hefði barnið fæðst viku fyrir áætlaðan dag hefði hún uppfyllt kröfuna um nám í fulla sex mánuði á síðastliðnum tólf mánuðum fyrir fæðingardag barns.

II.

Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs.

Af hálfu Fæðingarorlofssjóðs kemur fram að kærandi hafi með umsókn, dags. 15. desember 2009, sótt um greiðslu fæðingarstyrks sem foreldri í fullu námi í sex mánuði vegna væntanlegrar barnsfæðingar, 8. janúar 2010.

Með umsókn kæranda hafi fylgt námsferilsáætlun frá C-háskóla, dags. 29. júní 2009, upplýsingar um námsframvindu frá C-háskóla, dags. 9. júlí 2009, bréf frá sama skóla, dags. 30. júní 2009, yfirlit um búsetu kæranda í D-borg, dags. 13. júlí 2009, fylgibréf með E-104 vottorði, dags. 7. júlí 2009, E-104 vottorð, dags. 7. júlí 2009, bréf frá F-sjúkrahúsi, dags. 8. janúar 2010, og vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 22. október 2010. Enn fremur hafi legið fyrir upplýsingar úr skrám ríkisskattstjóra og þjóðskrá Hagstofu Íslands.

Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs, dags. 12. janúar 2010, hafi kæranda verið synjað um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni. Í bréfinu hafi verið tiltekið að kærandi teldist ekki hafa uppfyllt skilyrðið um að hafa stundað fullt nám í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir áætlaðan fæðingardag barnsins.

Fæðingarorlofssjóður vísar til þess að skv. 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 16. gr. laga nr. 74/2008, eigi foreldrar sem hafa verið í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur og sýnt viðunandi námsárangur rétt á fæðingarstyrk. Foreldri skuli leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að það hafi verið skráð í fullt nám og sýnt viðunandi námsárangur. Heimilt sé að taka tillit til ástundunar náms í stað námsárangurs á þeirri skólaönn sem barn fæðist.

Jafnframt vísar sjóðurinn til þess að skilgreiningu á fullu námi sé að finna í 4. mgr. 7. gr. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 74/2008. Þar komi fram að fullt nám í skilningi ffl. teljist vera 75–100% samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem stendur yfir í a.m.k. sex mánuði. Enn fremur sé átt við 75–100% nám á háskólastigi og annað nám sem gerir sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljist ekki til náms. Í 3. mgr. 19. gr. ffl. er að finna heimild til greiðslu fæðingarstyrks fyrir námsmenn erlendis.

Fæðingarorlofssjóður greinir frá því að fæðingardagur barns kæranda sé Y. janúar 2010 og verði því, við mat á því hvort kærandi hafi stundað fullt nám samfellt í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barnsins, að horfa til tímabilsins frá Y. janúar 2009 fram að fæðingardegi barnsins.

Í námsferilsáætlun frá C-háskóla, dags. 29. júní 2009, komi fram að kærandi hafi stundað 30 ECTS nám á vorönn 2009 og á vottorði frá sama skóla, dags. 9. júlí 2009, komi fram að kærandi hafi lokið sínu námi og útskrifast þann 30. júní 2009. Samkvæmt gögnum málsins verði ekki séð að kærandi hafi verið skráð í nám eftir það. Kærandi hafi því stundað fullt nám frá Y. janúar 2009 til 30. júní 2009. Með hliðsjón af þeim gögnum sem lágu fyrir um námsframvindu kæranda líti Fæðingarorlofssjóður svo á að kærandi uppfylli ekki almenna skilyrðið um að hafa verið í fullu námi samfellt í a.m.k. sex mánuði síðustu tólf mánuðina fyrir fæðingardag barns.

Þá greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að í ffl. og reglugerð nr. 1218/2008, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, sé að finna nokkrar undanþágur frá framangreindu skilyrði um fullt nám. Í 12. mgr. 19. gr. ffl. sé þannig að finna undanþágu til að greiða foreldri fæðingarstyrk sem námsmanni þegar foreldri hefur lokið a.m.k. einnar annar námi skv. 1. mgr. og hefur síðan verið samfellt á vinnumarkaði. Skilyrði sé að nám og starf hafi verið samfellt í a.m.k. sex mánuði.

Í gögnum málsins komi fram að kærandi hafi hafið störf hjá F 1. ágúst 2009, sbr. meðal annars bréf F, dags. 8. janúar 2010, og útprentun úr staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra. Samkvæmt því verði ekki séð að nám kæranda sem lauk þann 30. júní 2009 og starf sem hófst þann 1. ágúst 2009 hafi varað samfellt í a.m.k. sex mánuði.

Einnig greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að í 3. mgr. 13. gr. a. ffl. komi fram að Vinnumálastofnun meti á grundvelli laga um atvinnuleysistryggingar hvort foreldri hefði átt rétt á atvinnuleysisbótum hefði það skráð sig án atvinnu á þeim tíma sem um sé að ræða, sbr. b-lið 2. mgr. Eftir að kæra kom fram hafi Fæðingarorlofssjóður óskað eftir því við Vinnumálastofnun að metið yrði hvort kærandi hefði átt rétt á atvinnuleysisbótum hefði hún skráð sig án atvinnu tímabilið 1. til 30. júlí 2009.

Í svarbréfi Vinnumálastofnunar, dags. 22. janúar 2010, komi fram að samkvæmt gögnum Vinnumálastofnunar hefði kærandi ekki átt rétt til atvinnuleysistrygginga á tímabilinu frá 1. til 30. júlí 2009 þar sem hún hefði ekki verið á vinnumarkaði á Íslandi á síðustu 36 mánuðum. Af framangreindu verði því ekki séð að undanþágan eigi við í tilviki kæranda. Ekki verði heldur séð að nein önnur undanþága hvorki í ffl. né reglugerð nr. 1218/2008 geti átt við tilfelli kæranda sem geti veitt henni rétt til greiðslu fæðingarstyrks námsmanna.

Þá vísar Fæðingarorlofssjóður í 13. gr. ffl., sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008, þar sem kveðið sé á um rétt foreldra til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði, sbr. 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1218/2008. Þar segi í 1. mgr. að foreldri, sbr. 1. mgr. 1. gr., öðlist rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns. Til að finna vinnuframlag sjálfstætt starfandi foreldris skuli miðað við skil á tryggingagjaldi af reiknuðu endurgjaldi fyrir sama tímabil. Þegar foreldri hefji töku fæðingarorlofs fyrir fæðingardag barns skuli þó miðað við þann dag er foreldrið hefur fæðingarorlof að því er það foreldri varðar.

Þá greinir Fæðingarorlofssjóður frá því að barn kæranda sé fætt Y. janúar 2010 en kærandi hafi hafið töku fæðingarstyrks þann 1. janúar 2010. Kærandi hafi flutt lögheimili sitt til Íslands þann 26. júlí 2009 en hafði verið með lögheimili í E-landi frá 21. ágúst 2003 vegna náms, sbr. meðal annars yfirlit um búsetu kæranda, dags. 13. júlí 2009. Kærandi hafi því ekki átt rétt til atvinnuleysistrygginga í júlí 2009, sbr. bréf frá Vinnumálastofnun dags. 22. janúar 2010. Kærandi hafi svo hafið störf hjá F 1. ágúst 2009, sbr. meðal annars bréf frá F, dags. 8. janúar 2010, og útprentun úr staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra.

Samkvæmt framangreindu uppfylli kærandi því heldur ekki skilyrði 1. mgr. 13. gr. ffl., sbr. 1. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl., um að hafa verið samfellt á innlendum vinnumarkaði í a.m.k. sex mánuði fyrir fæðingardag barns né heldur í sex mánuði fyrir 1. janúar 2010 sem sé sá dagur sem hún hóf töku fæðingarstyrks.

Með vísan til alls framangreinds telji Fæðingarorlofssjóður að umsókn kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni hafi réttilega verið synjað með bréfi, dags. 12. janúar 2010, og að kærandi geti heldur ekki átt tilkall til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði. Kærandi hafi verið afgreidd með fæðingarstyrk sem foreldri utan vinnumarkaðar eða í minna en 25% starfi frá janúar til júní 2010, sbr. greiðsluáætlun til kæranda, dags. 12. febrúar 2010.

III.

Niðurstaða.

Kærð er ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni með bréfi, dags. 12. janúar 2010.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. ffl., sbr. 16. gr. laga nr. 74/2008, eiga foreldrar sem verið hafa í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur og sýnt viðunandi námsárangur rétt til fæðingarstyrks. Foreldri skal leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að það hafi verið skráð í fullt nám og sýnt viðunandi námsárangur. Samkvæmt ákvæðinu er heimilt að taka tillit til ástundunar náms í stað námsárangurs á þeirri skólaönn sem barn fæðist.

Í 4. mgr. 7. gr. ffl., sbr. 4. gr. laga nr. 74/2008, sbr. og c-lið 2. gr. reglugerðar nr. 1218/2008, um greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, segir að fullt nám samkvæmt lögunum sé 75–100% samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem stendur yfir í a.m.k. sex mánuði. Enn fremur sé átt við 75–100% nám á háskólastigi og annað nám sem geri sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljist ekki til náms.

Barn kæranda fæddist Y. janúar 2010. Tólf mánaða viðmiðunartímabil skv. 1. mgr. 19. gr. ffl., sbr. 16. gr. laga nr. 74/2008, er því frá Y. janúar 2009 fram að fæðingu barns. Hvorki í ffl. né reglugerð nr. 1218/2008 er að finna undanþágu frá því að miða umrætt tólf mánaða viðmiðunartímabil við aðra dagsetningu en fæðingardag barns.

Kærandi stundaði nám í B-fræði við C-háskóla. Samkvæmt yfirliti frá skólanum, dags. 29. júní 2009, lauk kærandi 30 ECTS einingum á vorönn 2009 og útskrifaðist frá skólanum hinn 30. júní 2009.

Samkvæmt framangreindu og þar sem viðmiðunartímabil kæranda er frá Y. janúar 2009 og hún útskrifast 30. júní sama ár getur kærandi ekki talist í fullu námi í skilningi 4. mgr. 7. gr., sbr. 1. mgr. 19. gr. ffl., enda nær hún ekki fullum sex mánuðum í námi á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns líkt og ákvæðið gerir kröfu um.

Í tilvikum sem þessum gæti undanþáguheimild 12. mgr. 19. gr. ffl. komið til skoðunar. Í greinargerð Fæðingarorlofssjóðs er hins vegar réttilega vísað til þess að undanþáguheimild 12. mgr. 19. gr. ffl. gildi einungis ef foreldri hefur lokið a.m.k. einnar annar námi skv. 1. mgr. og hefur síðan verið samfellt á vinnumarkaði en skilyrði er að nám og starf hafi verið samfellt í a.m.k. sex mánuði. Vegna leyfis kæranda í júlímánuði 2009 er óhjákvæmilegt að líta svo á að nám hennar og starf það ár hafi ekki verið samfellt í skilningi ákvæðisins.

Í 16. gr. reglugerðar nr. 1218/2008 er að finna undanþágu þess efnis að heimilt sé á grundvelli umsóknar að greiða foreldri fæðingarstyrk skv. 19. gr. ffl. og 15. gr. reglugerðarinnar þótt foreldri fullnægi ekki skilyrði um fullt nám, sbr. c-lið 2. gr., í þeim tilvikum að foreldri á eftir minna en sem nemur 75% af námi á síðustu önn í námi og ljóst er að viðkomandi er að ljúka tiltekinni prófgráðu. Skal foreldri þá jafnframt fullnægja öðrum skilyrðum 19. gr. ffl. Þar sem slíka undanþágu ber almennt að skýra þröngt verður hún ekki túlkuð á annan hátt en þann að hún veiti eingöngu undanþágu frá skilyrðinu um 75–100% nám en ekki skilyrðinu um að námið þurfi að hafa staðið yfir í a.m.k. sex mánuði. Af þeim sökum er ekki unnt að beita ákvæði 16. gr. reglugerðar nr. 1218/2008 í máli kæranda.

Með hliðsjón af framangreindu telur nefndin óhjákvæmilegt að líta svo á að kærandi hafi ekki uppfyllt skilyrði 1. mgr. 19. gr. ffl. um fullt nám í sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingardag barns. Verður því hin kærða ákvörðun staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um að synja A um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni er staðfest.

Jóna Björk Helgadóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson