Mál nr. 216/2023-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 216/2023

Fimmtudaginn 6. júlí 2023

A

gegn

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Ú R S K U R Ð U R 

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.

Með kæru, dags. 26. apríl 2023, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, dags. 24. apríl 2023, um að synja umsókn hans um húsnæðisbætur.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi hefur þegið húsnæðisbætur frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun frá janúar 2021. Með bréfi stofnunarinnar, dags. 3. apríl 2023, var kæranda tilkynnt að afgreiðsla umsóknar hans hefði verið frestað vegna upplýsinga um eignastöðu. Með ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, dags. 24. apríl 2023, var kæranda tilkynnt að umsókn hans um húsnæðisbætur hefði verið synjað þar sem tekjur og/eða eignir allra heimilismanna skertu bætur að fullu.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 26. apríl 2023. Með bréfi, dags. 22. maí 2023, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð barst 12. júní 2023 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 13. júní 2023. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að húsnæðisbætur til hans hafi fallið niður þar sem hann sé skráður fyrir fasteign í óskiptu dánarbúi. Þau systkinin séu fimm talsins en samkvæmt erfðaskrá móður þeirra fái einn bróðurinn að sitja í óskiptu búi erfingjanna þangað til annað sé ákveðið. Bróðirinn borgi alla skatta og skyldur af eigninni, þar með talið rafmagn og hita og það sé fyrir afnot af þeirra eign. Þess vegna hafi enginn erfingi neinar tekjur af eigninni.

III.  Sjónarmið Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar

Í greinargerð Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar kemur fram að kærandi hafi skilað inn umsókn um húsnæðisbætur þann 21. janúar 2021 vegna leigu á húsnæðinu B. Í kjölfar umsóknarinnar hafi kærandi sent inn tölvupóst til stofnunarinnar af þeirri ástæðu að hann hefði sótt um húsnæðisbætur og séð að hann ætti eignir upp á rúmar 10 milljónir. Kærandi hafi tekið fram að þessar milljónir væru bundnar í óskiptu dánarbúi þar sem bróðir hans fái að búa þar til hann falli frá og þar af leiðandi sé þetta ekki eign kæranda.

Umsókn kæranda hafi verið samþykkt þann 22. janúar 2021. Í því samþykktarbréfi komi fram að heildareignir þær sem hafi verið notaðar við útreikning húsnæðisbóta væru 256.442 kr. og því hafi forsendur kæranda verið teknar til greina við útreikning á eignarstöðu. Í reglubundnu eftirliti í tengslum við nýtt verklag hafi hins vegar komið í ljós að ekki hafi verið til staðar lagaheimild til þess að víkja frá því að nota þá eignarstöðu sem fram kæmi í framtali kæranda og því hafi réttur kæranda til húsnæðisbóta verið endurskoðaður með vísan í 1. og 2. mgr. 25. gr. laga nr. 75/2016 um húsnæðisbætur. Kærandi hafi fengið sent frestunarbréf þann 3. apríl 2023 á þeirri forsendu að tekjur hans og/eða eignir væru farnar að skerða húsnæðisbætur að fullu. Í frestunarbréfinu hafi verið óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda teldi hann þær upplýsingar sem notaðar væru við útreikning húsnæðisbóta ekki endurspegla tekjur og eignir ársins, svo unnt væri að meta rétt hans til húsnæðisbóta. Kæranda hafi verið veittur 15 daga frestur til að skila inn umbeðnum gögnum og/eða skýringum. Hvorki gögn né skýringar hafi borist stofnuninni og því hafi umsókn kæranda verið synjað þann 24. apríl 2023.

Í máli þessu sé deilt um synjun húsnæðisbóta vegna eignarstöðu. Samkvæmt 1. mgr. 25. gr. laga nr. 75/2016 um húsnæðisbætur megi endurskoða rétt til húsnæðisbóta hvenær sem er og endurreikna fjárhæð þeirra þannig að húsnæðisbætur verði í samræmi við þær breytingar sem hafi orðið á aðstæðum umsækjanda eða annarra heimilismanna.

Í 2. mgr. 25. gr. laga um húsnæðisbætur komi skýrt fram að þegar endanlegar upplýsingar um tekjur og eignir næstliðins almanaksárs samkvæmt 17. og 18. gr. laga um húsnæðisbætur liggi fyrir við álagningu skattyfirvalda á opinberum gjöldum skuli framkvæmdaraðili endurreikna fjárhæðir húsnæðisbóta vegna þess almanaksárs á grundvelli þeirra upplýsinga.

Í 18. gr. laga um húsnæðisbætur, sbr. 15. gr. reglugerðar nr. 1200/2016 um húsnæðisbætur sé fjallað um áhrif eigna á grunnfjárhæðir húsnæðisbóta. Í 1. mgr. komi fram að grunnfjárhæðir samkvæmt 2. mgr. 16. gr., eftir atvikum að teknu tilliti til lækkunar vegna tekna samkvæmt 17. gr., lækki sem nemi hlutfalli af samanlögðum eignum allra heimilismanna, 18 ára og eldri, sem fari umfram 8.000.000 kr. uns þær falli alveg niður við 60% af þeirri fjárhæð. Í 2. mgr. komi svo fram að miða skuli við eignir í lok þess almanaksárs þegar greiðslur húsnæðisbóta hafi staðið yfir. Í 3. mgr. komi fram að með eignum samkvæmt lögunum sé átt við allar eignir samkvæmt 72. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt, að frádregnum skuldum.

Samanlagðar eignir allra heimilismanna byrji að skerða bótarétt við 8.000.000 kr. og skerði að fullu við 12.800.000 kr. Það liggi fyrir að eignir kæranda hafi verið vel umfram 12.800.000 kr. samkvæmt upplýsingum frá Ríkisskattstjóra.

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun krefjist þess að hin kærða ákvörðun stofnunarinnar í málinu verði staðfest.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, dags. 24. apríl 2023, um að synja umsókn kæranda um húsnæðisbætur.

Í 8. gr. laga nr. 75/2016 um húsnæðisbætur kemur fram að húsnæðisbætur séu mánaðarlegar greiðslur sem greiðast til umsækjanda, sbr. þó 4. mgr. 21. gr., og skuli ákvarðaðar og reiknaðar út miðað við grunnfjárhæðir sem miðast við fjölda heimilismanna, sbr. 3. tölul. 3. gr., að teknu tilliti til tekna, sbr. 17. gr., eigna, sbr. 18. gr., og greiðsluþátttöku í húsnæðiskostnaði, sbr. 19. gr. 

Í 18. gr. laga nr. 75/2016 segir að grunnfjárhæðir samkvæmt 2. mgr. 16. gr., eftir atvikum að teknu tilliti til lækkunar vegna tekna samkvæmt 17. gr., lækki sem nemi hlutfalli af samanlögðum eignum allra heimilismanna, 18 ára og eldri, sem fari umfram 6.500.000 kr., nú 8.000.000 kr., sbr. 15. gr. reglugerðar nr. 1200/2016 um húsnæðisbætur, uns þær falli alveg niður við 60% hærri fjárhæð. Samkvæmt 2. mgr. 18. gr. laganna skal miða við eignir í lok þess almanaksárs þegar greiðslur húsnæðisbóta stóðu yfir. Þó skuli fasteign eða búseturéttur samkvæmt lögum um húsnæðissamvinnufélög, sem geti orðið andlag réttar til vaxtabóta, ekki teljast til eigna samkvæmt 1. mgr. hafi fasteignin eða búseturétturinn ekki verið í eigu umsækjanda eða annarra heimilismanna meðan á greiðslum húsnæðisbóta hafi staðið á almanaksárinu. Þá kemur fram í 3. mgr. 18. gr. að með eignum í lögunum sé átt við allar eignir samkvæmt 72. gr. laga um tekjuskatt að frádregnum skuldum samkvæmt 1. mgr. 75. gr. sömu laga, sbr. þó 2. málsl. 2. mgr. Í 2. mgr. 72. gr. laga um tekjuskatt segir að framtalsskyldar eignir séu allar fasteignir, lausafé og hvers konar önnur verðmæt eignarréttindi, með þeim takmörkunum sem um ræði í 74. gr., og skipti ekki máli hvort eignirnar gefi af sér arð eða ekki.

Samkvæmt gögnum málsins var eignastaða kæranda í lok árs 2022 yfir framangreindum eignamörkum. Á meðal eigna kæranda er um að ræða hlut í fasteign að C en kærandi hefur vísað til þess að einn bróðir hans fái samkvæmt erfðaskrá að búa þar þangað til annað sé ákveðið. Engar tekjur séu af eigninni og bróðirinn greiði öll gjöld sem falli til.

Af ákvæði 18. gr. laga nr. 75/2016 er ljóst að framangreind eign kæranda skal tekin með við mat á því hvort hann eigi rétt til greiðslu húsnæðisbóta. Þar sem eignir kæranda skerða húsnæðisbætur að fullu er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, dags. 24. apríl 2023, um að synja umsókn A, um húsnæðisbætur, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

_Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir