Mál nr. 11/2014
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 11. nóvember 2014 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 11/2014.
1. Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dagsettu 16. janúar 2014, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum 8. janúar 2014 fjallað um rétt kæranda til atvinnuleysisbóta. Umsóknin var samþykkt en með vísan til starfsloka kæranda hjá B var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í þrjá mánuði sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir frá móttöku umsóknarinnar 11. nóvember 2013. Vinnumálastofnun tók ákvörðun þessa á grundvelli 1. mgr. 54. gr., sbr. 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 19. janúar 2014. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun telur að staðfesta eigi hina kærðu ákvörðun.
Auk þess að krefjast þess að hin kærða ákvörðun verði felld ú gildi kemur einnig fram í kæru kæranda til úrskurðarnefndarinnar að hún óskar að kæra til nefndarinnar ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 21. október 2010 sem snerist um námslok kæranda í C.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 11. febrúar 2013. Með umsókninni fylgdi vottorð vinnuveitanda kæranda, B og D, þar sem fram kom að ástæða starfsloka hafi verið eigin uppsögn kæranda vegna flutninga. Kæranda var gert að sæta niðurfellingu bóta í þrjá mánuði en með ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 21. október 2010 var umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur samþykkt en með vísan til þess að hún hætti námi var réttur hennar til atvinnuleysisbóta felldur niður í 40 daga frá 1. september 2010. Í hinni kærðu ákvörðun, dags. 16. janúar 2014, segir að sá sem hefur sætt niðurfellingu bótaréttar áður á sama bótatímabili skv. 29. gr. laga um atvinnuleysistryggingar skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að þremur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir.
Vinnumálastofnun óskaði með bréfi, dags. 12. desember 2013, eftir skriflegri afstöðu kæranda til uppsagnar hennar hjá B. Skýringar kæranda bárust 17. desember 2013. Þar kemur fram að kærandi hafi sagt starfi sínu lausu vegna búferlaflutninga frá E til Reykjavíkur. Vinnumálastofnun taldi skýringar kæranda á ástæðum starfsloka ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar og var henni tilkynnt sú ákvörðun með bréfi, dags. 16. janúar 2014, að umsókn hennar um atvinnuleysisbætur væri samþykkt en með vísan til starfsloka hjá B hafi réttur kæranda til atvinnuleysisbóta verið felldur niður í þrjá mánuði sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir skv. 1. mgr. 54., sbr. 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Í kæru kemur fram að kærandi telji það fjarstæðu að það sé ekki gild ástæða að hætta starfi vegna flutninga í ca 300 km fjarlægð frá vinnustað. Ástæða flutninganna hafi verið persónuleg og hafi ekki komið vinnuveitanda við en ástæða uppsagnarinnar hafi verið gild. Önnur gild ástæða uppsagnar hafi verið sú að vinnan sem kærandi var í hafi ekki verið nægileg til þess að kærandi gæti framfleytt sér, eða 30 klst. á mánuði sem sé 20% vinnuhlutfall. Í þriðja lagi hafi enga aðra vinnu verið að hafa í strjálbýlinu. Flutningur til Reykjavíkur hafi aukið möguleika kæranda til þess að fá vinnu, en það hafi því miður ekki verið raunin.
Enn fremur mótmælir kærandi í kærunni ítrekunaráhrifum, þar sem ákvörðun frá 2009 geti ekki hafa verið á sama bótatímabili og 2013, þar sem kærandi hafi bæði stundað vinnu og farið aftur í skóla á þeim tíma og unnið með. Hún hafi á þeim tíma hætt í skóla af gildri ástæðu. Hún hafi verið í C og ekki getað fjármagnað hann enda hafi annargjaldið kostað 630.000 kr. Hafi það verið næg rök til þess að hætta í skóla og eiga rétt á atvinnuleysisbótum. Kærandi óskar að kæra þá ákvörðun einnig þar sem ekki sé um sama bótatímabil að ræða og hún hafi haft gilda ástæðu til þess að hætta í skóla. Kærandi óskar að fá greiddar atvinnuleysisbætur frá 11. nóvember 2013.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinumarkaðsaðgerða, dags. 25. mars 2014, vísar stofnunin til þess að í greinargerð með frumvarpi sem varð að lögum um atvinnuleysistryggingar sé það áréttað að eitt af markmiðum vinnumarkaðskerfisins sé að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Með hliðsjón af því sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði.
Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í greinargerð með frumvarpi því sem varð að gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar sé vísað til þágildandi reglugerðar nr. 545/1997 um greiðslu atvinnuleysisbóta þar sem talin séu upp tvenns konar tilvik er heyri til gildra ástæðna fyrir starfslokum. Annað þessara tilvika sé þegar maki hins tryggða hefur hafið störf í öðrum landshluta og fjölskyldan hefur af þeim sökum þurft að flytjast búferlum. Enn fremur komi fram í greinargerðinni að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða aðstæður liggi að baki ákvörðun þess að fólk segi störfum sínum lausum séu gildar, þar sem þær ástæður geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagareglan yrði matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Vinnumálastofnun áréttar að tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim, sem tryggðir eru og misst hafa fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Veiti lögin þeim fjárhagslegt úrræði og beri að gera ríkar kröfur til þeirra sem segi upp störfum sínum, um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Kærandi hafi sagt starfi sínu lausu. Ágreiningurinn snúist um það hvort ástæður kæranda fyrir uppsögninni teljist gildar í skilningi framangreinds ákvæðis. Hafi orðalagið „gildar ástæður“ verið túlkað þröngt og hafi fá tilvik verið talin falla þar undir.
Í skýringabréfi kæranda til Vinnumálastofnunar segist kærandi hafa sagt starfi sínu lausu sökum þess að hún hafi flust búferlum frá E til Reykjavíkur. Kærandi hafi hvorki lagt inn frekari skýringar á ástæðum uppsagnar sinnar hjá B né ástæðu fyrir búferlaflutningunum. Í ljósi framangreindra sjónarmiða sé það mat Vinnumálastofnunar að búferlaflutningar einir og sér geti ekki talist gild ástæða í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar fyrir uppsögn á starfi og að kærandi skuli sæta biðtíma á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laganna. Það sem kærandi hafi áður sætt tveggja mánaða biðtíma vegna námsloka sinna, sbr. ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 14. október 2010, hafi kæranda borið að sæta biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysisbóta í þrjá mánuði, sbr. 1. mgr. 56. gr. laganna.
Kærandi tiltaki meðal annars að hún telji að ítrekunaráhrif vegna ákvörðunar frá 14. október 2010 eigi ekki að gilda í máli hennar annars vegar þar sem hún hafi haft gildar ástæður fyrir því að hætta námi sínu, þ.e. vegna þess að hún hafi ekki haft efni á því að greiða skólagjöld við C. Vinnumálastofnun bendir á að kærufrestur vegna framangreindrar ákvörðunar sé liðinn enda sé meira en ár liðið frá því að ákvörðunin hafi verið tekin, sbr. 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993. Hins vegar telji kærandi að ítrekunaráhrif eigi ekki við í máli hennar þar sem hún hafi stundað nám og starfað á innlendum vinnumarkaði frá því að ákvörðun, dags. 14. október 2010, hafi verið tekin. Áður en kærandi hafi sótt síðast um atvinnuleysisbætur, 11. nóvember 2013, hafi kærandi síðast fengið greiddar atvinnuleysisbætur 7. febrúar 2012. Þegar kærandi hafi sótt um 11. nóvember 2013 hafi ekki verið liðið tvö ár frá því að hún hafi síðast fengið greiddar atvinnuleysisbætur og hafi því sama tímabil skv. 29. gr. laga um atvinnuleysistryggingar haldið áfram að líða enda skilyrði 31. gr. laganna, um endurnýjun á tímabili áður en fyrra tímabili hafi lokið, ekki verið uppfyllt.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 28. mars 2014, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 11. apríl 2014. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.
2. Niðurstaða
Hin kærða ákvörðun snýst um það að réttur kæranda til atvinnuleysisbóta var felldur niður í þrjá mánuði skv. 1. mgr. 54. gr., sbr. 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, og hefur kærandi skotið þessari ákvörðun til úrskurðarnefndar atvinnuleysistryggingar og vinnumarkaðsaðgerða. Kæranda var gert að sæta biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysisbóta í þrjá mánuði í stað tveggja mánaða skv. 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar vegna þess að hún hafði áður sætt niðurfellingu bótaréttar í tvo mánuði 14. október 2010. Kærandi skaut síðarnefndu ákvörðuninni einnig til úrskurðarnefndarinnar með kæru sinni. Í 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er fjallað um ítrekunaráhrif fyrri ákvarðana um biðtíma og er lagagreinin svohljóðandi:
„Sá sem áður hefur sætt biðtíma skv. 54. eða 55. gr. eða viðurlögum skv. 57.–59. gr. og sækir að nýju um atvinnuleysisbætur eftir að hafa verið í starfi í skemmri tíma en 24 mánuði og sagt því starfi upp er hann gegndi síðast án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að þremur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku seinni umsóknar um atvinnuleysisbætur enda hafi hann fengið greiddar atvinnuleysisbætur skemur en samtals 30 mánuði á sama tímabili skv. 29. gr. Hið sama á við um þann sem hefur misst starfið af ástæðum sem hann á sjálfur sök á eða hætt námi án gildra ástæðna. Hafi hinn tryggði fengið greiddar atvinnuleysisbætur í samtals 30 mánuði eða lengur á sama tímabili skv. 29. gr. þegar atvik sem lýst er í 1. og 2. málsl. á sér stað skal hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr.“
Kæra kæranda vegna niðurfellingar bótaréttar í tvo mánuði 14. október 2010 er of seint fram komin, en skv. 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, skal kæru ekki sinnt ef meira en ár er liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila. Þeirri kröfu kæranda er því vísað frá úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða.
Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 8. janúar 2014 lýtur meðal annars að túlkun á 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 17. gr. laga nr. 134/2009 og 9. gr. laga nr. 142/2012, en hún er svohljóðandi:
Almenn lagarök mæla með því að ákvæði 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um niðurfellingu bótaréttar skuli fyrst og fremst beitt þegar viðkomandi einstaklingur segir starfi sínu lausu og sækir í kjölfar þess um atvinnuleysisbætur. Í skilningi 1. mgr. 54. gr. er orðalagið „gildar ástæður“ skýrt þröngt, sem þýðir í raun að fá tilvik falla þar undir.
Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir að nefnd er fjallaði um efni laganna hafi tekið afstöðu til þess hvað gætu talist gildar ástæður og komist að þeirri niðurstöðu að það væri erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega slíkar ástæður í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagaregla þessi verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun sé þar með falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur falli að umræddri reglu. Stofnuninni beri því að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Kærandi sagði sjálf upp störfum sínum hjá B 8. nóvember 2013, án þess að vera með annað starf í hendi. Að sögn kæranda var ástæða uppsagnar flutningur hennar til Reykjavíkur þar sem hún vonaðist til þess að fá meiri vinnu en hún var í hlutavinnu hjá B en það hafi ekki gengið eftir.
Kærandi telur ítrekunaráhrif vegna ákvörðunar Vinnumálastofnunar frá 21. október 2010 eigi ekki að gilda í máli hennar þar sem ekki geti verið um sama bótatímabil að ræða. Kærandi fékk greiddar atvinnuleysisbætur 7. febrúar 2012. Þegar hún sótti að nýju um atvinnuleysisbætur 11. nóvember 2013 voru ekki liðin tvö ár frá því að hún fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur og hélt því sama tímabil skv. 29. gr laga um atvinnuleysistryggingar áfram að líða enda skilyrði 31. gr. laganna um endurnýjun á tímabili áður en fyrra tímabili hafi lokið ekki uppfyllt.
Með vísan til alls framanritaðs er það mat úrskurðarnefndarinnar að ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu hafi ekki verið gildar og ber því að staðfesta ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bótaréttar kæranda í þrjá mánuði skv. 1. mgr. 54. gr., sbr. 1. mgr. 56. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Úrskurðarorð
Kæru A varðandi ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 21. október 2010 til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða er vísað frá.
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 8. janúar 2014 um niðurfellingu bótaréttar A í þrjá mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir,formaður
Hulda Rós Rúríksdóttir
Helgi Áss Grétarsson