Úrskurður nr. 479/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 31. ágúst 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 479/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17080012

Beiðni [...]

og barna hennar um endurupptöku

á úrskurði kærunefndar útlendingamála, dags. 4. maí 2017

I. Málsatvik

Þann 4. maí 2017 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar frá 9. mars 2017 um að synja umsóknum [...], fd. [...], ríkisborgara [...] (hér eftir nefnd kærandi), og barna hennar [...], fd. [...], [...], f.d. [...] og barni hennar, fd. [...], um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 8. maí 2017. Þann 11. ágúst 2017 barst kærunefnd beiðni kæranda um að nefndin endurskoðaði úrskurð sinn, ásamt gögnum, m.a. læknabréf og og læknisvottorð frá Göngudeild mæðraverndar og fósturgreiningar.

Beiðni kæranda um endurupptöku máls hennar og barna hennar byggir á 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

II. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á grundvelli 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga enda hafi atvik breyst verulega síðustu vikur eða mánuði frá því að úrskurður í máli hennar var birtur. Kærandi hafi eignast þriðja barn sitt þann 12. apríl sl. og eftir fæðingu barnsins hafi kærandi átt við [...] að stríða. Þá sé möguleiki á [...] en ekki hafi tekist að greina það nægjanlega þar sem ekki hafi náðst nægilega gott samband við hana. Samkvæmt læknisvottorði komi jafnframt fram það mat að kærandi þurfi á sérhæfðri og óslitinni meðferð að halda hér á landi og að ómannúðlegt sé að flytja fjölskylduna úr landi að svo stöddu.

Þá leggur kærandi áherslu á hagsmuni barna sinna. Samkvæmt 2. mgr. 1. gr. barnalaga nr. 76/2003 og 1. mgr. 3. gr. sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, skuli það sem barni sé fyrir bestu ávallt hafa forgang þegar teknar séu ákvarðanir um málefni þess. Ljóst sé að kærandi sé ekki í stakk búin til að sinna börnum sínum í því andlega ástandi sem hún sé í, það hafi m.a. orðið [...] sökum [...] og mögulegs [...]. Fái kærandi ekki samfellda og sérhæfða þjónustu hér á landi sé augljóst að ástandið muni standa í stað eða versna. Hagsmunum barnanna sé því betur borgið með því að fjölskyldunni verði heimiluð áframhaldandi dvöl á Íslandi.

Samkvæmt framangreindu telji kærandi tilefni til þess að mál hennar og fjölskyldu hennar sé tekið upp að nýju og að uppfyllt séu skilyrði 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga þar sem íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hafi byggt á atvikum sem breyst hafi verulega frá því að ákvörðun hafi verið tekin. Er því farið fram á að mál kæranda og barna hennar verði tekið upp að nýju og að þeim verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga.

III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Um endurupptöku stjórnsýslumáls

Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin. Í 2. mgr. 24. gr. sömu laga kemur fram að mál verði ekki tekið upp að nýju ef ár er liðið frá því að aðila var tilkynnt um ákvörðun skv. 1. tölul. 1. mgr., eða aðila var eða mátti vera kunnugt um breytingu á atvikum þeim sem ákvörðun skv. 2. tölul. 1. mgr. var byggð á, nema veigamiklar ástæður mæli með því.

Kærandi byggir beiðni um endurupptöku á því að úrskurður í máli hennar hafi verið byggður á atvikum sem breyst hafi verulega frá því að ákvörðun hafi verið tekin og er í því sambandi vísað til heilsu kæranda. Kærandi hefur lagt fram ný gögn í málinu. Í læknabréfi dags. 8. ágúst 2017, [...], kemur fram að kærandi hafi leitað til Heilsugæslunnar Hlíðum vegna [...] í kjölfar fæðingar þann 12. apríl sl. Telur læknirinn brýna þörf á skjótri [...] meðferð sem og stuðningi Útlendingastofnunar á tilvísun til göngudeildar geðsviðs Landspítala Háskólasjúkrahúss (LSH). Þá mæli undirritaður læknir með því að flutningi kæranda og fjölskyldu hennar verði frestað vegna brýnnar þarfar kæranda á sérhæfðri heilbrigðisþjónustu og hagsmuna ungbarns hennar. Þá kemur fram að kærandi hafi mætt í viðtal við sálfræðing á göngudeild sóttvarna þann 24. júlí 2017. Sálfræðingur hafi metið ástand kæranda mjög alvarlegt og hlutast hafi verið til um að hafin hafi verið meðferð með [...] ásamt því að kæranda var vísað á göngudeild geðsviðs LSH. Vegna sumarfría hefur kærandi ekki enn fengið tíma hjá göngudeildinni. Í ljósi þessara nýju upplýsinga sem fram hafa komið síðan að úrskurður kærunefndar var kveðinn upp 4. maí sl. er það mat nefndarinnar, þegar litið er heildstætt á málsatvik og þær upplýsingar sem lágu fyrir þegar upphaflegur úrskurður féll í máli kæranda, að líta verði svo á að atvik málsins hafi breyst verulega frá því að ákvörðun var tekin.

Kærunefnd fellst því á beiðni kæranda um endurupptöku málsins á grundvelli 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga.

Ákvæði 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Til viðbótar við skýrslur sem vitnað var til í úrskurði kærunefndar útlendingamála frá 4. maí 2017 hefur kærunefnd lagt mat á aðstæður í [...] m.a. með hliðsjóna af eftirfarandi skýrslum:

[...]

Í ofangreindum gögnum kemur m.a. fram að í [...] séu í gildi sérstök lög um heilbrigðiskerfið sem eigi að tryggja rétt allra íbúa landsins til heilbrigðisþjónustu óháð kynþætti, kyni, aldri, þjóðerni, félagslegum bakgrunni, stjórnmálaskoðunum, fjárhagsstöðu, menningu, tungumáli og eðli veikinda. Hægt sé hægt að sækja geðheilbrigðisþjónustu í sérstökum opinberum stofnunum. Þá hafi yfirvöld nýlega innleitt framkvæmdaáætlun frá Alþjóðaheilbrigðisstofnunni (WHO) á sviði geðheilbrigðis sem unnin sé í nánu samstarfi við WHO og Evrópuráðið.

Kærunefnd telur rétt að árétta það sem kom fram í fyrri úrskurði nefndarinnar varðandi fjárhagsaðstoð sem [...] stjórnvöld veita þeim borgurum sem á þurfa að halda. Barnafjölskyldur geta sótt um fjárhagsaðstoð sem taki m.a. mið af barnafjölda. Hins vegar eru ströng skilyrði fyrir slíkri aðstoð og verði m.a. annað foreldrið að vera með atvinnu. Einnig er hægt að sækja um sértækar bætur sem sé fjárhagsaðstoð sem veitt sé börnum sem hafi sérstaka þarfir vegna líkamlegrar eða andlegrar skerðingar.

Í úrskurði kærunefndar útlendingamála í máli kæranda og barna hennar frá 4. maí 2017 byggði kærandi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sæti mismunun vegna uppruna síns, fengi af þeim sökum m.a. ekki fullnægjandi læknisaðstoð og að hún væri í hættu vegna ofbeldis og hótana nágranna síns. Í þeim gögnum sem kærandi hefur lagt fram hjá kærunefnd og í þeim skýrslum sem gefnar hafa verið út frá því að úrskurður kærunefndar frá 4. maí sl. var kveðinn upp kemur ekkert fram sem breytir fyrra mati kærunefndar á þeim þáttum sem máli skipta vegna umsóknar um alþjóðlega vernd. Kærunefnd telur því að kærandi og börn hennar hafi ekki ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Við þetta mat hefur kærunefnd, í samræmi við 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, litið sérstaklega til hagsmuna barna kæranda og telur að öryggi þeirra, velferð og félagslegum þroska sé ekki búin hætta fylgi þau móður sinni til heimaríkis.

Þá er ekkert fram komið í málinu og þeim gögnum sem liggja fyrir um heimaríki kæranda sem bendir til þess að aðstæður kæranda og barna hennar þar falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016.

Telur kærunefndin því ljóst að kærandi og börn hennar uppfylli ekki skilyrði 1. og 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga nr. 80/2016 fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr. frumvarps til laga um útlendinga kemur fram að í samræmi við ákvæði alþjóðlegra skuldbindinga og almennra laga sé lagt til að tekið sé sérstakt tillit til barna, hvort sem um er að ræða fylgdarlaus börn eða önnur börn. Í því ljósi og með hliðsjón af meginreglunni um að það sem barni er fyrir bestu skuli hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess, sbr. jafnframt 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga nr. 80/2016, telur kærunefnd að við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 74. gr. laganna séu fyrir hendi skuli taka sérstakt tillit til þess ef um barn er að ræða og skuli það sem er barni fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimalandi viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimalandinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni eða óbærilegum þjáningum. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans.

Í viðtali við kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 20. febrúar 2017, kvaðst hún hafa fengið ranga meðferð á sjúkrahúsi vegna [...]. Einnig kvaðst hún vera með [...] sem hún þyrfti sprautur við sem hún hafi fengið í heimaríki sínu. Í úrskurði kærunefndar útlendingamála, dags. 4. maí 2017, var fjallað um aðgengi kæranda að heilbrigðiskerfinu í [...]. Eins og að framan greinir liggja nú fyrir læknisfræðileg gögn þar sem fram kemur að kærandi sé í brýnni þörf fyrir sérhæfða heilbrigðisþjónustu sökum [...]. Kæranda hafi verið vísað á göngudeild geðdeildar LSH en að hún hafi ekki komist þar að m.a. vegna sumarleyfa. Kærunefndin hefur yfirfarið nýrri skýrslur um stöðu heilbrigðismála í [...]. Af ofangreindum gögnum sé ljóst að kæranda stendur til boða heilbrigðisþjónusta í [...] vegna líkamlegra og andlegra veikinda hennar. Ennfremur benda gögn málsins ekki til þess að flutningur til heimaríkis myndi á læknisfræðilega óforsvaranlegan hátt rjúfa meðferð sem hafin sé hér á landi. Er í því sambandi bent á að gögn málsins bera ekki með sér að kærandi hafi fengið aðgang að meðferð við [...] hér á landi heldur þvert á móti að aðstæður hennar, þ.m.t. tungumálaörðugleikar, hafi valdið töfum á greiningu á andlegu ástandi hennar. Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að aðstæður kæranda nái ekki því alvarleikastigi að til greina komi að veita henni dvalarleyfi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga á þeim grundvelli.

Af gögnum sem liggja fyrir í málinu, þar sem samskiptum kæranda við börn sín er lýst, má ráða að hæfni hennar til að sjá um börnin sé háð takmörkunum vegna andlegra veikinda. Þá liggur fyrir afstaða læknis til þess að yngsta barn kæranda sé í áhættu fyrir [...] vegna veikinda móður. Með vísan til þess að kærandi er ekki í meðferð hér á landi og í ljósi upplýsinga um heilbrigðisþjónustu í [...] er það mat kærunefndar að þær aðstæður sem bíða fjölskyldunnar í heimaríki nái ekki því alvarleikastigi að sýnt hafi verið fram á að börn hennar hafi ríka þörf á vernd hér á landi. Við þetta mat hefur kærunefnd litið til öryggis barna kæranda, velferðar þeirra og félagslegs þroska.

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda og barna hennar í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að kærandi og börn hennar teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er telur kærunefnd, að teknu tilliti til hagsmuna barnanna, að aðstæður þeirra í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda og börnum hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Frávísun, brottvísun, endurkomubann og frestur til að yfirgefa landið

Með vísan til rökstuðnings í úrskurði kærunefndar útlendingamála frá 4. maí 2017 í máli kæranda er það niðurstaða nefndarinnar að fella beri úr gildi brottvísun kæranda og tveggja ára endurkomubann til landsins. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott innan 30 daga frá birtingu þessa úrskurðar. Athygli er jafnframt vakin á ákvæði 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga þar sem segir m.a. að Útlendingastofnun sé heimilt að fresta um hæfilegan tíma framkvæmd ákvörðunar sem felur í sér að útlendingur skuli yfirgefa landið ef það telst nauðsynlegt vegna sérstakra aðstæðna hans eða ómögulegt er að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Samantekt

Með vísan til þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar að fallast á beiðni kæranda og barna hennar um endurupptöku málsins. Niðurstaða kærunefndar er að staðfesta beri ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barna hennar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hennar og barna hennar.

Ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barna hennar er varða umsóknir um alþjóðlega vernd, dvalarleyfi og frávísun eru staðfestar. Felld er úr gildi ákvörðun í máli kæranda um brottvísun og endurkomubann. Lagt er fyrir kæranda og börn hennar að hverfa af landi brott innan 30 daga frá birtingu þessa úrskurðar.

The appellant’s request for reexamination of her and her children’s case is granted.

The decisions of the Directorate of Immigration in the cases of the appellant and her children regarding the application for international protection, residence permit on humanitarian grounds and denial of entry are affirmed. The Directorate‘s decision in the case of the appellant on expulsion and re-entry ban is vacated. The appellant and her children shall leave Iceland within 30 days of the notification of this decision.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Pétur Dam Leifsson Anna Tryggvadóttir