Nr. 314/2021 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 8. júlí 2021 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 314/2021
í stjórnsýslumáli nr. KNU21040032
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 13. apríl 2021 kærði […], fd. […], ríkisborgari Nígeríu, ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 25. mars 2021, um að synja kæranda um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að honum verði veitt alþjóðleg vernd með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 4. júlí 2020. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. 20. ágúst 2020 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 14. desember 2020, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var ofangreind ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 29. desember 2020. Með úrskurði kærunefndar nr. 82/2021 frá 25. febrúar 2021 felldi kærunefnd ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi og lagði fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til meðferðar á ný. Með ákvörðun, dags. 25. mars 2021, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var framangreind ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 13. apríl 2021. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 27. apríl 2021 ásamt fylgigögnum. Kærandi kom í viðtal hjá kærunefnd útlendingamála þann 16. júní 2021.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi vegna kynhneigðar hans. Þá sé kærandi í hættu vegna stjórnmálaskoðana og þjóðernis.
Niðurstaða Útlendingastofnunar var sú að kærandi væri ekki flóttamaður og honum skyldi synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.
Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að í kjölfar úrskurðar kærunefndar útlendingamála, dags. 25. febrúar 2021, þar sem lagt hafi verið fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til nýrrar meðferðar, hafi kærandi verið boðaður til framhaldsviðtals hjá Útlendingastofnun, sem hafi farið fram þann 5. mars s.á. Í framhaldsviðtalinu hafi kærandi greint frá því að hann hafi verið í ástarsambandi með karlmanni að nafni […]áður en hann hafi yfirgefið Nígeríu. Aðspurður hafi hann greint frá því að hann hafi áttað sig á því að hann væri samkynhneigður við 14 ára aldur, en um það leyti hafi hann kynnst […] sem hafi verið á sama aldri og hann. Kærandi hafi greint frá því að samband þeirra hafi þróast í ástarsamband sem þeir hafi haldið leyndu fyrir öðrum. Að sögn kæranda hafi enginn haft vitneskju um samband þeirra, en móðir hans hafi þó verið farið að gruna að hann væri samkynhneigður.
Kærandi hafi greint frá því á fyrri stigum málsins að hann hafi staðið fyrir mótmælum árið 2008 […]. Lögreglan hafi hins vegar kveðið niður mótmælin með ofbeldi, en að sögn kæranda hafi nokkrir mótmælendur verið skotnir til bana og aðrir fangelsaðir og pyndaðir í þeim tilgangi að fá þá til að veita upplýsingar um leiðtoga þeirra, þ.e. kæranda. Kærandi kvaðst hafa komist undan lögreglunni í umrætt sinn og stuttu síðar hafi hann verið eftirlýstur af yfirvöldum. Kærandi hafi af þeim sökum flúið til […] þar sem hann hafi verið í felum í tvo mánuði. Kærandi hafi sagt engan hafa vitað hvar hann hafi haldið til nema móður hans og […] sem hafi komið til hans af og til.
Þá hafi kærandi greint frá því að á þeim tíma er hann hafi verið í felum hafi faðir […]komist að því að þeir hafi átt í ástarsambandi. Faðir […]hafi þess vegna skipað mönnum á sínum vegum að elta kæranda og drepa hann. Til að nálgast kæranda hafi mennirnir fylgst með förum […] sem hafi leitt þá að felustað kæranda. Kærandi hafi lýst því hvernig mennirnir hafi veist að honum og barið hann nánast til óbóta. Kærandi hafi komist undan en þá hafi annar maðurinn tekið upp byssu og skotið hann í handlegginn. Þeir hafi hlaupið á brott og kæranda hafi verið komið undir læknishendur. Að nokkrum dögum liðnum hafi móðir hans bent honum á að kynhneigð hans væri á allra vitorði. Kærandi hafi í kjölfarið ákveðið að flýja land.
Þá hafi kærandi greint frá því að hann hafi kynnst eiginkonu sinni á Ítalíu árið 2010 og að nokkrum árum síðar hafi þau gengið í hjónaband. Að sögn kæranda hafi eiginkona hans verið meðvituð um kynhneigð hans þegar þau hafi kynnst en með hennar aðstoð hafi honum tekist að draga úr kynferðislegum löngunum sínum til karlmanna. […].
Aðspurður með hvaða hætti kærandi skilgreindi kynhneigð sína hafi hann svarað á þá leið að hann væri giftur konu og að hann laðist ekki eins mikið að karlmönnum og áður fyrr. […].
Í fyrri greinargerð kæranda er vísað til frásagnar hans í viðtölum hjá Útlendingastofnun og greinargerðar til Útlendingastofnunar varðandi ástæður að baki flótta þeirra frá heimaríki.
Þar komi m.a. fram að kærandi sé meðlimur Biafra hreyfingarinnar sem berjist fyrir aðskilnaði Biafra frá Nígeríu. Faðir kæranda hafi verið þekktur leiðtogi innan Biafra hreyfingarinnar […]. Faðir hans hafi verið skotinn til bana af hálfu lögreglu er hann hafi setið á fundi með öðrum meðlimum hreyfingarinnar fyrir nítján árum. Kærandi hafi staðið fyrir mótmælum árið 2008 og neyðst til að flýja heimaríki sitt í kjölfarið. Lögreglan hafi kveðið mótmælin niður fljótlega eftir að þau hafi hafist, en nokkrir fylgjendur hans hafi verið skotnir til bana og aðrir fangelsaðir og pyndaðir í þeim tilgangi að fá upplýsingar um kæranda. Hann hafi náð að komast undan lögreglunni en stuttu eftir mótmælin hafi hann verið eftirlýstur af yfirvöldum og því hafi hann neyðst til að flýja úr landi.
Um almennt ástand mannréttindamála í Nígeríu er fjallað í greinargerðum kæranda til Útlendingastofnunar. Þar er vísað til skýrslna alþjóðlegra stofnana og mannréttindasamtaka, m.a. um stöðu Igbo ættbálksins og Biafra hreyfingarinnar.
Í greinargerð kæranda er fjallað um stöðu samkynhneigðra einstaklinga í Nígeríu. Þar kemur m.a. fram að í 42. gr. stjórnarskrár Nígeríu sé kveðið á um jafnrétti og bann við mismunun en ákvæðið vísi ekki til kynhneigðar eða kynvitundar. Þrátt fyrir að stjórnarskráin tryggi ákveðin grundvallarréttindi snúi engin löggjöf í ríkinu að vernd minnihlutahópa á grundvelli kynhneigðar gegn ofbeldi eða mismunun. Þvert á móti sé í 77. kafla hegningarlaga lagt bann við ónáttúrulegu sambandi og varði slík háttsemi fangelsisrefsingu. Þá hafi lög um hjónabönd samkynhneigðra (e. the Same-Sex Marriage (Prohibition) Act) verið undirrituð af forseta landsins í ársbyrjun 2014 en í kjölfar lagasetningarinnar hafi LGBTI-fólk tilkynnt um aukið áreiti og hótanir gegn þeim á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar þeirra. Þá komi fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins að fyrrgreind refsivæðing sé meðal helstu vandamála á sviði mannréttinda í Nígeríu. Heimildir hermi að löggjöfin hafi verið notuð sem vopn í höndum lögreglu og borgara til að réttlæta mannréttindabrot gegn LGBTI-fólki s.s. pyndingar, kynferðisofbeldi, handahófskennt varðhald, kúgun o.fl. Auk þess hafi ýmis fylki innan Nígeríu sett lög um takmörkun á réttindum LGBTI-fólks, t.d. hafi tólf fylki endurskoðað hegningarhluta sharia-laganna til að gera samkynhneigða verknaði ólöglega og þeir sem framkvæmi slíka verknaði geti nú átt yfir höfði sér dauðarefsingu. Í greinargerð er fjallað um stöðu samkynhneigðra í landinu, mismunun og ofbeldi sem LGBTI-fólk verðir fyrir frá stjórnvöldum, fjölskyldu og meðlimum samfélagsins.
Í greinargerð er gerð sú krafa að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi. Krafan er byggð á því að slíkir annmarkar hafi verið á málsmeðferð kæranda hjá Útlendingastofnun að rétt sé að ógilda ákvörðunina. Í fyrsta lagi er gerð athugasemd við mat Útlendingastofnunar á trúverðugleika frásagnar kæranda. Því er mótmælt að innra ósamræmis hafi gætt í frásögn kæranda varðandi aðdraganda að flótta hans frá Nígeríu. Líkt og fram hafi komið í endurriti viðtals við kæranda, hafi kærandi greint frá því að í kjölfar mótmæla hafi hann flúið til […], en þar hafi hann verið í felum í tvo mánuði. Einungis móður hans og […]hafi vitað um verustað hans. Kærandi hafi lýst því hvernig menn föður […]hafi komist að honum og beitt hann ofbeldi. Kærandi hafi sýnt fulltrúa Útlendingastofnunar merki á handlegg sínum vegna skotárásarinnar. Í kjölfarið hafi hann ákveðið að flýja Nígeríu. Þá hafi verið mat stofnunarinnar að frásögn hans hafi ekki verið nægjanlega ítarleg. Því er mótmælt að hann hafi verið stuttorður. Af hljóðupptöku framhaldsviðtals við kæranda þann 5. mars 2021 megi glögglega heyra kæranda svara öllum spurningum samviskusamlega og gefa greinargóð svör. Þá er það mat kæranda að ekki hafi verið tekið nægilega mikið tillit til aðstæðna kæranda. Í framhaldsviðtalinu hafi kærandi greint frá því að eiginkona hans hafi „hjálpað“ honum að losna við langanir sínar til karlmanna og að hún stæði í þeirri trú að henni hafi tekist að breyta kynhneigð hans. Í viðtalinu hafi kærandi tekið sérstaklega fram að […].
Auk þess sé það mat stofnunarinnar að skort hafi trúverðug gögn til stuðnings frásögn kæranda. Gerð er athugasemd við það að skortur á umbeðnum gögnum hafi verið metinn kæranda í óhag við meðferð málsins. Lögð sé áhersla á að kærandi hafi ítrekað greint frá því að hann hafi þurft að leyna ástarsambandi sínu við […]. Af þeim sökum séu ekki til nein gögn um samband þeirra. Hvað varði samband við umræddan mann á Ítalíu þá hafi kærandi greint frá því að hann hafi viljað leyna því að hann ætti í kynferðislegu sambandi með öðrum manni.
Aðalkrafa kæranda er að honum verði veitt alþjóðleg vernd á Íslandi m.a. vegna aðildar sinnar að tilteknum þjóðfélagshópi, þ.e. hópi samkynhneigðra einstaklinga. Þá er í fyrri greinargerð kæranda frá 23. nóvember 2020 ítarlegri umfjöllun um fyrri málsástæðu kæranda. Með hliðsjón af því sem rakið er að framan sé rétt að leggja til grundvallar að kærandi tilheyri hópi LGBTI-fólks sem skilgreini sig sem samkynhneigt eða tvíkynhneigt, þó að kærandi sé kvæntur konu. Að því virtu sé rétt að líta svo á að kærandi tilheyri tilteknum þjóðfélagshópi í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga vegna kynhneigðar sinnar. Samkynhneigðir einstaklingar verði bæði fyrir kerfisbundinni og félagslegri mismunun. Af því sem rakið hafi verið beri að leggja til grundvallar að kærandi óttist „ofsóknir“ í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga við úrlausn málsins. Þá sé talið rétt að leggja til grundvallar að a- og c- liðir 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga eigi við í máli kæranda. Í ljósi þess að stjórnvöld í Nígeríu séu meðal þeirra sem valdir eru að ofsóknum gegn samkynhneigðu fólki megi álykta sem svo að ekki sé vilji af þeirra hálfu til að veita kæranda vernd gegn þeim ofsóknum sem hann óttist.
Til vara er gerð sú krafa að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Ljóst sé að kærandi eigi á hættu ómannúðlega eða vanvirðandi meðferð snúi hann aftur til heimalands vegna kynhneigðar hans. Þá sé ljóst að það sé hvorki raunhæft úrræði né sanngjarnt fyrir kæranda að flytja sig um set innan heimalands.
Þrautavarakrafa kæranda um að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða er byggð á umfjöllun um stöðu samkynhneigðra einstaklinga í Nígeríu. Ljóst sé að mannréttindabrot gegn samkynhneigðum einstaklingum séu viðvarandi í Nígeríu og að yfirvöld veiti þessum hópi einstaklinga ekki tilskilda vernd gegn umræddum brotum. Óhætt sé að fullyrða að mati kæranda að hann muni koma til með að búa við erfiðar félagslegar aðstæður verði honum gert að snúa aftur til Nígeríu.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað nígerísku vegabréfum. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé nígerískur ríkisborgari.
Landaupplýsingar Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Nígeríu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:
· 2018 Country Reports on Human Rights Practices – Nigeria (US Department of State, 13. mars 2019);
· 2019 Country Reports on Human Rights Practices – Nigeria (US Department of State, 11. mars 2020);
· Amnesty International Report 2017/18 – Nigeria (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
· Country Policy and Information Note – Nigeria: Actors of Protection (U.K. Home Office, mars 2019);
· Country Policy and information Note: Nigeria: Biafran separatists (U.K. Home Office, apríl 2020);
· Country Policy and Information Note – Nigeria: Country Background Note (U.K. Home Office, janúar 2020);
· Country Policy and Information Note – Nigeria: Medical and Healthcare issues (U.K. Home Office, janúar 2020);
· Country Policy and Information Note – Nigeria: Sexual orientation and gender identity or expression (U.K. Home Office, apríl 2019);
· DFAT Country Information Report – Nigeria (Department of Foreign Affairs and Trade, 9. mars 2018);
· EASO COI Meeting Report – Nigeria – Practical Cooperation Meeting 12-13 June 2017 – Rome (European Asylum Support Office, 21. ágúst 2017);
· EASO Country Guidance – Nigeria – Guidance note and common analysis (European Asylum Support Office, febrúar 2019);
· EASO Country of Origin Information Report – Nigeria – Actors of Protection (European Asylum Support Office, 25. nóvember 2018);
· EASO Country of Origin Information Report – Nigeria – Country Focus (European Asylum Support Office, 4. júní 2017);
· EASO – Country of Origin Information Report – Nigeria – Security Situation (European Asylum Support Office, 25. nóvember 2018);
· EASO – Country of Origin Information Report – Nigeria – Targeting of individuals (European Asylum Support Office, 25. nóvember 2018);
· Freedom in the World 2020 – Nigeria (Freedom House, 4. mars 2020);
· Nigeria 2018 International Religious Freedom Report (U.S. Department of State, maí 2019);
· Nigeria 2020 Human Rights Report (U.S. Department of State, 30. mars 2021);
· Nigeria: Situation Report (UN Office for Coordination of Humanitarian Affairs, 21. janúar 2021);
· Nigeria: Situation Report (UN Office for Coordination of Humanitarian Affairs, 4. janúar 2021);
· Responses to Information Requests (Immigration and Refugee Board of Canada, 20. nóvember 2019);
· Stjórnarskrá Nígeríu (Constitution of the Federal Republic of Nigeria 1999, https://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ng/ng014en.pdf);
· Vefsíða: Nigeria Immigration Service (https://immigration.gov.ng/residence-permits/);
· The World Factbook – Nigeria (Central Intelligence Agency, 20. apríl 2020);
· World Report 2020 – Nigeria (Human Rights Watch, janúar 2020) og
· Upplýsingar af vefsíðu Interpol (www.interpol.int).
Nígería er sambandslýðveldi með um 214 milljónir íbúa. Nígería var nýlenda Bretlands fram að sjálfstæði þess árið 1960 og sama ár gerðist Nígería aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti bæði alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1993. Þá fullgilti ríkið mannréttindasáttmála Afríku árið 1983 og samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1991. Ríkið fullgilti sáttmála Sameinuðu þjóðanna gegn spillingu árið 2004, samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2001 og valfrjálsa viðbótarbókun við þann samning árið 2009. Samkvæmt skýrslu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna um trúfrelsi frá árinu 2019 er talið að um helmingur íbúa landsins séu múslimar og hinn helmingurinn kristinn. Þar kemur fram að trúfrelsi sé verndað í stjórnarskrá Nígeríu og einnig sé að finna ákvæði sem banni stjórnvöldum að koma á ríkistrú. Flestir íbúar svæða í Norður-Nígeríu séu múslimar og í Suður-Nígeríu séu kristnir í meirihluta. Bæði kristnir og múslimar hafi greint frá mismunun á grundvelli trúar sinnar á þeim svæðum þar sem þeir séu í minnihluta.
Samkvæmt upplýsingum á vefsíðu Alþjóðasambands sakamálalögreglu (e. Interpol) er löggæsla ríkisins aðallega í höndum ríkislögreglu Nígeríu sem talin er samanstanda af rúmlega 350.000 lögregluþjónum. Ríkislögreglan annist löggæslustörf í öllum 36 fylkjum Nígeríu og höfuðborginni Abuja. Hlutverk ríkislögreglunnar sé að vernda einstaklinga og eignir, koma í veg fyrir afbrot, upplýsa og rannsaka glæpi auk þess að sækja afbrotamenn til saka. Samkvæmt skýrslum EASO frá 2017 og 2018 séu nokkrar sérhæfðar deildir innan ríkislögreglunnar sem annist sértæk brot. Ríkislögreglan hafi verið gagnrýnd fyrir spillingu og mannréttindabrot af ýmsum rannsakendum og samtökum. Dæmi séu um að lögregluþjónar hafi orðið uppvísir að því að kúga fé af almennum borgurum og sleppa sakborningum gegn mútugreiðslum. Þá hafi mannréttindasamtök greint frá því að u.þ.b. 100.000 lögregluþjónar hafi veitt efnamiklum einstaklingum persónulega þjónustu. Þá sé mikill skortur á lögreglumönnum í ríkinu, auk þess sem þjálfun á lögreglumönnum sé ábótavant og skortur sé á fjármagni frá ríkinu. Í ríkinu séu þó til staðar formlegar kvörtunarleiðir vegna misferlis lögreglu í starfi eða spillingar en þó tíðkist í miklum mæli að leysa slík mál á óformlegan hátt. Þá skorti skilvirkar leiðir til að eiga við, rannsaka og refsa vegna ofbeldis eða spillingar öryggissveita. Mútuþægni sé víðfeðmur vandi í ríkinu en samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2018 hafi stofnanir sem annist kvörtunarmál í ríkinu greint frá uppsögnum lægra settra lögreglumanna vegna kvartana almennings um fjárkúganir af hálfu lögreglu. Þó hafi fá mál verið rannsökuð eða farið fyrir dómstóla.
Fram kemur í ofangreindum gögnum, t.a.m. skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019, að töluverð spilling sé innan dómskerfisins, auk þess sem skortur sé á þjálfun dómara. Þó kemur fram í skýrslu breska innanríkisráðuneytisins frá 2019 að þrátt fyrir veikleika í stjórnkerfinu standi þeim sem óttist einstaklinga sem starfi ekki fyrir ríkið almennt til boða vernd. Komið hafi verið á fót embætti umboðsmanns í Nígeríu árið 2004 (e. The Public Complaints Commission) en um sé að ræða sjálfstæða og óháða stofnun sem taki á móti kvörtunum borgara og tryggi rétt þeirra gagnvart nígerískum stjórnvöldum endurgjaldslaust. Hægt sé að nálgast skrifstofur umboðsmanns í öllum 36 fylkjum Nígeríu og þrátt fyrir að störf umboðsmannsins verði að einhverju leyti fyrir áhrifum vegna afskipta stjórnvalda þá sé um að ræða virkt úrræði fyrir borgara Níegríu. Þá kemur fram að ýmsar eftirlitsnefndir starfi í Nígeríu sem almenningur geti beint kvörtunum sínum til, s.s. mannréttindanefndin (e. The National Human Rights Commission (NHRC)) sem hefur það hlutverk að rannsaka meint brot gegn mannréttindum. Þá geti almennir borgarar beint kvörtunum til umboðsmannsins í Nígeríu ef þeir eru ósáttir við málsmeðferð stjórnvalda. Jafnframt geti almenningur leitað til nígeríska lögregluráðinu (e. The Nigerian Police Council) og framkvæmdastjórnar lögreglunnar (e. Police Service Commission) sem hafi eftirlit með störfum lögreglunnar.
Samkvæmt skýrslu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna frá mars 2021 búa yfir 250 mismunandi þjóðarbrot í Nígeríu. Þrjú stærstu þjóðarbrotin séu Hausa, Igbo og Yoruba, en saman myndi þau um helming íbúafjölda landsins. Meðlimir úr öllum þjóðarbrotum hafi orðið fyrir mismunun en mismununin hafi einkum birst í ráðningum innan einkageirans og hverfaskiptingu í þéttbýli. Fram kemur að spenna milli ákveðinna þjóðarbrota í Nígeríu eigi sér langa sögu. Stjórnvöld í Nígeríu hafi gert tilraunir til að sporna við slíkri mismunun og hafi slíkar tilraunir yfirleitt samanstaðið af öryggisaðgerðum, þar á meðal lögregluaðgerðum og aðgerðum á vegum hersins. Lög í Nígeríu banni mismunun á grundvelli þjóðarbrots. Engu að síður hafi aðilar flestra þjóðarbrota greint frá því að vera jaðarsettir þegar komi að fulltrúum í stjórnmálum landsins og/eða tekjuúthlutun stjórnvalda.
Samkvæmt skýrslu bresku innanríkisþjónustunnar frá árinu 2020 tilheyra íbúar svæðisins Biafra í Enugu aðallega Igbo þjóðarbrotinu, sem er þriðja fjölmennasta þjóðarbrot Nígeríu. Spenna hafi verið á svæðinu frá sjöunda áratug síðustu aldar og hafi deilan náð hámarki þegar lýst hafi verið yfir sjálfstæði Biafra árið 1967 og átök hafi brotist út sem hafi leitt til þess að ein til þrjár milljónir manna hafi látist. Málstað Biafra sé enn haldið á lofti af ýmsum hópum, m.a. Movement for the Actualization of the Sovereign State of Biafra (MASSOB) og The Indigenous People of Biafra (IPOB). Aðgerðir MASSOB hafi aðallega verið kröfugöngur og mótmæli, en einnig hafi MASSOB byrjað að nota eigin gjaldmiðil og persónuskilríki. IPOB hafi á undanförnum árum verið ráðandi hópur aðskilnaðarsinna Biafra og hafi öryggissveitir frá árinu 2015 drepið tugi og handtekið hundruð stuðningsmanna IPOB, sérstaklega á árunum 2015 til 2017 og starfsemi IPOB hafi verið lýst ólögmæt árið 2017. Þá kemur fram að handtökur á meðlimum IPOB, MASSOB og annarra meðlima Biafra hópa eigi sér stað að mestu leyti við mótmæli og kröfugöngur. Þá kemur fram að almennt séu stuðningsmenn IPOB, MASSOB eða smærri hópa Biafra ólíklegir til að vekja áhuga stjórnvalda af þeirri ástæðu einni. Hins vegar sé aukin hætta á handahófskenndum handtökum, mismunun, ofbeldi og áreitni af hálfu öryggissveita í mótmælum og á samkomum eins og árlegum minningardegi Biafra. Í skýrslu EASO frá febrúar 2019 kemur fram að einstaklingar sem teljast vera meðlimir í aðskilnaðarhreyfingum Biafra eða ætlaðir stuðningsmenn hafi ekki allir ástæðuríkan ótta við ofsóknir. Taka verði mið af aðstæðum í hverju tilfelli fyrir sig. Hvort viðkomandi hafi vakið athygli yfirvalda, staða viðkomandi innan hópsins og athafnir viðkomandi gagnvart stjórnvöldum síðan hann yfirgaf Nígeríu geti haft áhrif.
Samkvæmt skýrslu áströlsku utanríkisþjónustunnar frá árinu 2018 og bresku innanríkisþjónustunnar frá árinu 2019 verða samkynhneigðir fyrir töluverðri mismunun í Nígeríu. Samkvæmt nígerískum lögum eru kynferðisathafnir milli samkynja einstaklinga refsiverðar en slík brot varði fangelsisrefsingu samkvæmt nígerískum hegningarlögum. Þá hafi árið 2014 tekið gildi lög sem banni samkynja hjónabönd. Heimildirnar beri með sér að lög sem varði kynhneigð fólks sé sjaldan framfylgt í reynd en þau stuðli þó að neikvæðu viðhorfi til samkynhneigðra en mannréttindasamtök hafa bent á að lögregluyfirvöld og almenningur hafi notað lögin til að réttlæta mannréttindabrot gegn LGBTI fólki. Samkvæmt skýrslu bandarísku utanríkisþjónustunnar fyrir árið 2019 liggur dauðarefsing við því að stunda kynferðislegar athafnir með einstaklingi af sama kyni á þeim svæðum Nígeríu sem hafa tekið upp Sharia lög. Dómstólar höfðu þó ekki kveðið upp slíkan dóm á árinu 2019 en fyrri ár höfðu einstaklingar sem voru fundnir sekir um kynferðislegar athafnir með einstaklingi af sama kyni verið dæmdir til hýðingar.
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.
Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2019). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).
Eins og fram hefur komið byggir umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi á málsástæðum er lúta að stjórnmálaskoðunum hans, þjóðerni og stöðu sinnar sem samkynhneigðs manns.
Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á endurritum af viðtölum hjá Útlendingastofnun, viðtali hjá kærunefnd útlendingamála, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kæranda.
Kærandi kveðst hafa verið meðlimur Biafra hreyfingarinnar sem berjist fyrir aðskilnaði Biafra frá Nígeríu. Faðir kæranda hafi verið þekktur leiðtogi innan Biafra hreyfingarinnar […]. Faðir kæranda hafi verið skotinn til bana af hálfu lögreglu fyrir 19 árum. Kærandi hafi staðið að mótmælum árið 2008, en lögregla hafi kveðið mótmælin niður fljótlega eftir að þau hafi hafist. Nokkrir fylgjendur hans hafi verið skotnir til bana og aðrir fangelsaðir og pyndaðir í þeim tilgangi að fá upplýsingar um kæranda. Hann hafi náð að komast undan lögreglunni en stuttu eftir mótmælin hafi hann verið eftirlýstur af yfirvöldum og því hafi hann neyðst til að flýja úr landi.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar frá 25. mars 2021 kemur fram að til stuðnings frásögn sinni hafi kærandi lagt fram persónuskilríki sem hann kveði vera meðlimaskírteini Biafra hreyfingarinnar. Þá hafi hann lagt fram mynd af opinberri tilkynningu, dags. 28. júní 2008, þar sem fram kemur að kærandi sé eftirlýstur fyrir að vera leiðtogi […] og önnur brot gegn valdstjórninni. Þá hafi kærandi lagt fram afrit af ljósmyndum af sér ásamt föður sínum og fjölskylduljósmynd. Einnig hafi kærandi lagt fram skjáskot af ummælum á samfélagsmiðlum þar sem andláts föður hans hafi verið minnst. Það var mat Útlendingastofnunar að skilríkin hafi ekki borið með sér að vera meðlimaskírteini sérstaks hóps eða hver staða kæranda væri fyrir hreyfingu Biafra. Að mati stofnunarinnar hafi tilkynning sem kærandi lagði fram verið einföld að gerð og ekki traustvekjandi. Þá hafi kærandi ekki lagt fram frumrit framangreinds skjals og hafi því ekki verið hægt að kanna áreiðanleika þess. Varðandi myndir sem kærandi lagði fram var það mat Útlendingastofnunar að ekki hafi verið ástæða til að draga í efa fjölskyldutengsl kæranda við menn þá sem birtust á framlögðum myndum. Hins vegar hafi kærandi ekki lagt neitt fram sem stutt gæti við staðhæfingu hans þess efnis að faðir hans hafi verið myrtur vegna tengsla hans við aðskilnaðarsinna Biafra. Þá hafi að mati stofnunarinnar ekki verið ráðið að tengsl föður kæranda við aðskilnaðarsinna Biafra geri hann útsettari fyrir afskiptum stjórnvalda í heimaríki en aðra stuðningsmenn aðskilnaðarsinna Biafra. Að mati stofnunarinnar hafi ekki verið ósanngjarnt að gera þá kröfu að einstaklingur í leiðtogastöðu innan Biafra hreyfingar geti nýtt tengsl sín til að afla haldbærra og trúverðugra gagna frásögn sinni til stuðnings. Var það mat stofnunarinnar að kærandi hafi ekki lagt fram haldbær og trúverðug gögn sem stutt gætu við frásögn hans um að vera leiðtogi […] eða að hann sé eftirlýstur sökum þess af yfirvöldum. Þá hafi kærandi ekki lagt fram neitt til stuðnings frásögn sinni um þau uppþot sem hann hafi lýst. Var það því mat Útlendingastofnunar að ónákvæm og óljós frásögn kæranda, misræmi milli umsókna um málsástæður kæranda og skortur á trúverðugum gögnum henni til stuðnings leiddi til þess að frásögn hans um leiðtogahlutverk í Biafra hreyfingu og um ástæður flótta frá heimaríki vegna stjórnmálaskoðana væri ótrúverðug.
Í viðtali hjá kærunefnd útlendingamála þann 16. júní 2021 var kærandi beðinn um að greina nánar frá þátttöku sinni og tengslum við aðila innan Biafra hreyfingarinnar. Hann var auk þess beðinn um að lýsa samskiptum í kjölfar flóttans. Að mati kærunefndar voru svör kæranda takmörkuð og lýsingar af þátttöku og aðdraganda flóttans ekki til þess fallin að varpa skýrara ljósi á stöðu hans innan hópsins eða þá hættu sem hann kunni að vera í. Er það mat kærunefndar eftir að hafa farið yfir framlögð gögn málsins og heimildir um heimaríki kæranda að kærandi hafi ekki lagt fram gögn sem styðja við frásögn hans af því að hann gegni háttsettri stöðu innan Biafra hreyfingarinnar í heimaríki sínu og sé af þeim sökum eftirlýstur. Verður því ekki lagt til grundvallar að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við sæta ofsóknum á grundvelli stjórnmálaskoðana sinna, skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga sbr. e-lið 3.mgr. 38. gr. laganna.
Kærandi byggir umsókn sína um alþjóðlega vernd einnig á stöðu sinni sem samkynhneigðs manns. Kærandi hefur greint frá því að hann hafi átt í ástarsambandi frá unglingsaldri með jafnaldra sínum að nafni […], þar til hann hafi flúið heimaríki sitt árið 2008 eða í um 19 ár. Faðir […]hafi komist að sambandinu og sent menn til að ráða kæranda bana. Í viðtali hjá kærunefnd útlendingamála hinn 16. júní 2021 var kærandi beðinn um að greina nánar frá sambandi þeirra og hvort hann hefði haldið sambandi við […]eftir að hann lagði á flótta. Kærandi sagði að hann hafi ekki haft neitt samband við hann og að hann vissi ekki hvað hefði orðið um hann. Þá kvað hann að það væri nú almenn vitneskja um hans kynhneigð í heimabæ hans og því gæti hann ekki snúið til baka. Kærandi var spurður um það hvort hann gæti lagt fram einhver gögn um samband þeirra eða einhver gögn sem greindi frá þessari vitneskju vina og vandamanna um kynhneigð hans. Kærandi sé með Facebook-síðu þar sem hann er í samskiptum við ýmsa aðila í Nígeríu en aðspurður kvaðst hann ekki geta lagt fram nein gögn um framangreint. Kærandi kvaðst hafa farið leynt með kynhneigð sína en hefði ekki nein gögn sem hann gæti lagt fram máli sínu til stuðnings. Hann var auk þess spurður hvort hann hefði einhver læknisfræðileg gögn um skotárás sem hann hafi greint frá. Kærandi kvaðst ekki hafa farið á spítala til að láta gera að sárum sínum heldur á eins konar ,,kliník” og ætti engin gögn um það. Í viðtali hjá kærunefnd var hann auk þess spurður hvort hann hefði átt í samböndum við karlmenn eftir þetta. Kærandi kvaðst einungis hafa átt í kynferðislegu sambandi við einn mann, sem hann hefði þó ekki nein samskipti haft við á netmiðlum eða á annan hátt, […]. […]. Að mati kærunefndar er ekki ósanngjarnt að gera þá kröfu til kæranda að hann leggi fram einhver gögn, s.s. ljósmyndir, samskipti eða önnur gögn til stuðnings frásögn sinni um kynhneigð sína og samband sitt við ástmann sinn í heimaríki sem hafi, að hans sögn, staðið til fjölda ára. Það er því mat kærunefndar að skortur á framlögðum gögnum sem styðji við frásögn kæranda og ástæða hans fyrir umsókn um alþjóðlega vernd, þ.e. skortur á gögnum um að hann sé í hættu, snúi hann aftur til Nígeríu, leiði til þess að frásögn hans teljist ótrúverðug. Horfir nefndin auk þess til þess að framangreindir atburðir eiga að hafa átt sér stað fyrir rúmum áratug síðan og má ráða af frásögn kæranda að þeir aðilar sem hann kveðst óttast hafi ekki verið að áreita hann eða í samskiptum við hann allan tímann. Þá er að mati kærunefndar óljóst hvort að meint samkynhneigð kæranda hafi verið á vitorði annarra aðila í heimaríki. Þá kveðst kærandi vera í góðum samskiptum við móður sína og aðra aðila í heimaríki. Auk þess á kærandi í dag eiginkonu og börn. Er það mat kærunefndar að frásögn kæranda um kynhneigð hans sé ótrúverðug og verður hún því ekki lögð til grundvallar í málinu.
Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.
Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).
Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður kæranda þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eigi hann ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Kærandi byggir á því að hann muni búa við erfiðar félagslegar aðstæður verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis og að hans bíði erfiðar félagslegar aðstæður vegna stöðu sinnar sem samkynhneigður maður.
Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Þá segir í athugasemdunum að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir má ráða að þrátt fyrir að ótryggt ástand ríki á ákveðnum landsvæðum í heimaríki kæranda þá teljist svæðið þar sem hann hafði búsetu öruggt svæði. Þá standi borgurum Nígeríu almennt til boða skilvirk vernd yfirvalda. Þá hefur kærunefnd metið frásögn hans af samkynhneigð ótrúverðuga.
Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Kærunefnd hefur jafnframt litið til þeirra tímabundnu erfiðleika sem heimaríki kæranda kann að þurfa að glíma við vegna Covid-19 faraldursins. Kærunefnd telur þá erfiðleika ekki vera þess eðlis að þeir leiði til þess, einir sér eða í samhengi við önnur gögn málsins, að heimilt sé veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.
Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.
Athugasemdir kæranda við málsmeðferð Útlendingastofnunar
Kærandi gerði í greinargerð sinni ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar í máli sínu. Kærunefnd hefur að framan tekið afstöðu til þeirra að því leyti sem þær kunna að hafa áhrif á niðurstöðu þessa máls.
Frávísun og frestur til að yfirgefa landið
Kærandi kom hingað til lands 4. júlí 2020 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag ásamt eiginkonu sinni og börnum þeirra. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.
Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga og þegar litið er til ferðatakmarkana vegna Covid-19 faraldursins teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.
Í ljósi Covid-19 faraldursins er athygli kæranda vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda.
Athygli er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til yfirgefa landið sjálfviljugur.
The decision of the Directorate of Immigration in the case of the appellant is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.
Tómas Hrafn Sveinsson
Sindri M. Stephensen Þorbjörg I. Jónsdóttir