Nr. 152/2020 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 22. apríl 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 152/2020
í stjórnsýslumáli nr. KNU19120003
Beiðni [...] og barna hennar um endurupptöku
I. Málsatvik
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 474/2019, dags. 10. október 2019, staðfesti nefndin ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 2. júlí 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsóknir [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi) og barna hennar, [...], fd. [...] (hér eftir A), og [...], fd. [...] (hér eftir B), ríkisborgara [...], um alþjóðlega vernd og vísa þeim frá landinu.
Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 14. október 2019. Þann 21. október 2019 lagði kærandi fram beiðni um frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar. Var fallist á beiðni hennar þann 23. desember 2019 með úrskurði kærunefndar nr. 608/2019. Þann 29. nóvember 2019 barst kærunefnd beiðni kæranda og barna hennar um endurupptöku málsins.
Beiðni kæranda um endurupptöku máls hennar byggir á 1. og 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á 1. og 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga þar sem ákvörðun í máli hennar hafi verið byggð á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða að atvik hafi breyst verulega frá því að úrskurður kærunefndar var kveðinn upp.
Í beiðni kæranda um endurupptöku er m.a. greint frá því að kærandi hafi sótt sálfræðitíma hjá Domus Mentis Geðheilsustöð, þann 23. september 2019. Kærandi vísi til þess að hvergi hafi verið vikið að því í úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 474/2019 að hún hafi sýnt alvarleg einkenni áfallastreitu. Kærandi telji að um sé að ræða atriði sem skipti miklu máli við úrlausn málsins og nauðsynlegt sé að skoða betur. Vísi kærandi til þess að heilsufar sé einn þeirra þátta sem stjórnvöldum beri að líta til við mat á því hvort aðstæður umsækjanda um alþjóðlega vernd teljist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og mæli þannig með því að umsókn verði tekin til efnismeðferðar. Kærandi telji því að úrskurður kærunefndar hafi byggst á ófullnægjandi upplýsingum og því séu skilyrði 1. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga uppfyllt. Þá feli umræddar upplýsingar í sér breyttar aðstæður þar sem andlegri heilsu kæranda fari ört hrakandi og því séu skilyrði 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga einnig uppfyllt.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um endurupptöku stjórnsýslumáls
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál hans sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Eins og áður hefur komið fram kvað kærunefnd upp úrskurð í máli kæranda og barna hennar þann 10. október 2019. Með úrskurðinum var komist að þeirri niðurstöðu að synjun á efnismeðferð umsókna kæranda og barna hennar um alþjóðlega vernd á Íslandi og frávísun frá landinu bryti ekki gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Þá var ekki talið að kærandi hefði slík tengsl við landið að nærtækast væri að hún fái hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka umsóknir hennar og barna hennar um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi reisir beiðni sína um endurupptöku m.a. á því að nauðsynlegt sé að skoða betur atriði sem varði heilsu hennar sem hún telji að skipti miklu máli við úrlausn málsins.
Kærunefnd telur að þau atriði sem kærandi vísaði til í beiðni sinni um endurupptöku málsins hafi ekki þýðingu fyrir þetta mál. Það er hins vegar mat kærunefndar að þegar litið er til hinna sérstöku aðstæðna sem eru uppi í ljósi Covid-19 faraldursins, þeirra erfiðleika sem Ítalía hefur glímt við vegna hans, þeirrar óvissu sem ríkir um framhaldið og til forsendna úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 474/2019 í máli kæranda og barna hennar, að aðstæður á Ítalíu hafi breyst verulega frá því að úrskurður nefndarinnar var kveðinn upp, sbr. 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga.
Kærunefnd fellst því á beiðni kæranda um endurupptöku máls hennar og barna hennar.
IV. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Þá koma fram í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga sérviðmið er varða börn og ungmenni. Þar segir m.a. að við mat á því hvort taka skuli umsókn til efnismeðferðar vegna sérstakra ástæðna skuli hagsmunir barnsins hafðir að leiðarljósi. Þá segir að sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra eða annars fjölskyldumeðlims sem hefur það á framfæri sínu skuli það almennt viðurkennt að hagsmunum barns sé best borgið með því að tryggja fjölskylduna sem heild og rétt hennar til að vera saman. Við það mat beri meðal annars að líta til þess hvort flutningur til viðtökuríkis hafi í för með sér hættu á að fjölskyldan aðskiljist eða muni aðskiljast.
Kærandi og börn hennar eru með alþjóðlega vernd á Ítalíu og hefur kærandi m.a. greint frá bágum aðstæðum sínum þar í landi. Hana hafi m.a. skort félagslegan stuðning og aðstoð við atvinnuleit, auk þess sem yfirvöld á Ítalíu hafi ekki veitt henni aðstoð við að komast undan þeim sem hafi [...]. Í gögnum málsins kemur þá m.a. fram að kærandi glími við andlega erfiðleika. Í úrskurði kærunefndar í máli kæranda og barna hennar, dags. 10. október 2019, byggði kærunefnd á því að ekki væru forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem lægju fyrir um aðstæður á Ítalíu og gagna í málinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi og börn hennar gætu leitað sér fullnægjandi heilbrigðisþjónustu í samræmi við þarfir sínar, og var áréttað að einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd á Ítalíu eigi að lögum sambærilegan rétt á heilbrigðisþjónustu og félagslegri aðstoð og ríkisborgarar Ítalíu, þó að þeir þurfi í einhverjum tilvikum að yfirstíga ákveðnar hindranir til þess að sækja þá þjónustu.
Frá því að kærunefnd útlendingamála úrskurðaði í máli kæranda og barna hennar þann 10. október 2019 hafa aðstæður breyst verulega í viðtökuríkinu með tilkomu Covid-19 faraldursins. Áhrif hans hafa haft og munu hafa verulegar neikvæðar efnahagslegar afleiðingar sem og neikvæð áhrif á innviði ríkisins. Að mati kæruefndar er ljóst að þessi fordæmalausa staða sem nú er uppi getur leitt til aðgangshindrana að þjónustu fyrir flóttamenn og umsækjendur um alþjóðlega vernd, þ. á m. heilbrigðisþjónustu.
Þá liggur fyrir að vegna þeirrar fordæmalausu stöðu sem nú er uppi vegna útbreiðslu Covid-19 faraldursins að mörg ríki, þ.m.t. viðtökuríkið, hafa sett á ferðatakmarkanir og mörg hver lokað tímabundið fyrir endursendingar, bæði einstaklinga með vernd og á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, en óvíst er hvenær opnað verði aftur fyrir endursendingar.
Ennfremur, í ljósi þeirra áskorana sem viðtökuríkið hefur glímt við um nokkurt skeið í tengslum við aðgengi þeirra sem njóta alþjóðlegrar verndar að innviðum og lagalegum réttindum og með vísan til þeirra erfiðleika sem ætla má að Covid-19 faraldurinn leiði til í ríkinu telur kærunefnd, að svo stöddu, að ástæða sé til að ætla að ekki sé um að ræða svo tímabundið ástand að hjá því verði litið.
Að mati kærunefndar mæla því sérstakar ástæður, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, með því að mál kæranda og barna hennar verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, m.a. með vísan til samverkandi áhrifa stöðu kæranda og barna hennar í viðtökuríki, áhrifa Covid-19 faraldursins á innviði Ítalíu og þeirrar óvissu sem af faraldrinum leiðir að öðru leyti.
Að framangreindu virtu er það niðurstaða kærunefndar, eins og hér stendur sérstaklega á og í ljósi heildarmats á aðstæðum kæranda og barna hennar, að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í máli þeirra og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í máli kæranda og barna hennar og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hennar og barna hennar.
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda og barna hennar til efnismeðferðar.
The appellant‘s request for re-examination of her case is granted.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant‘s and her children‘s applications for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir