Mál nr. 30/2009
Útreikningur greiðslna
Föstudaginn 18. september 2009
A
gegn
Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði
Úrskurður
Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.
Þann 29. júlí 2009 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 28. júlí 2009.
Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 15. júlí 2009 um útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.
Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:
„Árið 2007 átti ég dóttur og var því í fæðingarorlofi allt árið 2008 þar sem ég skipti fæðingarorlofinu niður á 12 mánaða tímabili.
Ég varð ófrísk á því tímabili og barnið fæddist Y. júní s.l.
Til þess að ég ætti rétt á fæðingarorlofi var mér tjáð að ég þyrfti að vinna 70% starfshlutfall í 6 mánuði. Ég vann því frá byrjun janúar í umræddu starfshlutfalli þar til yngri dóttir mín fæddist.
Við útreikning á fæðingarorlofi nú er notast við s.l. starfsár en eins og áður hefur komið fram þá var ég í fæðingarorlofi allt það ár og laun mín því mun lægri en ella hefði verið. Þar sem fyrra barnið mitt fæddist Y. desember 2007 þá varði fæðingarorlofið heilt vinnuár. Hefði barnið t.d. fæðst um mitt ár 2007 þá hefði annað verið upp á teningnum við útreikninga fæðingarorlofsins.
Að lokum bendi ég á að mér finnst hálf einkennilegt að horft sé til eins árs við útreikninga fæðingarorlofs en þegar sótt er um lán þá er litið til tekna s.l. 2ja ára, tel ég það gefa raunhæfari mynd af tekjum einstaklinga.“
Með bréfi, dagsettu 6. ágúst 2009, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.
Greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs er dagsett 14. ágúst 2009. Í greinargerðinni segir:
„Kærður er útreikningur Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.
Með umsókn, dags. 4. apríl 2009, sótti kærandi um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í 6 mánuði vegna væntanlegrar barnsfæðingar 4. júní 2009.
Auk umsóknar kæranda barst vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 25. mars 2009, tilkynning um tilhögun fæðingarorlofs, dags. 2. apríl 2009 og launaseðlar frá B fyrir janúar – mars 2009. Enn fremur lágu fyrir gögn vegna eldri umsóknar kæranda í fæðingarorlofi vegna barns sem fæddist Y. desember 2007 og upplýsingar úr skrám ríkisskattstjóra og þjóðskrá Hagstofu Íslands.
Með bréfi Vinnumálastofnunar–Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 7. maí 2009, var henni tilkynnt að umsókn hennar um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hefði verið samþykkt og að mánaðarleg greiðsla yrði X kr. á mánuði miðað við 100% orlof. Þann 15. júlí 2009 var kæranda send greiðsluáætlun með útreikningum á væntanlegum greiðslum.
Í 2. mgr. 13. gr. ffl., sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008, er kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tólf mánaða samfellt tímabil sem lýkur sex mánuðum fyrir fæðingardag barns eða þann dag sem barn kemur inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald sem og greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkra- og slysadagpeningar, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna, sbr. a – e liði 2. mgr. 13. gr. a. Þegar um er að ræða greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkrasjóði stéttarfélags, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna á viðmiðunartímabili skal taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem þær greiðslur miðuðust við og skal aldrei taka mið af hærri fjárhæð en nemur þeim viðmiðunartekjum enda þótt foreldri hafi fengið mismuninn milli þessara greiðslna og viðmiðunartekna bættan samhliða greiðslunum. Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof segir enn fremur að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi verið á innlendum vinnumarkaði, sbr. einnig 2. mgr. 13. gr. a.
Í 1. mgr. 13. gr. a. ffl. segir að þátttaka á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV. kafla feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi. Í 2. mgr. er síðan talið upp í fimm stafliðum hvað teljist enn fremur til þátttöku á vinnumarkaði:
Til þátttöku á vinnumarkaði telst enn fremur:
a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,
b. sá tími sem foreldri fær greiddar atvinnuleysisbætur, er á biðtíma eftir slíkum bótum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldrið skráð sig án atvinnu samkvæmt gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar.
c. sá tími sem foreldri fær greidda sjúkra- eða slysadagpeninga, er á biðtíma eftir dagpeningum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldri sótt um þá til Tryggingastofnunar ríkisins samkvæmt gildandi lögum um almannatryggingar, eða fær greiðslur úr sjúkrasjóði stéttarfélags enda hafi foreldri látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum,
d. sá tími sem foreldri nýtur bóta frá tryggingafélagi sem koma í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa,
e. sá tími er foreldri fær tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna eða hefði átt rétt á slíkum greiðslum hefði foreldri sótt um þær til Tryggingastofnunar ríkisins.
Í 3. mgr. 15. gr. ffl. er kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun aflar um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segir jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna viðmiðunartímabila skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.
Fæðingardagur barns kæranda er Y. júní 2009 og skal því, samkvæmt framangreindum lagaákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hennar mánuðina desember 2007 – nóvember 2008 enda taldist kærandi samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum hafa verið á innlendum vinnumarkaði þann tíma, sbr. 2. mgr. 13. gr. og 2. mgr. 13. gr. a. ffl.
Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hefur kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hennar á framangreindu viðmiðunartímabili og telur Fæðingarorlofssjóður að þar með liggi fyrir staðfesting á að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda. Í desember 2007 var kærandi í 40% fæðingarorlofi með eldra barni en aðra mánuði tímabilsins var kærandi í 50% fæðingarorlofi með eldra barni og ber því að uppreikna greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði á því tímabili, sbr. 2. mgr. 13. gr. ffl. Var desember 2007 uppreiknaður í X kr. úr X kr. Aðra mánuði tímabilsins voru greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði með eldra barni uppreiknaðar í X kr. úr X kr. Kærandi þáði einnig greiðslur frá D í desember 2007, janúar og maí 2008 og eru þær greiðslur hafðar með við útreikning á meðaltali heildarlauna. Greiðsla sem kærandi fékk frá Fjölskyldu og styrktarsjóði BHM, BSRB og KÍ í maí 2008 er undanskilin þar sem ekki er greitt af henni tryggingagjald.
Með vísan til framangreinds telur Vinnumálastofnun - Fæðingarorlofssjóður að greiðsluáætlun til kæranda, dags. 15. júlí 2009, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.“
Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 17. ágúst 2009, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum.
Frekari athugasemdir bárust frá kæranda með tölvubréfi 7. september 2009. Í bréfinu er ítrekuð lýsing málavaxta. Krafa kæranda er að við útreikning verði miðað við sömu viðmiðunartekjur og í fyrra fæðingarorlofi. Um rökstuðning er vísað til og rakið efni 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof, sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008, og athugasemda í greinargerð með 8. gr. laga nr. 74/2008.
Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:
Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna til kæranda úr Fæðingarorlofssjóði sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 15. júlí 2009.
Í athugasemdum í greinargerð með frumvarpi er varð að lögum nr. 74/2008 segir meðal annars um 8. gr.:
„Enn fremur er gert ráð fyrir að áfram verði miðað við heildarlaun foreldra en þar á meðal verði jafnframt taldar með greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkra- og slysadagpeningar, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga og bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns auk hvers konar launa og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Þetta eru greiðslur sem koma til þegar aðstæður þær sem taldar eru upp í a–d-liðum 2. mgr. 9. gr. frumvarpsins eiga við um foreldra og teljast svara til þátttöku á vinnumarkaði og þar með til ávinnslu fæðingarorlofs skv. 1. mgr. 13. gr. laganna. Verður því að teljast eðlilegt að þær verði hluti af heildarlaunum foreldra sem lögð eru til grundvallar við útreikninga á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði. Jafnframt er lagt til að þegar um er að ræða greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkrasjóði stéttarfélags eða bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns skuli miða við þær viðmiðunartekjur sem þær greiðslur miðuðust við. Hafi því tímabili sem foreldri á rétt á tekjutengdum atvinnuleysisbótum verið lokið skal engu síður miða við viðmiðunartekjur hans sem nýttar voru fyrir tekjutengda tímabilið. Ekki er átt við styrki sem foreldri kann að hafa fengið úr Atvinnuleysistryggingasjóði eða sjúkrasjóðum stéttarfélaga á tímabilinu heldur eingöngu þær greiðslur sem ætlað er að koma í stað launa. Þá skal aldrei miða við hærri fjárhæðir en nemur viðmiðunartekjum foreldra sem lagðar voru til grundvallar greiðslunum á umræddu tímabili sem þessar greiðslur komu til enda þótt foreldri hafi fengið bættan mismun viðmiðunartekna og greiðslnanna sjálfra samhliða greiðslunum. Ástæðan er sú að ekki er ætlunin að tiltekinn hluti teknanna verði metinn tvisvar inn í útreikninga á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði. Þessu til skýringar má nefna dæmi um foreldri sem hefur í fyrra fæðingarorlofi fengið 80% af viðmiðunartekjum og fengið viðbætur frá vinnuveitanda sem nemur þeim 20% sem á vantaði milli viðmiðunartekna og fæðingarorlofsgreiðslna. Þegar foreldrið fer síðan aftur í fæðingarorlof er tekið mið af fyrri viðmiðunartekjum fyrir þá mánuði sem það var í fæðingarorlofi og lenda innan viðmiðunartímabilsins og því óeðlilegt að taka jafnframt tillit til viðbótanna frá vinnuveitanda. Þá er áfram tekið fram að ekki skuli taka tillit til tekna sem foreldri hefur unnið til utan innlends vinnumarkaðar.“
Barn kæranda er fætt Y. júní 2009 og því er viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna hennar skv. 2. mgr. 13. gr. ffl. tímabilið desember 2007 til nóvember 2008. Óumdeilt er að kærandi var á vinnumarkaði í skilningi ffl. allt viðmiðunartímabilið.
Samkvæmt gögnum málsins var kærandi í fæðingarorlofi með barni fæddu Y. desember 2007 á viðmiðunartímabilinu frá desember 2007 til nóvember 2008 og fékk greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði á því tímabili. Samkvæmt greiðsluáætlun dagsettri 13. nóvember 2007 var hún í 40% fæðingarorlofi í desember 2007 en 50% aðra mánuði tímabilsins. Meðal mánaðartekjur sem útreikningur greiðslna var byggður á voru X kr. og 80% af þeim eru X kr. Í samræmi við það voru mánaðargreiðslur til kæranda vegna 50% fæðingarorlofs X kr. Í greiðsluáætlun dagsettri 15. júlí 2009 eru greiðslur sem kærandi fékk úr Fæðingarorlofssjóði í fyrra fæðingarorlofi uppreiknaðar hlutfallslega þannig að greiðsla vegna 50% fæðingarorlofs X kr. er uppreiknuð í X kr. Krafa kæranda er hins vegar að við útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði skuli miða við sömu viðmiðunartekjur og í fyrra fæðingarorlofi, þ.e. meðal mánaðartekjur X kr.
Í 10. gr. ffl. er kveðið á um tilhögun fæðingarorlofs. Þar segir í 2. mgr. að með samkomulagi við vinnuveitanda sé starfsmanni þó heimilt að haga fæðingarorlofi á þann veg að það skiptist niður á fleiri tímabil og/eða það verði tekið samhliða minnkuðu starfshlutfalli, sbr. þó 3. mgr. 8. gr.
Þegar eldra fæðingarorlof hefur verið tekið samhliða minnkuðu starfshlutfalli á viðmiðunartímabili tekjuútreiknings, sbr. 2. mgr. 10. gr. ffl., ber að mati úrskurðarnefndarinnar að skýra 3. tölul. 2. mgr. 13. gr. ffl. svo að greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði séu reiknaðar sem hlutfall af viðmiðunartekjum eldra orlofsins sem þýðir að greiðslurnar eru uppreiknaðar í hlutfallinu 100/80. Greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði á viðmiðunartímabilinu þannig uppreiknaðar að viðbættum launum vegna starfa foreldris eru síðan grundvöllur útreiknings viðmiðunartekna.
Í umsókn til Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs dagsettri 15. september 2007 er skráð að kærandi ætli að nýta sér þriggja mánaða sjálfstæðan rétt sinn og þriggja mánaða sameiginlegan rétt foreldra. Í tilkynningu um fæðingarorlof dagsettri 2. október 2007 óskaði kærandi eftir að dreifa orlofinu yfir tólf mánaða tímabil án samhliða vinnu í skertu starfshlutfalli. Tilkynningin er undirrituð um samþykki vinnuveitanda. Að mati úrskurðarnefndarinnar skulu greiðslur í slíku tilviki miðast við hlutfall af viðmiðunartekjum í samræmi við töku fæðingarorlofs. Það að greiðslum vegna sex mánaða fæðingarorlofs er dreift á tólf mánaða tímabil í stað 100% greiðslna í sex mánuði getur ekki leitt til annarrar niðurstöðu. Samkvæmt því ber að staðfesta ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning meðaltals heildarlauna kæranda og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.
ÚRSKURÐARORÐ:
Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna til A úr Fæðingarorlofssjóði er staðfest.
Guðný Björnsdóttir
Heiða Gestsdóttir
Gunnlaugur Sigurjónsson