Nr. 145/2019 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 26. mars 2019 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 145/2019
í stjórnsýslumáli nr. KNU19020043
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 19. febrúar 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur þann [...] og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. janúar 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.
Kærandi gerir kröfu um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar á Íslandi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 28. september 2018. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum á Möltu. Þann 11. október 2018 var beiðni um viðtöku kæranda send til maltneskra yfirvalda á grundvelli reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (svonefndrar Dyflinnarreglugerðar). Í svari frá maltneskum yfirvöldum, dags. 22. október 2018, synjuðu þau viðtöku kæranda þar sem honum hefði þegar verið veitt alþjóðleg vernd á Möltu. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. þann 27. nóvember 2018, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 29. janúar 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 5. febrúar 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann 19. febrúar 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 28. febrúar 2019, ásamt fylgigögnum. Þann 14. mars sl. bárust kærunefnd upplýsingar frá maltneskum yfirvöldum og veitti nefndin kæranda tækifæri til að koma að andmælum vegna upplýsinganna þann 20. mars sl. en engin andmæli bárust.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd á Möltu. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Möltu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Möltu.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að hann tilheyri litlum ættbálki í [...] sem beri nafnið [...]. Kveður kærandi að hann hafi gifst konu árið 2012 en bræður hennar hafi verið mótfallnir hjúskapnum, sagt hann fara gegn [...] reglum og vera ólögmætan. Bræður konu kæranda séu meðlimir í [...] og hafi reynt að fá hann til að ganga til liðs við [...] en síðar ásakað hann um að hafa talað gegn þeim. Kærandi hafi flúið í kjölfarið, dvalið hjá vini sínum í nokkra daga og þaðan lagt á flótta til [...], þá til [...] og áfram til Líbíu þar sem hann hafi fengið far með bát til Möltu.
Kærandi kveður að hann hafi komið til Möltu í ágúst 2013 og dvalið þar allt þar til í september 2018, eða í u.þ.b. fimm ár. Hafi hann dvalið fyrstu fjóra mánuðina á Möltu í varðhaldi en síðan verið fluttur í flóttamannabúðir þar sem hann hafi búið í sex mánuði eða þar til honum hafi verið gert að yfirgefa búðirnar. Hafi hann fengið 130 evrur á mánuði meðan hann hafi dvalið í búðunum en ekkert eftir að hann hafi yfirgefið búðirnar. Þá hafi kærandi reynt að leigja íbúð ásamt fleirum en enginn hafi viljað leigja honum íbúð vegna [...] uppruna hans og ekkert félagslegt húsnæði hafi verið að fá. Kærandi og félagar hans hafi sofið í stórum rörum sem hafi verið staðsett fyrir aftan flóttamannabúðirnar. Á daginn hafi þeir leitað til vinnumiðlunar og stundum hafi verið hægt að fá tímabundna vinnu en launin hefðu í mesta lagi dugað fyrir mat en ekki leigu. Kærandi hafi unnið í verksmiðju í rúman mánuð, fengið lág laun og ekki verið skráður starfsmaður hjá fyrirtækinu. Þá hafi aðrir starfsmenn litið niður á hann og eitt sinn hafi einn þeirra slegið hann með viðarbút. Í kjölfarið hafi kærandi talað við yfirmann sinn, sem hafi vísað ásökunum hans á bug. Hafi yfirmaðurinn ekki viljað fara lengra með málið því hann hafi óttast sektir yfirvalda fyrir að hafa starfsmann ólöglega í vinnu. Þá hafi hann haldið því fram að enginn myndi bera vitni eða styðja frásögn kæranda. Kærandi kveður að hann hafi leitað til lögreglu vegna árásarinnar en að lögreglan hafi sagt honum að hann kæmist ekki lengra með málið.
Þá kveður kærandi að hann hafi kynnst manni á Möltu sem hafi kvaðst vera lögfræðingur sem starfaði fyrir góðgerðarsamtök. Sá hafi gert kæranda alls kyns greiða, þ. á m. fjárhagslega, og í kjölfarið beitt hann fjárkúgun og [...]. Maðurinn hafi loks hótað að tilkynna kæranda til lögreglu ef hann hlýddi ekki, vegna meintra skulda við góðgerðarsamtökin. Kærandi óttist umræddan mann og hugsanlega málsókn gegn sér. Þá treysti hann hvorki lögreglunni né öðrum stjórnvöldum á Möltu.
Í greinargerð lýsir kærandi aðkasti og áreitni sem hann hafi upplifað á Möltu. Hafi sú upplifun orðið til þess að sjálfstraust hans sé mjög lítið og hann vilji helst vera einn og forðast samskipti við fólk. Kærandi hafi einu sinni farið til læknis á einkarekinni stofu á Möltu vegna [...] en áðurgreindur maður, sem hafi síðar áreitt hann, hafi greitt fyrir þjónustuna. Kærandi kveður þá að hann hafi ekki átt kost á fjölskyldusameiningu á Möltu, þar sem sú vernd sem hann nyti byði ekki upp á slíkt, og aðskilnaður hans við konu sína hafi valdið honum vanlíðan. Kveður kærandi líkamlega heilsu sína vera góða en hann finni fyrir miklum [...] og áhyggjum.
Í greinargerð sinni gerir kærandi ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar, þ. á m. trúverðugleikamat stofnunarinnar. Útlendingastofnun hafi m.a. talið framburð kæranda ótrúverðugan hvað varðar fordóma og mismunun á húsnæðis- og vinnumarkaðnum á Möltu. Trúverðugleikamat Útlendingastofnunar sé ómálefnalegt að þessu leyti m.a. þar sem lýsingar kæranda á aðstæðum hans á Möltu séu í samræmi við fyrirliggjandi heimildir. Þá gerir kærandi athugasemdir við beitingu Útlendingastofnunar á reglugerð nr. 276/2018, um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Í greinargerð kæranda er því haldið fram að reglugerðina skorti lagastoð vegna strangra skilyrða sem þar séu sett fram, m.a. um hátt alvarleikastig erfiðleika. Þá séu viðmið, sem sett séu fram í reglugerðinni, nefnd í dæmaskyni og komi ekki í stað heildarmats á einstaklingsbundnum aðstæðum kæranda. Af rökstuðningi Útlendingastofnunar telji kærandi óljóst hvort heildarmat á aðstæðum hans hafi farið fram af hálfu stofnunarinnar.
Til stuðnings kröfu sinni um efnismeðferð vísar kærandi í fyrsta lagi til þess að sérstakar ástæður eigi við í máli hans, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vísar kærandi í því sambandi til lögskýringargagna að baki lögum nr. 81/2017, um breytingu á lögum um útlendinga, og framkvæmdar kærunefndar útlendingamála í kjölfar gildistöku breytingarlaganna. Framkvæmd nefndarinnar gefi til kynna að viðkvæm staða umsækjenda um alþjóðlega vernd skuli hafa aukið vægi andspænis sjónarmiðum sem tengist m.a. skilvirkni við meðferð umsókna og mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins. Við mat á sérstökum ástæðum þurfi að kanna hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna einstaklingsbundinna aðstæðna sinna eða almennra aðstæðna í viðtökuríki. Kærandi eigi rætur að rekja til lítils ættbálks í [...] og hafi mátt þola mismunun og ofbeldi allt sitt líf, bæði í heimaríki og á Möltu. Framangreint geti leitt til djúpstæðra andlegra vandamála. Kærandi hafi þá lýst erfiðri lífsbaráttu sinni á Möltu.
Í öðru lagi vísar kærandi, kröfu sinni til stuðnings, til þess að hann hafi ástæðuríkan ótta við að verða fyrir ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð á Möltu. Með endursendingu kæranda þangað sé þannig hætt við því að Ísland myndi brjóta gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, sbr. 42. gr. laga um útlendinga og 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vísar kærandi í því sambandi jafnframt til 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.
Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins var kæranda veitt viðbótarvernd á Möltu árið 2013 og er handhafi gilds verndarskírteinis og dvalarleyfis með gildistíma til 23. nóvember 2020. Að mati kærunefndar felur sú vernd sem kærandi nýtur á Möltu í sér virka alþjóðlega vernd í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda
Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...] ára gamall barnlaus karlmaður sem kveðst eiga maka í heimaríki. Í framlögðum komunótum frá Göngudeild sóttvarna, dags. 24. október 2018, kemur m.a. fram að kærandi hafi verið hraustlegur við heilsufarsskoðun en að hann hafi kvaðst glíma við [...]. Í endurritum viðtala við kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 10. október og 27. nóvember 2018, kemur m.a. fram að kærandi glími stundum við [...], [...] og áhyggjur en að heilsa hans sé að öðru leyti góð. Með vísan til framburðar kæranda og fyrirliggjandi heilsufarsgagna er það mat kærunefndar að kærandi sé ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.
Aðstæður á Möltu
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður á Möltu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
• Asylum Information Database, Country Report: Malta (European Council on Refugees and Exiles, mars 2019);
• Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report Universal Periodic Review: Malta (UN High Commissioner for Refugees (UNHCR), júlí 2018);
• Freedom in the world 2018 – Malta (Freedom House, 28. maí 2018);
• ECRI Report on Malta (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 15. maí 2018);
• Malta 2017 Human Rights Report (United States Department of State, 20. apríl 2018);
• Amnesty International Report 2017/18 - Malta (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
• National Report on Hate Speech and Hate Crime in Malta 2016 (E-More Project, 2016);
• National Action Plan Against Racism and Xenophobia (Equality Research Consortium, 2010);
• Upplýsingar af vefsíðum maltneskra yfirvalda: https://deputyprimeminister.gov.mt/en/cbhc/Pages/Entitlement/Health-Entitlement-to-RefugeesMigrants.aspx, www.socialsecurity.gov.mt og www.housingauthority.gov.mt;
• Upplýsingar af vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna: http://www.unhcr.org.mt;
• Upplýsingar af vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal): https://e-justice.europa.eu;
• Upplýsingar af vefsíðu félagasamtakanna Victim Support: victimsupport.org.mt og
• Upplýsingar af vefsíðum Report Racism Malta og Reporting Hate: www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu.
Í skýrslu Asylum Information Database kemur m.a. fram að einstaklingar með viðbótarvernd (e. subsidiary protection) á Möltu fá útgefin endurnýjanleg dvalarleyfi til þriggja ára í senn. Að framkominni beiðni er að jafnaði fallist á endurnýjun slíkra dvalarleyfa. Í framkvæmd er útgáfa og endurnýjun dvalarleyfa þó erfiðleikum bundin, m.a. vegna skorts á aðgengi að upplýsingum, tafa við vinnslu umsókna, íþyngjandi krafna og neikvæðra viðhorfa opinberra starfsmanna í garð einstaklinga með alþjóðlega vernd á Möltu. Upplýsingar séu ekki alltaf settar fram á tungumáli sem aðilar skilji og þá þurfi umsækjendur um endurnýjun dvalarleyfis m.a. að leggja fram sönnun um núverandi dvalarstað, s.s. leigusamning og afrit af persónuskilríkjum leigusala. Meðan á umsóknarferlinu standi hafi einstaklingar með alþjóðlega vernd þá ekki aðgang að þeirri þjónustu sem þeir eigi rétt á þar sem þeir hafi ekki undir höndum gilt dvalarleyfisskírteini. Útgáfa varanlegra dvalarleyfa sætir ströngum skilyrðum á Möltu svo og veiting ríkisborgararéttar. Heimild til að binda enda á réttarstöðu einstaklinga með alþjóðlega vernd er að jafnaði ekki beitt af maltneskum yfirvöldum og á Möltu fer ekki fram kerfisbundin endurskoðun á réttarstöðu einstaklinga með alþjóðlega vernd. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu njóta almennt ferðafrelsis og fá útgefin vegabréf fyrir útlendinga (e. Alien‘s passport). Framangreind vegabréf eru þó ekki alþjóðlega viðurkennd ferðaskilríki.
Þá er flóttamönnum og einstaklingum með viðbótarvernd almennt heimilt að dvelja um eitt ár í móttökumiðstöðvum en í framkvæmd er þeim mögulegt að dvelja þar lengur að framlagðri beiðni. Beiðnirnar eru metnar í hverju tilviki fyrir sig af stofnun um velferð umsækjenda um alþjóðlega vernd (e. Agency for the Welfare of Asylum Seekers). Þegar réttur til dvalar í móttökumiðstöð hefur verið fullnýttur framkvæmir félagsráðgjafi mat á aðstæðum aðila og reynir að beina þeim inn í félagslega kerfið. Rannsóknir meðal innflytjenda á Möltu hafa þó leitt í ljós að margir þeirra standa frammi fyrir húsnæðisvanda.
Flóttamenn á Möltu hafa aðgang að vinnumarkaðnum undir sömu skilyrðum og maltneskir ríkisborgarar. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu hafa einnig aðgang að vinnumarkaðnum en atvinnuþátttaka þeirra kann þó að sæta takmörkunum þegar kemur að tilteknum starfsgreinum, svo sem lögreglustörfum og störfum á vegum maltneska hersins. Þá eiga einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu rétt á félagslegri aðstoð til grunnframfærslu en aðgangur þeirra að atvinnuleysistryggingum og lífeyri sætir takmörkunum að einhverju leyti. Handhafar viðbótarverndar njóta jafnframt grunnheilbrigðisþjónustu.
Í ofangreindri skýrslu European Commission against Racism and Intolerance frá árinu 2018 kemur m.a. fram að flóttamenn og innflytjendur sæti mismunun á Möltu, þ. á m. á vinnumarkaði. Árið 2010 gáfu maltnesk yfirvöld út aðgerðaráætlun gegn kynþáttahyggju og útlendingahatri (e. National Action Plan Against Racism and Xenophobia). Telji einstaklingar á sér brotið geta þeir m.a. leitað til nefndar um opinbera þjónustu (e. Public Service Commission), jafnréttisnefndar (e. National Commission for the Promotion of Equality), umboðsmanns þingsins (e. Parliamentary ombudsman) og dómstóla. Samkvæmt rannsókn frá árinu 2009 kváðust 29% [...] innflytjenda hafa orðið fyrir ofbeldi, hótunum eða alvarlegu áreiti á grundvelli kynþáttar en yfir 50% árása væru ekki tilkynntar til lögreglu vegna skorts á trausti til yfirvalda. Ekki liggja fyrir aðgreind, opinber gögn um hatursglæpi á Möltu, s.s. um tíðni þeirra, kærufjölda, fjölda mála sem sæta ákæru o.s.frv. Hatursglæpir, þ. á m. á grundvelli kynþáttar, eru refsiverðir skv. maltneskum hegningarlögum. Samkvæmt ofangreindum heimildum skortir þó á eftirfylgni með löggjöfinni, fá mál eru kærð og lágt hlutfall kærumála sætir ákæruferli. Auk þess að leita til lögreglu geta þolendur hatursglæpa leitað til samtakanna Victim Support og jafnframt tilkynnt um hatursglæpi á þar til gerðum vefsíðum, www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu. Þá kemur fram á vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal) að útlendingar á Möltu sem séu þolendur afbrota og tali hvorki né skilji maltnesku geti lagt fram kæru til lögreglu á sínu móðurmáli og eigi rétt á nauðsynlegri aðstoð við það, s.s. túlkaþjónustu. Meðan á rannsókn standi eigi þeir jafnframt rétt á túlkaþjónustu en þurfi þá að greiða fyrir þjónustuna.
Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstólinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016.
Í ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013 kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki alvarleikastigi 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóta alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem stendur til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að valda broti á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæltu gegn endursendingu.
Samkvæmt gögnum málsins er kærandi almennt heilsuhraustur. Með vísan til umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar á Möltu er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar á Möltu telur kærunefnd að tryggt sé að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Ber kærandi m.a. fyrir sig að hafa sætt fordómum og mismunun á Möltu, þ. á m. í formi ofbeldis og [...]. Þá kveður kærandi að hann óttist tiltekinn aðila á Möltu. Jafnframt byggir kærandi umsókn sína á því að hann geti ekki sameinast maka sínum á Möltu vegna reglna um fjölskyldusameiningu einstaklinga með viðbótarvernd. Kveður kærandi enn fremur að hann glími við andlega vanlíðan.
Þrátt fyrir ýmsar aðgangshindranir að húsnæðis- og vinnumarkaði hefur kærandi heimild til að stunda atvinnu á Möltu og nýtur almennt sömu réttinda þar um og maltneskir ríkisborgarar. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum geta einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu ekki sótt um fjölskyldusameiningu en sú takmörkun er í samræmi við regluverk Evrópusambandsins, þ.m.t. tilskipun nr. 2003/86/EC frá 22. september 2003 um fjölskyldusameiningu. Sem fyrr segir njóta einstaklingar með viðbótarvernd grunnheilbrigðisþjónustu en einstaklingar með stöðu flóttamanns njóta sambærilegrar heilbrigðisþjónustu og maltneskir ríkisborgarar. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er því nokkur munur á réttarstöðu einstaklinga á Möltu með stöðu flóttamanns annars vegar og viðbótarvernd hins vegar. Aftur á móti er það niðurstaða kærunefndar að þrátt fyrir þessi mismunandi réttindi verði ekki litið svo á að kærandi verði talinn eiga erfitt uppdráttar á Möltu. Þá verður ráðið af framangreindum gögnum að kærandi geti leitað ásjár maltneskra yfirvalda, verði hann fyrir mismunun á grundvelli kynþáttar þar í landi. Má jafnframt ráða af fyrirliggjandi gögnum að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað til lögreglu eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Að mati kærunefndar bera gögn málsins því ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.
Fyrir liggur að kærandi er handhafi gilds verndarskírteinis og dvalarleyfis á Möltu sem veitir honum aðgang m.a. að grunnheilbrigðisþjónustu. Það er mat kærunefndar að gögn málsins bendi ekki til þess að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.
Það er jafnframt mat kærunefndar að málsástæður kæranda að öðru leyti verði ekki taldar til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 27. nóvember 2018 ekki hafa tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 28. september 2018.
Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar
Svo sem fram hefur komið gerir kærandi í greinargerð sinni ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofunar, þ. á m. trúverðugleikamat stofnunarinnar og beitingu stofnunarinnar á 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.
Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja honum um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg en áður hefur komið fram í úrskurðum kærunefndar að reglugerðina skorti ekki lagastoð. Kærunefnd hefur þá farið yfir hina kærðu ákvörðun að öðru leyti og telur ekki tilefni til að gera athugasemdir við hana. Að mati kærunefndar er því ekki tilefni til frekari umfjöllunar um athugasemdir kæranda.
Frávísun
Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands þann 28. september 2018 og sótti um alþjóðlega vernd þann sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Árni Helgason