Mál nr. 22/2015
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 22/2015
Fimmtudaginn 17. mars 2016
A
gegn
Vinnumálastofnun – Fæðingarorlofssjóði
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Guðrún Agnes Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Þórhildur Líndal lögfræðingur.
Með kæru, dags. 4. desember 2015, kærir A til úrskurðarnefndar fæðingar- og foreldraorlofsmála greiðsluáætlun Fæðingarorlofssjóðs, dags. 18. september 2015.
Þann 1. janúar 2016 tóku gildi lög nr. 85/2015 um úrskurðarnefnd velferðarmála og tók nefndin yfir frá þeim tíma þau mál sem áður voru til meðferðar hjá úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála, þ.m.t. mál kæranda, sbr. 1. gr. laga nr. 85/2015 og 5. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof.
I. Málavextir og málsmeðferð
Kærandi sótti um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í þrjá mánuði vegna barns hans sem fæddist þann X. september 2015. Tilkynning barst frá kæranda um tilhögun fæðingarorlofs ásamt frekari gögnum og var hann afgreiddur í fæðingarorlof í samræmi við þau, sbr. greiðsluáætlun til hans, dags. 18. september 2015.
Kærandi kærði útreikning Fæðingarorlofssjóðs til úrskurðarnefndar fæðingar- og foreldraorlofsmála með kæru, dags. 4. desember 2015. Með bréfi, dags. 10. desember 2015, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs ásamt gögnum málsins. Greinargerð Fæðingarorlofssjóðs barst með bréfi, dags. 15. desember 2015, og með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 21. desember 2015, var greinargerð Fæðingarorlofssjóðs send kæranda til kynningar. Frekari athugasemdir bárust ekki.
II. Málsástæður kæranda
Kærandi greinir frá því að hann hafi starfað í B til X og hafið störf á Íslandi X. Á viðmiðunartímabili Fæðingarorlofssjóðs hafi hann starfað í B og því ekki verið með neinar tekjur á Íslandi. Kærandi óskar eftir frekari athugun og ítarlegum rökstuðningi varðandi það hvort ekki eigi að miða við tekjur hans á Íslandi sex mánuðum fyrir fæðingu barns hans eða tekjur hans í B með tilliti til samninga á milli Íslands og B. Þá óskar kærandi eftir upplýsingum um hvort ekki séu frekari ívilnanir fyrir þá sem starfa á Norðurlöndunum eða í einhverju EES-ríki.
III. Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs
Í greinargerð Fæðingarorlofssjóðs er vísað til 1. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof þar sem kveðið sé á um að foreldri öðlist rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns. Í 12. mgr. 13. gr. laganna komi fram að þegar foreldri hafi starfað á innlendum vinnumarkaði a.m.k. síðasta mánuðinn á ávinnslutímabili samkvæmt 1. mgr. skuli Fæðingarorlofssjóður, að því marki sem nauðsynlegt sé, taka tillit til starfstímabila þess sem starfsmanns eða sjálfstætt starfandi einstaklings í öðru aðildarríki að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið, Norðurlandasamningnum um almannatryggingar, stofnanasamningi Fríverslunarsamtaka Evrópu eða samningi milli ríkisstjórnar Íslands annars vegar og ríkisstjórnar Danmerkur og heimastjórnar Færeyja hins vegar á ávinnslutímabilinu, enda hafi störf foreldris veitt foreldrinu rétt samkvæmt lögum þess ríkis um fæðingarorlof. Það sama gildi hafi foreldri starfað skemur en síðasta mánuðinn á innlendum vinnumarkaði. Skilyrði er að foreldri hafi hafið störf á innlendum vinnumarkaði innan tíu virkra daga frá því að það hætti störfum á vinnumarkaði í öðru ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins, í öðru Norðurlandaríki, í öðru EFTA-ríki eða í Færeyjum. Foreldri skuli láta tilskilin vottorð um áunnin starfstímabil og tryggingatímabil í öðru ríki í samræmi við ákvæði samninganna fylgja með umsókn um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt 15. gr.
Ávinnslutímabil kæranda sé frá X. mars 2015 og fram að fæðingu barnsins. Á tímabilinu hafi kærandi starfað í 100% starfshlutfalli hjá C sem starfsmaður samkvæmt 2. mgr. 7. gr. laga nr. 95/2000 frá X og fram að fæðingu þess. Fyrir þann tíma hafi kærandi starfað í B, sbr. E-104 vottorð, dags. 11. september 2015. Starfs- og tryggingatímabil kæranda í B sé frá X til X og hann hafi hafið störf á innlendum vinnumarkaði innan tíu virkra daga frá því að hann hætti störfum í B. Í samræmi við framangreint eigi kærandi tilkall til greiðslna frá Fæðingarorlofssjóði, enda uppfylli hann skilyrði 1. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 12. mgr. 13. gr. laganna.
Í 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 sé fjallað um það viðmiðunartímabil sem líta skuli til þegar mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanna samkvæmt 2. mgr. 7. gr. sé ákveðin. Í 2. mgr. 13. gr. laganna sé kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanna, sbr. 2. mgr. 7. gr., í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tólf mánaða samfellt tímabil sem ljúki sex mánuðum fyrir fæðingarmánuð barns eða þann mánuð sem barn komi inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Til launa teljist meðal annars hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Í 2. mgr. 13. gr. laganna segi enn fremur að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabili sem foreldri hafi verið á innlendum vinnumarkaði, sbr. einnig 2. mgr. 13. gr. a, án tillits til þess hvort laun samkvæmt 2. málsl. eða reiknað endurgjald samkvæmt 5. mgr. hafi komið til. Aldrei skuli þó miða við færri mánuði en fjóra við útreikning á meðaltali heildarlauna. Í athugasemdum við 8. gr. frumvarpsins er varð að lögum nr. 74/2008 komi fram að átt sé við almanaksmánuði og að áfram sé tekið fram að ekki skuli taka tillit til tekna sem foreldri hafi unnið til utan innlends vinnumarkaðar.
Í 3. mgr. 15. gr. laga nr. 95/2000 sé kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun afli um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segi jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna viðmiðunartímabila samkvæmt 2., 5. og 6. mgr. 13. gr. laganna.
Fæðingardagur barns kæranda hafi verið þann X. september 2015 og því skuli, samkvæmt framangreindum lagaákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hans þá mánuði sem kærandi hafi verið á innlendum vinnumarkaði tímabilið mars 2014 til febrúar 2015. Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hafi kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram komi í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hans á framangreindu viðmiðunartímabili og telji Fæðingarorlofssjóður að þar með liggi fyrir staðfesting á að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda. Kærandi hafi verið búsettur og starfandi í B allt viðmiðunartímabil 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 2. mgr. 13. gr. a laganna, og því ekki á innlendum vinnumarkaði. Í 4. mgr. 13. gr. laganna komi fram að þegar starfsmaður uppfylli skilyrði 1. mgr. en hafi ekki starfað á innlendum vinnumarkaði á viðmiðunartímabili samkvæmt 2. mgr. skuli hann öðlast rétt til lágmarksgreiðslna samkvæmt 7. mgr. í samræmi við starfshlutfall hans.
Í 7. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 sé kveðið á um að greiðsla í fæðingarorlofi til foreldris í 25 – 49% starfi í hverjum mánuði skuli þó aldrei vera lægri en sem nemur 94.938 kr. á mánuði (100.720 kr. árið 2015) og greiðsla til foreldris í 50 – 100% starfi í hverjum mánuði skuli aldrei vera lægri en sem nemur 131.578 kr. á mánuði (139.591 kr. árið 2015). Kærandi hafi verið afgreiddur með 139.591 kr. á mánuði miðað við 100% fæðingarorlof, sbr. greiðsluáætlun til hans, dags. 18. september 2015.
Í kæru til úrskurðarnefndar hafi kærandi óskað eftir að miðað yrði við laun hans síðustu sex mánuði fyrir fæðingu barns eða laun hans í B á tólf mánaða viðmiðunartímabilinu við útreikning á meðaltali heildarlauna. Í 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 sé skýrt kveðið á um að greiðslur til foreldris í fæðingarorlofi miðist við þau laun sem unnið hafi verið fyrir á innlendum vinnumarkaði og miða skuli við tólf mánaða tímabil sem ljúki sex mánuðum fyrir fæðingarmánuð barns. Jafnframt komi skýrt fram í 4. mgr. 13. gr. laganna að starfsmaður, sem ekki hafi starfað á innlendum vinnumarkaði á viðmiðunartímabili 2. mgr., skuli öðlast rétt til lágmarksgreiðslna samkvæmt 7. mgr. í samræmi við starfshlutfall hans. Hvorki í lögum nr. 95/2000 né reglugerð nr. 1218/2008, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, sé að finna heimild til að víkja frá framangreindum ákvæðum eins og kærandi óski eftir í kæru sinni.
Með vísan til framangreinds telji Fæðingarorlofssjóður að greiðsluáætlun til kæranda, dags. 18. september 2015, beri með sér réttan útreikning á greiðslum til hans.
IV. Niðurstaða
Kærð er ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs sem tilkynnt var með bréfi, dags. 18. september 2015, um að mánaðarleg greiðsla til kæranda yrði 139.591 kr. á mánuði miðað við 100% fæðingarorlof. Af kæru má ráða að kærandi telur að miða eigi útreikning á greiðslum til hans úr sjóðnum ýmist við laun hans hér á landi síðustu sex mánuði fyrir fæðingu barns hans eða við laun hans í B síðustu tólf mánuðina, sex mánuðum fyrir fæðingu þess.
Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 öðlast foreldri rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingardag barns. Óumdeilt er að kærandi uppfyllir það skilyrði laganna, sbr. einnig 12. mgr. 13. gr. laganna. Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. a laganna, sbr. 2. mgr. 7. gr., felur þátttaka á innlendum vinnumarkaði meðal annars í sér að starfa sem starfsmaður, þ.e. að vinna launuð störf í annarra þjónustu í að minnsta kosti 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði. Þá telst enn fremur til þátttöku á innlendum vinnumarkaði meðal annars orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti.
Í 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 segir að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til foreldris í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna. Miða skuli við tólf mánaða samfellt tímabil sem ljúki sex mánuðum fyrir fæðingarmánuð barns eða þann dag sem barn komi inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Auk þess segir að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabili sem foreldri hafi verið á innlendum vinnumarkaði, sbr. einnig 2. mgr. 13. gr. a, án tillits til þess hvort laun samkvæmt 2. málsl. eða reiknað endurgjald samkvæmt 5. mgr. hafi komið til. Aldrei skuli þó miða við færri mánuði en fjóra við útreikning á meðaltali heildarlauna.
Barn kæranda fæddist þann X. september 2015. Samkvæmt framangreindum lagaákvæðum skal því mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hans þá mánuði sem kærandi var á innlendum vinnumarkaði tímabilið mars 2014 til febrúar 2015. Óumdeilt er að kærandi var ekki á innlendum vinnumarkaði á viðmiðunartímabilinu en hann starfaði erlendis til X.
Í 4. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 segir að þegar starfsmaður uppfylli skilyrði 1. mgr. um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, en hafi ekki starfað á innlendum vinnumarkaði á viðmiðunartímabili samkvæmt 2. mgr. skuli hann öðlast rétt til lágmarksgreiðslna samkvæmt 7. mgr. 13. gr. laganna í samræmi við starfshlutfall hans. Greiðsla til foreldris í 50–100% starfi í hverjum mánuði skal aldrei vera lægri en sem nemur 139.591 kr. á mánuði, sbr. 7. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000.
Þar sem kærandi var ekki á innlendum vinnumarkaði á viðmiðunartímabilinu verður að líta til framangreindrar 4. mgr., sbr. 7. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 og fallast á að kærandi hafi eingöngu öðlast rétt til lágmarksgreiðslna sem nemi 139.591 kr. á mánuði miðað við 100% fæðingarorlof, líkt og gert er í hinni kærðu ákvörðun. Hvorki í lögum nr. 95/2000 né reglugerð nr. 1218/2008 er að finna heimild til að víkja frá framangreindu viðmiðunartímabili eða taka mið af tekjum kæranda á erlendum vinnumarkaði eins og kærandi óskar eftir. Að mati úrskurðarnefndar er því ljóst er að útreikningur Fæðingarorlofssjóðs í greiðsluáætlun, dags. 18. september 2015, er í samræmi við ákvæði laga nr. 95/2000. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs, dags. 18. september 2015, um mánaðarlegar greiðslur til A er staðfest.
Guðrún A. Þorsteinsdóttir, formaður
Arnar Kristinsson
Þórhildur Líndal