Mál nr. 3/2003

Þriðjudaginn, 16. desember 2003

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Úrskurður

Mál þetta úrskurðuðu Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir, lögfræðingur.

Þann 6. febrúar 2003 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dags. 6. febrúar 2003.

Kærð var ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins sem tilkynnt var með bréfi dags. 21. nóvember 2002 um að synja kæranda um greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði.

Í rökstuðningi með kæru segir m.a.:

„Við vorum nýbakaðir foreldrar – skömmu eftir að við vorum líka nýbúin að taka við búrekstri hér á bænum B í D-sveit. Okkur lánaðist falleg dóttir og mikið bú sem við stundum nú búskap á en;

Við höfum þegar sent ykkur bréf sem skýrir þá skrýtnu stöðu sem við erum nú í því að við sóttum um fæðingarorlof heilu ári eftir að barnið fæddist – orlof sem okkur finnst að okkur beri að fá.

En eitthvað er bogið við þetta ferli allt því að við höfum tvívegis fengið neitun frá Fæðingarorlofsjóði – fyrst aðeins vegna þess að umsóknin var illa útfyllt en síðar vegna þess að ekki fannst á okkur reiknað endurgjald árið 2001- árið sem barnið fæðist.

Við erum búin að vera með bókara og okkur grunaði ekki að eitthvað væri athugavert við okkar fjármál í þessum efnum en það kom á daginn að svo var – við erum hinsvegar búin að vinna í okkar málum og búin að koma okkar reiknaða endurgjaldi á hreint og viljum nú eins og segir í bréfinu fá það sem okkur ber að fá að okkar mati út úr Fæðingarorlofsjóði... – eða að minnsta kosti fá það litla sem við erum þegar búin að fá – eitthvað sem heitir fæðingarstyrkur – leiðrétt því að samkvæmt okkar skilningi er þessi styrkur ranglega útreiknaður.

Þar segir að það vanti skattkort og að E eigi ekki rétt á fæðingarstyrk því að hann hafi ekki verið samfellt á innlendum vinnumarkaði fyrir fæðingu barns??

Þetta teljum við vera rangt og bendum einnig á að okkur var bent á að koma með vinnutengdar tekjur heilt ár aftur í tímann – en hvergi er minnst á það í ferlinu!!?

Við vorum búsett að F í D-sveit fyrir þann tíma að við gerðumst bændur hér að B sem einnig er í D-sveit –

E vann sem launamaður hjá G og hjá fyrirtækinu H í D-sveit bæði sem launþegi og sem verktaki eftir að við fórum í þá stöðu að verða bændur á B – (E hóf störf við búið strax og okkur var það ljóst að hér myndum við festa rætur – það var einhverntíma upp úr áramótum 2001).

En við höfum auk þess ávallt drýgt tekjur okkar með því að vera lausamenn hér í sveit – þ.e.a.s. við höfum farið á milli býla og leyst af þá bændur sem hafa ætlað að fara í frí.

Þetta varð A starfi hér í D-sveit eftir að hún sem hafði verið launþegi hjá I hætti störfum þar – sem slíkur (lausamaður) starfaði hún sem verktaki hjá litlu kt. Fyrirtæki sem stofnað var á okkar kt.

Og gekk reksturinn vel, mikið var að gera en mikill vill meira og þegar okkur bauðst það að gerast hér arftakar þá kusum við það með glöðu geði en óraði ekki fyrir þeirri vinnu sem liggur í flutningum – snúningum með kassa/blöð og plögg. Þarna týndust skjölin varðandi fæðingarorlofið – og því sóttum við ekki fyrr en svo seint um að fá það sem eins og við höfum áður sagt; við töldum að við ættum rétt  á að fá út úr fæðingarorlofssjóði.

Við höfum nú týnt til það helsta sem stendur í fyrra bréfi til ykkar. Við óskum þess að þetta mál fari nú að enda... við erum búin að reyna að greiða veginn til að tryggja leiðréttingu.“

Með bréfi, dags. 10. febrúar 2003, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins.

Greinargerð lífeyristryggingasviðs Tryggingastofnunar ríkisins er dags. 7. maí 2003. Í greinargerðinni segir:

„Með umsókn dagsettri 1. júní 2002 sem barst í október 2002 sótti kærandi um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í 6 mánuði vegna fæðingar barns 24. júlí 2001. Á umsókninni var tekið fram að móðir hefði verið launþegi til áramóta 2000, en sjálfstæður atvinnurekandi eftir það. Með fylgdi tilkynning um fæðingarorlof dags. 9. júlí 2002 þar sem staðfest var af J hf. (áður I) að hún hefði starfað þar frá 18. september - 31. desember 2000 og ljósrit staðfest 26. september 2002 af skattframtal 2002 stimplað móttekið af Skattstofu K 9. september 2002 þar sem uppgefíð reiknað endurgjald á á árinu 2001 var L kr. og tilgreind starfsemi var landbúnaður.

Með bréfi lífeyristryggingasviðs dags. 29. október 2002 var kæranda tilkynnt að ekki væri hægt að afgreiða umsóknina vegna þess að henni fylgdi ekki tilkynning til vinnuveitanda um tilhögun fæðingarorlofs. Umsóknin væri í biðstöðu þar til hún bærist. Tekið var fram að þar sem hún hefði verið með laun alla mánuði ársins 2001 geti hún ekki verið í fæðingarorlofi á því ári en hún gæti verið í fæðingarorlofi með skertu starfshlutfalli og að fæðingarorlofið verði að taka áður en barn nær 18 mánaða aldri. Það að hún hafi verið með laun alla mánuði ársins virðist byggjast á misskilningi viðkomandi starfsmanns um reiknað endurgjald sem gefið var upp á skattframtali 2002 væri fyrir alla mánuði ársins 2001.

Í framhaldi barst tilkynning um fæðingarorlof dags. 12. nóvember 2002 undirrituð af henni sem sjálfstætt starfandi einstaklingi og óútfyllt að öðru leyti, og bréf frá henni dags. 12. nóvember 2002 þar sem m.a. kom fram að hún hefði flutt frá F að B þar sem hún hefði verið sjálfstæður atvinnurekandi síðan 1. apríl 2002, fyrir þann tíma hefði hún verið sjálfstæður atvinnurekandi auk þess sem hún hefði verið starfsmaður I. Hún hafi hins vegar ekkert unnið síðan ca. 10. júní 2001.

Samkvæmt þjóðskrá Hagstofu Íslands var lögheimili hennar flutt frá F að B 10. júní 2001.

Samkvæmt staðgreiðsluskrá RSK fékk kærandi ekki greidd laun á árinu 2001 og ekki lágu fyrir neinar upplýsingar um reiknað endurgjald á árinu 2001 fyrir utan það sem kom fram á skattframtali 2002, þ.á.m. hvort greitt hefði verið tryggingagjald.

Umsókn kæranda var tekin fyrir á fundi deildarstjóra fæðingarorlofsmála og lögfræðinga 20. nóvember 2002 og var þar komist að þeirri niðurstöðu að þær upplýsingar sem kæmu fram í skrám skattyfirvalda og bréfi hennar bæru með sér að eftir að hún hætti að vinna hjá I 31. desember 2000 hefði hún ekki verið samfellt í a.m.k. sex mánuði í starfi fram til þess að fæðingarorlof hefði getað hafist. Skv. staðgreiðsluskrá RSK hafði hún ekki verið að fá greidd laun, ekki hafði verið gerð áætlun um reiknað endurgjald og ekki hafði verið framvísað gögnum um greiðslu tryggingagjalds.

Með bréfi lífeyristryggingasviðs dags. 21. nóvember 2002 var kæranda synjað um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði á grundvelli þess að hún uppfyllti ekki skilyrði 1. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000 (ffl.) að hafa verið samfellt á vinnumarkaði í sex mánuði fyrir upphafsdag fæðingarorlofs/fæðingu barns. Af gögnum sem hún hafi lagt fram og upplýsingum úr staðgreiðsluskrá RSK sjáist að hún hafi ekki verið á vinnumarkaði 10. júní - 24. júlí 2001.

Það að í bréfinu sé synjun um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði byggð á því að hún hafi ekki verið á vinnumarkaði frá 10. júní – 24. júlí 2001 virðist vera tilkomið vegna þeirra upplýsinga sem komu fram í bréfinu frá henni þar sem hún kvaðst ekkert hafa unnið síðan ca. 10. júní 2001.

6. desember 2002, þ.e. eftir að umsókn kæranda um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hafði verið synjað, var nýskráð áætlun um reiknað endurgjald fyrir hana skv. flokki G2 2 (sem er fyrir maka bónda með kúabú, sauðfé eða hross) janúar – júní 2001, M kr. á mánuði og N kr. í júlí, með athugasemd um barnsburðarleyfi 10. júlí, eða samtals P kr. sem er sama fjárhæð og kom fram á skattframtali 2002. Á árinu 2002 er hún skv. áætlun um reiknað endurgjald hætt starfsemi.

Ekki hefur verið framvísað neinum upplýsingum um að kærandi hafí verið með búskap fyrr en hún flutti að B þann 10. júní 2001 (rúmum mánuði fyrir fæðingu barnsins). Þessi skráning á reiknuðu endurgjaldi fyrir hana sem maka bónda er þannig ekki í neinu samræmi víð aðrar upplýsingar sem borist hafa frá henni.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dags. 13. maí 2003, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum.

Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda.

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kæra varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríksins um að synja kæranda um greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði.

Afgreiðsla málsins hefur dregist nokkuð m.a. vegna anna hjá úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála.

Foreldri öðlast rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eftir að hafa verið samfellt í sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fyrir upphafsdag fæðingarorlofs, sbr. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.) Með samfelldu starfi er átt við að foreldri hafi verið í a.m.k. 25% starfi í hverjum mánuði á innlendum vinnumarkaði, sbr. 1. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 909/2000, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks.

Í 2. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 909/2000 sagði fyrir breytingu þá sem gerð var á henni með reglugerð nr. 186/2003 að til samfellds starfs teljist ennfremur:

„a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningasamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,

b. sá tími sem foreldri fær greiddar atvinnuleysisbætur eða er á biðtíma eftir atvinnuleysisbótum samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar,

c. sá tími sem foreldri fær greidda sjúkra- eða slysadagpeninga eða er á biðtíma eftir dagpeningum, enda hafi foreldri látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum,

d. sá tími sem foreldri nýtur bóta frá tryggingafélagi sem koma í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa.“

Kærandi ól barn 24. júlí 2001. Sex mánaða viðmiðunartímabil samkvæmt framangreindu er því frá 24. janúar 2001 til fæðingardags barns.

Samkvæmt 3. mgr. 15. gr. ffl. byggir útreikningur greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði á upplýsingum er Tryggingastofnun ríkisins aflar um tekjur starfsmanns eða sjálfstætt starfandi foreldris úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Jafnframt segir í ákvæðinu að telji foreldri upplýsingar úr viðkomandi skrá ekki réttar skuli það leggja fram gögn því til staðfestingar.

Upplýsingar sem aflað var úr staðgreiðsluskrá í tilefni af umsókn kæranda, dagsettri 1. júní 2002, en samkvæmt greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins móttekinni í október 2002, um greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði staðfestu ekki sex mánaða samfellt starf hennar á innlendum vinnumarkaði fyrir upphafsdag fæðingarorlofs þann 24. júlí 2001.

Þann 6. desember 2002 var skráð hjá skattyfirvöldum áætlun um reiknað endurgjald fyrir kæranda skv. flokki G2 2 (þ.e. fyrir maka bónda með kúabú, sauðfé eða hross) janúar – júní 2001, M kr. á mánuði og N kr. í júlí, með athugasemd um barnsburðarleyfi 10. júlí, eða samtals P kr. sem er sama fjárhæð og kom fram á skattframtali 2002, sem stimplað var um móttöku af Skattstofu K 9. september 2002.

Þann 10. júní 2001 flutti kærandi lögheimili sitt að B og hóf þar búrekstur. Ekki liggja fyrir upplýsingar um að hún eða hennar maki hafi fyrir þann tíma verið með búrekstur. Samkvæmt 7. mgr. 5. gr. reglugerðar nr. 909/2000, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks skal meta vinnuframlag maka bónda á búi a.m.k. 50% starfshlutfall þegar makinn er hvorki formlega skráður sem aðili að búrekstri né starfar utan búsins. Samkvæmt gögnum málsins hefur kærandi því ekki öðlast rétt til greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði, þar sem hún uppfyllir ekki skilyrði 5. mgr. 7. gr. reglugerðarinnar með hliðsjón af sex mánaða viðmiðunartímabilinu samkvæmt 1. mgr. 13. gr. ffl.

Með hliðsjón af öllu því sem að framan er rakið er það mat úrskurðarnefndar fæðingar- og foreldraorlofsmála að þau gögn sem fyrir liggja feli ekki í sér fullnægjandi staðfestingu á því að uppfyllt séu skilyrði laga um fæðingar- og foreldraorlof um sex mánaða samfellt starf. Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði er því staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja A um greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði er staðfest.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson