Nr. 603/2021 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 25. nóvember 2021 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 603/2021
í stjórnsýslumáli nr. KNU21100048
Beiðni [...]um endurupptöku
I. Málsatvik
Þann 12. maí 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 10. febrúar 2021, um að taka umsókn [...], fd. [...], ríkisborgara Palestínu (hér eftir kærandi), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa honum frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 17. maí 2021.
Þann 26. ágúst 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku. Þann 7. október 2021 var beiðni kæranda um endurupptöku hafnað. Þann 18. október 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku að nýju. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd frá stoðdeild ríkislögreglustjóra og Útlendingastofnun þann 20. október 2021. Athugasemdir bárust frá kæranda þann 8. nóvember 2021.
Beiðni kæranda um endurupptöku máls hans byggir á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá óskar kærandi eftir því að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar verði frestað á meðan málið er til meðferðar hjá kærunefnd með vísan til 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
II. Málsástæður og rök kæranda
Í beiðni kæranda kemur fram að samkvæmt 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga eigi aðili máls rétt á því að fá mál sitt tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin. Samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli taka umsókn til efnismeðferðar ef meira en 12 mánuði hafi liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar séu ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs. Kærandi hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi þann 18. október 2020 og sé enn staddur hér á landi.
Sé litið til stjórnsýsluframkvæmdar um framangreint ákvæði laganna hafi afgreiðsla umsóknar miðast við umsóknardag annars vegar og hins vegar þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda sé framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis, í þessu tilfelli Grikklands. Þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir og kærandi enn staddur á Íslandi, telur hann að stjórnvöldum sé skylt samkvæmt skýru orðalagi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 18. október 2020 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti þann 18. október 2021. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þann 19. október 2021 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í svari Útlendingastofnunar sem barst þann 20. október 2021 kemur fram að Útlendingastofnun líti ekki svo á að kærandi hafi tafið mál sitt. Svar stoðdeildar barst kærunefnd þann 20. október 2021. Þar kemur fram að verkbeiðni hafi borist stoðdeild frá Útlendingastofnun þann 26. maí 2021. Þann 9. júní 2021 hafi verið hringt í kæranda en hann hafi ekki svarað. Þann 12. júlí 2021 hafi verið hringt í kæranda að nýju en hann ekki svarað. Þann 31. ágúst 2021 hafi verið hringt í kæranda enn á ný og hann svarað. Aðspurður hafi kærandi greint frá því að vilja ekki fara til Grikklands vegna þess að eiginkona hans og barn væru komin til Íslands frá Grikklandi og hefðu sótt um alþjóðlega vernd. Kærandi gæti því ekki farið til Grikklands. Kærandi hafi í kjölfarið verið boðaður í viðtal hjá stoðdeild þann 23. september 2021 klukkan tíu. Þar hafi verið lagt fyrir kæranda skjal sem beri heitið Tilkynning um framkvæmd ákvörðunar um frávísun frá Íslandi til Grikklands. Skjalið hafi verið á íslensku og ensku auk þess sem það hafi verið þýtt fyrir kæranda á arabísku. Kærandi hafi hakað í svarreit um að vinna ekki með íslenskum stjórnvöldum og að hann ætlaði ekki að fara í Covid-19 sýnatöku. Þar sem afstaða hans hafi legið fyrir hafi ekki verið haft aftur samband við hann.
Með tölvubréfi kærunefndar, dags. 5. nóvember 2021, var kærandi upplýstur um afstöðu Útlendingastofnunar og stoðdeildar og gefinn frestur til að koma að andmælum í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga. Andmæli frá talsmanni kæranda bárust kærunefnd þann 8. nóvember 2021. Í svari kæranda kemur m.a. fram að það sé á ábyrgð stoðdeildar að boða kæranda á fund eða reyna aðrar leiðir til þess að ná í hann, svo upplýsingar geti komist á réttan stað með sannanlegum hætti. Kærandi vísar þá til þess að í málinu liggi fyrir að kona hans og barn hafi komið hingað til lands þann 3. ágúst 2021 og sótt um alþjóðlega vernd. Þá hafi kærandi lagt fram gögn á fyrri stigum málsmeðferðar hans sem staðfesti með óyggjandi hætti að þau séu í hjúskap og barnið sé í raun og veru dóttir þeirra. Þá vísar kærandi til þess að af símtali stoðdeildar til kæranda þann 31. ágúst 2021 sem og á fundi þeirra með kæranda þann 23. september 2021 sé ljóst að kona hans og barn voru komin hingað til lands til að sameinast kæranda. Þegar stoðdeild hafi farið yfir skjöl þess efnis að fá fram vilja kæranda til þess að snúa aftur til Grikklands hafði þegar verið lögð inn endurupptökubeiðni hjá kærunefnd. Vísar kærandi til þess að afar eðlilegt sé að hann vilji ekki liðka fyrir flutningi sínum til Grikklands á meðan hann bíði eftir niðurstöðu kærunefndar hvort hann fái að dvelja hér á landi ásamt fjölskyldu sinni, með meginregluna um einingu fjölskyldunnar og bestu hagsmuni barns síns að leiðarljósi. Að auki fái kærandi ekki séð af skjali sem stoðdeild lagði fram að kæranda hafi verið gerð grein fyrir því að ef hann undirgengist ekki Covid-19 sýnatöku, teldist hann eiga sök á töfum á flutningi, heldur aðeins tekið fram í leiðbeiningum frá stoðdeild að hann kunni að bera ábyrgð á töfum sýni hann ekki fram á gilt bólusetningarvottorð. Fyrir liggi að kærandi sé ekki bólusettur gegn Covid-19 og því sé ómöguleiki í því fólginn að skylda hann til að framvísa bólusetningarvottorði, ellegar verði hann látinn bera ábyrgð á töfum á flutningi. Því sé ekki með óyggjandi hætti hægt að staðfesta að kærandi hafi gert sér grein fyrir því að með því að sýna ekki samstarfsvilja vegna Covid-19 sýnatöku að hann hafi fyrirgert rétti sínum til endurupptöku og efnismeðferðar vegna tímafresta. Kærandi telur að leiðbeiningar stoðdeildar hvað þetta varðar afar óljósar og virðist sem þær snúi aðeins að því að neita að sýna fram á bólusetningarvottorð. Jafnframt hafi kæranda ekki verið gerð grein fyrir því að hann gæti beðið um liðsinni talsmanns eða sjálfstætt starfandi lögmanns við undirritun skjalsins.
Af svari stoðdeildar má ráða að þau samskipti sem hafi átt sér stað milli kæranda og stoðdeildar hafi snúið að því að kanna afstöðu kæranda til fyrirhugaðs flutnings til Grikklands auk þess sem kæranda var kynnt eyðublaðið Tilkynning um framkvæmd ákvörðunar um frávísun frá Íslandi til Grikklands. Þar hafi kærandi hakað í svarreit að hann ætlaði ekki að sýna samstarfsvilja með stjórnvöldum í tengslum við flutning sinn til Grikklands. Þá hafi kærandi einnig hakað í svarreit um að kærandi ætlaði ekki að undirgangast Covid-19 sýnatöku vegna fyrirhugaðrar framkvæmdar. Kærandi hafi svo ritað nafn sitt undir eyðublaðið.
Kærunefnd tekur fram að flutningur umsækjenda um alþjóðlega vernd sem fengið hafa neikvæða niðurstöðu hér á landi í máli sínu er íþyngjandi ákvörðun og því eðlilegt að umsækjendur séu mótfallnir slíkum flutningi. Líkt og að framan greinir leið 12 mánaða fresturinn í máli kæranda þann 18. október 2021. Ljóst er að í viðtali hjá stoðdeild þann 23. september 2021 merkti kærandi við á framangreindu eyðublaði að hann ætlaði ekki að vinna með íslenskum stjórnvöldum og að hann ætlaði ekki að fara í Covid-19 sýnatöku. Þannig kom kærandi í veg fyrir flutning sinn úr landi og tafði málsmeðferðina. Með háttsemi sinni og skýrum yfirlýsingum gerði hann framkvæmd endanlegrar ákvörðunar á stjórnsýslustigi ómögulega innan tilgreindra tímamarka. Jafnvel þótt slík háttsemi kunni að vera skiljanleg, svo sem að framan greinir, telur kærunefnd ljóst að hún felur í sér tafir af hálfu kæranda enda gerir hún stjórnvöldum ókleift að framkvæma flutning.
Þá tekur kærunefnd fram að þó kærandi hafi óskað eftir endurupptöku hjá kærunefnd þann 26. ágúst 2021 leiðir það ekki til þess að stoðdeild beri að fresta undirbúningi á flutningi hans. Jafnframt var endurupptökubeiðni kæranda sem byggði á fjölskyldusameiningu synjað af kærunefnd þann 7. október 2021 í máli nr. KNU21080045.
Með hliðsjón af framangreindu telur kærunefnd að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er ekki uppfyllt.
Í ljósi framangreinds er því ekki fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Endurupptöku á máli hans er þar með hafnað.
Í ljósi framangreinds er ekki tilefni til þess að fjalla um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa á grundvelli 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð:
Kröfu kæranda er hafnað.
The appellant‘s request is denied.
Tómas Hrafn Sveinsson
Þorbjörg I. Jónsdóttir Sindri M. Stephensen