Nr. 268/2019 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 15. maí 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 268/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU19030042

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 19. mars 2019 kærði [...], sem kveðst vera fæddur [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. febrúar 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 16. nóvember 2018. Þar sem kærandi hafði fengið útgefna vegabréfsáritun til Frakklands var, þann 30. nóvember 2018, beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Frakklandi, sbr. 2. eða 3. mgr. 12. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá frönskum yfirvöldum, dags. 19. desember 2018, samþykktu þau viðtöku kæranda á grundvelli 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 26. febrúar 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 5. mars 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann 19. mars 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 28. mars 2019 ásamt fylgigögnum.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að frönsk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Frakklands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Frakklands.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð sinni vísar kærandi til viðtals hjá Útlendingastofnun þar sem hann hafi gert athugasemdir við að vera sendur aftur til Frakklands. Kvaðst kærandi óttast [...] sem hann teldi vera til staðar í Frakklandi. Hafi hann neyðst til að sækja um námsmannaáritun til Frakklands þar sem það hafi verið hans eina leið til Evrópu enda sé Ísland ekki með sendiráð í [...]. Hafi kærandi einungis dvalið í Frakklandi í 16 daga og sofið þar á götunni þar til hann hafi komist í flug til Íslands frá Basel í Sviss. Þá kvaðst kærandi óttast að frönsk stjórnvöld muni senda hann aftur til heimaríkis.

Kærandi gerir athugasemdir við þá staðhæfingu Útlendingastofnunar að hann geti leitað ásjár franskra yfirvalda telji hann að sér verði ógnað þar í landi með einhverjum hætti og það mat stofnunarinnar að frönsk yfirvöld geti veitt honum fullnægjandi vernd. Byggir kærandi á því að vegna náinna tengsla stjórnvalda í Frakklandi og [...] sé íslenskum stjórnvöldum ekki stætt á að endursenda hann til Frakklands enda beri heimildir með sér að samband fyrstnefndu ríkjanna sé afar náið og aðstæður hans í Frakklandi séu því sérstæðar. Þá bendi nýjustu heimildir til þess að samband Frakklands og [...] sé óvenjulegt sökum þess að [...]. Hafi kærandi lýst því yfir við talsmann sinn hér á landi að hann [...] og óttist því að verða fyrir mismunun af hálfu franskra stjórnvalda og eigi í hættu á að verða fangelsaður, verði hann sendur þangað aftur. Þá sé samfélag manna frá [...] í Frakklandi stórt og telji kærandi [...]. Óttist hann að í Frakklandi muni [...] eiga auðvelt með að hafa uppi á honum og því sé líf hans í hættu. Þá telji kærandi að náið samband ríkjanna muni verða til þess að frönsk stjórnvöld muni framselja hann til heimaríkis sem hluta af samstarfi ríkjanna. Því óttist hann að afgreiðsla umsóknar hans um alþjóðlega vernd komi ekki til með að fá réttláta málsmeðferð í Frakklandi. Jafnframt vísar kærandi til þess að fjöldi umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi hafi farið vaxandi á síðustu árum og sé hlutfall jákvæðra niðurstaða þar lágt í samanburði við önnur Evrópuríki. Vísar kærandi til þess að samkvæmt tölfræðilegum upplýsingum frá Eurostat fái [...] umsækjenda um alþjóðlega vernd neikvætt svar við umsókn sinni í Frakklandi og sé ótti kæranda við að verða áframsendur til heimaríkis frá Frakklandi því á rökum reistur.

Kærandi gerir einnig athugasemd við það mat Útlendingastofnunar að meta hann ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Í febrúar sl. hafi kærandi verið fluttur með sjúkrabíl á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja eftir að hafa misst meðvitund í herbergi sínu og hafi hann í kjölfarið verið greindur með [...]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun hafi hann greint frá því að hann fengi reglulega hita en vissi ekki hver upptökin væru. Þá glími hann einnig við [...] og ásæknar hugsanir en [...]. Jafnframt óttist hann [...]. Þá hvetur kærandi kærunefnd til að huga að rannsóknarskyldu stjórnvalda, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og endurmeta stöðu kæranda í ljósi nýrra heilsufarsgagna. Þá vísi kærandi til þess að samkvæmt nýrri skýrslu Asylum Information Database (AIDA) virðist ljóst að sú heilbrigðisþjónusta sem standi umsækjendum til boða sé að orði kveðnu en þeim sé ekki tryggð slík þjónusta í raun í Frakklandi. Þannig séu læknar oft tregir við að taka á móti og meðhöndla einstaklinga sem falli undir félagslegar tryggingar og að tilhneiging sé að þeir fái ekki bókaðan tíma hjá læknum. Þá komi fram í skýrslunni að frönsk lög tryggi ekki aðgengi fólks að geðheilbrigðisþjónustu og sé aðgengi umsækjenda um alþjóðlega vernd að slíkri þjónustu því takmörkuð. Jafnframt vísar kærandi til þess að einungis 44% umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi hafi aðgengi að húsnæði árið 2018 og hafi kærandi í viðtali hjá Útlendingastofnun lýst yfir ótta við að verða heimilislaus í Frakklandi en hann hafi sofið á götunni þá daga sem hann dvaldi þar. Telji kærandi miklar líkur á því að hann eigi í hættu á að verða heimilislaus, verði hann sendur til Frakklands. Hvað varðar aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi vísar kærandi til umfjöllunar í greinargerð sinni til Útlendingastofnunar, dags. 21. febrúar sl.

Kærandi byggir á því að taka skuli máls hans til efnislegrar meðferðar hér á landi vegna sérstakra aðstæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Telur kærandi, með vísan til lagaáskilnaðarreglu 2. málsl. 2. mgr. 66. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og lögmætisreglunnar, að reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, brjóti gegn lögmætisreglunni, sérstaklega í ljósi þröngra skorða fyrrgreindar lagaáskilnaðarreglu. Í reglugerðinni megi finna skilyrði vegna sérstakra ástæðna sem hafi ekki stoð í settum lögum og önnur sem beinlínis gangi gegn ákvæðum laga um útlendinga og telur kærandi því að líta beri framhjá umræddri reglugerð við vinnslu málsins. Þá byggir kærandi á því að túlkun íslenskra stjórnvalda á sérstökum ástæðum í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, bæði fyrir og eftir setningu fyrrgreindrar reglugerðar, hafi ekki ávallt átt sér stoð í settum lögum og hafi í sumum tilfellum gengið gegn ákvæðum laga. Vísar kærandi til lögskýringargagna með breytingarlögum nr. 115/2010, máli sínu til stuðnings. Hafi stjórnvöld hér á landi við túlkun á hugtakinu sérstakar ástæður horft í of ríkum mæli til mannréttindasáttmála Evrópu og notað dómafordæmi alþjóðadómstóla til að skerða réttindi umsækjenda um alþjóðlega vernd til að fá mál sín tekin til efnislegrar meðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna. Gangi framangreint gegn 17. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá telur kærandi, með vísan til þess sem áður hefur komið fram, að hann sé í viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga og að honum bíði erfiðar aðstæður í Frakklandi, verði hann sendur aftur þangað. Í ljósi framangreinds beri íslenskum stjórnvöldum því að taka umsókn kæranda til efnislegrar meðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Loks telur kærandi að rannsókn Útlendingastofnunar á aðstæðum hans hafi verið verulega ábótavant og uppfylli ekki þær kröfur sem 10. gr. stjórnsýslulaga mæli fyrir um þar sem ekki hafi farið fram ítarlegt mat á heilsu hans. Telji kærunefnd sér fært að bæta úr alvarlegum ágalla á ákvörðun Útlendingastofnunar, ítreki kærandi þá kröfu sína um að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar með vísan til 1. og 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland áðurnefnda Dyflinnarreglugerð, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.

Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Ábyrgð Frakklands á umsókn kæranda er byggð á 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem kærandi er með vegabréfsáritun til Frakklands. Samkvæmt framansögðu er heimilt að krefja frönsk stjórnvöld um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður [...]. Í framlögðum heilsufarsgögnum kæranda kemur m.a. fram að hann sé greindur jákvæður fyrir mögulegri krónískri (virkri) sýkingu vegna [...]. Kæranda hafi verið vísað til sérfræðings á Landspítala vegna [...]. Með tölvupósti, dags. 28. mars sl., var greint frá því fyrir hönd kæranda að hann ætti tíma á Landspítala þann dag og yrðu heilsufarsgögn þaðan lögð fram um leið og þau bærust. Engin frekari gögn hafa aftur á móti borist kærunefnd.

Gögn málsins bera jafnframt með sér að kærandi hafi endurtekið komið á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja vegna verkja undir [...]. Þá hafi hann, þann [...], verið fluttur með sjúkrabíl á spítala vegna skertrar meðvitundar en hann hafi mælst [...]. Hins vegar hafi mælingar á kæranda komið eðlilega út. Þá er greint frá því í greinargerð að kærandi glími við [...].

Það er mat kærunefndar að gögn málsins, þ. á m. fyrirliggjandi heilsufarsgögn og viðtal kæranda hjá Útlendingastofnun, beri ekki með sér að kærandi hafi sérþarfir í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem taka þurfi tillit til við meðferð málsins.

Aðstæður í Frakklandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd í Frakklandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

• 2019 Country Reports on Human Rights Practices – France (United States Department of State, 13. mars 2019),

• 4th quarterly activity report 2016 by Nils Muižnieks, Council of Europe Commissioner for Human Rights (1 October to 31 December 2016) (Council of Europe, 22. febrúar 2017),

• Amnesty International Report 2017/18 – France (22. febrúar 2018),• Annual Report 2017 – Paris (International Committee of the Red Cross (ICRC), 13. júní 2018),

• Applying for asylum in France (Groupe d‘information et de soutien des immigrés, http://www.gisti.org, Síðast uppfært 11. janúar 2019),

• Asylum Information Database, Country Report – France (European Council on Refugees and Exiles, 20. mars 2019),

• France - Country report - Non-discrimination (European Commission, 12. september 2017),

• First Steps for Demanding Asylum (Dom‘Asile, nóvember 2015),

• Freedom in the World 2018 – France (Freedom House, 28. maí 2018),

• Guide for Asylum Seekers in France (Ministry of the Interior, General Directorate for Foreign Nationals in France, 1. nóvember 2015),

• Stjórnarskrá Frakklands (aðgengileg á ensku á vefsíðu stjórnlagaráðs Frakklands, http://www.conseil-constitutionnel.fr/),

• Universal Periodic Review. National report submitted in accordance with paragraph 5 of the annex to Human Rights Council resolution 16/21 – France (United Nations Human Rights Council, 13. nóvember 2017),• Vefsíða innanríkisráðuneytis Frakklands (https://www.police-nationale.interieur.gouv.fr) og

• World Report 2019 – European Union (Human Rights Watch, 17. janúar 2019).

Í framangreindum gögnum kemur fram að þegar umsækjendur um alþjóðlega vernd eru sendir til Frakklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar fær umsókn þeirra hefðbundna meðferð í hæliskerfi landsins. Umsækjendur geta sótt um alþjóðlega vernd hjá stjórnsýslustofnun (f. Préfecture) eða þar til bærum undirstofnunum. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á viðtali hjá sérstakri stofnun (f. Office français de l’immigration et de l’intégration (OFII)) þar sem fram fer greining á því hvort umsækjandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu eða hafi sérstakar þarfir. Önnur stjórnsýslustofnun, OFPRA (f. Office français de protection des réfugiés et des apatrides), tekur svo efnisákvörðun í málinu.

Umsækjendur sem hafa fengið synjun á umsókn sinni hjá OFPRA geta kært niðurstöðuna til sérstaks stjórnsýsludómstóls (f. Cour nationale du droit d’asile (CNDA)). Kæra til dómstólsins frestar almennt réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar en dómstóllinn endurskoðar bæði málsástæður og lagarök í hverju máli. Niðurstöðu CNDA er hægt að áfrýja til héraðsdómstóls (f. Conseil d’Etat) þar sem fram fer formleg endurskoðun. Þeim umsækjendum sem synjað hefur verið um alþjóðlega vernd eiga möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli umsækjenda geta skilyrði viðbótarumsóknar verið uppfyllt. Þá eiga umsækjendur þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem brýtur í bága við ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd í Frakklandi eiga almennt ekki rétt á lögfræðiaðstoð við að leggja fram umsókn sína. Þegar umsókn hefur verið lögð fram geta þeir þó óskað eftir gjaldfrjálsri lögfræðilegri aðstoð á grundvelli efnahags, en slíka beiðni skal leggja fram hjá þar til bærri skrifstofu hjá stjórnsýsludómstól. Umsækjendur geta einnig leitað aðstoðar hjá frjálsum félagasamtökum sem veita lögfræðilega aðstoð, þ. á m. í viðtölum umsækjenda hjá OFII og OFPRA. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd einnig rétt á lögfræðiaðstoð við áfrýjun neikvæðrar niðurstöðu þeirra til CNDA stjórnsýsludómstólsins, en slík aðstoð er í mörgum tilvikum gjaldfrjáls. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga einnig rétt á að því að hafa túlk viðstaddan málsmeðferðina, en það geti þó verið vandkvæðum bundið að fá túlkaþjónustu þegar um sjaldgæf tungumál er að ræða.

Í skýrslu Asylum Information Database frá 20. mars 2019 kemur fram að umsækjendur eigi möguleika á að fá húsaskjól í hefðbundnum móttökumiðstöðvum, CADA (f. Centre d‘accueil de demandeurs d‘asile) eða í tímabundnum miðstöðvum. Þeir sem eru endursendir til Frakklands geta leitað til móttökumiðstöðvanna AT-SA (f. Accueil temporaire – serivce de l‘asile), PRADHA (f. d’accueil et d’hébergement des demandeurs d’asile), CAO (f. Centre d’accueil et d’orientation) eða HUDA (f. hébergement d‘urgence dédié aux demandeurs d‘asile). Árið 2017 var einnig komið á fót tímabundnum úrræðum, CAES (f. centres d‘accueil et d‘examen de situation administrative), þar sem einstaklingar geta verið á meðan beðið er eftir úthlutun á gistirými í hefðbundnum móttökumiðstöðvum. Sökum mikils álags á hæliskerfinu í Frakklandi hefur þó reynst nokkur bið á því að umsækjendur komist að í móttökumiðstöðvum. Umsækjendur sem fá úthlutað gistirými í þessum miðstöðvum fá gefin út vottorð um búsetu (f. attestation de domiciliation) sem gildir í eitt ár, en slíkt vottorð gerir umsækjendum m.a. kleift að stofnað bankareikning og fengið greiðslukort. Fái umsækjendur ekki pláss í framangreindum miðstöðvum geti umsækjendur leitað til frjálsra félagasamtaka sem bjóða m.a. upp á lögfræðiaðstoð í tengslum við umsóknir um alþjóðlega vernd, líkt og áður kemur fram.

Í fyrrgreindum skýrslum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda í Frakklandi kemur fram að umsækjendum um alþjóðlega vernd þar í landi er tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu í frönskum lögum. Umsækjendur sem sæta hefðbundinni málsmeðferð hafa aðgang að heilbrigðisþjónustu á grundvelli sjúkratryggingakerfisins þar í landi (f. Protection Universelle Maladie (PUMA)) en þeir þurfa þó að sækja um aðgang að kerfinu. Jafnvel þótt umsækjendur séu ekki komnir með aðgang að sjúkratryggingakerfinu geti þeir engu að síður leitað til opinberra heilsugæslustöðva (f. Permanence d’accès aux soins de santé (PASS)) sem séu til staðar á öllum opinberum spítölum og fengið þar aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu. Á grundvelli PUMA eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd í Frakklandi einnig rétt á nauðsynlegri geðheilbrigðisþjónustu en í skýrslu Asylum Information Database kemur þó fram að dæmi séu um að læknar neiti að veita einstaklingum sem ekki tala frönsku þjónustu.

Þá benda framangreind gögn jafnframt til þess að löggæsluyfirvöld í Frakklandi hafi yfir að ráða fullnægjandi úrræðum til að veita umsækjendum um alþjóðlega vernd aðstoð og vernd gegn einstaklingum sem þeir óttist Af framangreindum skýrslum verður ráðið að umsækjendur um alþjóðlega vernd í Frakklandi séu almennt ekki hnepptir í varðhald. Í skýrslu Asylum Information Database kemur fram að samkvæmt frönskum lögum sé heimilt að setja umsækjendur um alþjóðlega vernd í varðhald að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, s.s. ef umsækjandi hefur áður komið sér undan ákvörðun OFPRA eða líkur eru taldar á því að umsækjandi muni gera það, hann hafi komið til Frakklands á fölsuðum skilríkjum, hann hafi gefið rangar upplýsingar um tilgang umsóknar eða að hann geti ekki sýnt fram á dvalarstað sinn.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstóllinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016. Í því sambandi hefur dómstólinn lagt ákveðna áherslu á að umsækjendur um alþjóðlega vernd tilheyri jaðarsettum og viðkvæmum þjóðfélagshóp sem þurfi sérstaka vernd, sbr. t.d. dóm í máli Tarakhel gegn Sviss (nr. 29217/12) frá 4. nóvember 2012. Þrátt fyrir það verði 3. gr. mannréttindasáttmálans ekki túlkuð á þann hátt að í greininni felist skylda aðildarríkja til að sjá umsækjendum um alþjóðlega vernd fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum, sbr. dóm í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011.

Með vísan til umfjöllunar um aðstæður og móttökuskilyrði umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Þá benda öll gögn til þess að kærandi hafi raunhæf úrræði í Frakklandi, bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. jafnframt 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem tryggja að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Í því sambandi er tekið fram að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda eindregið til þess að málsmeðferð franskra stjórnvalda í málum ríkisborgara [...] sé fullnægjandi og veiti umsækjendum viðunandi úrræði til að tryggja að réttur þeirra sé ekki brotinn og að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður þeirra.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Líkt og fyrr greinir á kærandi möguleika á að fá húsaskjól í hefðbundnum móttökumiðstöðum eða í tímabundnum miðstöðvum í Frakklandi. Þá geta þeir sem eru endursendir til Frakklands leitað til tilgreindra móttökumiðstöðva. Af framangreindum gögnum um aðstæður í Frakklandi verður jafnframt ráðið að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað ásjár franskra yfirvalda og lögreglu. Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulegra síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.

Af framangreindum gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi má ráða að þeim sé tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu. Það er mat kærunefndar, á grundvelli fyrirliggjandi gagna og upplýsingar um aðstæður í Frakklandi, að aðstæður kæranda teljist ekki til mikilla og alvarlegra veikinda sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.

Kærandi ber fyrir sig að hann óttist að vera framseldur frá Frakklandi til heimaríkis auk þess að fá ekki réttláta málsmeðferð í Frakklandi vegna sambands [...] við Frakkland. Eins og að framan greinir er það mat kærunefndar að í Frakklandi sé almennt veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísunum umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað. Þrátt fyrir að ákveðin söguleg tengsl séu á milli Frakklands og heimaríkis kæranda benda gögn, sem kærunefnd hefur litið til, til þess að þau tengsl hafi ekki áhrif á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd frá ríkisborgurum [...].

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 7. febrúar 2019 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 16. nóvember 2018.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Svo sem fram hefur komið gerir kærandi í greinargerð sinni athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar, þ. á m. mat stofnunarinnar á stöðu kæranda og beitingu 32. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Þá gerir kærandi athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar, sem kærandi telji að hafi verið verulega ábótavant.

Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja honum um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg en áður hefur komið fram í úrskurðum kærunefndar að reglugerðina skorti ekki lagastoð.

Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana. Kærunefnd hefur endurskoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Frávísun

Kærandi kom hingað til lands þann 16. nóvember 2018 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi skal fluttur til Frakklands eigi síðar en 6 mánuðum eftir birtingu þessa úrskurðar, sbr. til hliðsjónar 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, nema ákveðið verði að fresta réttaráhrifum úrskurðar þessa að kröfu kæranda, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Í máli þessu hafa frönsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Frakklands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,

Anna Tryggvadóttir