Nr. 172/2020 úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 7. maí 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 172/2020
í stjórnsýslumálum nr. KNU20020025 og KNU20040015
Beiðni […] og barna hans um endurupptöku
I. Málsatvik
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 34/2020, dags. 29. janúar 2020, staðfesti nefndin ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 18. september og 20. september 2019, um að taka umsóknir einstaklings er kveðst heita […], vera fæddur […], vera ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) og barna hans, […], fd. […], ríkisborgara […] (hér eftir A), og […], fd. […], ríkisborgara […] (hér eftir B), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu.
Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 3. febrúar 2020. Kærandi óskaði eftir frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar þann 10. febrúar 2020. Þann 8. apríl 2020 leiðbeindi kærunefnd kæranda, með vísan til þeirrar stöðu sem uppi sé vegna Covid-19 faraldursins, að óska eftir endurupptöku mála þeirra hjá nefndinni. Þann 15. apríl 2020 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku málanna.
Beiðni kæranda um endurupptöku mála þeirra byggir á 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Í beiðni kæranda er vísað til þess að þann 8. apríl síðastliðinn hafi lögmanni kæranda borist tölvupóstur frá formanni kærunefndar útlendingamála þar sem kærandi telji að fram hafi komið að til stæði að endurskoða og eftir atvikum endurupptaka mál hans vegna Covid-19 heimsfaraldurs. Með vísan til framangreinds óski kærandi eftir því að mál hans og barna hans verði endurupptekin án tafar.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um endurupptöku stjórnsýslumáls
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál hans verði tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Eins og áður hefur komið fram kvað kærunefnd upp úrskurð í máli kæranda þann 29. janúar 2020. Með úrskurðinum var komist að þeirri niðurstöðu að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda og barna hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og frávísun frá landinu bryti ekki gegn 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Þá var ekki talið að kærandi eða börn hans hefðu slík tengsl við landið að nærtækast væri að þau fái hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka ætti umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Af endurupptökubeiðni kæranda má ráða að hann byggi beiðni sína um endurupptöku á því að aðstæður í máli hans hafi breyst vegna heimsfaraldursins Covid-19.
Við úrlausn málsins hefur kærunefnd litið til hinna sérstöku aðstæðna sem eru uppi í ljósi Covid-19 faraldursins, þeirra áhrifa sem hann kann að hafa á aðstæður þeirra sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi og þeirrar óvissu sem framundan er. Þá hefur kærunefnd jafnframt litið til forsendna úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 34/2020 og málsins í heild. Með vísan til þess er það mat kærunefndar að aðstæður hafi breyst verulega frá því að úrskurður í máli kæranda og barna hans var kveðinn upp, sbr. 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga.
Kærunefnd fellst því á beiðni kæranda um endurupptöku máls hans og barna hans.
Í ljósi þess að endurupptökubeiðni kæranda hefur verið samþykkt leiðir það til þess að upphaflegur úrskurður kærunefndar frá 29. janúar sl. hefur fallið úr gildi. Hefur það því ekki þýðingu fyrir mál kæranda að taka beiðni hans um frestun réttaráhrifa á umræddum úrskurði til úrlausnar og er henni hér með vísað frá.
IV. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Þá koma fram í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga sérviðmið er varða börn og ungmenni. Þar segir m.a. að við mat á því hvort taka skuli umsókn til efnismeðferðar vegna sérstakra ástæðna skuli hagsmunir barnsins hafðir að leiðarljósi. Þá segir að sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra eða annars fjölskyldumeðlims sem hefur það á framfæri sínu skuli það almennt viðurkennt að hagsmunum barns sé best borgið með því að tryggja fjölskylduna sem heild og rétt hennar til að vera saman. Við það mat beri meðal annars að líta til þess hvort flutningur til viðtökuríkis hafi í för með sér hættu á að fjölskyldan aðskiljist eða muni aðskiljast.
Kærandi og börn hans eru með viðbótarvernd í Grikklandi og hefur kærandi m.a. greint frá bágum aðstæðum þeirra þar í landi. Þau hafi t.a.m. að hans sögn haft takmarkaðan aðgang að heilbrigðisþjónustu, hann hafi ekki fengið félagslega framfærslu og ekki verið með atvinnu. Í þeim gögnum sem liggja fyrir í málinu kemur m.a. fram að kærandi sé almennt heilbrigður en að A sé með […]. Í úrskurði kærunefndar í máli kæranda, dags. 29. janúar sl., byggði kærunefnd á því að ekki væru forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem lægju fyrir um aðstæður í Grikklandi og gagna í málinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi og börn hans hefðu aðgang að viðhlítandi heilbrigðisþjónustu í Grikklandi ef á þyrfti að halda. Þá var jafnframt lagt til grundvallar að ekki væru forsendur til annars en að leggja til grundvallar að kærandi og börn hans gætu leitað sér fullnægjandi og aðgengilegrar þjónustu þar í landi í samræmi við þarfir sínar, og var áréttað að einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi eigi að lögum sambærilegan rétt á heilbrigðisþjónustu og félagslegri aðstoð og ríkisborgarar Grikklands, þó að þeir þurfi í einhverjum tilvikum að yfirstíga ákveðnar hindranir til þess að sækja þá þjónustu.
Frá því að kærunefnd útlendingamála úrskurðaði í málum kæranda og barna hans þann 29. janúar sl. hafa aðstæður breyst verulega með tilkomu Covid-19 faraldursins. Ljóst er að faraldurinn mun hafa verulegar neikvæðar efnahagslegar afleiðingar sem og neikvæð áhrif á innviði viðtökuríkisins. Að mati kærunefndar getur þetta leitt til aðgangshindrana að þjónustu fyrir flóttamenn og umsækjendur um alþjóðlega vernd, þ. á m. heilbrigðisþjónustu.
Þá liggur fyrir að vegna útbreiðslu Covid-19 faraldursins hafa mörg ríki, þ.m.t. viðtökuríkið, sett á ferðatakmarkanir og mörg hver lokað tímabundið fyrir endursendingar, bæði einstaklinga með vernd og á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, en óvíst er hvenær opnað verði aftur fyrir endursendingar.
Í ljósi þeirra áskorana sem viðtökuríkið hefur glímt við um nokkurt skeið í tengslum við aðgengi þeirra sem njóta alþjóðlegrar verndar að innviðum og lagalegum réttindum og með vísan til þeirra erfiðleika sem ætla má að Covid-19 faraldurinn leiði til í ríkinu telur kærunefnd, að svo stöddu, að ástæða sé til að ætla að ekki sé um að ræða svo tímabundið ástand að hjá því verði litið.
Að mati kærunefndar mæla því sérstakar ástæður, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, með því að mál kæranda og barna hans verði tekin til efnismeðferðar hér á landi, m.a. með vísan til samverkandi áhrifa stöðu kæranda og barna hans í viðtökuríki, áhrifa Covid-19 faraldursins á innviði Grikklands og þeirrar óvissu sem af faraldrinum leiðir að öðru leyti.
Að framangreindu virtu er það niðurstaða kærunefndar, eins og hér stendur sérstaklega á og í ljósi heildarmats á aðstæðum kæranda og barna hans, að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum þeirra og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barna hans og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á málum hans og barna hans.
Beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa er vísað frá. Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi.
Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda og barna hans til efnismeðferðar.
The appellant’s request for re-examination of their cases is granted.
The appellant’s request to suspend legal effects is dismissed.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant’s and his children’s applications for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir