Nr. 317/2023 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 24. maí 2023 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 317/2023

í stjórnsýslumáli nr. KNU23040083

Beiðni um frestun réttaráhrifa í máli […]

Málsatvik

Hinn 19. apríl 2023 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 1. febrúar 2023, um að umsókn einstaklings er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari Senegal, um alþjóðlega vernd hér á landi, yrði ekki tekin til efnismeðferðar og að hann yrði endursendur til Spánar. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir aðila hinn 19. apríl 2023 og 24. apríl 2023 barst kærunefnd beiðni aðila um frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar. Hinn 2. maí 2023 barst kærunefnd greinargerð aðila.

Kærunefnd leggur þann skilning í beiðni aðila að hann fari þar fram á að réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála verði frestað á meðan hann fer með mál sitt fyrir dómstóla, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Málsástæður aðila

Í greinargerð aðila vísar hann til þess að kærunefnd útlendingamála veiti nánast aldrei frestun réttaráhrifa. Aðili telji að nýting heimildar til að veita frestun réttaráhrifa sé svo lítil að umrætt úrræði í lögum um útlendinga sé svo gott sem óvirkt. Aðili vísar til þess að hann sé upphaflega frá Senegal en í dómasafni virðist ekki vera að finna dóm varðandi aðila frá umræddu þjóðríki í sambærilegri stöðu. Dómstólar virðist því ekki hafa fjallað um mál af þessu tagi áður en aðili telji að ríkar ástæður séu fyrir því að fá endurskoðun dómstóla á þessari tegund mála með hliðsjón af eðlilegum réttaröryggissjónarmiðum. Aðili telji verulegan vafa leika á því að niðurstaða útlendingastofnunar og kærunefndar útlendingamála sé rétt. Þá muni hann ekki hafa tök á því að fara með mál sitt fyrir dómstóla nema því aðeins að hann fái frestun réttaráhrifa. Aðili hafi ekki hug á því að dvelja hér á landi ólöglega á meðan mál hans sé rekið og telji hann óraunhæft að hann geti rekið mál sitt verandi staðsettur í Senegal. Aðili hafi fórnað öllu sínu til að komast til Íslands og hafi hann engin tök á því að leggja í slíka langför aftur síðar. Aðili telji því fullt tilefni til að verða við beiðni hans um frestun réttaráhrifa.

Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í íslenskum rétti gildir sú meginregla að málskot til dómstóla frestar ekki réttaráhrifum endanlegra ákvarðana stjórnvalda, sjá til hliðsjónar 2. málsl. 60. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Reglan er áréttuð í 1. málsl. 6. mgr. 104. laga um útlendinga nr. 80/2016 en þar segir að málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun á stjórnsýslustigi um að útlendingur skuli yfirgefa landið fresti ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess, sbr. 2. málsl. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Frestun á réttaráhrifum skal bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að málið hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Niðurstaða um hvort ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar ræðst af heildstæðu mati á hagsmunum aðila af því að réttaráhrifum úrskurðarins verði frestað og sjónarmiðum sem mæla gegn slíkri frestun. Meðal þeirra sjónarmiða sem líta ber til við þetta mat er hvort framkvæmd úrskurðarins valdi aðila óafturkræfum skaða, hvort framkvæmdin feli í sér verulegar hindranir á aðgengi aðila að dómstólum, hvort aðstæður sem þýðingu geta haft fyrir málið hafi breyst verulega eða hvort þörf sé á sérstakri varúð, m.a. með tilliti til hagsmuna barna. Þá lítur kærunefnd til þess hlutverks stjórnvalda að tryggja skilvirka framkvæmd laga um útlendinga. Kærunefnd hefur jafnframt litið til þess að heimild til frestunar réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar er undantekning frá meginreglu sem aðeins sé ætlað að ná til tilvika þar sem ástæða er til þess að fresta framkvæmd. Réttaráhrifum úrskurðar verði því ekki frestað af þeirri ástæðu einni að úrskurðurinn verði borinn undir dómstóla heldur þurfi að liggja fyrir tilteknar ástæður í fyrirliggjandi máli svo kærunefnd fallist á slíka beiðni.

Af beiðni aðila um frestun réttaráhrifa má ráða þá afstöðu hans að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála um að hann skuli yfirgefa landið takmarki möguleika hans til að fá endurskoðun úrskurðarins hjá dómstólum og njóta þar réttlátrar málsmeðferðar, sbr. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Ljóst er að vera aðila á landinu er ekki forsenda fyrir því að mál sem hann höfðar til ógildingar á úrskurði kærunefndar sé tækt til meðferðar hjá dómstólum. Þá hefur aðili möguleika á að gefa skýrslu fyrir dómi þótt hann sé ekki hér á landi, sbr. 2. mgr. 49. gr. og 3. og 4. mgr. 51. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Í því ljósi og með vísan til aðstæðna aðila að öðru leyti er það niðurstaða kærunefndar að ekki sé ástæða til að fresta réttaráhrifum úrskurðar í máli aðila á þeim grundvelli að framkvæmd úrskurðarins valdi tjóni á málatilbúnaði hans fyrir dómstólum eða skerði réttindi sem honum eru tryggð samkvæmt 70. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. einnig dóma Héraðsdóms Reykjavíkur í málum nr. E-2434/2017 og E-6830/2020.

Með úrskurði kærunefndar útlendingamála hefur verið tekin afstaða til málsástæðna aðila varðandi umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi og komist að niðurstöðu um að synja umsókn hans um efnismeðferð. Fyrir liggur að stjórnvöld í viðtökuríkinu hafa viðurkennt skyldu sína til þess að taka við aðila og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærunefnd ítrekar það sem kemur fram í úrskurði í máli aðila að athugun nefndarinnar hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að ætla að aðstæður í viðtökuríki séu þess eðlis að endursending aðila þangað sé í andstöðu við 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða að honum sé ekki tryggð raunhæf leið til að ná fram rétti sínum þar í landi, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar bera stjórnvöld viðtökuríkis ábyrgð á umsókn aðila um alþjóðlega vernd og er skylt að tryggja að hann verði ekki endursendur í slíkar aðstæður annars staðar. Í samræmi við framangreint er það mat kærunefndar að aðili eigi ekki á hættu að verða fyrir óafturkræfum skaða snúi hann aftur til viðtökuríkis.

Í greinargerð byggir aðili á því að hann sé frá Senegal og að ekki sé að finna dóm í dómasafni varðandi einstaklinga frá umræddu ríki í sambærilegri stöðu. Dómstólar virðist því ekki hafa fjallað um mál af þessu tagi áður. Þá telji aðili óraunhæft að hann geti rekið mál sitt verandi staðsettur í Senegal. Kærunefnd tekur fram að í úrskurði kærunefndar nr. 224/2023 frá 19. apríl 2023, í máli aðila, var til skoðunar hvort taka bæri umsókn aðila til efnismeðferðar á grundvelli c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem aðili hafði fengið útgefna vegabréfsáritun til Spánar. Var því lagt mat á einstaklingsbundnar aðstæður aðila og aðstæður í viðtökuríki og var það mat kærunefndar að mál aðila yrði ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 2. eða 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í málinu höfðu spænsk stjórnvöld fallist á að taka við aðila og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar og muni aðili því vera fluttur til Spánar.

Tiltölulega skammur tími er liðinn síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila. Ekkert í gögnum málsins bendir til þess að aðstæður aðila eða aðstæður í ríkinu, sem vísa á aðila til, hafi breyst verulega síðan nefndin úrskurðaði í málinu á þann hátt að nefndin telji að það gæti haft áhrif á efnislega niðurstöðu málsins. Eftir skoðun á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa telur kærunefnd að athugasemdir sem þar koma fram varðandi málsmeðferð og efnislegt mat kærunefndar í málinu séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að niðurstaða kærunefndar í málinu sé haldin annmörkum sem leitt gæti til ógildingar úrskurðarins.

Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að ekki sé ástæða til að fallast á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa úrskurðar kærunefndar í máli hans.

ÚRSKURÐARORÐ:

Kröfu aðila er hafnað.

The appellant’s request is denied.

Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,

Þorsteinn Gunnarsson, formaður.