Mál nr. 80/2015

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 80/2015

Fimmtudaginn 14. apríl 2016

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Margrét Gunnlaugsdóttir lögfræðingur.

Með kæru, móttekinni þann 7. desember 2015, kærði A, til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 11. nóvember 2015, um að fella niður bótarétt hennar frá og með 11. nóvember 2015 í tvo mánuði.

Þann 1. janúar 2016 tóku gildi lög nr. 85/2015 um úrskurðarnefnd velferðarmála og tók nefndin yfir frá þeim tíma þau mál sem áður voru til meðferðar hjá úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, þ.m.t. mál kæranda, sbr. 1. gr. laga nr. 85/2015 og 11. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 18. mars 2015 og var umsóknin samþykkt. Þann 1. október 2015 var ferilskrá kæranda sent til B. Í sama mánuði bárust Vinnumálastofnun upplýsingar um að kærandi hefði hafnað atvinnutilboði frá B.

Með bréfi, dags. 26. október 2015, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda að stofnuninni hefðu borist upplýsingar um að hún hefði hafnað atvinnuviðtali hjá B. Þá var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda á ástæðum höfnunarinnar. Skýringar bárust frá kæranda með bréfi, dags. 31. október 2015, þar sem fram kom meðal annars að hún hafi þurft að hafna starfinu af samgönguástæðum þar sem hún nái ekki að fara með strætó frá C að B fyrir klukkan 08:00. Þá segir að hún sé í virkri atvinnuleit í E og F.

Með bréfi, dags. 11. nóvember 2015, var kæranda tilkynnt um að bótaréttur hennar væri felldur niður frá og með 11. nóvember 2015 í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir með vísan til 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 7. desember 2015. Þá bárust viðbætur við kæru sama dag. Með bréfi, dags. 9. desember 2015, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 22. janúar 2016. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 28. janúar 2016, var greinargerð Tryggingastofnunar send kæranda til kynningar. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi gerir ekki kröfur í málinu en ráða má af kæru að hún óski eftir því að ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bóta í tvo mánuði verði felld úr gildi.

Kærandi greinir frá því í kæru að hún hafi ekki haft tök á að koma sér frá C til B fyrir klukkan 09:00. Hún bendi á að þetta sé fyrsta vinnan sem hún hafi hafnað síðan hún hafi byrjað á atvinnuleysisbótum og hún hafi aldrei verið atvinnulaus áður.

Í viðbótum við kæru kemur fram að kærandi hafi uppgötvað að hún hafi gert mistök þegar hún hafi farið inn á vefsíðu Strætó til að athuga með strætóferðir til B. Hún hafi slegið inn rangar tímasetningar en hún sé ekki mjög fær á tölvur. Því hafi hún beðið dóttur sína um að hjálpa sér í þetta sinn.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að tilgangur laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim, sem tryggðir séu og hafi misst fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Gert sé ráð fyrir því að hinir tryggðu séu í virkri atvinnuleit þann tíma. Gera beri ríkar kröfur til þeirra sem hafni starfi á innlendum vinnumarkaði að þeir hafi til þess gildar ástæður samkvæmt lögum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. 

Í 14. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar sé kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Þar sé tekið fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Þegar atvinnuleitandi sé boðaður í starfsviðtal í þeim tilgangi að fá hann til starfa en hann reynist óreiðubúinn til að ganga í þau störf líti Vinnumálastofnun svo á að hann eigi að sæta viðurlögum á grundvelli 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á starfi.  Samkvæmt ákvæðinu sé Vinnumálastofnun heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði sé starf fjarri heimili hans sem geri kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Þá sé heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem geti ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis.

Í máli þessu liggi fyrir að kærandi hafi hafnað atvinnutilboði hjá B. Í skýringum kæranda segi að hún hafi hafnað tilboði af „samgönguástæðum“.  Kærandi sé búsett á C og í skýringum sínum segi hún að fyrsti strætó frá C fari af stað klukkan 07:46 og að hún hafi ekki getað verið komin til vinnu klukkan 08:00 í B.

Vinnumálastofnun telji ekki að vegalengd milli vinnustaðar og heimilis geti verið gild skýring fyrir höfnun á starfi í máli kæranda. Ekki verði fallist á að umrætt starf hafi verið svo fjarri heimili kæranda að réttlætanlegt hafi verið að hafna því í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Bent sé á að í e-lið 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar segi að atvinnuleitandi þurfi að vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi. Þegar vinnustaður og heimili atvinnuleitanda sé innan höfuðborgarsvæðisins sé með engu móti unnt að fallast á að réttlætanlegt sé að hafna starfi á grundvelli þess að vegalengd milli staða sé of löng. Þá verði ekki fallist á að kærandi geti einskorðað atvinnuleit sína við einstök bæjarfélög.

Vinnumálastofnun bendir einnig á að stofnunin hafi kannað hvernig almennum samgöngum milli C og B væri háttað. Samkvæmt leiðakerfi Strætó sé unnt að ferðast frá C til B með leið X og Z. Brottfarartími klukkan 06:50 tryggi að farþegi sé kominn á leiðarenda fyrir klukkan 08:00.   

IV.  Niðurstaða

Mál þetta lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður bótarétt kæranda í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar hljóðar svo:

 „Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 5. mgr. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.“

Þá segir svo í 4. mgr. 57. gr. laganna:

„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“

Óumdeilt er að kærandi hafnaði starfi hjá B. Kærandi byggir hins vegar á því að hún hafi hafnað starfinu vegna þess að hún hafi talið að strætósamgöngur hæfust ekki nógu snemma til þess að hún gæti mætt í vinnuna á réttum tíma. Síðar hafi komið í ljós að hún hafi gert mistök þegar hún hafi farið inn á vefsíðu Strætó til að athuga með strætóferðir. Fram kemur að hún sé ekki mjög fær á tölvur.

Úrskurðarnefnd velferðarmála telur ljóst af framangreindu að kærandi hafnaði starfi sem henni bauðst með sannanlegum hætti, sbr. 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kemur því til skoðunar hvort ástæða kæranda fyrir höfnun á starfinu hafi verið réttlætanleg með hliðsjón af 4. mgr. 57. gr. laganna. Í 2. málsl. 4. mgr. 57. gr. kemur fram að heimilt sé að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafni starfi fjarri heimili sínu. Að mati úrskurðarnefndarinnar er fjarlægðin frá heimili kæranda að B ekki slík að vinnan teljist fjarri heimili hennar í skilningi 2. máls. 4. mgr. 57. gr. laganna. Þá liggur fyrir að kærandi hefði getað nýtt sér almenningssamgöngur til þess að komast til og frá vinnunni. Því telur úrskurðarnefndin að höfnun kæranda á starfinu hafi ekki verið réttlætanleg með hliðsjón af 4. mgr. 57. gr. laganna.

Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, í máli A, um að fella niður bótarétt kæranda frá og með 11. nóvember 2015 í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir