Mál nr. 319/2022-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 319/2022

Miðvikudaginn 7. september 2022

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 20. júní 2022, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. júní 2022, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 22. júní 2021 og var umsóknin samþykkt 3. ágúst sama ár. Þann 13. maí 2022 var kærandi boðuð á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar sem fara átti fram á tímabilinu 23. maí til 10. júní 2022. Kæranda var greint frá því að skyldumæting væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar. Jafnframt var vakin athygli á að ótilkynnt forföll gætu valdið stöðvun greiðslna atvinnuleysisbóta. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 15. júní 2022, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda til þess að hafa ekki uppfyllt kröfur um mætingarskyldu á umrætt námskeið. Skýringar bárust frá kæranda sama dag. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. júní 2022, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hennar væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 20. júní 2022. Með bréfi, dags. 22. júní 2022, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Sú beiðni var ítrekuð þann 9. ágúst 2022. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 9. ágúst 2022, og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 11. ágúst 2022. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru til úrskurðarnefndar greinir kærandi frá því að hún hafi verið á námskeiði á vegum Vinnumálastofnunar og verið fjarverandi í þremur af [átta] skiptum. Kærandi hafi haft samband og útskýrt hvers vegna hún hefði verið fjarverandi. Kærandi sé ósátt með að ekki sé tekið tillit til útskýringa hennar því þær séu gildar á vinnumarkaði.

Kærandi hafi ekki getað sent barnið sitt eitt, sjö ára, á skólaslit og vitnisburð. Skólarútan hafi ekki gengið þennan dag því gert hafi verið ráð fyrir foreldrum með börnum. Eins og fram komi í skýringarbréfi kæranda til Vinnumálastofnunar hafi pabbi barnsins farið með mjög stuttum fyrirvara til útlanda og kærandi hafi þar af leiðandi ekki verið með neinn til aðstoðar. Hann hafi ætlað að fara með syni þeirra á skólaslitin. Kærandi hafi reynt að hringja í ömmur og barnapíur til þess að fá hjálp en það taki ekki hver sem er við vitnisburði fyrir foreldra í skóla. Útskriftin hafi verið klukkan 10 og ef kærandi hefði ætlað að skjótast frá á meðan á námskeiðinu stæði hefði hún komið og farið um morguninn og rétt náð síðustu mínútunum fyrir hádegi.

Á föstudeginum, síðasta degi námskeiðisins, hafi kærandi verið heima með veikt barn. Sonur hennar hafi veikst á fimmtudagskvöldi og verið veikur út föstudaginn. Fjarvera hans á leikskólanum styðji það. Það að kærandi skildi hafa forfallast þessa tvo daga hafi verið mjög óviljandi og leiðinlegt. Hún hafi í bæði skiptin verið í samskiptum við kennarana sem muni líklega staðfesta það að hún hafi tekið virkan þátt á námskeiðinu. Kæranda hafi fundist leiðinlegt að hafa forfallast síðustu tvo tímana og misst af þeim. Þetta sé eitthvað sem allir foreldrar barna, sem séu of ung til að sjá um sig sjálf, lendi í.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi sótt um greiðslu atvinnuleysisbóta með umsókn, dags. 22. júní 2021. Með erindi, dags. 3. ágúst [2021], hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn hennar hefði verið samþykkt og að útreiknaður bótaréttur væri 100%.

Kærandi hafi skráð sig á námskeiðið „Samfélagsfrumkvöðlar“ en umrætt námskeið hafi verið auglýst á heimasíðu Vinnumálastofnunar. Með tölvupósti þann 13. maí 2022 hafi kæranda verið gefnar upplýsingar um hvaða daga námskeiðið færi fram. Athygli kæranda hafi verið vakin á því að mætingarskylda væri á námskeiðið og að forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar til Vinnumálastofnunar. Vinnumálastofnun hafi að loknu námskeiðinu borist þær upplýsingar frá námskeiðshaldara að mæting kæranda hefði verið ófullnægjandi, að hún hafi ekki mætt dagana 23. maí 2022 til 10. júní 2022. Þá hafi engin forföll verið boðuð til Vinnumálastofnunar. Með erindi Vinnumálastofnunar, dags. 15. júní 2022, hafi kæranda verið boðið að skila skriflegum skýringum á ástæðum þess að hún hafi ekki mætt framangreinda daga á umrætt námskeið. Sama dag hafi Vinnumálastofnun borist skýringar kæranda. Kærandi hafi greint frá því að hún hafi verið fjarverandi á umræddu námskeiði dagana 27. maí, 8. júní og 10. júní 2022. Hún hafi verið viðstödd brúðkaup í B 27. maí 2022 og látið vita af því áður en námskeiðið hafi hafist og fengið leyfi fyrir fjarveru. Kærandi hafi í staðinn skilað inn vinnu og heimanámi. Þann 8. júní hafi kærandi mætt á skólaslit sonar síns og þann 10. júní hafi yngri sonur hennar verið veikur. Kærandi hafi látið vita af fjarveru sinni vegna þessa áður en námskeiðið hafi hafist með tölvupósti en hann hafi líklega ekki skilað sér í tæka tíð. Hún hafi þó útskýrt mál sitt í síma. Með erindi, dags. 16. júní 2022, hafi kæranda verið tilkynnt að skýringar hennar vegna fjarveru á umrætt námskeið hefðu ekki verið teknar gildar og að réttur hennar til atvinnuleysisbóta væri felldur niður frá og með þeim degi í tvo mánuði. Sú ákvörðun hafi verið tekin á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og verið kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála þann 20. júní 2022. Í kæru séu skýringar kæranda samhljóða þeim sem hún hafi veitt Vinnumálastofnun. Kærandi greini frá því að henni þyki það leiðinlegt að hafa forfallast umrædda daga. Hún hafi þó verið í samskiptum við kennara námskeiðisins og látið vita af fjarveru sinni.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna. Í 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna. Í a-lið 1. mgr. 13. gr. sé kveðið á um það skilyrði að atvinnuleitandi skuli vera í virkri atvinnuleit. Samkvæmt h-lið 14. gr. felist virk atvinnuleit meðal annars í því að hafa vilja og getu til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum sem standi til boða. Í 13. gr. laga nr. 55/2006 um vinnumarkaðsaðgerðir komi einnig fram skylda þess sem telst tryggður samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar til að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum sem Vinnumálastofnun bjóði upp á. Ákvæðið sé svohljóðandi:

„Atvinnuleitandi skal fylgja eftir áætlun um atvinnuleit og þátttöku í viðeigandi vinnumarkaðsúrræðum skv. 11. gr. og gera það sem í hans valdi stendur til að bæta vinnufærni sína til þess að verða virkur þátttakandi á vinnumarkaði. Þar á meðal skal atvinnuleitandi ávallt mæta í viðtöl til ráðgjafa Vinnumálastofnunar skv. 14. gr. og taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum er standa honum til boða. Atvinnuleitandi skal jafnframt tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti án ástæðulausrar tafar.“

Atvinnuleitendum beri samkvæmt 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr. sömu greinar, þar á meðal um tilfallandi veikindi og fjarveru á boðaðan fund, án ástæðulausrar tafar. Kærandi hafi í skýringum sínum, bæði til Vinnumálastofnunar og kæru til úrskurðarnefndarinnar, greint frá því að hún hafi látið kennara námskeiðisins vita þá daga sem hún hafi forfallast. Ljóst sé af ákvæði 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að atvinnuleitandi beri tilkynningarskyldu gagnvart Vinnumálastofnun. Það sé forsenda þess að stofnunin geti sinnt eftirlitshlutverki sínu.

Í 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé fjallað um þegar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum sé hafnað. Í 1. mgr. 58. gr. segi orðrétt:

„Sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skv. 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr.“

Í 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að hafni einstaklingur þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli hann sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Í greinargerð með frumvarpi því er hafi orðið að lögum um atvinnuleysistryggingar sé efni 58. gr. laganna nánar skýrt. Þar segi að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og að litið sé svo á að þeim sem tryggðir séu innan atvinnuleysistryggingakerfisins sé skylt að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum. Þá sé jafnframt tekið fram í greinargerðinni að bregðist hinn tryggði þeirri skyldu leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Fyrir liggi að kærandi hafi skráð sig á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar. Kæranda hafi bæði með tölvupósti og smáskilaboðum þann 13. maí 2022 verið tilkynnt að mætingarskylda væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna Vinnumálastofnun án ástæðulausrar tafar. Þá liggi fyrir að kærandi hafi ekki mætt í þrjú skipti af [átta] á umrætt námskeið. Það sé mat Vinnumálastofnunar að gera verði þær kröfur til atvinnuleitanda að mæting þeirra á þau vinnumarkaðsúrræði sem þeir hafa skráð sig á sé fullnægjandi og hafi stofnunin í því samhengi miðað við að mæting sé 80%. Með vísan til framangreinds hafi mæting kæranda á umrætt námskeið því ekki verið fullnægjandi. Skýringar kæranda á ástæðum þess að hún hafi verið fjarverandi séu þær að hún hafi verið viðstödd brúðkaup vina sinna þann 27. maí. Þá hafi hún mætt á skólaslit sonar síns þann 8. júní og þann [10. júní] hafi yngri sonur hennar verið veikur.

Líkt og áður hafi verið rakið hvíli rík skylda á atvinnuleitendum að taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum sem þeim standi til boða í atvinnuleit sinni. Það sé mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda á ástæðum þess að hún hafi verið fjarverandi á umrætt námskeið séu ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Í því samhengi vísast meðal annars til athugasemda við 14. gr. laganna en þar segi að það að hafa ekki barnapössun fyrir ung börn á dagvinnutíma réttlæti ekki höfnun á þátttöku vinnumarkaðsúrræða. Það sé jafnframt mat Vinnumálastofnunar að mæting í brúðkaup geti ekki talist gild ástæða.

Með vísan til framangreinds sé það afstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli sæta viðurlögum á grundvelli 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og að þær skýringar sem kærandi hafi gefið vegna fjarveru sinnar á umrætt námskeið geti ekki talist gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 58. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því ef þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað. Segir þar í 1. mgr. að sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í að minnsta kosti fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur, skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt VII. kafla laganna fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma samkvæmt 6. mgr. 9. gr., nú 7. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr. laganna.

Í athugasemdum greinargerðar við frumvarp það er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars um 1. mgr. 58. gr. að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og hinir tryggðu njóti faglegrar ráðgjafar sérfræðinga stofnunarinnar. Þannig megi ætla að þeim sem eru tryggðir innan atvinnuleysistryggingakerfisins verði boðin þátttaka í vinnumarkaðsúrræðum við hæfi en litið sé svo á að þeim sé skylt að taka þátt í slíkum úrræðum. Bregðist hinn tryggði þessum skyldum sínum leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Í gögnum málsins liggur fyrir að kærandi var boðuð á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar sem var haldið á tímabilinu 23. maí til 10. júní 2022. Kæranda var greint frá því að skyldumæting væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar á netfangið [email protected]. Jafnframt var athygli kæranda vakin á því að ótilkynnt forföll gætu valdið stöðvun greiðslna eftir viðeigandi ákvæðum laganna. Kærandi mætti ekki í þrjú skipti af átta skiptum á námskeiðið og tilkynnti Vinnumálastofnun ekki um forföll fyrir fram. Kærandi hefur borið því við að hafa verið í brúðkaupi vina sinna einn daginn, mætt á skólaslit sonar síns einn daginn því hún hafi ekki verið með pössun og heima með veikt barn síðasta dag námskeiðisins. Þá kveðst kærandi hafa haft samband við kennara námskeiðisins vegna þessa.

Í 1. mgr. 13. gr. laga nr. 54/2006 er fjallað um almenn skilyrði þess að vera tryggður samkvæmt lögunum. Eitt af þeim skilyrðum er að vera í virkri atvinnuleit samkvæmt 14. gr., en í því felst meðal annars að hafa vilja og getu til að taka starfi án sérstaks fyrirvara, sbr. d-lið 1. mgr. ákvæðisins. Í athugasemdum við þetta ákvæði frumvarpsins segir svo:

„Enn fremur þykir ástæða til að taka fram að umsækjandi teljist vera í virkri atvinnuleit þegar hann, frá því að umsókn um atvinnuleysisbætur barst, hefur bæði vilja og getu til að taka starfi án sérstaks fyrirvara. Að öðrum kosti verður ekki litið á hlutaðeigandi í virkri atvinnuleit. Felur þetta til dæmis í sér að gert er ráð fyrir að foreldrar í virkri atvinnuleit með ung börn hafi barnapössun en reynslan í núverandi kerfi er að ungt fólk ber oft fyrir sig að það geti hvorki mætt í atvinnuviðtöl né tekið þátt í vinnumarkaðsúrræðum þar sem það hefur ekki gæslu fyrir börn sín.“

Að mati úrskurðarnefndar velferðarmála hefur kærandi ekki fært fram viðunandi skýringar sem réttlæta að hún hafi ekki mætt á boðað vinnumarkaðsúrræði umrædda daga. Þá tilkynnti kærandi ekki Vinnumálastofnun um forföll án ástæðulausrar tafar. Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006, staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. júní 2022, um að fella niður rétt A, til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir