25. október 2018

Nr. 449/2018 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 25. október 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 449/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18060049

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 29. júní 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 14. júní 2018, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt alþjóðleg vernd á grundvelli 1. mgr. 37. gr. laga um Útlendinga. Til vara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 19. maí 2017. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 12. mars 2018 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 14. júní 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 29. júní 2018. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 13. júlí 2018.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að honum stafi ógn af mafíu í heimaríki sínu, einkum vegna þess að hann sé af þjóðarbroti [...].

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Fram kemur í greinargerð kæranda að hann sé af þjóðarbroti [...] sem sé minnihlutahópur í [...] og megi rekja flótta hans til þess. Þá kemur fram að kærandi hafi komist í kynni við stúlku í heimaríki sem hafi haft áhuga á að vera með honum en hann hafi ekki viljað það. Hún hafi þá sagt frændum sínum, sem tilheyri mafíunni í [...], að kærandi hafi brotið á henni kynferðislega. Frændurnir hafi í kjölfarið falið ákveðnum aðilum að myrða kæranda. Þann 5. janúar 2017 hafi kærandi farið í veiðiferð með vini sínum. Þar hafi tíu einstaklingar sem tilheyri mafíunni, frændur stúlkunnar, beitt hann ofbeldi og m.a. reynt að skera bút af hönd hans. Að lokum hafi öryggisverðir á svæðinu komið kæranda til bjargar. Kærandi hafi farið á lögreglustöð og kært árásina en mafían hafi mútað dómaranum í málinu og fengið hann til þess að dæma þeim í vil. Stjórnvöld hafi því ekki getað hjálpað kæranda og ekki heldur mannréttindaskrifstofa í heimaríki. Bæði stúlkunni og frændum hennar hafi verið kunnugt um það að kærandi sé [...]. Aðspurður hvort kærandi þekki einhverja aðra [...] sem hafi lent í sambærilegu hafi kærandi sagt að hann þekki fjölmörg dæmi. Kærandi kveður að hann hafi orðið fyrir miklum fordómum vegna þess þjóðarbrots sem hann tilheyri og að einstaklingar af sama uppruna verði almennt fyrir miklum fordómum og mismunun hjá opinberum stofnunum. Lögreglan geti ekkert gert til þess að stöðva mafíuna auk þess sem mafían hafi tengsl við stjórnvöld. Í kjölfar árásarinnar hafi kærandi falið sig í höfuðborginni og haldið kyrru fyrir fyrst um sinn. Hann hafi þurft að segja upp starfi sínu þar sem hann hafi verið í lífshættu og hafi ekki getað sótt jarðarför föður síns. Í maí 2017 hafi honum verið ljóst að hann yrði að flýja þar sem hann væri ofsóttur. Þá kemur fram í greinargerð að kærandi hafi greint talsmanni sínum frá því að bróður hans hafi nýlega borist hótanir frá mafíunni og þeir hafi eyðilagt bíl hans.

Í greinargerð kæranda er að finna almenna umfjöllun um aðstæður í [...] og ástand mannréttindamála og vísað í alþjóðlegar skýrslur því til stuðnings. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2017 komi fram að meðal alvarlegustu mannréttindabrota í landinu séu ólögmæt afskipti af friðhelgi einstaklingsins, brot á félaga- og fundafrelsi borgaranna, lög sem takmarki tjáningarfrelsi, opinber spilling, óhlutdrægni og skortur á sjálfstæði dómstóla landsins og refsileysi gagnvart lögregluyfirvöldum fyrir brot gegn borgurum. Spilling stjórnvalda sé útbreitt vandamál í [...] sem birtist m.a. í takmörkuðu gagnsæi starfa ríkisstjórnarinnar. Þrátt fyrir að gildandi lög í landinu banni spillingu þá sé enginn pólitískur vilji til að framfylgja lögunum. Refsileysi lögreglunnar og embættismanna sem starfi að öryggismálum sé vandamál í heimaríki kæranda. Þá kemur fram í greinargerð að um [...] og hafi sá minnihluti barist fyrir auknu sjálfstæði eða sjálfræði í gegnum tíðina, oft með ofbeldi. [...] yfirvöld hafi ekki viðurkennt stöðu þeirra og þ.a.l. liggi ekki fyrir opinber lýðfræðileg gögn eða tölfræðigögn um þjóðarbrot [...]. Stjórnvöld hafi þó á undanförnum árum tekið einhver skref í átt að breytingum sem miði að auknum réttindum [...] í samfélaginu. Þrátt fyrir framfarir séu [...] enn jaðarsettur hópur í [...] samfélagi og komið sé fram við þá sem slíka af yfirvöldum í landinu. Í greinargerð er að finna mótmæli við því sem fram kemur í ákvörðun Útlendingastofnunar að [...] verði ekki fyrir sérstöku áreiti eða ofbeldi vegna uppruna síns.

Aðalkrafa kæranda um að honum verði veitt alþjóðleg vernd hér á landi skv. 1. mgr. 37. gr. byggir á því að hann sæti ofsóknum í heimaríki sínu og að grundvallarmannréttindi hans séu ekki tryggð af hálfu stjórnvalda. Þær ofsóknir sem kærandi hafi orðið fyrir hafi falist í andlegu og líkamlegu ofbeldi, sbr. a-liður 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Af hálfu kæranda er því haldið fram að kærandi hafi orðið fyrir ofsóknum og eigi á hættu að verða fyrir áframhaldandi ofsóknum vegna þjóðernis síns og aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi, sbr. c- og d-liður 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Heimildir bendi til þess að einstaklingar af [...] uppruna séu jaðarsettur hópur í [...] og sé mismunað af stjórnvöldum. Þeir aðilar sem hafi beitt kæranda ofsóknum séu mafían í heimaríki, sbr. c-liður 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Mafían hafi veruleg ítök á meðal stjórnvalda í landinu og hafi kærandi ekki fengið aðstoð eða vernd lögreglu eða mannréttindaráðs [...] þrátt fyrir að hafa leitað þangað. Því sem komi fram í ákvörðun Útlendingastofnunar um að kærandi geti leitað ásjár lögreglu eða annarra yfirvalda í landinu vegna þeirra vandamála sem hann standi frammi fyrir sé einnig mótmælt. Í ljósi heimilda um mikla almenna spillingu í landinu og ofbeldi innan lögreglunnar sem raktar hafi verið í greinargerð kæranda sé óvíst að kærandi geti fengið raunverulega vernd hjá lögregluyfirvöldum, enda hafi hann þegar reynt að sækjast eftir henni. Í ákvörðun Útlendingastofnunar komi fram að ekki sé fallist á að kærandi hafi orðið fyrir umræddri árás vegna uppruna síns. Þessu er mótmælt í greinargerð kæranda. [...] séu jaðarsettur hópur í [...] samfélagi og komið sé fram við þá sem slíka af yfirvöldum í landinu. Ekki sé í gildi löggjöf sem tryggi pólitísk, efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi [...] og litið sé á [...] sem annars flokks borgara í [...]. Sé um að ræða ólögmæta mismunun í garð [...] sem geti flokkast undir ofsóknir, sbr. 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Ofbeldi á milli [...] sé algengt í landinu og hafi versnað til muna síðastliðin ár. Þá hafi kærandi orðið fyrir miklum fordómum vegna uppruna síns og sé ofsóttur á grundvelli þjóðernis. Kærandi hafi orðið fyrir alvarlegu ofbeldi af hálfu einstaklinga sem tilheyri mafíunni og fengið líflátshótanir frá þeim. Málið hafi farið fyrir dómstóla en einstaklingar innan mafíunnar hafi hótað dómaranum og því hafi dómurinn verið þeim í vil. Það komi heim og saman við óhlutdrægni og skort á sjálfstæði dómstóla landsins og útbreiddri spillingu. Samkvæmt heimildum séu dómstólar í [...] taldir til spilltustu stofnana landsins. Stjórnvöld geti því ekki verndað kæranda fyrir mafíunni sem hafi tengsl við stjórnvöld og mikil ítök þar. Í ljósi þess hvernig túlka beri ástæðuríkan ótta við ofsóknir vegna þjóðernis og aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og 1. mgr., 3. mgr. og c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, með hliðsjón af því sem fram komi í handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, landaupplýsinga um [...] og að teknu tilliti til framburðar kæranda sé af hálfu kæranda talið fulljóst að aðstæður hans falli þar undir.

Til vara byggir kærandi á því að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi hafi þurft að segja upp vinnu sinni í heimaríki vegna þeirrar hættu sem steðjað hafi að honum frá mafíunni. Þá verði kærandi daglega fyrir fordómum vegna [...] uppruna síns auk þess sem hann hafi greint frá því að einstaklingar af þessum uppruna eigi almennt erfiðara með að fá vinnu en aðrir. Kærandi telji að yrði hann sendur til [...] gæti hann ekki fengið vinnu og séð fyrir sér. Þá sé ljóst að ýmis mannréttindi séu ekki nægilega tryggð í [...]. Í greinargerð er gerð athugasemd við það að í mati Útlendingastofnunar á því hvort veita skuli kæranda dvalarleyfi af mannúðarástæðum sé ekki fjallað sérstaklega um [...] og þá mismunun sem þeir standi frammi fyrir í [...]. Í ákvörðuninni komi jafnframt fram að kærandi geti leitað ásjár yfirvalda í heimaríki sínu telji hann hættu steðja að sér, en í ljósi heimilda um mikla spillingu lögreglu og yfirvalda og stöðu [...] í landinu, sé það ekki rétt. Skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga séu því uppfyllt.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi ekki lagt fram nein gögn til að sanna á sér deili. Leyst hafi verið úr auðkenni hans á grundvelli mats á trúverðugleika og við rannsókn málsins hafi ekkert komið fram sem gefi tilefni til að draga þjóðerni kæranda í efa. Því hafi verið lagt til grundvallar að kærandi komi frá [...]. Kærunefnd hefur ekki forsendur til að hnekkja mati Útlendingastofnunar og verður því byggt á því í málinu að kærandi sé frá [...]. Að öðru leyti er auðkenni kæranda óljóst.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í [...] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

[...]

Samkvæmt framangreindum gögnum er [...] fjölflokka lýðveldi með tæplega [...] íbúa. [...] lýsti yfir sjálfstæði frá [...] árið [...] og gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum sama ár. Ríkið gerðist aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna árið [...], mannréttindasáttmála [...] og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið [...]. Árið [...] gerðist ríkið jafnframt aðili að bæði alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi.

Fyrrgreindar skýrslur gefa til kynna að helstu mannréttindabrot í ríkinu snúi að takmörkunum á funda-, fjölmiðla- og félagafrelsi, skorti á sjálfstæði dómsvaldsins, óhóflegri valdbeitingu lögreglu, útbreiddri spillingu og refsileysi opinberra starfsmanna. Þá séu árásir hryðjuverkasamtaka vandamál í [...] en slíkar árásir beinist aðallega að lögreglunni, öryggissveitum landsins og hernum. Þá séu handahófskenndar handtökur refsiverðar samkvæmt lögum, en stjórnvöld noti m.a. löggjöf gegn hryðjuverkum til að þagga niður í einstaklingum sem gagnrýni opinberlega eða harðlega stjórnvöld landsins.

Fram kemur í skýrslu Freedom House frá [...] .

Í skýrslu sænska utanríkisráðuneytisins kemur fram að flestir [...]og verði ekki fyrir mismunun í [...], en mismunun á grundvelli þjóðernis sé bönnuð samkvæmt stjórnarskrá landsins. Í skýrslu [...] kemur fram að ríkisstjórn landsins leitist við að stuðla að efnahagslegum-, félagslegum- og menningarlegum réttindum [...]. Sú viðleitni sést m.a. í því að árið [...].

Í skýrslu [...]. Sú starfsemi lúti einkum að viðskiptum með fíkniefni, vopn og stolin ökutæki, fjársvikum og fjárkúgun. Stjórnvöld berjist ötullega gegn uppgangi skipulagðra glæpahópa og hafi meðal annars verið sett lög til þess að [...]. Nokkuð hefur áunnist í þessari baráttu síðustu ár. Fram kemur í skýrslu Landinfo frá [...] að nokkuð sé um vopnahópa í [...], þ. á m. samtökin [...]. Markmið samtakanna sé að [...] og hafi samtökin gerst sek um þó nokkrar árásir í [...] á undanförnum árum sem beinist flestar að hermönnum og lögreglumönnum. Öflugar varnir gegn hryðjuverkum og hernaðaraðgerðir hafi þó gert það að verkum að starfsemi vopnahópa sé að miklu leyti takmörkuð, sjá m.a. skýrslu breska innanríkisráðuneytisins, [...]. Þá kemur fram í annarri skýrslu breska innanríkisráðuneytisins, [...]. Þá hafi yfirvöld almennt séð stjórn yfir öryggissveitum landsins.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Í greinargerð er byggt á því að kærandi sé í hættu í heimaríki sökum þess að hann sé [...] auk þess sem hann hafi orðið fyrir alvarlegri árás af hálfu einstaklinga sem tilheyri mafíu í heimaríki. Árásina megi m.a. rekja til þess að hann sé [...] en kærandi hefur greint frá því að hann hafi orðið fyrir miklum fordómum sökum uppruna síns. Kærandi greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 12. mars 2018 að hann hafi orðið fyrir árás af hálfu frænda stúlku sem hafi ranglega sakað hann um kynferðislega misnotkun vegna þess að hann hafi ekki viljað vera með henni. Eftir árásina hafi honum borist hótanir frá meðlimum mafíu sem frændur fyrrgreindrar stúlku tengist. Kærandi kvað árásina einnig tengjast því að hann væri [...]. Mál kæranda hafi farið til dómstóla en kærandi telur að dómarinn hafi ákveðið að fella málið niður þar sem mafían hafi mútað honum.

Af skýrslu UN Committee on the Elimination of Racial Discrimination frá 23. ágúst 2016 má ráða að kynþáttahatur og mismunun á grundvelli kynþáttar sé lítið þekkt í [...] og sé auk þess refsiverð skv. þarlendum hegningarlögum. Þá vinna stjórnvöld að því að styrkja réttindi minnihlutahópa, þ. á m. að því að efla réttindi og menningu [...] fólks. Ekkert í þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér bendir til þess að [...] fólk eigi sérstaklega á hættu að verða fyrir ofsóknum eða áreiti í heimaríki kæranda auk þess sem ekkert bendir til þess að [...] fólk eða aðrir almennir borgarar eigi á hættu árásir af hendi mafíunnar. Í ljósi gagna sem kærandi lagði fram er að mati kærunefndar þó ekki hægt að útiloka að kærandi hafi orðið fyrir árás. Hins vegar má ráða af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér, að kærandi geti leitað til lögreglunnar telji hann sig vera í hættu. Sú ályktun fær einnig stoð í framburði kæranda en hann hefur m.a. greint frá því að hafa leitað til lögreglu í kjölfar árásinnar og að ákært hafi verið í málinu. Kærandi hefur ekki lagt fram nein gögn um dómsmálið, s.s. gögn er styðja þá fullyrðingu hans að málið hafi verið fellt niður eða þá staðhæfingu kæranda að dómaranum í málinu hafi verið mútað. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér má ráða að spilling sé viðvarandi vandamál í [...], þ. á m. hjá dómstólum. Framangreind gögn benda til þess að sjálfstæði dómstóla í [...] sé tryggt í stjórnarskrá landsins. Þá er ekkert sem bendir til þess að mafía eða aðrir glæpahópar hafi slík ítök í [...] samfélagi að þeir geti haft áhrif á niðurstöður dómstóla.

Að mati kærunefndar bendir ekkert til þess að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu stjórnvalda eða aðila á þeirra vegum. Þrátt fyrir að kærunefnd útlendingamála dragi ekki í efa frásögn kæranda um að hann óttist hótanir og áreiti í heimaríki þá er ekkert sem bendir til þess að kærandi sé í hættu á því að verða fyrir alvarlegri árás snúi hann aftur til heimaríkis. Það er mat kærunefndar að gögn málsins, bæði framburður kæranda og skýrslur um aðstæður í heimaríki hans, bendi ekki til þess að lögreglan geti ekki eða vilji ekki beita sér gegn árásarmönnum kæranda, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir, árásir eða hótanir.

Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. og 4. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi verði daglega fyrir fordómum vegna uppruna síns og að hann eigi erfiðara með að vinnu en aðrir. Líkt og áður hefur komið fram þá er mismunun á grundvelli kynþáttar ólögleg skv. [...] lögum og ekkert bendir til þess að yfirvöld í [...] fylgi þeim lögum ekki eftir í framkvæmd. Þá hafa [...] stjórnvöld unnið að því að efla menningu og réttindi [...] fólks. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Í ljósi framangreinds er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kveðst hafa komið hingað til lands 17. maí 2017 og sótti um alþjóðlega vernd 19. maí 2017. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hann yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa honum. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 15 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir