Nr. 50/2023 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 25. janúar 2023 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 50/2023
í stjórnsýslumáli nr. KNU22110075
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Hinn 25. nóvember 2022 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Venesúela (hér eftir kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. nóvember 2022, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.
Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og umsókn hans um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 29. júní 2022. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun, 1. september 2022, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Kærandi framvísaði brasilísku dvalarleyfisskírteini með gildistíma til 30. júní 2029. Útlendingastofnun ákvað 11. nóvember 2022 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda 11. nóvember 2022 og kærði kærandi ákvörðunina 25. nóvember 2022 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 9. desember 2022. Hinn 10. janúar 2023 fékk kærunefnd þær upplýsingar frá Útlendingastofnun að kærandi hafi farið úr landi 22. desember 2022.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi gilt dvalarleyfi í Brasilíu. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Brasilíu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Brasilíu.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kemur fram að kærandi sé fæddur í Venesúela og sé með ríkisborgararétt þar í landi. Foreldrar hans séu frá Írak og því sé hann einnig með ríkisborgararétt þar í landi. Hann hafi þó aldrei búið þar og sé ekki með tengsl við landið. Hann hafi flúið ástandið í Venesúela og farið til Brasilíu. Hann hafi dvalið þar og starfað í nokkur ár. Kæranda hafi hins vegar orðið óvært í Brasilíu vegna ofsókna frá lögreglu og hafi allar eigur hans verið teknar af honum. Dvalarleyfi hans í Brasilíu sé svokallað ,,micro sur“ leyfi sem veiti honum takmörkuð réttindi fyrir utan atvinnu og dvöl. Hann njóti ekki verndar í ríkinu og eigi ekki kost á að sækja þar um alþjóðlega vernd. Þó hann hafi getað flúið til Brasilíu í takmarkaðan tíma þá breyti það ekki þeirri stöðu hans að hann sé að flýja ástandið í Venesúela. Í Brasilíu hafi hann ekki réttarstöðu flóttamanns.
Ákvörðun Útlendingastofnunar byggi á því að kærandi hafi getað sótt um alþjóðlega vernd í Brasilíu og því þurfi ekki að koma til skoðunar hvort hann eigi efnislega rétt á því að aðstæður hans verði skoðaðar með tilliti til ríkisfangs hans í Venesúela, sbr. 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Sú niðurstaða feli í sér mismunun gagnvart kæranda. Á vefsíðu Útlendingastofnunar komi fram að á síðasta ári hafi um 700 manns frá Venesúela fengið alþjóðlega vernd hér á landi. Enginn þessara aðila hafi komið beint til Íslands, þ.e. án viðkomu eða dvalar í öðru landi og í flestum þeirra landa getað allt eins sótt um alþjóðlega vernd. Hér sé því um skýrt brot á 65. gr. stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, sbr. lög nr. 33/1944, reglunni um bann við mismunun, og jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að ræða. Því beri að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.
Þá telji Útlendingastofnun að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi því ekki í vegi að kærandi verði sendur aftur til Brasilíu. Kærandi gerir athugasemd við þá afstöðu Útlendingastofnunar og vísar til viðtals síns hjá stofnuninni þar sem fram komi að kærandi hafi ítrekað orðið fyrir mismunun og ofsóknum þar í landi, m.a. frá lögreglu. Kærandi hafi flúið frá Venesúela þar sem hann hafi haft ástæðuríkan ótta við að vera ofsóttur og beittur ofbeldi og enginn stuðningur sé veittur af hálfu yfirvalda. Í Venesúela sé ástandið almennt ótryggt og vopnuð átök viðvarandi. Í Brasilíu hafi hann engan raunhæfan rétt á alþjóðlegri vernd.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Aðstæður kæranda
Kærandi er karlmaður á [...] sem staddur er einsamall hér á landi en samkvæmt viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun á hann börn í heimaríki. Kærandi greindi frá því að hafa flúið heimaríki sitt árið 2013 og farið til Brasilíu. Kærandi hafi dvalið í Brasilíu til ársins 2016 þegar hann hafi snúið aftur til heimaríkis í einn mánuð. Kærandi hafi snúið aftur til Brasilíu, fengið útgefið dvalarleyfi þar í landi árið 2016 og dvalið þar til ársins 2022 þegar hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi. Kærandi greindi frá því að hafa haft atvinnu í Brasilíu en möguleikarnir á vinnumarkaði þar í landi séu ekki eins og áður. Hann hafi takmarkaðan möguleika á að senda pening til fjölskyldu sinnar í Venesúela. Þá hafi hann haft aðgang að heilbrigðiskerfinu og almennt sömu réttindi og ríkisborgarar þar í landi. Kærandi hafi einnig fengið fjárhagsstyrk frá yfirvöldum á Covid-19 tímum. Þá greindi kærandi frá því að óttast lögreglumann í Brasilíu sem hafi hótað honum. Sá lögreglumaður sé tengdasonur fyrrum kærustu kæranda. Hann hafi leitað til lögreglu en ekki fengið svör. Jafnframt greindi kærandi frá því að hafa upplifað fordóma í Brasilíu. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að líkamleg og andleg heilsa hans væri góð.
Aðstæður í Brasilíu
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Brasilíu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
- 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Brazil (United States Department of State, 12. apríl 2022);
- Amnesty International Report 2021/22 - Brazil: The State of the World‘s Human Rights (Amnesty International, 29. mars 2022);
- Cartagena Declaration on Refugees (UNHCR, ódagsett);
- Country Report Brazil 2022 (ASILE - Global Asylum Governance and the European Union‘s Role, 2022);
- Fact Sheet: Brazil (UNHCR, ágúst 2021);
- Freedom in the World 2022 – Brazil (Freedom House, 24. febrúar 2022);
- Guidelines on International Protection No. 12: Claims for refugee status related to situations of armed conflict and violence undir Article 1A(2) of the 1951 Convention and/or 1967 Protocol relation to the Status of Refugees and the regional refugee definitions (UNHCR, 2. desember 2016);
- Health in the Americas+. Summary: Regional Outlook and Country Profiles (Pan American Health Organization, uppfært 12. desember 2017);
- International Migration Outlook 2021 (OECD, 28. október 2021);
- Mental health policy in Brazil: what´s at stake in the changes currently under way (José Miguel Caldas de Almeida, Cadernos de Saúde Pública, 31. október 2019);
- OECD Reviews of Health Systems: Brazil 2021 (Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD), 14. desember 2021);
- Stjórnarskrá Brasilíu
(www.oas.org/es/sla/ddi/docs/acceso_informacion_base_dc_leyes_pais_b_1_en.pdf);
- Summary Conclusions on the interpretation of the extended refugee definition in the 1984 Cartagena Declaration (UNHCR, 7. júlí 2021);
- Upplýsingar af vefsíðu Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (https://cdn.who.int/media/docs/default-source/mental-health/mental-health-atlas-2020-country-profiles/bra.pdf?sfvrsn=d6086f32_5&download=true);
- Upplýsingar af vefsíðu Angloinfo Brazil (https://www.angloinfo.com/brazil);
- Upplýsingar af vefsíðu brasilíska dómsmálaráðuneytisins (https://www.gov.br/mj/pt-br/acesso-a-informacao/atuacao-internacional/legislacao-traduzida/decreto_n__9-199__de_20_de_novembro_de_2017_ingles_final-docx.pdf);
- Upplýsingar af vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna (https://help.unhcr.org/brazil/en/asylum-claim);
- Upplýsingar af vefsíðu Migration Policy Institute (https://www.migrationpolicy.org/article/south-american-migration-crisis-venezuelan-outflows-test-neighbors-hospitality);
- Upplýsingar af vefsíðu Pan American Health Organization (https://www3.paho.org/salud-en-las-americas-2017/?p=2706);
- Upplýsingasíða Johns Hopkins háskólans (https://coronavirus.jhu.edu/map.html, sótt 25. janúar 2023);
- Upplýsingasíða Sóttvarnarstofnunar Evrópu (https://www.ecdc.europa.eu/en/cases-2019-ncov-eueea, sótt 25. janúar 2023) og
- World Report 2022 – Brazil (Human Rights Watch, 12. janúar 2023).
Á framangreindri vefsíðu Angloinfo og í útlendingalöggjöf Brasilíu kemur fram að einstaklingar geti verið handhafar tímabundins eða ótímabundins dvalarleyfis í Brasilíu. Gildistími tímabundinna dvalarleyfa sé tvö ár og óska þurfi eftir endurnýjun að þeim tíma liðnum. Að þeim tíma liðnum geti einstaklingar einnig lagt fram umsókn um ótímabundið dvalarleyfi. Sé fallist á umsókn einstaklings um ótímabundið dvalarleyfi fái hann útgefið dvalarleyfisskírteini sem gildi í níu ár. Að þeim tíma liðnum þurfi ekki að sækja um endurnýjun á dvalarleyfinu sjálfu heldur eingöngu endurnýjun á dvalarleyfisskírteininu. Handhafar ótímabundinna dvalarleyfa í Brasilíu geti ferðast til og frá landinu og hafi heimild til að dvelja þar og starfa. Ótímabundið dvalarleyfi falli úr gildi dvelji handhafi þess utan Brasilíu í meira en tvö ár. Fari svo þurfi að sækja um leyfið að nýju.
Samkvæmt framangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2022 er kveðið á um veitingu alþjóðlegrar verndar eða stöðu flóttamanns í lögum Brasilíu auk þess sem stjórnvöld hafi komið á fót kerfi sem veiti flóttamönnum vernd. Samkvæmt skýrslu ASILE er Brasilía aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna og hafi innleitt samninginn í löggjöf sína. Þá sé Brasilía einnig aðili að Cartagena yfirlýsingunni sem sé samkomulag milli ríkja í Suður-Ameríku sem varði málefni flóttamanna. Þá árétti yfirlýsingin m.a. grundvallarregluna um bann við endursendingum og rétt einstaklinga til alþjóðlegrar verndar. Samkvæmt vefsíðu flóttamannastofnunnar Sameinuðu þjóðanna kveður útlendingalöggjöf í Brasilíu m.a. á um málsmeðferð umsókna, ákvarðanir, veitingu verndar og afturköllun verndar. Þá kveði hún á um réttindi og skyldur umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna og varanleg úrræði þessara hópa. Umsækjendur um alþjóðlega vernd fái atvinnuleyfi og megi dvelja í landinu á meðan umsóknir þeirra séu til meðferðar. Einstaklingar geti lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá lögreglunni eða útlendingayfirvöldum á landamærunum.
Umsækjendum um alþjóðlega vernd séu útveguð opinber gögn og þeir fái aðgang að opinberri þjónustu og lögfræðiaðstoð. Samkvæmt skýrslu ASILE hafi gríðarleg aukning flóttamanna frá Venesúela reynt á móttökukerfi Brasilíu. Árið 2019 hafi brasilísk landsnefnd um flóttamenn viðurkennt alvarlega stöðu Venesúela sem opnað hafi í fyrsta skipti í sögu landsins á mikinn fjölda flóttamanna frá Venesúela á skömmum tíma. Umsóknir ríkisborgara Venesúela um alþjóðlega vernd hafi verið teknar til einfaldari málsmeðferðar sem feli ekki í sér viðtal heldur einungis grunnskoðun skilríkja og gagna. Umsóknum venesúelskra ríkisborgara geti þó ekki verið hafnað án viðtals. Árið 2021 hafi yfirvöld í Brasilíu haldið áfram að veita flóttamönnum frá Venesúela alþjóðlega vernd og flutt þá á milli landshluta til að létta álag á landamærum og auka tækifæri þeirra til menntunar og atvinnu.
Samkvæmt vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna tryggir hið opinbera heilbrigðiskerfi öllum íbúum landsins, þ. á m. flóttamönnum og umsækjendum um alþjóðlega vernd, fullan aðgang að heilbrigðisþjónustu án endurgjalds. Í skýrslu OECD um heilbrigðiskerfið í Brasilíu frá árinu 2021 kemur fram að stjórnarskrárbreytingar árið 1988 hafi leitt til núverandi sameinaðs heilbrigðiskerfis í Brasilíu (p. Sistema Único de Saúde) og síðan þá sé nánast öll þjóðin sjúkratryggð og með tryggt aðgengi að ríkisreknum heilbrigðisstofnunum. Hins vegar hafi það verið stöðug áskorun að tryggja nægilegt fjármagn til reksturs á hinu sameinaða heilbrigðiskerfi. Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni fyrir árið 2020 sé geðheilbrigðisþjónusta að mestu tryggð með sjúkratryggingakerfi landsins og meirihluti fólks sem eigi við andleg vandamál að stríða þurfi ekki að greiða fyrir slíka þjónustu.
Samkvæmt skýrslu The Freedom House frá árinu 2022 kveður stjórnarskrá Brasilíu á um jafnrétti, tjáningar- og trúfrelsi, bann gegn pyndingum og annars konar grimmilegri, vanvirðandi og ómannúðlegri meðferð. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2021 kemur fram að helstu vandamál á sviði mannréttinda í Brasilíu séu m.a. spilling innan stjórnkerfis, valdbeiting lögreglu, slæmar aðstæður í fangelsum, pyndingar og ofbeldi, eða hótanir um ofbeldi, sem m.a. beinist að minnihlutahópum og aðgerðarsinnum. Þá kemur fram að há tíðni glæpa sé vandamál í Brasilíu. Skipulögð glæpastarfsemi sé víðtæk og ofbeldisglæpir algengir, sérstaklega í stærri borgum landsins. Morðtíðni sé há í landinu en hafi farið lækkandi, að einhverju leyti vegna vopnahlés fíkniefnagengja. Þolendur ofbeldis í landinu séu að meginstefnu ungt, fátækt fólk sem sé dökkt á hörund.
Lögregla landsins heyrir undir dómsmála- og almannaöryggisráðuneytið (p. Ministério da Justiça e Segurança Pública). Lögreglan skiptist í alríkis-, vega- og járnbrautalögreglu og fylkislögreglu sem skiptist í borgaralega lögreglu sem rannsaki mál og herlögreglu sem haldi uppi lögum og rétti í fylkinu. Spilling sé algeng innan löggæslu landsins og óhófleg valdbeiting af hálfu lögreglu hafi sætt gagnrýni. Stjórnarskrá landsins banni handahófskenndar handtökur og varðhald. Heimild til handtöku sé takmörkuð við einstaklinga sem staðnir séu að refsiverðum verknaði eða sem gefin hafi verið út handtökuskipun á hendur. Lögregla virði hins vegar ekki alltaf þetta bann. Lög geri ráð fyrir að einstaklingar geti borið lögmæti handtöku eða varðhalds undir dómstóla og stjórnvöld virði yfirleitt þann rétt. Þá hafi verið fregnir um að lögregla ráði fólki bana af handahófi og að ungir karlmenn sem séu dökkir á hörund séu í meirihluta þolenda lögregluofbeldis. Lögreglumenn séu þó sjaldan ákærðir fyrir brot í starfi og nánast aldrei sakfelldir fyrir slík brot.
Í skýrslu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna fyrir árið 2021 kemur fram að í lögum landsins sé kveðið á um refsingar fyrir spillingu opinberra aðila og dæmi séu um að stjórnvöld höfði dómsmál af þeim sökum. Þá kemur fram að algengt sé að dómsmál sem höfðuð séu vegna spillingar verði fyrir töfum sem valdi de facto refsileysi. Þá séu dómstólar landsins sjálfstæðir en gjaldi fyrir fjölda óafgreiddra mála og geti orðið fyrir utanaðkomandi áhrifum, m.a. pólitískum. Dómsvaldið standi þó traustum fótum m.a. vegna stjórnarskrár landsins og veiti stjórnvöldum aðhald með dómum sínum, borgurum landsins í vil. Borgarar landsins geti einnig höfðað mál fyrir dómstólum vegna mannréttindabrota og leitað til skrifstofa umboðsmanna. Þá sé hægt að leggja mál vegna mannréttindabrota fyrir mannréttindanefnd Ameríkuríkja (e. Inter-American Commission on Human Rights) sem geti sent málið til Mannréttindadómstóls Ameríkuríkja (e. Inter-American Court of Human Rights). Þá starfi hvoru tveggja innlend og alþjóðleg félagasamtök á sviði mannréttinda án vandkvæða í landinu, brasilísk stjórnvöld séu þeim samvinnuþýð og leiti jafnvel aðstoðar þeirra við ýmis mál.
Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-lið ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Við túlkun lagaákvæðisins ber að líta til þess að heimild a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er undantekning frá meginreglunni um að allar umsóknir skuli teknar til efnismeðferðar sem beri að túlka þröngt.
Í athugasemdum við 36. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum um útlendinga segir að í a-lið 1. mgr. 36. gr. laganna sé um að ræða regluna um fyrsta griðland (e. country of first asylum). Vísað er til athugasemda í frumvarpi því sem varð að þágildandi lögum um útlendinga nr. 96/2002 þar sem kveðið sé á um að með ákvæðinu sé miðað við að umsókn um alþjóðlega vernd skuli afgreidd í fyrsta ríki sem umsækjandi kemur til og veitt getur honum vernd. Í því frumvarpi segir enn fremur í athugasemdum við c-lið 1. mgr. 46. gr. laganna, sem er, að því leyti sem máli skiptir sambærilegur a-lið 1. mgr. 36. gr. núgildandi laga um útlendinga, að í umræddu ákvæði sé kveðið á um regluna um fyrsta griðland. Samkvæmt þeirri reglu skuli umsókn um alþjóðlega vernd afgreidd í fyrsta ríki sem flóttamaður kemur til og veitt getur honum vernd. Reglunni sé ætlað að varna því að flóttamenn verði sendir frá einu ríki til annars án þess að mál þeirra fái viðeigandi meðferð. Miðað sé við að útlendingur hafi átt færi á að koma umsókn um alþjóðlega vernd á framfæri við stjórnvöld í ríkinu og að í því sambandi sé nægjanlegt að hlutaðeigandi hafi átt þar mjög stutta dvöl, til dæmis farið um vegabréfaeftirlit á flugvelli. Í athugasemdum er vísað til þess að þessari reglu sé beitt með einum eða öðrum hætti í flestum löndum og komi m.a. fram í Schengen- og Dyflinnarsamningnum. Þá kemur fram í athugasemdum að forsenda þess að reglu þessari sé beitt sé að hlutaðeigandi ríki samþykki að taka við útlendingum.
Samkvæmt 3. mgr. 23. gr. laga um útlendinga skulu íslensk stjórnvöld við framkvæmd ákvæða III. og IV. kafla laganna eiga í samvinnu við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, sbr. 35. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna, um túlkun samningsins og laga um útlendinga. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur sett fram tiltekin viðmið er varðar beitingu reglunnar um fyrsta griðland. Að mati stofnunarinnar verður að líta til þess hvort grundvallarmannréttindi umsækjanda verði virt í þriðja ríki í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar og hvort að raunhæf vernd sé veitt gegn því að einstaklingum sé brottvísað þangað sem lífi þeirra eða frelsi kunni að vera stefnt í hættu (non-refoulement) eða þar sem hætta er á ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá sé rétt að líta til aðstæðna í viðtökuríki, s.s. með hliðsjón af einstaklingsbundinni stöðu viðkomandi og möguleika hans á að sjá sér farborða. Þá er beiting reglunnar háð því skilyrði að þriðja ríki taki við umsækjanda.
Kærunefnd áréttar að við mat á því hvort umsækjandi um alþjóðlega vernd geti snúið aftur til viðtökuríkis geti annað hvort legið til grundvallar samskipti við viðkomandi ríki eða staðfesting á því að viðkomandi einstaklingur hafi gilda heimild til dvalar í því ríki. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins hefur kærandi dvalið í Brasilíu síðan árið 2013 og er með gilt dvalarleyfi þar í landi. Þá verður ekki annað ráðið af framangreindri umfjöllun, um aðstæður í Brasilíu, en að kærandi hafi átt þess kost að óska eftir alþjóðlegri vernd í viðtökuríki og hafi möguleika á því við endurkomu þangað. Að mati kærunefndar liggur fyrir fullnægjandi sönnun þess að kærandi hafi heimild til dvalar í viðtökuríki og engar lögformlega hindranir séu á því að kærandi geti snúið sjálfviljugur aftur til viðtökuríkis. Þá er ljóst samkvæmt gögnum málsins og framangreindri umfjöllun um aðstæður í viðtökuríki að kærandi hafi ekki ástæðu til að óttast ofsóknir í Brasilíu, sbr. 37. og 38. gr. laga um útlendinga, eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu að hann sé í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Kærunefnd hefur við framangreint mat m.a. litið til þess að stjórnvöld í Brasilíu eru aðilar að Cartagena yfirlýsingunni þar sem veitt er vernd gegn endursendingum einstaklinga til ríkis þar sem þeir eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement). Þá eru stjórnvöld í Brasilíu aðilar að mannréttindasáttmála Ameríku þar sem m.a. er mælt fyrir um bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Falla því aðstæður kæranda í viðtökuríki undir skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og verður umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi því ekki tekin til efnismeðferðar.
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga verður því aðeins beitt ef stjórnvöld telja, á grundvelli hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar eftir því sem við á, að skilyrði þess séu uppfyllt. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. er til viðbótar þeirri vernd sem 3. mgr. 36. gr. veitir umsækjendum um alþjóðlega vernd.
Á grundvelli 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga setti ráðherra reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, en með henni bættust tvær greinar, 32. gr. a og 32. gr. b, við reglugerðina. Í 32. gr. a reglugerðarinnar kemur fram að með sérstökum ástæðum samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan. Þá eru í ákvæðinu jafnframt talin upp viðmið í dæmaskyni sem leggja skuli til grundvallar við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi en þau viðmið varða aðallega alvarlega mismunun eða alvarleg veikindi. Þar sem tilvikin eru talin upp í dæmaskyni geta aðrar aðstæður, sambærilegar í eðli sínu og af svipuðu alvarleikastigi, haft vægi við ákvörðun um hvort sérstakar ástæður séu til að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar hér á landi, svo framarlega sem slíkar aðstæður séu ekki sérstaklega undanskildar, sbr. 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.
Samkvæmt 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar skal líta til þess hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, svo sem ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Kærunefnd telur að orðalagið „muni eiga“ feli ekki í sér kröfu um afdráttarlausa sönnun þess að umsækjandi verði fyrir alvarlegri mismunun sem leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar. Orðalagið gerir þó kröfu um að tilteknar líkur verði að vera á alvarlegri mismunun, þ.e. að sýna verður fram á að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir mismunun af þeim toga, með þeim afleiðingum, og af því alvarleikastigi sem ákvæðið lýsir en að ekki sé nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri mismunun. Af því leiðir að þó svo að dæmi séu um að einstaklingar í sambærilegri stöðu og umsækjandi í viðtökuríki hafi orðið fyrir alvarlegri mismunun af þeim toga sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga mælir fyrir um telst umsækjandi ekki sjálfkrafa eiga slíkt á hættu heldur þarf að sýna fram á að verulegar ástæður séu til að ætla að umsækjandi, eða einstaklingur í sambærilegri stöðu og umsækjandi, verði fyrir slíkri meðferð.
Þá skal líta til þess hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Í reglugerðinni kemur fram að meðferð teljist, að öllu jöfnu, ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur sé átt við þau tilvik þar sem meðferð er til í viðtökuríkinu en umsækjanda muni ekki standa hún til boða. Við mat á því hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi lítur kærunefnd m.a. til heilsufarsgagna málsins og hlutlægra og trúverðugra gagna um hvort sú heilbrigðisþjónusta sem hann þarfnast sé honum aðgengileg í viðtökuríki.
Samkvæmt 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar hefur heilsufar umsækjanda takmarkað vægi umfram það sem leiðir af 2. mgr. 32. gr. a, nema það teljist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði fram hjá þeim litið. Þá tekur 3. mgr. 32. gr. a af tvímæli um það að efnahagslegar ástæður geta ekki talist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Slíkar aðstæður gætu þó fallið undir 3. mgr. 36. gr. nái þær því alvarleikastigi sem við á, sbr. umfjöllun hér í framhaldinu.
Kærandi er karlmaður á [...]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að andleg og líkamleg heilsa hans væri góð.
Kærunefnd tekur fram að kæranda var leiðbeint í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 1. september 2022, um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærandi teldi hafa þýðingu fyrir mál sitt, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð máls hans hjá Útlendingastofnun. Þá var kæranda jafnframt leiðbeint með tölvubréfi kærunefndar, dags. 25. nóvember 2022, um framlagningu frekari gagna í málinu. Engin frekari gögn bárust kærunefnd. Með vísan til fyrrgreindrar málsmeðferðar og þeirra gagna sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd að mál kæranda sé nægjanlega upplýst hvað varðar heilsufar kæranda og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hans. Þá er ekkert sem bendir til þess að frekari gögn um heilsufar kæranda geti haft áhrif á niðurstöðu málsins.
Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki, eins og segir í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Í því sambandi er sérstaklega vísað til þess að meðferð telst að jafnaði ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana, sbr. 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Að mati kærunefndar er heilsufar kæranda ekki þess eðlis að ástæða sé til að víkja frá þessari meginreglu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Brasilíu verður ráðið að kærandi hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu þar í landi. Þá hefur kærandi greint frá því við meðferð málsins að hafa aðgang að heilbrigðiskerfinu þar í landi. Telur kærunefnd því að aðstæður kæranda tengdar heilsufari séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verið fram hjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar.
Kærandi hefur borið fyrir sig að hafa orðið fyrir hótunum í Brasilíu frá lögreglumanni sem sé tengdasonur fyrrum kærustu hans. Kærandi hafi leitað til lögreglu í kjölfarið en hafi engin svör fengið. Má ráða af fyrirliggjandi gögnum að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað til lögregluyfirvalda eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að spilling sé algeng innan löggæslu landsins. Brasilísk lög kveði þó á um refsingar fyrir spillingu opinberra aðila og dæmi séu um að stjórnvöld höfði dómsmál af þeim sökum. Borgarar landsins geti einnig höfðað mál fyrir dómstólum vegna mannréttindabrota og leitað til skrifstofa umboðsmanna. Þá sé hægt að leggja mál vegna mannréttindabrota fyrir mannréttindanefnd Ameríkuríkja sem geti sent málið til Mannréttindadómstóls Ameríkuríkja. Þá starfi hvorutveggja innlend og alþjóðleg félagasamtök á sviði mannréttinda án vandkvæða í landinu, brasilísk stjórnvöld séu þeim samvinnuþýð og leiti jafnvel aðstoðar þeirra við ýmis mál. Telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða hann vænst þess að staða hans, í ljósi sömu ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi hefur ekki sýnt fram á að aðrar aðstæður hans í viðtökuríki séu slíkar að önnur viðmið tengd alvarlegri mismunun, sambærileg þeim sem 32. gr. a reglugerðarinnar lýsir, leiði til þess að taka beri umsókn hans til efnismeðferðar hér á landi.
Við mat á því hvort sérstakar ástæður mæli með því að umsókn kæranda hljóti efnismeðferð hér á landi hefur kærunefnd litið til þeirra aðstæðna sem hafa verið og eru uppi vegna Covid-19 faraldursins. Með vísan til framangreinds, þ.m.t. þeirra skýrslna og gagna sem kærunefnd hefur kynnt sér, telur nefndin ljóst að verulega hafi dregið úr þeirri óvissu sem til staðar var í upphafi Covid-19 faraldursins og að ekkert bendi til þess að aðstæður í Brasilíu vegna faraldursins séu þannig að það geti leitt til þess að taka eigi mál kæranda til efnismeðferðar hér á landi. Samkvæmt gögnum málsins hefur kærandi verið bólusettur gegn Covid-19. Þá bera þær upplýsingar sem kærunefnd hefur kynnt sér með sér að bólusetning sé vel á veg komin í viðtökuríkinu.
Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæla með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun 1. september 2022 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína 29. júní 2022.
Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.
Við túlkun 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga lítur kærunefnd til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu varðandi túlkun hans á 3. gr. sáttmálans.
Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er vísað til þeirrar meginreglu að með fyrirvara um alþjóðlegar skuldbindingar hafi ríki rétt til að stjórna hverjir ferðist yfir landamæri þeirra, hverjir dvelji á landsvæði þeirra og hvort útlendingi skuli vísað úr landi, sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli F.G. gegn Svíþjóð (nr. 43611/11) frá 23. mars 2016, 111. mgr., ákvörðun Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 65. mgr., og dóm í máli Üner gegn Hollandi (nr. 46410/99) frá 18. október 2006, 54. mgr. Dómstóllinn hefur engu að síður talið að flutningur einstaklings til annars ríkis geti leitt til brots á 3. gr. mannréttindasáttmálans ef viðkomandi einstaklingur geti á viðhlítandi hátt sýnt fram á að veruleg ástæða sé til að ætla, verði hann fluttur úr landi, að hann sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé andstæð 3. gr. sáttmálans, sbr. m.a. F.G. gegn Svíþjóð, 111. - 113. mgr. Í dómaframkvæmd dómstólsins er jafnframt byggt á því að annmarkar á meðferð viðtökuríkis á umsækjanda og aðbúnaði hans þurfi að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi (e. „must attain a minimum level of severity“ sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, 219. mgr.) til að ákvörðun um brottvísun eða frávísun hans verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 219. mgr.
Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið ómannlega meðferð vera m.a. þá sem beitt er að yfirlögðu ráði, í margar klukkustundir í senn og veldur annað hvort líkamlegu tjóni eða alvarlegum andlegum eða líkamlegum þjáningum, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Kudła gegn Póllandi (nr. 30210/96) frá 26. október 2000, 92. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Þá hefur dómstóllinn talið meðferð vera vanvirðandi í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmálans þegar meðferðin niðurlægir eða lítillækkar einstakling, sýnir skort á virðingu fyrir eða gerir lítið úr mannlegri reisn hans, eða skapar ótta, angist eða vanmátt, sem er til þess fallinn að brjóta niður líkamlegt eða andlegt mótstöðuafl viðkomandi, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Pretty gegn Bretlandi (nr. 2346/02) frá 29. apríl 2002, 52. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Dómurinn hefur talið að þó að líta verði til þess hvort meðferðin sé veitt af ásetningi sé það ekki að öllu leyti útilokað að hún teljist brot á 3. gr. þó svo hafi ekki verið, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Peers gegn Grikklandi (nr. 28524/95) frá 19. apríl 2001, 74. mgr.
Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 70. mgr., kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki því alvarleikastigi að teljast vanvirðandi meðferð og brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóti alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem standi til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að teljast brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæli gegn endursendingu, sbr. 71. mgr. ákvörðunarinnar. Málið varðaði flutning einstæðrar móður með tvö ung börn sem voru með viðbótarvernd til Ítalíu og komst dómstóllinn einróma að þeirri niðurstöðu að málsástæður hennar um að flutningur til Ítalíu væri brot á 3., 8. og 13. gr. mannréttindasáttmálans væru bersýnilega tilhæfulausar og að mál hennar væri af þeim sökum ekki tækt til meðferðar. Um inntak „sérstaklega sannfærandi mannúðarástæðna“ vísast til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli N. gegn Bretlandi (nr. 26565/05), frá 27. maí 2008, 42. mgr., og Sufi og Elmi gegn Bretlandi (nr. 8319/07 og 11449/07) frá 28. nóvember 2011, 281.-292. mgr., en dómarnir setja háan þröskuld fyrir því að meðferð eða aðstæður teljist brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans.
Til að endursending geti talist brot á 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þarf að sýna fram á, með vísan til hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar, að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé ósamrýmanleg ákvæðinu, sbr. fyrri umfjöllun. Ekki er nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri meðferð, sbr. Vilvarajah o.fl. gegn Bretlandi (mál nr. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87) frá 30. október 1991, 111. mgr., N. gegn Finnlandi (mál nr. 38885/02) frá 26. júlí 2005, 167. mgr., og NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008, 109.-110. mgr.
Með vísan til framangreindra viðmiða, umfjöllunar um aðstæður í viðtökuríki og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi verið sýnt fram á að kærandi eigi á hættu meðferð sem gangi gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Einkum með vísan til framangreindrar umfjöllunar um alþjóðlegar skuldbindingar Brasilíu á sviði mannréttindamála og flóttamannaréttar. Synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og flutningur hans til viðtökuríkis leiðir því ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.
Samkvæmt framansögðu verður mál kæranda ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar og reglur stjórnsýsluréttar
Svo sem fram hefur komið gerir kærandi athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar.
Í greinargerð sinni vísar kærandi til þess að hann sé með svokallað micro sur dvalarleyfi sem veiti honum mjög takmörkuð réttindi fyrir utan atvinnu og dvöl. Samkvæmt því sem fram kemur á dvalarleyfisskírteini sem kærandi lagði fram við meðferð málsins veitir það honum rétt á opinberri þjónustu og réttindum samkvæmt útlendingalöggjöf landsins. Þá greindi kærandi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að geta ferðast til og frá Brasilíu, hafa aðgang að heilbrigðiskerfinu og hafa notið aðstoðar félagslega kerfisins þar í landi en hann hafi fengið fjárhagsstuðning frá ríkinu vegna COVID-19 faraldursins.
Kærandi vísar einnig til þess að hann sé ekki með alþjóðlega vernd í Brasilíu og hafi ekki raunhæfan möguleika á að sækja um vernd þar í landi. Líkt og kærunefnd hefur fjallað um hér að framan hefur flóttamannasamningur Sameinuðu þjóðanna verið innleiddur í brasilíska löggjöf. Þá er Brasilía aðili að Cartagena-yfirlýsingunni sem kveður m.a. á um grundvallarregluna um bann við endursendingum og rétt einstaklinga til alþjóðlegrar verndar. Umsóknir ríkisborgara Venesúela um alþjóðlega vernd hafi verið teknar til einfaldari málsmeðferðar og árið 2021 hafi yfirvöld í Brasilíu haldið áfram að veita flóttamönnum frá Venesúela alþjóðlega vernd og flutt þá á milli landshluta til að létta álag á landamærum og auka tækifæri þeirra til menntunar og atvinnu.
Kærandi byggir á því að niðurstaða Útlendingastofnunar feli í sér mismunun gagnvart honum. Um 700 manns frá Venesúela hafi fengið alþjóðlega vernd hér á landi á síðasta ári, enginn þessara aðila hafi komið beint frá Venesúela. Hér sé því um brot á 65. gr. stjórnarskrá Íslands og 11. gr. stjórnsýslulaga að ræða. Þó að ljóst sé að flestir ríkisborgarar Venesúela komi ekki beint til Íslands er það mat kærunefndar að ekki sé hægt að jafna stöðu einstaklinga með gilda heimild til dvalar í öðru landi við stöðu einstaklinga sem ekki hafi slíka heimild. Kærunefnd áréttar að í því máli sem hér er til meðferðar er ekki verið að leggja mat á það hvort kærandi hljóti alþjóðlega vernd á grundvelli 37. gr. laga um útlendinga heldur hvort að taka eigi umsókn hans til efnismeðferðar. Líkt og að framan greinir hefur Útlendingastofnun komist að þeirri niðurstöðu að umsókn kæranda verði ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kærunefnd í nýlegum úrskurðum sínum staðfest ákvarðanir Útlendingastofnunar í sambærilegum málum.
Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun að öðru leyti og telur ekki tilefni til að gera athugasemdir við hana.
Frávísun
Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands 29. júní 2022 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Athygli kæranda er einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Þorsteinn Gunnarsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares