Mál nr. 15/2007

Fimmtudaginn, 12. júlí 2007

A

gegn

Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 4. maí 2007 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 4. maí 2007.

Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 16. apríl 2007 um útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:

„Í ágúst 2005 eignuðumst við hjónin son. Þann mánuð (ágúst 2005) var ég í 100% fæðingarorlofi. Mánuðina september, október, nóvember og desember 2005 var ég í 50% fæðingarorlofi og 50% starfi. Þann 26. apríl síðastliðin eignuðumst við hjónin svo stúlku. Þegar ég fékk útreikning á fæðingarorlofi er ágúst 2005 ekki talinn með þegar að meðaltal launa er reiknað. Hins vegar eru mánuðirnir september‑desember 2005 teknir með að fullu þrátt fyrir að ég hafi verið í 50% fæðingarorlofi þá mánuði. Þannig að heildarlaunum mínum fyrir árin 2005 og 2006 er deilt með 23 til að finna meðallaun á mánuði þegar að réttara væri að deila með 21 þar sem á þessu tímabili tók ég sannanlega 3 mánuði í fæðingarorlof.

Það hefur mikið verið rætt og ritað á undanförnum vikum og mánuðum um hversu ósanngjarnt (og ólöglegt) það er að refsa foreldrum fyrir að eiga börn með stuttu millibili. Úrskurður stofnunarinnar er akkúrat þannig að mér er refsað fyrir að eiga börn innan við tveggja ára millibili. Það auðvitað gengur ekki.“

Með bréfi, dagsettu 18. maí 2007, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.

Greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs er dagsett 30. maí 2007. Í greinargerðinni segir:

„Kærður er útreikningur Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.

Með umsókn, dags. 6. mars 2007, sótti kærandi um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði í 3 mánuði, vegna væntanlegrar barnsfæðingar 2. maí 2007

Auk umsóknar kæranda barst vottorð vegna væntanlegrar barnsfæðingar, dags. 1. mars 2007, tilkynning um fæðingarorlof, dags. 6. mars 2007, launaseðlar fyrir janúar og febrúar 2007 frá B og launaseðlar nr. 1 og 2 2007 frá D og fæðingarvottorð dags. 8. maí 2007. Enn fremur lágu fyrir upplýsingar úr skrám ríkisskattstjóra.

Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 16. apríl 2007, var honum tilkynnt að umsókn hans um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hefði verið samþykkt frá 16. apríl 2007 og að mánaðarleg greiðsla næmi 80% af meðaltekjum hans samkvæmt skrám skattyfirvalda tekjuárin 2005 og 2006.

Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 4. gr. laga nr. 90/2004, er kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns eða þess árs er barn kemur inn á heimili við ættleiðingu eða varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Jafnframt segir að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi starfað á innlendum vinnumarkaði.

Í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 segir að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV., V. og VI. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda sé gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi.

Í 3. mgr. 15. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 5. gr. laga nr. 90/2004, er kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun aflar um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segir jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna tekjuára skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.

Barn kæranda er fætt þann 26. apríl 2007 og skal því, samkvæmt framangreindum laga- og reglugerðarákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hans fyrir þá mánuði á árunum 2005 og 2006 sem kærandi var starfandi í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði, sbr. 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hefur kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hans á árunum 2005 og 2006. Í ágúst mánuði 2005 var kærandi ekki starfandi á innlendum vinnumarkaði og skal því ekki hafa þann mánuð með á viðmiðunartímabilinu. Frá september-desember það sama ár var kærandi starfandi í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði á móti 50% fæðingarorlofi og skal því hafa þau laun, sem kærandi var með fyrir störf sín á innlendum vinnumarkaði, með við útreikning á meðaltali heildarlauna hans skv. 2. mgr. 13. gr. laganna, sbr. 4. gr. laga 90/2004. Aðra mánuði á árunum 2005 og 2006 var kærandi að fullu starfandi á innlendum vinnumarkaði.

Með vísan til alls framangreinds telur Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóður að áðurnefnt bréf til kæranda, dags. 16. apríl 2007, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 6. júní 2007, og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum.

Frekari athugasemdir bárust frá kæranda með bréfi dagsettu 19. júní 2007, þar segir meðal annars:

„Í áliti umboðsmanns Alþingis í máli nr. 4579/2005 kemur fram að hann lítur ekki á þann tíma sem foreldri er í fæðingarorlofi sem tíma sem hann hefur unnið. Það er einmitt aðalforsendan fyrir því áliti hans að ekki skuli reikna greiðslur úr fæðingarorlofi sem laun.

Það er ljóst að ég var í fæðingarorlofi í þrjá mánuði á árinu 2005. Mér sýnist það líka ljóst af áliti umboðsmanns Alþingis að þegar ég er í fæðingarorlofi er ég ekki á vinnumarkaði. Ef að það væri tilfellið bæri að reikna greiðslur úr fæðingarorlofssjóði inn í heildartekjur viðkomandi tímabils.“

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kæra varðar ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. ffl., sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 90/2004, skal mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingaorlofi nema 80% af meðaltali heildarlauna og skal miða við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns. Til launa teljast hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Einungis skal miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hefur starfað á innlendum vinnumarkaði.

Í 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 segir að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV. V. og VIII. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms í því umfangi að hlutaðeiganda er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda skil á tryggingagjaldi.

Barn kæranda er fætt þann 26. apríl 2007. Viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna eru því árin 2005 og 2006. Í ágúst 2005 var kærandi í fæðingarorlofi vegna barns sem fæddist í þeim mánuði. Hann tók síðan 50% fæðingarorlof samhliða starfi í september til og með desember 2005.

Ágreiningur er um hvort við útreikning meðaltals heildarlauna kæranda og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði skuli telja með mánuðina september til desember 2005 þegar kærandi var í 50% fæðingarorlofi. Samkvæmt gögnum málsins er óumdeilt að kærandi var jafnframt í 50% starfi þessa mánuði og því starfandi á vinnumarkaði í skilningi laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof og reglugerðar nr. 1056/2004. Verður því eigi hjá því komist að reikna með þessum mánuðum og vinnulaunum hans þá mánuði við útreikning meðaltals heildartekna og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Með 1. gr. reglugerð nr. 123/2007 um breytingu á reglugerð um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks nr. 1056/2004, var fellt niður ákvæði 3. málsl. 2. mgr. 2. gr. sem kvað á um að auk launa og þóknana samkvæmt lögum um tryggingagjald teldust til launa greiðslur samkvæmt 2. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar. Samkvæmt því verða greiðslur til kæranda úr Fæðingarorlofssjóði vegna fyrra fæðingarorlofs ekki taldar til launa við útreikning meðaltals heildarlauna hans og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Með hliðsjón af framanrituðu er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs staðfest.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna til A úr Fæðingarorlofssjóði er staðfest.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson