Úrskurður nr. 298/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 23. maí 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 298/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17040028

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 12. apríl 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. mars 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hennar um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hana til Svíþjóðar. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt eiginmanni sínum.

Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hennar um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á Íslandi. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 6. desember 2016. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hennar höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Svíþjóð. Þann 10. desember 2016 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hennar um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Svíþjóð, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 20. desember 2016 barst svar frá sænskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli c-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 29. mars 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hún skyldi endursend til Svíþjóðar. Kærandi kærði ákvörðunina þann 12. apríl 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 26. apríl 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hún skyldi endursend til Svíþjóðar. Lagt var til grundvallar að Svíþjóð virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Svíþjóðar ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að aðstæður kæranda væru ekki slíkar að þær féllu undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar eða að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hana til Svíþjóðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. sömu laga.

Útlendingastofnun tók í ákvörðun sinni til skoðunar hvort um sérstakar aðstæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væri að ræða í máli kæranda og leit stofnunin til þess við meðferð málsins hvort kærandi væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem gæti haft áhrif á niðurstöðu máls hennar, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Það var mat stofnunarinnar að kærandi gæti mögulega verið í viðkvæmri stöðu þar sem vafi léki á því hvort hún væri með greiningu sem gæti talist til geðraskana eða geðfötlunar. Þá var það niðurstaða stofnunarinnar að heilbrigðiskerfið í Svíþjóð væri í stakk búið að taka við kæranda og veita henni þá aðstoð sem hún þyrfti á að halda. Með hliðsjón af því væri ekki um að ræða sérstakar ástæður í máli kæranda, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ef til flutnings kæmi myndi Útlendingastofnun tryggja að kærandi væri ferðafær.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún vilji ekki fara aftur til Svíþjóðar. Þar hafi eiginmaður kæranda ekki fengið fullnægjandi læknishjálp og þau hafi ekki notið lögfræðiaðstoðar. Þau hafi deilt herbergi með hjónum með lítið barn og þær samvistir hafi gengið erfiðlega. Eiginmaður kæranda hafi fengið að hitta lækni í Svíþjóð og verið lagður inn á spítala en ekki fengið lyf. Læknarnir hafi sagt honum að hann þyrfti að vera sænskur ríkisborgari til að fá lyfið sem hann þyrfti á að halda. Þá hafi matur sem umsækjendum hafi staðið til boða verið slæmur, matartímar illa skipulagðir og maturinn hafi oft verið búinn þegar röðin hafi komið að kæranda og eiginmanni hennar.

Kærandi kveður að eiginmanni hennar hafi verið hótað af aðilum í heimalandi þeirra, [...], svo og [...] sem séu búsettir í Svíþjóð. Þau hjón hafi komið til Íslands því enginn viti af veru þeirra hér og þau telji öryggi sínu ógnað í Svíþjóð. Eiginmanni kæranda líði betur eftir dvölina á Íslandi en honum hafi liðið illa andlega, verið dofinn, áhyggjufullur og með kvíða.

Til stuðnings aðalkröfu sinni byggir kærandi á því að 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kveði aðeins á um heimild til handa stjórnvöldum til að synja um efnismeðferð umsóknar um alþjóðlega vernd en ekki skyldu, sbr. skýrt orðalag hinna nýju laga um að taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar nema tilgreindir stafliðir eigi við. Meginregla laganna sé því að taka skuli allar umsóknir til efnismeðferðar nema undantekningarreglur laganna eigi við en í samræmi við almennar lögskýringarreglur beri að túlka undantekningarreglur í lögum þröngt. Samkvæmt gögnum málsins virðist sem fella megi mál kæranda undir c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga en í máli kæranda sé það ótækt og augljóst sé að taka eigi mál hennar til efnislegrar meðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. sömu laga. Í slíkum tilvikum beri stjórnvöldum skylda til að taka umsókn til efnismeðferðar, eins og orðalag ákvæðisins gefi til kynna. Í því sambandi vísar kærandi til athugasemda með frumvarpi til breytingarlaga nr. 115/2010 við þágildandi lög nr. 96/2002 um útlendinga, þ.e. um sérstakar ástæður, svo og athugasemda við 36. gr. með frumvarpi til núgildandi laga nr. 80/2016 um útlendinga. Í síðara frumvarpinu sé bætt við ástæðum á borð við heilsufar, sem gefi leiðbeiningar um vilja löggjafans til að víkka út hugtakið sérstakar ástæður, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Sé það í samræmi við meginreglu nýju laganna um að allar umsóknir um alþjóðlega vernd skuli teknar til efnismeðferðar.

Í greinargerð kæranda er jafnframt að finna umfjöllun um ástand flóttamannamála í Svíþjóð. Í yfirlýsingu innanríkisráðherra Svíþjóðar þann 11. nóvember 2015 hafi komið fram að vegna mikils álags á sænska hæliskerfinu yrði tímabundið tekið upp landamæraeftirlit, sem síðan yrði hægt að framlengja eftir þörfum. Hafi þetta verið gert sökum þess að lögregla hafi óttast að hættuástand gæti skapast í landinu. Landamæraeftirlitið hafi verið framlengt til 10. maí 2017 og því sé ljóst að álag á hæliskerfinu í Svíþjóð sé enn mikið. Árið 2015 hafi 163.000 einstaklingar sótt um alþjóðlega vernd í landinu en árið 2016 hafi fjöldi umsækjenda verið um 29.000. Í kjölfar landamæraeftirlitsins hafi dregið mikið úr umsóknum um alþjóðlega vernd en landið glími enn við áskoranir og erfiðleika vegna mikils fjölda umsækjenda sem fyrir séu í landinu.

Þá bendir kærandi á að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins (ESB) hafi lagt fram tillögu til ráðherraráðs ESB í maí 2015 um aðgerðir til að takast á við innstreymi mikils fjölda flóttamanna til Evrópu. Ein af tillögunum hafi falið í sér flutning á tugþúsundum umsækjenda frá Grikklandi og Ítalíu til að létta byrðar af þeim ríkjum, sem séu undir gríðarlegu álagi. Hafi verið lagt til að umsækjendum yrði dreift á milli aðildarríkja ESB á grundvelli sérstakrar reiknireglu næstu tvö árin. Ráðherraráðið hafi fallist á framangreinda tillögu framkvæmdastjórnarinnar með yfirlýsingu þann 14. september 2015. Svo sem fram hafi komið sé gríðarlegt álag á hæliskerfinu í Svíþjóð og sænsk stjórnvöld hafi lagt fram beiðni til framkvæmdastjórnar ESB um að önnur ríki sambandsins létti af þeim byrðum.

Enn fremur ríki töluverð spenna í Svíþjóð vegna mikils fjölda umsækjenda um alþjóðlega vernd í landinu. Hatur á útlendingum hafi gert vart við sig í meira mæli en áður hafi þekkst. Til að mynda hafi ítrekað verið kveikt í húsakynnum umsækjenda um alþjóðlega vernd víðs vegar um landið. Þá eigi stjórnmálaflokkurinn Svíþjóðardemókratar (s. Sverigedemokraterna) sæti í ríkisstjórn Svíþjóðar og hafi sá flokkur ekki farið leynt með andúð sína á útlendingum. Þá beri að nefna að þann 1. júní sl. hafi tekið gildi breytingar á lögum um móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd (s. Lag 1994:137 om mottagande av asylsökande m.fl.) sem feli í sér töluverða skerðingu á réttindum þeirra í Svíþjóð.

Þá segir í greinargerð kæranda að í úrskurði Útlendingastofnunar sé m.a. byggt á því að ekkert bendi til þess að um kerfisbundinn galla sé að ræða á aðbúnaði og meðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð. Í dómaframkvæmd dómstóls Evrópusambandsins hafi hugtakið kerfisbundinn galli verið sett inn sem viðbótarskilyrði. Hafi stjórnvöld í mörgum aðildarríkjum byggt á því að slíkur galli þurfi að vera til staðar svo unnt sé að beita fullveldisreglu Dyflinnarreglugerðarinnar. Rétt sé að taka það fram að Mannréttindadómstóll Evrópu geri ekki kröfu um kerfisbundinn galla með sama hætti. Í því sambandi vísar kærandi til niðurstöðu dómstóls Evrópusambandsins í máli C.K. o.fl. gegn Slóveníu (mál nr. C-578/16 PPU) frá 16. febrúar 2017. Samkvæmt niðurstöðu dómstólsins í máli þessu þurfi umsækjendur um alþjóðlega vernd ekki lengur að benda á slíkan kerfislægan galla. Samkvæmt dómnum þurfi þau lönd sem hyggi á endursendingar fyrst og fremst að líta til hættunnar á ómannlegri eða vanvirðandi meðferð, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá hafi hæstiréttur Bretlands komist að þeirri niðurstöðu árið 2014 að ekki sé þörf á því að sanna að um kerfisbundinn galla sé að ræða í hæliskerfi viðtökuríkis, á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, svo unnt sé að koma í veg fyrir endursendingu. Þetta fái enn frekari stoð í greinargerð innanríkisráðuneytisins frá desember 2015 sem hafi verið unnin í tengslum við endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd.

Með hliðsjón af því sem reifað hafi verið um hæliskerfið í Svíþjóð og þær aðstæður sem kærandi þurfi að sæta verði hún endursend, sé ítrekuð sú krafa að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn kæranda og eiginmanns hennar um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar með vísan til 2. og 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 42. gr. sömu laga og 1. mgr. 17. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.

Til stuðnings varakröfu sinni, um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun gert að taka málið til meðferðar að nýju, vísar kærandi til þess að ákvörðun stofnunarinnar sé ekki studd nægum gögnum, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, svo og 22. gr. sömu laga. Ákvörðun Útlendingastofnunar sé aðeins röð staðhæfinga án nokkurs raunverulegs rökstuðnings og aðeins sé vísað til einnar skýrslu. Gera verði þá kröfu að Útlendingastofnun vísi ítarlega til heimilda máli sínu til stuðnings. Þá geti skortur á heimildum ekki talist nægur grundvöllur fyrir svo íþyngjandi ákvörðun sem um ræði í tilviki kæranda. Telji kærandi að Útlendingastofnun hafi ekki uppfyllt skyldur sínar skv. 10. gr. stjórnsýslulaga og megi í því sambandi benda á bréf umboðsmanns Alþingis til forstjóra Útlendingastofnunar frá 5. ágúst 2016. Rannsóknarregla stjórnsýslulaga sé öryggisregla og leiði brot á henni alla jafna til ógildingar stjórnvaldsákvörðunar. Verði ekki fallist á aðalkröfu byggi kærandi á því að svo gróflega hafi verið brotið gegn fyrrgreindri reglu að ekki komi annað til greina en að ógilda ákvörðunina.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Fyrir liggur í máli þessu að sænsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli c-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Svíþjóðar er byggt á því að kærandi hafi verið með umsókn um alþjóðlega vernd til meðferðar þar í landi en dregið hana til baka.

Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsókn um alþjóðlega vernd skv. 37. gr. skuli tekin til efnismeðferðar nema heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda. Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum jafnframt að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Svíþjóð, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

• Asylum Information Database, Country Report: Sweden (European Council on Refugees and Exiles, mars 2017);

· Sweden 2016 Human Rights Report (U.S. Department of State, 3. mars 2017);

· Amnesty International Report 2016/17 – Sweden (Amnesty International, 22. febrúar 2017);

· Freedom in the World 2016 – Sweden (Freedom House, 29. júní 2016);

· Good Advice for Asylum seekers in Sweden (The Swedish Network of Refugee Support Group, 1. júlí 2015);

· The Swedish judicial system (Regeringskansliet, júní 2015) og

· Upplýsingar af vefsíðu sænsku útlendingastofnunarinnar (www.migrationsverket.se).

Í ofangreindum gögnum kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd í Svíþjóð eiga rétt á viðtali áður en ákvörðun er tekin í máli þeirra. Sænska útlendingastofnunin (s. Migrationsverket) tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd. Umsækjandi á þess kost að bera synjun útlendingastofnunarinnar undir stjórnsýsludómstól (s. Migrationsdomstolen) og þeim dómi er unnt að áfrýja til áfrýjunardómstóls (s. Migrationsöverdomstolen). Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd í Svíþjóð eiga rétt á lögfræðiþjónustu án endurgjalds bæði á fyrsta stjórnsýslustigi og kærustigi, sé um efnismeðferðarmál að ræða. Þegar um er að ræða mál sem falla undir ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar eða umsóknir sem metnar hafa verið tilhæfulausar er lögfræðiaðstoð almennt ekki greidd úr ríkissjóði á fyrsta stjórnsýslustigi en hægt er að óska eftir lögfræðiaðstoð á kærustigi. Þá geta umsækjendur um alþjóðlega vernd einnig leitað til frjálsra félagasamtaka á borð við ráðgjafarmiðstöð fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd og flóttamenn (s. Rådgivningsbyrån) sem veitir lögfræðiaðstoð og ráðgjöf.

Svíþjóð er aðildarríki Evrópusambandsins og hefur innleitt tilskipanir sambandsins vegna meðferðar og móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd. Samkvæmt framangreindum skýrslum um aðstæður og aðbúnað umsækjenda í Svíþjóð eiga þeir rétt á húsnæði, mataraðstoð og vasapeningum, geti þeir ekki framfleytt sér sjálfir. Að sama skapi er umsækjendum tryggður aðgangur að grunnheilbrigðisþjónustu þó að læknisheimsóknum og útgáfu lyfseðla fylgi tiltekinn lágmarkskostnaður í tilvikum fullorðinna, að jafnaði um 50 sænskar krónur fyrir hvert skipti sem þjónustan er nýtt.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending umsækjenda um alþjóðlega vernd til Svíþjóðar brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að umsækjendum um alþjóðlega vernd séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Svíþjóð bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Svíþjóðar á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Þá bendir ekkert til þess að [...] umsækjendum um alþjóðlega vernd sé sjálfkrafa synjað um hæli í Svíþjóð, heldur séu umsóknir þeirra metnar á einstaklingsgrundvelli.

Kærandi hefur greint frá því að eiginmanni hennar hafi verið hótað af samlöndum þeirra sem búsettir séu í Svíþjóð og hafi tengsl við ákveðna aðila í [...]. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað í Svíþjóð má ráða að telji kærandi sig og eiginmann sinn vera í hættu eða öryggi þeirra ógnað í Svíþjóð þá geti þau leitað aðstoðar lögregluyfirvalda í landinu.

Kærandi er ung kona. Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 20. janúar 2017 kvaðst kærandi vera líkamlega heilsuhraust að öðru leyti en því að hún sé með járnskort og blóðlítil en taki lyf vegna járnskortsins. Þá sé hún orðin þunglynd í kjölfar þeirra vandamála sem hún og eiginmaður hennar hafi glímt við síðustu mánuði. Hún hafi fengið ávísað lyfjum hjá geðlækni í [...] vegna þessa en taki þau ekki á hverjum degi. Engin læknisfræðileg gögn hafa verið lögð fram um heilsufar kæranda, hvorki hjá Útlendingastofnun né á kærustigi. Að mati kærunefndar hafa gögn málsins ekki gefið ástæðu til að ætla að líkamleg eða andleg veikindi kæranda nái því alvarleikastigi að öflun slíkra gagna hafi þýðingu fyrir niðurstöðu í máli kæranda. Þótt það sé mat kærunefndar að fyrirliggjandi gögn gefi ekki til kynna að kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga verður tekið tillit til heilsufars kæranda við meðferð málsins.

Heilsufar er einn þeirra þátta sem stjórnvöldum ber að líta til við mat á því hvort aðstæður umsækjanda um alþjóðlega vernd teljist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og mæli þannig með því að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar. Fara þarf fram heildstætt mat á aðstæðum umsækjanda þar sem litið er til heilsufarsupplýsinga og upplýsinga um þær aðstæður sem bíða kæranda í viðtökuríki, þ.m.t. hvort sú heilbrigðisþjónusta sem umsækjandi hefur aðgang að í viðtökuríki sé fullnægjandi. Kærunefnd leggur áherslu á að mat á því hvort heilsufar umsækjanda teljist sérstakar ástæður er ekki bundið við skoðun á heilbrigðiskerfi móttökuríkis heldur þarf matið að fara fram á einstaklingsgrundvelli með hliðsjón af atvikum máls. Meðal þeirra atvika sem sérstaklega þarf að líta til eru áhrif flutnings til viðtökuríkis á heilsufar umsækjanda að teknu tilliti til aðstæðna við flutning, sbr. einkum 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Verði niðurstaða heildstæðs mats á atvikum málsins sú að gögn málsins bendi eindregið til þess að framkvæmd synjunar á efnismeðferð umsóknar komi til með að hafa verulegar og óafturkræfar neikvæðar afleiðingar á andlega eða líkamlega heilsu umsækjanda telur kærunefnd að taka beri slíkar umsóknir til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda sé þá öruggt að einstaklingur verði ekki fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð við framkvæmd slíkrar ákvörðunar, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Kærandi vísar í greinargerð sinni til nýlegs dóms Evrópudómstólsins í máli C.K. og fleiri gegn Slóveníu (nr. C-578/16) frá 16. febrúar 2017. Það er mat kærunefndar að áðurnefndur dómur sé skýr um að ekki sé útilokað að flytja veikan einstakling nema ástand hans sé sérstaklega alvarlegt og hætta sé á ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Með ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð sé átt við þegar flutningur skerðir heilsu einstaklingsins verulega eða flutningur verði til þess að valda óafturkræfum skaða á heilsu einstaklingsins og skiptir þá engu máli í matinu hvort umönnun í viðtökuríkinu uppfylli lágmarkskröfur sem Evrópusambandið gerir til móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þá kemur fram í niðurstöðu dómsins að heimilt sé að flytja einstakling þegar hann geti ferðast en stjórnvöld verði að eyða öllum efasemdum um hvaða áhrif endursending hafi á heilsufar einstaklings með því að gera nauðsynlegar varúðarráðstafanir fyrir flutninginn þannig að flutningurinn fari fram á viðeigandi hátt og núverandi heilsa umsækjanda sé nægilega tryggð í ljósi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Því sé samstarf við viðtökuríki vegna flutnings á veikum einstaklingi nauðsynlegt, t.d. til að tryggja nauðsynlega heilbrigðisþjónustu fyrir, á meðan og eftir flutning. Aðildarríki þurfi því að skipuleggja flutning þannig að einstaklingurinn sé með lyf, búnað eða aðra heilbrigðisþjónustu sem komi í veg fyrir versnandi heilsu viðkomandi. Þá er skylt að tilkynna viðtökuríkinu um ástand þess sem fluttur er svo hægt sé að gera nauðsynlegar ráðstafanir og aðstoða einstaklinginn við málsmeðferð sína í viðtökulandinu og veita nauðsynlega umönnun eftir flutninginn. Þá sé skylt að hætta við flutning ef slíkar varúðarráðstafanir dugi ekki til að koma í veg fyrir versnandi heilsu einstaklingsins. Heilsufarsástæður einstaklingsins geti því hamlað flutningi og réttlætt frestun á flutningi, sbr. 1. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Ef hugsanlegt sé að veikindin vari í lengri tíma eða frestun flutnings í langan tíma auki á veikindi einstaklingsins er hugsanlegt að beita 1. mgr. 17. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og í einstaka tilvikum er aðildarríkinu skylt að beita ákvæðinu. Geti því persónulegar aðstæður umsækjanda um alþjóðlega vernd komið í veg fyrir flutning þrátt fyrir að enginn kerfisbundinn galli sé í viðtökuríkinu og varúðarráðstafanir dugi ekki til að tryggja að flutningur umsækjanda feli ekki í sér raunverulega hættu á verulegum og óafturkræfum skerðingum af hálfu stjórnvalda á heilsu viðkomandi.

Samkvæmt framansögðu bera gögn málsins það með sér að kærandi þarfnist lyfja vegna járnskorts og glími jafnframt við geðdeyfð. Það er mat kærunefndar að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að framkvæmd vegna synjunar á að taka umsókn hennar til efnismeðferðar hér á landi hafi í för með sér verulegar eða óafturkræfar afleiðingar fyrir heilsufar hennar. Fyrir liggur að Svíþjóð hefur samþykkt viðtöku kæranda á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, þar sem hún á rétt á viðhlítandi heilbrigðisþjónustu. Þá er það mat kærunefndar, í ljósi framangreindra gagna, að kærandi geti leitað til lögregluyfirvalda í Svíþjóð telji hún öryggi sínu eða eiginmanns síns ógnað. Með tilliti til aðstæðna í Svíþjóð og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, þ.á m. heilsufars hennar, er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hennar verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 20. janúar 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hún lagði fram umsókn sína þann 6. desember 2016.

Líkt og áður segir gerir kærandi athugasemdir við rannsókn og rökstuðning Útlendingastofnunar í máli hennar, sbr. 10. og 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Telur kærandi ákvörðun stofnunarinnar ekki studda nægum gögnum.

Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem nauðsynleg eru svo að mál sé nægjanlega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð mála vegna umsókna um alþjóðlega vernd skuli Útlendingastofnun afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Við ákvörðunartöku í máli kæranda hjá Útlendingastofnun byggði stofnunin niðurstöðu sína á gögnum sem aflað var við meðferð málsins, gögnum sem kærandi lagði fram og gögnum um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í móttökuríkinu, Svíþjóð. Að mati kærunefndar hefur ekkert komið fram í málinu sem bendir til þess að skort hafi á að nauðsynlegar upplýsingar lægju fyrir um aðstæður í Svíþjóð, við ákvörðunartöku hjá Útlendingastofnun. Í því sambandi er tekið fram að kærunefnd hefur yfirfarið þau gögn sem aflað var við meðferð málsins, svo og skýrslur opinberra stofnana, og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun. Það er því mat kærunefndar að málsmeðferð Útlendingastofnunar í máli kæranda hafi verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga. Það er jafnframt mat kærunefndar að í ákvörðun Útlendingastofnunar sé gerð grein fyrir þeim meginsjónarmiðum sem ráðandi voru við mat á því hvort rétt væri að synja kæranda um efnismeðferð og helstu málsatvikum sem höfðu verulega þýðingu við úrlausn málsins, sbr. 22. gr. stjórnsýslulaga. Telur kærunefnd því ekki tilefni til að gera athugasemd við rökstuðning Útlendingastofnunar í málinu. Varakröfu kæranda um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju er því hafnað.

Í máli þessu hafa sænsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hennar um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Svíþjóðar með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir