19. apríl 2017

Nr. 206/2017 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 19. apríl 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 206/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17030041

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 22. mars 2017 kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 3. mars 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Danmerkur.Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar, sbr. 2. og 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Til vara þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka málið til nýrrar meðferðar með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 11. desember 2016. Við leit að fingraförum kæranda í svokölluðum Eurodac gagnagrunni, þann 11. desember 2016, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Danmörku. Þann 13. desember 2016 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Danmörku, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 20. desember 2016 barst svar frá dönskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 3. mars 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Danmerkur. Kærandi kærði ákvörðunina þann 22. mars 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 29. mars 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Danmerkur. Lagt var til grundvallar að Danmörk virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Danmerkur ekki í sér brot gegn 33. gr. Flóttamannasamningsins, 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat stofnunarinnar að sérstakar aðstæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væru ekki til staðar í málinu. Kærandi var ekki talinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Danmerkur, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun bar hann því fyrir sig að hann hafi fengið niðurstöðu í máli sínu í Danmörku og að til standi að senda hann heim til […]. Kærandi lagði fram gögn þessu til stuðnings sem sýndu fram á að hann hafi fengið tilkynningu um niðurstöðu úrskurðarnefndar þar í landi. Útlendingastofnun féllst á að skoða mál hans í því ljósi og að ábyrgð Danmerkur fælist í raun í d-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar en ekki b-lið 1. mgr. 18. gr., enda hafi niðurstaða fengist vegna umsóknar hans um alþjóðlega vernd. Að mati Útlendingastofnunar verði að hafa í huga að dönsk stjórnvöld búa yfir teymi sem heldur utan um landaupplýsingar og hefur kynnt sér aðstæður í […] vel enda sé niðurstaða danskra stjórnvalda á tveimur stjórnsýslustigum sú að endursenda umsækjanda til […]. Stofnunin féllst ekki á að unnt sé að vefengja þá aðferðarfræði sem dönsk stjórnvöld beittu í málinu. Dönsk stjórnvöld væru jafnframt bundin af reglunni um non-refoulement líkt og íslensk stjórnvöld. Samkvæmt framangreindu væru það mat stofnunarinnar að endursending kæranda til Danmerkur væri ekki í andstöðu við 42. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Fram kemur í greinargerð kæranda að í viðtölum hans hjá Útlendingastofnun hafi hann upplýst að hann vilji ekki fara aftur til Danmerkur. Þar hafi honum nú þegar verið synjað um alþjóðlega vernd og bíði hans ekki annað í Danmörku en áframsending til […]. Staðfesti Útlendingastofnun í ákvörðun sinni að kærandi hafi þegar fengið endanlega synjun í Danmörku og að samþykki danskra stjórnvalda sé því efnislega rangt.

Bent er á í greinargerð að kærandi hafi flúið frá […] […] ára gamall en sökum takmarkaðrar rannsóknar Útlendingastofnunar liggi ekki fyrir ástæða flóttans né með hverjum hann hafi flúið. Það liggi þó fyrir að þar sem hann sé […] sé líf hans í hættu í […]. Þá hafi kærandi óskað eftir aðstoð vegna streitu og kvíða hér á landi án þess að Útlendingastofnun hafi orðið við þeirri ósk. Miðað við ungan aldur kæranda og að hann hafi verið á flótta um langt skeið, mögulega sem fylgdarlaust barn, sé verulegur vafi á því hvort kærandi teljist einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Í leiðbeiningum Flóttamannastofnunar á aldursgreiningum komi fram að einstaklingar á aldrinum 18-24 ára séu viðkvæmari einstaklingar sem þurfi oft á tíðum sama stuðning og úrræði og fylgdarlaus börn. Rannsókn Útlendingastofnunar teljist ekki nægileg en á stjórnvöldum hvíli sérstök skylda að rannsaka og meta hvort umsækjandi um alþjóðlega vernd sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem geti haft áhrif á mál hans sbr. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga.

Í greinargerð kæranda er undirstrikað að 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kveði aðeins á um heimild til handa stjórnvöldum til að synja umsækjendum um alþjóðlega vernd um efnismeðferð umsókna en ekki skyldu. Meginregla laganna sé að allar umsóknir skuli teknar til efnismeðferðar nema að undantekningarreglur laganna eigi við og að rétt þyki að beita þeim en í samræmi við almennar lögskýringarreglur skuli túlka undantekningarreglu í lögum þröngt.

Krafa kæranda um að verða ekki sendur aftur til Danmerkur byggi aðallega á því að þangað megi ekki senda hann vegna non-refoulement reglu þjóðarréttar. Ljóst sé að kærandi standi frammi fyrir raunverulegri hættu á að vera sendur áfram frá Danmörku til […], sbr. synjun danskra yfirvalda á umsókn hans um alþjóðlega vernd. Samkvæmt 42. gr. laga um útlendinga megi ekki senda útlending til svæðis þar sem hann sé í yfirvofandi hættu á að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð annars vegar og hins vegar þangað þar sem ekki sé tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis. Þar sem kærandi hafi áður sótt um vernd í Danmörku hafi komið til skoðunar hjá Útlendingastofnun að fella mál kæranda undir c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af hálfu kæranda sé talið augljóst að þrátt fyrir að fella megi mál kæranda undir þann lið sé ótækt að beita heimildinni í tilviki kæranda. Þvert á móti njóti hann verndar 42. gr. laga um útlendinga sem mæli fyrir um áðurnefnda non-refoulement reglu sem skyldi íslensk stjórnvöld til að taka mál kæranda til efnismeðferðar.

Í greinargerð kæranda kemur fram að með breyttri stefnu danskra stjórnvalda í innflytjendamálum hafi umsóknum um alþjóðlega vernd í landinu fækkað mikið. Fjöldi umsókna í Danmörku árið 2015 hafi verið 19.940 en árið 2016 hafi þær verið 6.170 sem jafngildi 70% fækkun milli ára. Danmörk hafi eina ströngustu innflytjendalöggjöf í Evrópu og afstaða almennings til umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna sé með neikvæðara móti. Fjölmörg tilvik hafi komið upp þar sem ráðist hafi verið á búsetuúrræði umsækjenda um alþjóðlega vernd eða hjálparstofnanir sem aðstoði umsækjendur og innflytjendur.

Þegar straumur flóttamanna hafi farið að aukast á árunum 2014 og 2015 hafi ríkisstjórn Danmerkur beitt sér gegn því að flóttamenn leiti til landsins. Auglýst hafi verið í dagblöðum í […] að flóttafólk væri ekki velkomið í Danmörku. Lög hafi verið sett sem kveðið hafi á um rétt ríkisins til að leggja hald á verðmæti þeirra flóttamanna sem komi inn í landið, að víkja megi frá rétti umsækjenda um alþjóðlega vernd um að hitta dómara innan 72 klukkustunda frá komunni til landsins, þrengri rétt fólks sem flýi stríðsástand til dvalar í Danmörku, að hýsa megi einstæða karlmenn í tjöldum, þrengri rétt til fjölskyldusameiningar og aukinn rétt yfirvalda til að hneppa umsækjendur um alþjóðlega vernd í varðhald.

Flóttamannastofnun hafi gagnrýnt afstöðu danskra stjórnvalda og telji hana vera í andstöðu við ákall stofnunarinnar um að Evrópuríki, hvert um sig, axli ábyrgð á flóttamannavandanum. Þá hafi stofnunin lýst því yfir að hertar aðgerðir danskra stjórnvalda í þeim tilgangi að minnka flæði flóttamanna til Danmerkur ali á útlendingaandúð, ótta og geti haft lífshættulegar afleiðingar fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd. Hafi stofnunin biðlað til danskra stjórnvalda að endurskoða stefnu sína í málefnum flóttafólks og umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þá hafi Mannréttindadómstóll Evrópu þann 24. maí 2016 komist að þeirri niðurstöðu í máli Biao gegn Danmörku (mál nr. 38590/10) að dönsku lögin um fjölskyldusameiningu flóttamanna hafi brotið gegn Mannréttindasáttmála Evrópu.

Í greinargerð kæranda er bent á að mannréttindavandamál séu til staðar í hæliskerfinu í Danmörku og að greint hafi verið frá þessum vandamálum í opinberum skýrslum. Þau vandamál sem um ræði séu t.a.m. ófullnægjandi heilbrigðisskoðun og aðgangur að heilbrigðisþjónustu fyrir einstaklinga sem fengið hafi synjun á umsókn sinni, vanhöld á því að lögregluþjónar beri auðkenni, lagalegar takmarkanir á ferðafrelsi og heimild stjórnvalda til þess að svipta einstaklinga dönsku ríkisfangi. Þá hafi takmarkanir á möguleikum umsækjenda um alþjóðlega vernd til þess að vinna eða stofna fyrirtæki verið gagnrýndar. Þá hafi komið fram gagnrýni á langvarandi varðhald einstaklinga sem fengið hafi synjun á umsókn sinni auk þess sem ekki sé nægilega gætt að greiningu sérstaklega viðkvæmra einstaklinga, svo sem þolenda pyndinga, fólks með geðræn vandamál og barna.

Ljóst sé að kæranda hafi verið synjað endanlega um vernd í Danmörku og hans bíði áframsending til […]. Kærandi standi því frammi fyrir raunverulegri hættu á að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð sem brjóti í bága við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu verði hann sendur til Danmerkur. Varðandi hættuna á áframsendingu til […] sé nauðsynlegt að kærunefnd hafi í huga orðalag 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Efnislega komi þar fram að tryggja verði að kærandi verði ekki áframsendur. Endursending kæranda til Danmerkur myndi brjóta gegn meginreglu þjóðarréttar um non-refoulement sem sé lögfest í 42. gr. laga um útlendinga. Að auki myndi slík endursending brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.

Verði ekki fallist á að endursending kæranda til Danmerkur brjóti í bága við framangreind ákvæði alþjóðsamninga verði vart um það deilt að sérstakar ástæður mæli með því að umsókn kæranda verði tekin til efnismeðferðar hér á landi. Þegar komi að sérstökum ástæðum sé mikilvægt að horfa til 3. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu og mögulega áframsendingu kæranda til […]. Þá er bent á það misræmi sem sé á milli framkvæmdar danskra og íslenskra stjórnvalda þegar komi að verndarveitingum til handa […] flóttafólki. Verndarhlutfallið á Íslandi á fyrsta stjórnsýslustigi hafi verið […]% árið 2016 en […]% í Danmörku. Ljóst sé að Dyflinnarsamstarfið byggi á samræmdum hæliskerfum allra aðildarríkjanna. Þegar kerfin séu augljóslega ekki samræmd verði að telja að sérstakar ástæður mæli með því að íslensk stjórnvöld taki umsókn kæranda til efnismeðferðar.

Til vara er byggt á því að við ákvarðanatöku í máli kæranda hafi svo gróflega verið brotið gegn 10. gr. stjórnsýslaga nr. 37/1993 um rannsókn stjórnvalds, að ekki komi annað til greina en að ógilda ákvörðunina og taka umsóknina til meðferðar hjá Útlendingastofnun að nýju. Heimildir er finna megi í greinargerð kæranda hreki í mikilvægum atriðum rökstuðning Útlendingastofnunar og sýni að nákvæmari rannsóknar sé þörf. Með tilliti til 10. gr. stjórnsýslulaga og 22. gr. sömu laga, um efni rökstuðnings, verði að gera þá kröfu að Útlendingastofnun vísi ítarlega til heimilda máli sínu til stuðnings. Í rannsóknarreglunni felist m.a. sú skylda stjórnvalds að sjá til þess, að eigin frumkvæði, að málsatvik stjórnsýslumáls séu nægjanlega upplýst áður en ákvörðun sé tekin í því. Um þetta atriði vísist til bréfs Umboðsmanns Alþingis til forstjóra Útlendingastofnunar frá 5. ágúst 2015. Þar komi fram í 3. kafla bréfsins að þegar komi að samspili reglna stjórnsýsluréttarins um rannsókn mála, andmælarétt og leiðbeiningarskyldu stjórnvalds sé ábyrgð þess mikil við að undirbúa mál sín vel. Þá er bent á skyldu Útlendingastofnunar skv. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga, um að einstaklingsbundin greining skuli fara fram á því hvort einstaklingur sé í viðkvæmri stöðu, og því velt upp hvernig Útlendingastofnun geti sinnt þessari skyldu þegar umsækjandi um alþjóðlega vernd sé ekki spurður ítarlega út í flótta sinn og ástæður hans. Sumir þeirra eiginleika og sumar þær aðstæður sem 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga telji upp komi ekki í ljós nema með vönduðum viðtölum. Með viðtölum sínum í Dyflinnarmálum sinni Útlendingastofnun ekki þessari skyldu sinni.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Fyrir liggur í máli þessu að dönsk stjórnvöld samþykktu viðtöku á kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að kærandi lagði fram gögn sem sýndu fram á að hann hafi fengið lokaniðurstöðu í mál sitt í Danmörku og því sé gengið út frá því að samþykki danskra stjórnvalda varði d-lið 1. mgr. 18. gr. laga um útlendinga. Lagt verður til grundvallar við úrlausn málsins að heimilt sé að krefja dönsk stjórnvöld um að taka við kæranda á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar og að kærandi hafi fengið synjun umsóknar sinnar um alþjóðlega vernd hjá dönskum stjórnvöldum.

Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsókn um alþjóðlega vernd skv. 37. gr. skuli tekin til efnismeðferðar nema heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda. Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæði sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum jafnframt að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Danmörku, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
Country Factsheet Denmark (European Union Agency for Fundamental Rights, september 2010)
Report by Nils Muižnieks Commissioner for Human Rights of the Council of Europe Following his visit to Denmark from 19 to 21 November 2013 (Council of Europe: Commissioner for Human Rights, 24. mars 2014)
Denmark 2016 Human Rights Report (United States Department of State, 3. mars 2017)
Dublin II – national asylum procedure in Denmark (Danish Refugee Council, 2011)
Amnesty International Report 2016/17 - Denmark (Amnesty International, 22. febrúar 2017)
Freedom in the world 2016 – Denmark (Freedom House, 2016)
Upplýsingar af heimasíðu sem danska Útlendingastofnunin heldur úti: www.nyidanmark.dk, Udlændingestyrelsen og Styrelsen for International Rekruttering og Integrations.

Í framangreindum gögnum kemur fram að danska útlendingastofnunin (d. Udlændingestyrelsen) tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd í Danmörku og eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess almennt kost að bera synjun dönsku útlendingastofnunarinnar undir sérstaka kærunefnd útlendingamála (d. Flygtningenævnet). Danska útlendingastofnunin skoðar sérstaklega hvert mál fyrir sig með tilliti til þeirra upplýsinga sem umsækjandinn veitir ásamt þeim almennu upplýsingum sem liggja fyrir um aðstæður í heimaríki hans. Almennt kemur umsækjandi, sem hefur kært synjun á umsókn um alþjóðlega vernd, fyrir hina dönsku kærunefnd útlendingamála og skýrir mál sitt munnlega fyrir nefndinni. Hafi umsækjandi um alþjóðlega vernd í Danmörku fengið lokaniðurstöðu í máli sínu getur hann lagt fram nýja umsókn um alþjóðlega vernd telji hann nýjar ástæður eða breyttar aðstæður vera fyrir hendi í máli hans sem ekki voru fyrir hendi þegar mál hans var áður til meðferðar. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér er ljóst að dönsk stjórnvöld uppfylla skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar. Dönsk yfirvöld tryggja umsækjendum ekki endurgjaldslausa lögfræðiaðstoð við meðferð máls á fyrsta stjórnsýslustigi. Hins vegar eiga umsækjendur rétt á lögfræðiaðstoð sér að kostnaðarlausu við meðferð máls á kærustigi. Þá veita frjáls félagasamtök að nafni Dansk Flygtningehjælp lögfræðiráðgjöf til umsækjenda um alþjóðlega vernd þeim að kostnaðarlausu.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á að vera í Danmörku á meðan mál þeirra er til meðferðar fyrir dönskum stjórnvöldum. Af framangreindum gögnum um Danmörku má ráða að umsækjendur fá gistingu í móttökumiðstöðvum þar til ákvörðun um brottvísun kemur til framkvæmdar eða umsækjandi yfirgefur Danmörku sjálfviljugur. Jafnframt eiga umsækjendur rétt á dagpeningum til grunnframfærslu eða mat án endurgjalds í móttökumiðstöðvum.

Ekkert bendir til þess að umsóknum […] umsækjenda um alþjóðlega vernd í Danmörku sé synjað sjálfkrafa eða þeir endursendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli. Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Danmörku hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending umsækjenda um alþjóðlega vernd til Danmerkur brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að umsækjendum um alþjóðlega vernd séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Danmörku bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Danmerkur á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Samkvæmt 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga teljast einstaklingar vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu ef þeir, vegna tiltekinna persónulegra eiginleika eða aðstæðna hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls eða þeir geta ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögum þessum án aðstoðar eða sérstaks tillits. Sem dæmi um einstaklinga í sérstaklega viðkvæmri stöðu nefnir ákvæðið fólk með geðraskanir eða geðfötlun og alvarlega veika. Fram hefur komið í málinu að kærandi sé haldinn streitu og kvíða. Kærunefnd metur veikindi kæranda ekki svo alvarleg að hann teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Danska útlendingastofnunin veitir umsækjendum nauðsynlega heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa á að halda. Þó svo að mikið álag sé á hæliskerfi Danmerkur um þessar mundir telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Danmörku, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað sér heilbrigðisþjónustu við hæfi þar í landi.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 13. janúar 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 11. desember 2016.

Líkt og áður segir gerir kærandi athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar með vísan til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kærandi telur að rannsókn Útlendingastofnunar hafi verið ábótavant þar sem skortur hafi verið á heimildum fyrir niðurstöðu Útlendingastofnunar og að kærandi hafi ekki verið spurður ítarlega út í flótta sinn og ástæðu hans. Kærandi heldur því fram að með viðtölum sínum í Dyflinnarmálum sinni Útlendingastofnun ekki þeirri skyldu sem löggjafinn hafi falið stofnunni skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, þ.e. að meta hvort umsækjandi sé viðkvæmur einstaklingur en því mati verði ekki fullnægt nema með vönduðum viðtölum.

Vegna athugasemdar varðandi skort á heimildum fyrir niðurstöðu Útlendingastofnunar tekur kærunefnd fram að ekki fáist annað séð af ákvörðun Útlendingastofnunar en að stofnunin hafi byggt á nýjustu tiltæku skýrslum um aðstæður í Danmörku. Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægjanlega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna, sbr. jafnframt 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga þar sem fram kemur að við meðferð mála er varða umsóknir um alþjóðlega vernd skuli afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Eins og að framan greinir tekur kærunefnd undir það, sem fram kemur í ákvörðun Útlendingastofnunar um aðstæður í Danmörku, og telur ekki tilefni til að gera athugasemd við rannsókn málsins er þetta varðar.

Samkvæmt 2. málsl. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga skal Útlendingastofnun tryggja, eins fljótt og kostur er, að fram fari, með aðstoð viðeigandi sérfræðinga, einstaklingsbundin greining á því hvort umsækjandi teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. Útlendingastofnun mat aðstæður kæranda slíkar að hann væri ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu, þó fallist væri á að hann kunni að vera haldinn kvíða og streitu. Kærunefnd bendir á að í 2. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að ákvæði IV., V. og VII. kafla stjórnsýslulaga, m.a. um stjórnsýslukæru, gildi ekki um ákvörðun um sérstaklega viðkvæma stöðu skv. 1. mgr. Það er þó mat kærunefndar, í ljósi þeirrar skyldu sem hvílir á Útlendingastofnun skv. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga, að Útlendingastofnun beri að tryggja í viðtölum við umsækjendur um alþjóðlega vernd að þeir spurðir spurninga sem miði að því að leiða í ljós hvort viðkomandi umsækjandi sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu, t.d. vegna þeirra þátta sem sérstaklega eru tilgreindir í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Þótt kærunefnd geti tekið undir það sem fram kemur í greinargerð kæranda, að upplýsingar um ástæður flótta frá heimaríki geti verið forsenda þess að Útlendingastofnun geti metið hvort umsækjandi um alþjóðlega vernd sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, hefur kærandi ekki greint frá einstaklingsbundnum aðstæðum sem leitt gætu til þess að hann teldist vera einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu eða gætu haft áhrif á niðurstöðu varðandi synjun á efnismeðferð umsóknar hans. Eru því ekki efni til að fella ákvörðun Útlendingastofnun úr gildi á þeim grundvelli að skort hafi á rannsókn málsins.

Í máli þessu hafa dönsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Danmerkur með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir