Mál nr. 47/2010

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 26. október 2010 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 47/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 8. febrúar 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að í ljósi þess að hann hefði fengið greiddar atvinnuleysisbætur á því tímabili sem um ræði í 4. mgr. bráðabirgðaákvæðis VI við lög um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, eins og þeim var breytt með lögum nr. 134/2009, ætti hann rétt á atvinnuleysisbótum á grundvelli ákvæðisins til 28. febrúar 2010. Greiðslur atvinnuleysisbóta til hans myndu falla niður frá og með 1. mars 2010 að óbreyttum aðstæðum. Kærandi kærði þessa ákvörðun til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi dags. 17. mars 2010. Hann gerir kröfu um að frá greiddar atvinnuleysisbætur. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 13. júlí 2009. Hann starfaði áður við eigin rekstur sem sendibílstjóri og var honum reiknaður bótaréttur í samræmi við reglur um sjálfstætt starfandi einstaklinga. Með bréfi, dags. 8. febrúar 2010, vakti Vinnumálastofnun athygli kæranda á að greiðslur atvinnuleysisbóta til sjálfstætt starfandi einstaklinga, á grundvelli bráðabirgðaákvæðis VI með lögum um atvinnuleysistryggingar, myndu falla niður frá og með 1. mars 2010.

Af hálfu kæranda kemur fram að verði ekki gerðar breytingar á lögum um atvinnuleysistryggingar muni blasa við hrun og fjöldi gjaldþrota hjá þeim sem starfi sem einyrkjar og tali hann sem sendibílstjóri sérstaklega fyrir þá stétt.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar, dags. 22. júní 2010, kemur fram að kærandi hafi sótt um atvinnuleysisbætur þann 13. júlí 2009. Hafi hann áður starfað við rekstur á eigin kennitölu og hafi útreikningur á tryggingarhlutfalli kæranda verið byggður á reglum er lúti að sjálfstætt starfandi einstaklingum innan atvinnuleysistryggingakerfisins. Við útreikning á bótarétti kæranda hafi verið tekið mið af viðmiðunarfjárhæð fyrir reiknað endurgjald, sbr. 19. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, og hafi bótaréttur hans verið metinn sem 51%.

Ágreiningur í máli þessu snúi að því hvort breyting sú á bráðabirgðaákvæði VI með lögum um atvinnuleysistryggingar sem varð með lögum nr. 134/2009 eigi við í máli kæranda. Með tilkomu 4. mgr. bráðabirgðaákvæðis VI hafi löggjafinn ákvarðað að þrír mánuðir sé hæfilegur tími fyrir sjálfstæða atvinnurekendur á atvinnuleysisbótum í minnkuðu starfshlutfalli til að meta hvort forsendur til að halda áfram rekstri fyrirtækisins séu fyrir hendi. Þeir sem þegar hafi fengið greitt á grundvelli ákvæðisins eigi rétt á að fá greiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli ákvæðisins í tvo mánuði frá gildistöku laganna. Þar sem kærandi sé sjálfstætt starfandi einstaklingur sé ljóst að hann falli undir bráðabirgðaákvæði VI með lögum um atvinnuleysistryggingar og þar af leiðandi 4. mgr. sama ákvæðis. Í ljósi þess að kærandi hafi fengið greiddar bætur á grundvelli bráðabirgðaákvæðis VI telji Vinnumálastofnun að kærandi hafi átt rétt á að fá greiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli ákvæðisins til 1. mars 2010.

Þegar heimild samkvæmt bráðabirgðaákvæði VI með lögum um atvinnuleysistryggingar sleppi, taki við almenn skilyrði laganna. Samkvæmt f- og g-lið 18. gr. laganna sé eitt af skilyrðum fyrir atvinnuleysistryggingum sjálfstætt starfandi einstaklinga að þeir hafi stöðvað rekstur og leggi fram staðfestingu um stöðvun reksturs, sbr. 21. gr. laganna. Í samræmi við 21. gr. laganna telji Vinnumálastofnun nægilegt að umsækjendur skili staðfestingu á lokun launagreiðendaskrá frá ríkisskattstjóra. Kærandi hafi ekki stöðvað rekstur og beri því að synja honum um atvinnuleysisbætur.

Kæranda var send greinargerð Vinnumálastofnunar með bréfi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 24. júní 2010, og var honum veittur frestur til 8. júlí 2010 til að koma frekari athugasemdum á framfæri í máli þessu. Kærandi hefur ekki nýtt sér það.

2.

Niðurstaða

Sú meginregla hefur gilt að sjálfstætt starfandi einstaklingar þurfi meðal annars að hafa stöðvað rekstur og lagt fram vottorð um stöðvun slíks rekstrar til að geta fengið greiddar atvinnuleysisbætur, sbr. nú f- og g-lið 1. mgr. 18. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Frá þessum skilyrðum voru gerðar tilteknar tímabundnar undantekningar, sbr. b-lið 1. gr. laga nr. 131/2008 sem varð að upphaflegu bráðabirgðaákvæði VI með lögum um atvinnuleysistryggingar. Þessar undantekningar þýddu meðal annars að sjálfstætt starfandi einstaklingum var gefinn kostur á að halda áfram sinni starfsemi, en að þeir fengju eigi að síður greiddar atvinnuleysisbætur að hluta. Gildistími bráðabirgðaákvæðis VI með lögum um atvinnuleysistryggingar var til 1. maí 2009 en var svo framlengdur til ársloka 2009, sbr. b-lið 26. gr. laga nr. 37/2009. Strangari skilyrði voru sett fyrir veitingu atvinnuleysisbóta á þessum grundvelli þegar ákvæðinu var breytt með 26. gr. laga nr. 134/2009.

Kæranda voru veittar atvinnuleysisbætur á grundvelli framangreinds bráðabirgðaákvæðis VI með lögum um atvinnuleysistryggingar þar sem sýnt þótti að umsókn hans uppfyllti þau skilyrði sem komu fram í ákvæðinu. Hann var því skilgreindur sem sjálfstætt starfandi einstaklingur í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar og þeirri skilgreiningu á stöðu hans var ekki haggað þótt breytingar hafi orðið á hugtakinu sjálfstætt starfandi einstaklingi með lögum nr. 37/2009.

Þegar kærandi sótti um atvinnuleysisbætur þann 13. júlí 2009 gat hann vænst þess að fá greiddar atvinnuleysisbætur samkvæmt bráðabirgðaákvæði VI með lögum um atvinnuleysistryggingar til ársloka 2009. Frekari væntingar gat hann ekki haft nema að því tilskildu að hann myndi stöðva rekstur sinn og skila vottorði þar að lútandi. Með a-lið 26. gr. laga nr. 134/2009 var sérstaklega tekið á stöðu þeirra sem voru í sambærilegri stöðu og kærandi, sbr. gildandi 2. málsl. 4. mgr. bráðabirgðaákvæðis VI laga um atvinnuleysistryggingar:

Þeir sem þegar hafa fengið greiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli ákvæðis þessa á tímabilinu frá 21. nóvember 2008 til 31. desember 2009 eiga rétt á að fá greiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli ákvæðisins í allt að tvo mánuði að öðrum skilyrðum laganna uppfylltum.

Á grundvelli þessa ákvæðis var hin kærða ákvörðun tekin. Að teknu tilliti til framangreindra athugasemda og röksemda þeirra sem Vinnumálastofnun hefur fært fram í málinu verður hin kærða ákvörðun staðfest.

Úrskurðarorð

Sú ákvörðun Vinnumálastofnunar að greiðslur atvinnuleysisbóta til A falli niður frá og með 1. mars 2010 er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson