Nr. 229/2021 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 25. maí 2021 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 229/2021
í stjórnsýslumáli nr. KNU21030004
Kæra […]
og barns hennar
á ákvörðunum
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 1. mars 2021 kærði […], fd. […], ríkisborgari Víetnams (hér eftir nefnd kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. febrúar 2021, um að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar með íslenskum ríkisborgara, sbr. 70. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Þá kærði kærandi fyrir hönd barns síns, […], fd. […], ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. febrúar 2021, um að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli fjölskyldusameiningar, sbr. 1. mgr. 69. gr. laga um útlendinga.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að henni verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 70. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að málinu verði vísað aftur til Útlendingastofnunar til frekari rannsóknar.
Kærandi krefst þess jafnframt að ákvörðun Útlendingastofnunar í máli sonar hennar verði felld úr gildi og að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 69. gr. eða 1. mgr. 71. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að máli hans verði vísað aftur til Útlendingastofnunar til frekari rannsóknar og nýrrar meðferðar.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar með íslenskum ríkisborgara þann 24. janúar 2019. Þá sótti kærandi um dvalarleyfi fyrir hönd sonar síns á grundvelli fjölskyldusameiningar þann sama dag. Með ákvörðunum Útlendingastofnunar, dags. 26. febrúar 2021, var umsóknunum synjað. Þann 1. mars 2021 kærði kærandi ákvarðanirnar til kærunefndar útlendingamála. Greinargerðir kæranda og sonar hennar bárust kærunefnd þann 15. mars 2021 ásamt fylgigögnum. Þann 4. maí 2021 óskaði kærunefnd eftir frekari upplýsingum frá kæranda. Þann 10. maí 2021 bárust frekari athugasemdir frá kæranda ásamt fylgigögnum.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að við vinnslu umsóknar kæranda hafi vaknað grunur um að til hjúskapar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis hér á landi. Hafi Útlendingastofnun sent kæranda bréf hinn 8. janúar 2021 þar sem rakin hefðu verið þau atriði sem bentu til þess gruns. Hefði lögmaður kæranda lagt fram greinargerð þann 19. janúar 2021, þar sem fullyrðingum Útlendingastofnunar hafi verið hafnað.
Var það mat Útlendingastofnunar með vísan til gagna málsins að fyrir hendi væri rökstuddur grunur um að til hjúskapar kæranda og maka hennar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla henni dvalarleyfis hér á landi, enda hefði ekki verið sýnt fram á annað svo óyggjandi væri, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Var umsókn kæranda því synjað. Þá var umsókn sonar hennar, […], jafnframt synjað enda leiddi hann rétt sinn af umsókn kæranda.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð vísar kærandi til þess að þau hafi hist fyrst í byrjun árs 2017 þegar maki hennar hafi verið í heimsókn í Víetnam. Með þeim hafi tekist kynni og í kjölfarið hafi þau farið á nokkur stefnumót á meðan maki var þar í landi. Í júní 2018 hafi maki kæranda komið aftur til Víetnam, með þeim hafi tekist ástir og hafi hann dvalið þar í nokkrar vikur hjá kæranda. Hafi þau tekið ákvörðun um að giftast í júlí 2018 og ákveðið að brúðkaupið skyldi haldið í lok ársins. Hafi maki komið aftur til Víetnam í október sama ár og hafi þau búið saman á þeim tíma og gengið í hjúskap þann 13. nóvember 2018. Þann 22. desember 2018 hafi maki kæranda farið aftur til Íslands og hafi dvalarleyfisumsókn á grundvelli hjúskaparins verið lögð fram til Útlendingastofnunar hinn 24. janúar 2019. Þá hafi maki farið aftur til Víetnam í júní 2019 og búið með kæranda þangað til hann snéri aftur til Íslands í september 2019. Loks hafi maki farið aftur til Víetnam í desember 2019 og sé hann þar enn í dag. Af framangreindu leiði að kærandi og maki hafi eytt töluverðum tíma saman í Víetnam frá því að umsóknin var lögð fram í janúar 2019.
Byggir kærandi á því að ákvæði 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga sé undantekningarákvæði sem feli í sér mikla skerðingu á rétti fólks til einkalífs og við túlkun á ákvæðinu beri að beita þröngri lögskýringu og vernda einstaklinga gegn ómálefnalegri íhlutun stjórnvalda í réttindi þeirra. Af því leiði að stjórnvöldum beri skylda til að framkvæma eigið mat og tryggja að slíkt mat fari raunverulega fram í hverju tilviki. Þá beri einnig að horfa til hugtaksins „rökstuddur grunur“, sem vísi m.a. til þess að eitthvað sé stutt ástæðum eða rökum og vísar í því samhengi til úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 83/2019, þar sem fram komi að hinn rökstuddi grunur þurfi að beinast að stofnun hjúskaparins. Kærandi gerir athugasemdir við aðferðarfræði Útlendingastofnunar við mat á rökstuddum grun, sbr. 8. mgr. 70. gr. laganna. Af beinu orðalagi í niðurstöðukafla ákvörðunarinnar virðist sem Útlendingastofnun horfi nú til þess að í upptalningu í athugasemdum með ákvæðinu sé að finna dæma með atriðum sem megi líta til við mat á því hvort rökstuddur grunur sé til staðar. Athygli veki að stofnunin tilgreini nú sérstaklega að ekki sé um tæmandi talningu að ræða en í fyrri ákvörðunum hafi hún byggt á því að í tilvitnuðum 11 liðum sé að finna tæmandi talningu á þeim atriðum sem skuli koma til skoðunar. Þá telur kærandi rétt að vekja athygli á því að ekki hafi verið óskað eftir viðtali við kæranda eða maka og þekkingu þeirra á hvort öðru þó svo að málið hafi í raun verið í um 24 mánuði til skoðunar áður en andmælabréf stofnunarinnar var sent.
Í hinni kærðu ákvörðun byggi Útlendingastofnun í fyrsta lagi mat sitt á því að hjúskaparsaga maka kæranda veki grun um málamyndahjúskap og sé sérstaklega byggt á því að um fjórða hjónaband maka sé að ræða. Sé vísað til þess að maki eigi tvö börn með fyrrverandi eiginkonu sinni úr hjónabandi númer eitt, hann hafi skilið að lögum við fyrrverandi eiginkonu sína úr hjónabandi númer tvö um níu mánuðum eftir að hún hafi fengið ríkisborgararétt og loks hafi hann gifst fyrrverandi eiginkonu sinni úr hjónabandi númer þrjú í nóvember 2013, en skilið fjórum árum síðar þar sem hún hafi ekki fengið dvalarleyfi á Íslandi. Rétt sé að árétta að henni hafi ekki verið synjað um dvalarleyfi heldur hafi leyfið ekki verið gefið út þar sem gögn hafi vantað. Í málinu liggi þannig fyrir að maki kæranda hafi verið giftur og eigi tvö börn með fyrstu eiginkonu sinni og telji hann vandséð hvernig það hjónaband geti hafa verið til málamynda eða í öðrum tilgangi. Hvað varðar annað hjónaband maka þá hafi það varað í sex ár og liggi engin gögn fyrir um að sá hjúskapur hafi verið til málamynda. Hvað varðar þriðja hjónaband maka þá hafi þau verið gift í fjögur ár án þess að hún hafi fengið útgefið dvalarleyfi hér á landi en maki kæranda telji að hin hæga málsmeðferð Útlendingastofnunar hafi haft beinar afleiðingar á hjónabandið. Máli sínu til stuðnings vísar kærandi til úrskurðar kærunefndar í máli nr. 83/2019. Byggir kærandi á því að engin gögn í málinu styðji ályktun Útlendingastofnunar og ekkert í hjúskaparsögu maka kæranda styðji við grun stofnunarinnar um að til hjúskaparins hafi verið stofnað til málamynda. Þá beri stofnuninni að líta til stofnunar hjúskaparins en ekki til fyrri hjúskapar maka kæranda. Í öðru lagi byggi Útlendingastofnun mat sitt á því efnisatriði að kærandi eigi einn ættingja á Íslandi, þ.e. móðursystur. Þá sé einnig vísað til þess að kærandi hafi ekki upplýst um ættingja í upphaflegri umsókn um dvalarleyfi. Vísar kærandi til þess að í málinu liggi fyrir yfirlýsingar hennar þess efnis að hún hafi notið aðstoðar maka við að fylla út umsóknina en hún tali enga íslensku og takmarkaða ensku. Þá liggi fyrir að maki tali einnig mjög takmarkaða íslensku og ensku auk þess sem fyrirliggjandi sé yfirlýsing þeirra um að þau hafi misskilið spurningar stofnunarinnar. Þannig geti hugtakið „fjölskylda/ættingi“ verið skilið með tvennum hætti á víetnömsku og þau haft ólíka merkingu, þ.e. hvort verið sé að spyrja um ættingja í þrengri merkingu (í beinan legg) eða ekki. Sé ekkert í gögnum málsins sem sýni fram á tengsl á milli hjúskapar kæranda og maka og þeirrar staðreyndar að kærandi eigi eina frænku á Íslandi. Í þriðja lagi byggi Útlendingastofnun mat sitt á því atriði að 26 ára aldursmunur sé á milli kæranda og maka. Sé ljóst að framangreint efnisatriði, sem finna megi í umfjöllun um 70. gr. laga um útlendinga, hafi ekki mikla þýðingu þegar tilvitnað aldursbil er að ræða, enda sé tilgangurinn sérstaklega að vernda unga einstaklinga.
Í fjórða lagi byggi Útlendingastofnun mat sitt á því að skortur af skjáskotum af samfélagsmiðlum gefi til kynna grun um að til hjúskapar sé stofnað til málamynda. Kærandi gagnrýni framangreint og telji að stofnunin geti ekki lagt mikla vigt í að slík gögn séu ekki til staðar, sérstaklega þar sem hvergi segi í umsóknargögnum eða leiðbeiningum á heimasíðu stofnunarinnar að umsækjendur kunni að þurfa að framvísa slíkum gögnum. Byggir kærandi á því að ef Útlendingastofnun ætli síðar að byggja á eigin mati um að slík gögn skorti eða að ótrúverðugt sé ekki séu til slík gögn þá beri stjórnvaldinu að leiðbeina umsækjanda við afhendingu umsóknarinnar um að varðveita slík gögn sérstaklega á meðan umsóknin sé til meðferðar, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 3. mgr. 11. gr. laga um útlendinga. Í hinni kærðu ákvörðun sé þessari málsástæðu kæranda hafnað og vísi Útlendingastofnun til þess að henni sé heimilt að krefjast þeirra gagna sem nauðsynlegt sé við umsóknar, sbr. 2. mgr. 52. gr. laga um útlendinga og 10. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum. Taki kærandi undir það að stofnunin hafi slíka heimild til gagnaöflunar en stofnunin óski þó næstum undantekningarlaust eftir slíkum samskiptum af samfélagsmiðlum og leggi slík samskipti til grundvallar við ákvarðanir. Þannig sé í reynd ekki um einstaka gagnaöflun að ræða í tilfallandi málum og sé síðari skortur á framvísun slíkra samskipta næstum án undantekninga túlkuð gegn viðkomandi aðila. Vekur kærandi athygli á því að þau séu bæði yfir […] ára og því sé ekkert óeðlilegt við það að minna sé af myndum heldur en hjá ungum hjónum sem alin séu upp við notkun á samfélagsmiðlum. Með sama hættu séu samskiptamöguleikar nú miklu mun meiri, s.s. með Facetime símtölum, þar sem aðilar geti talast við í mynd og því miklu minni þörf á að hafa myndir. Geti framangreint ekki haft þýðingu við mat á því hvort stofnað hafi verið til hjúskapar til málamynda, enda efnisatriðið hvorki tilgreint í þeim leiðbeiningum sem stofnunin leggi til grundvallar, sbr. umfjöllun í frumvarpi til 70. gr. laga um útlendinga, né snúi það að stofnun hjúskaparins, sbr. orðalag 8. mgr. 70. gr. og úrskurð kærunefndar nr. 83/2019. Þá vilji kærandi árétta að í málinu liggi fyrir fjöldi mynda af þeim saman, s.s. með fjölskyldu kæranda, en um sé að ræða myndir sem teknar hafi verið í Víetnam á árunum 2018-2021. Auk þess liggi fyrir í málinu dæmi um samskipti þeirra á milli frá ýmsum tímabilum.
Í fimmta lagi byggi Útlendingastofnun mat sitt á því að sterk tengsl séu á milli maka kæranda og fyrrverandi eiginkonu. Máli sínu til stuðnings vísi stofnunin til millifærslna á milli þeirra og að til staðar séu myndir af þeim saman á samfélagsmiðlinum Facebook. Í fyrsta lagi árétti kærandi að orðalag 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga, sbr. einnig úrskurð kærunefndar nr. 83/2019, þar sem komi skýrt fram að hinn rökstuddi grunur þurfi að beinast að stofnun hjúskaparins. Sé ekkert í gögnum málsins sem sýni fram á að tengsl séu á milli hjúskapar kæranda og maka og þeirrar staðreyndar að maki sé í samskiptum við barnsmóður tveggja barna sinna. Þá sé umræddur Facebook reikningur sem stofnunin líti til reikningur sem maki hafi síðast notað árið 2017 og sé því ekki um nýlegan eða virkan reikning að ræða. Enn fremur sé vandséð hvað sé óeðlilegt við það að samskipti séu á milli foreldra tveggja barna sem hafi verið gift í átta ár. Annars vegar sé um að ræða millifærslur, sem allar hafi verið útskýrðar og tengist börnum þeirra, og hins vegar sé um að ræða myndir sem teknar hafi verið á viðburðum sem tengist afmæli vinkonu árið 2016 og svo börnum þeirra og birtar hafi verið á Facebook reikningi sem maki sé hættur að nota. Vekur kærandi athygli á því að við mat Útlendingastofnunar virðist engu máli skipta að þau hafi búið saman fyrir hjúskap, maki kæranda hafi komið í þrjár ferðir til Víetnam eftir giftingu og dvalið hjá kæranda, kærandi hafi ekki áður sótt um dvalarleyfi á Íslandi, þau tali sama tungumál og tilheyri sama menningarheimi. Þá hafi stofnunin látið hjá líða að óska eftir upplýsingum um hvort þau þekki til einstakra atriða úr lífi hvors annars.
Loks byggir kærandi á því að Útlendingastofnun hafi ekki gætt að rannsóknarskyldu sinni samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga. Þar sem um sé að ræða mjög íþyngjandi ákvörðun sem beinist að grundvallarmannréttindum um friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu verði að gera ríkari kröfur til afgreiðslu stofnunarinnar en hin kærða ákvörðun beri með sér. Þá hafi málsmeðferð hjá stofnuninni dregist úr hófi og telja verði að slíkur dráttur á afgreiðslu málsins og þau áhrif sem það hafi á sambönd, sé ámælisverður og brot á 9. gr. stjórnsýslulaga, enda liggi engar upplýsingar fyrir um ástæður tafanna. Eigi slík töf á afgreiðslu málsins að leiða til ógildingar ákvörðunarinnar enda sé ótækt að láta kæranda gjalda fyrir þá ómálefnalegu töf sem hafi orðið á afgreiðslu málsins. Kærandi vísar jafnframt til meðalhófsreglu stjórnsýslulaga og áréttar að dvalarleyfi kæranda yrði ávallt tímabundið og stjórnvöld geti því hæglega gripið til annarra úrræða í kjölfar þess að dvalarleyfi hafi verið veitt, sé áframhaldandi grunur um málamyndahjúskap til staðar. Þá áréttar kærandi að stjórnvöld geti ekki valið að eigin geðþótta hvaða gögn séu lögð til grundvallar heldur verði að gæta meðalhófsreglu og jafnræðis við úrlausn allra mála.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 70. gr. laga um útlendinga er kveðið á um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar eða sambúðar. Í 1. ml. 8. mgr. 70. gr. laganna segir að sé rökstuddur grunur um að til hjúskapar eða sambúðar hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis og ekki sé sýnt fram á annað svo að óyggjandi sé veiti það þá ekki rétt til dvalarleyfis. Í athugasemdum við 70. gr. í frumvarpi því er varð að gildandi lögum um útlendinga segir m.a. orðrétt:
„Ákvæðinu er ætlað að heimila synjun á veitingu leyfis ef hægt er að sýna fram á að til hjúskapar hafi verið stofnað í öðrum tilgangi en til samvistar, t.d. til að afla dvalarleyfis. Þegar metið er hvort grunur sé á málamyndahjúskap er m.a. litið til þess hvort aðilar hafi búið saman fyrir stofnun hjúskapar, aldursmunar, hvort þau tali tungumál hvors annars, þekki til einstakra atriða eða atvika úr lífi hvort annars og hjúskaparsögu viðkomandi maka og hvort hún veki grunsemdir hvað þetta varðar. Við mat á aðstæðum sem þessum þarf þó að taka tillit til þess að mismunur getur verið á milli menningarheima hvað varðar hefðir og aðdraganda hjúskapar og þekkingu hjóna hvort á öðru við upphaf hjúskapar. Það að aðilar hafi ekki hist áður eða búið saman fyrir stofnun hjúskapar getur ekki verið eini grundvöllur þess að synja um veitingu leyfis á þessum grundvelli heldur verður fleira að koma til sem bendir til þess að um málamyndagerning sé að ræða. Auk þessara þátta getur skipt máli hvort viðkomandi útlendingur hafi áður sótt um dvöl í landinu á öðrum grundvelli, m.a. með umsókn um alþjóðlega vernd og að viðkomandi útlendingur hafi gengið í hjúskap stuttu eftir að þeirri umsókn hafi verið hafnað. Þá getur þurft að líta til þess hvort viðkomandi eigi ættingja hér á landi, maki hérlendis hafi verið giftur á Íslandi og skilið rétt eftir að maki hans eða hann sjálfur hafi öðlast sjálfstæð réttindi hér á landi, hversu oft ábyrgðaraðili hafi verið giftur hér á landi og hvort grunur er um að hann hafi fengið verulegar fjárhæðir sem gætu tengst málinu.“
Í framangreindum athugasemdum er vísað til atriða sem m.a. er unnt að líta til við mat á því hvort um rökstuddan grun sé að ræða í skilningi ákvæðisins. Hins vegar er ljóst að upptalning á þeim atriðum sem koma til skoðunar er ekki tæmandi og gilda almennar sönnunarreglur í slíkum málum. Þannig er stjórnvöldum ótvírætt heimilt að líta til annarra atriða en nefnd eru í áðurnefndum lögskýringargögnum enda sé slíkt mat byggt á málefnalegum sjónarmiðum.
Samkvæmt hinni kærðu ákvörðun var það mat Útlendingastofnunar að fyrir hendi væri rökstuddur grunur um að til hjúskapar kæranda og maka hennar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla kæranda dvalarleyfis hér á landi. Þá hefði kærandi ekki sýnt fram á annað svo óyggjandi væri. Var kæranda því synjað um dvalarleyfi hér á landi, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Má ráða af ákvörðuninni að Útlendingastofnun byggi mat sitt á eftirfarandi atriðum. Í fyrsta lagi á hjúskaparsögu maka kæranda þar sem um sé að ræða fjórða hjónaband hans og fyrstu tvær eiginkonur hans hafi báðar fengið íslenskan ríkisborgararétt. Í öðru lagi að móðursystir kæranda sé búsett á Íslandi og kærandi hafi ekki getið hennar í dvalarleyfisumsókn. Í þriðja lagi að 26 ára aldursmunur sé á kæranda og maka hennar auk þess sem framlagðar myndir með umsókn beri með sér að vera teknar við fá tilefni og virki uppstilltar. Í fjórða lagi að kærandi hafi lagt fram takmörkuð gögn um samskipti hennar og maka. Í fimmta lagi að sterk tengsl séu milli maka kæranda og barnsmóður hans en á Facebook sé að finna nokkrar myndir af þeim saman við ýmis tækifæri auk þess millifærslna á milli þeirra, þ.e. þrjár millifærslur frá árinu 2018 og eina millifærslu frá 2019.
Kærunefnd telur að fallast megi á með Útlendingastofnun að framangreind atriði hafi gefið tilefni til að stofnunin rannsakaði nánar, í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga, hvort til hjúskaparins hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla kæranda dvalarleyfis, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga.
Þann 4. maí 2021 óskaði kærunefnd eftir frekari upplýsingum frá umboðsmanni kæranda, þ.e. gögnum sem sýna ferð hans til Víetnam í desember 2019 auk gagna sem sýni fram á sambúð þeirra og hversu lengi hún hafi staðið. Þá óskaði kærunefnd eftir útskýringum á tengslum maka kæranda við […] en í gögnum málsins er að finna tvær millifærslur frá […] á maka kæranda, dags. 23. janúar 2019 að fjárhæð 1.142.500 kr. og dags. 13. maí 2019 að fjárhæð 855.000 kr. Í skýringum umboðsmanns kæranda kemur fram að […] sé vinkona maka kæranda. Umræddar fjárhæðir hafi verið lánveitingar en slíkar lánveitingar á milli vina utan fjármálakerfis séu alþekktar í Víetnam. Hafi lánveitingarnar verið báðar á fyrri hluta ársins 2019 og verið vegna rekstrar maka kæranda og ferðar maka kæranda til Víetnam. Hafi framangreindar millifærslur því ekkert með hjúskap kæranda og maka að gera. Hvað varðar dvöl maka í Víetnam og sambúð hans og kæranda þar hafi gagnaöflun reynst nokkuð erfið. Maki kæranda hafi farið til Víetnam í desember 2019 og sé þar enn í dag. Fyrir því séu tvær ástæður. Annars vegar hafi ferðir til og frá Víetnam verið takmarkaðar verulega í febrúar 2020 vegna Covid-19 heimsfaraldursins. Hins vegar hafi maki kæranda […]. Hann hafi því takmarkað getað ferðast til kæranda. Útskýri þetta af hverju illa hafi gengið að fá farseðil sem staðfesti að hann hafi flogið til Víetnam í desember 2019 og myndir af þeim saman. Kærandi hefur lagt fram tölvupóst frá vinkonu kæranda sem staðfesti að þau hafi búið og dvalið saman í Víetnam en Covid-19 hafi takmarkað getu þeirra til að hitta vini. Þá hefur kærandi lagt fram myndir af samfélagsmiðlum sem sýna maka kæranda í Víetnam frá þessu tímabili, m.a. í afmælisveislu sonar kæranda hinn […] auk mynda af samfélagsmiðlum maka kæranda með börnum kæranda frá 2019.
Að mati kærunefndar hefur kærandi við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun og kærunefnd fært fram trúverðugar skýringar á þeim atriðum sem að framan greinir. Þannig bera gögn málsins með sér að kærandi og maki hafi notið talsverðra samvista í heimaríki en við meðferð málsins hjá kærunefnd lagði kærandi fram frekari gögn um samskipti á milli hennar og maka auk ljósmynda af þeim saman í Víetnam. Þá getur ekki talist óeðlilegt að maki kæranda eigi í samskiptum við barnsmóður sína og að einstaka greiðslur séu þeirra á milli með hliðsjón af uppeldi barna þeirra. Af gögnum málsins er ljóst að kærandi naut aðstoðar maka við að fylla út dvalarleyfisumsóknina sem kann að skýra það að frænku hennar var ekki getið í umsókninni. Þá telur kærunefnd þá staðreynd að kærandi eigi eina frænku á Íslandi og að þess hafi ekki verið getið í umsókninni ekki nægja til þess að skilyrði 8. mgr. 70. gr. um rökstuddan grun séu uppfyllt. Þó hjúskaparsaga kæranda og maka veki upp ákveðnar grunsemdir m.t.t. 8. mgr. 70. gr. er það mat kærunefndar að kærandi hafi fært viðunandi skýringar við meðferð málsins. Þótt fallast megi á það með Útlendingastofnun að talsverður aldursmunur sé á kæranda og maka hennar telur kærunefnd það atriði ekki vega þungt þegar litið er til annarra gagna og atriða sem kærandi hefur fært fram við meðferð málsins hjá stjórnvöldum.
Eftir heildarskoðun á öllum gögnum málsins og þeim skýringum sem kærandi hefur fært fram við meðferð málsins er það mat kærunefndar að ekki sé fyrir hendi rökstuddur grunur í málinu um að til hjúskapar kæranda og maka hennar hafi verið stofnað til að afla dvalarleyfis fyrir kæranda, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Þá er ekki forsvaranlegt, með vísan til þess óhóflega tíma sem dvalarleyfisumsókn kæranda hefur verið til meðferðar, að frekari rannsókn fari fram í málinu samkvæmt 8. mgr. 70. gr. Með vísan til alls framangreinds verður því lagt fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 70. gr. laga um útlendinga, að uppfylltum grunnskilyrðum 55. gr. laganna. Þá ber stofnuninni að veita barni hennar dvalarleyfi á grundvelli 69. gr., sbr. 71. gr. laga um útlendinga, að uppfylltum skilyrðum síðastnefnds ákvæðis.
Athugasemdir kærunefndar við málsmeðferð Útlendingastofnunar
Líkt og að framan greinir lagði kærandi fram dvalarleyfisumsóknir þann 24. janúar 2019 fyrir sig og fyrir hönd sonar síns og tók Útlendingastofnun ákvörðun í málunum þann 26. febrúar 2021, eða rúmlega tveimur árum síðar. Af fyrirliggjandi gögnum er enn fremur ljóst að Útlendingastofnun aðhafðist ekkert í dvalarleyfisumsókn kæranda fyrr en þann 21. ágúst 2019, þegar stofnunin óskaði eftir frekari gögnum frá kæranda, en þá höfðu liðið tæplega sjö mánuðir frá framlagningu umsóknanna. Þá liðu tæplega ellefu mánuðir frá bréfi Útlendingastofnunar, dags. 19. febrúar 2020, þar sem óskað var eftir frekari gögnum frá kæranda og þangað til stofnunin sendi kæranda andmælabréf þar sem vísað var til þess að grunur væri um að til hjúskaparins hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis, sbr. bréf Útlendingastofnunar hinn 8. janúar 2021. Þótt játa verði Útlendingastofnun ákveðið svigrúm til að afla gagna og framkvæma fullnægjandi rannsókn í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga þegar stofnunin telur ákvæði 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga koma til álita, er ljóst að málsmeðferðin tók of langan tíma og í bága við fyrirmæli 9. gr. stjórnsýslulaga. Einnig bera fyrirliggjandi gögn ekki með sér að Útlendingastofnun hafi upplýst kæranda um að fyrirsjáanlegt væri að afgreiðsla málsins myndi tefjast, líkt og 3. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga gerir áskilnað um.
Úrskurðarorð
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda og barni hennar dvalarleyfi á grundvelli 70. og 71. gr. laga um útlendinga, að uppfylltum skilyrðum 55. gr. laganna.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate is instructed to issue the appellant and her children a residence permit based on Art. 70 and 71 of the Act on Foreigners no. 80/2016, subject to conditions set in Art. 55.
Tómas Hrafn Sveinsson
Gunnar Páll Baldvinsson Sandra Hlíf Ocares